Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 158269 przypisów.
Giedymin (ok. 1275–1341) — lit. Gediminas, wielki książę litewski w latach 1316–1341, założyciel dynastii Giedyminowiczów, twórca mocarstwowej potęgi Litwy, dziad Jagiełły. [przypis edytorski]
Giedymin — wielki książę litewski z początku XIV w., założyciel dynastii Giedyminowiczów, dziad Jagiełły, twórca potęgi Litwy. [przypis edytorski]
gieguze (z litew. gegutė) — kukułka. [W mit. litew. kukułka była ulubionym ptakiem Laimy, bogini losu, znała przeznaczenie i potrafiła je przepowiedzieć. Red. WL]. [przypis autorski]
gieguze (z litew. gegutė) — kukułka. W mit. litew. kukułka była ulubionym ptakiem Laimy, bogini losu, znała przeznaczenie i potrafiła je przepowiedzieć. [przypis edytorski]
Giełda Królewska — dawniej giełda towarowo-finansowa w centrum Londynu, aktualnie budynek mieszczący centrum handlowe. [przypis edytorski]
giełda — monumentalny gmach, wzniesiony w XIX w. [przypis redakcyjny]
giełowaty — brzuchaty. [przypis autorski]
(Gielda) Wieviele staje dy Wajchy (jid.) — (Giełda) Ile kosztują Wajchy. [przypis edytorski]
gield (z niem.) — pieniądze. [przypis edytorski]
Gielt (z niem. Geld) — pieniądze. [przypis edytorski]
giemacht (zniekszt. niem.: gemacht) — zrobione. [przypis edytorski]
giemza — delikatna, kozia skóra; została tu zastosowana metafora pars pro toto (część zamiast całości) i giemza oznacza kozę, nie tylko jej skórę. [przypis edytorski]
giemza — koza. [przypis edytorski]
giemza — kozica. [przypis edytorski]
giemza — kozica, ssak zamieszkujący wysokie góry. [przypis edytorski]
giemza — wyprawiona kozia skóra; tu (pot.): klapa, śmierć. [przypis edytorski]
giemza — zamsz, kozia skóra wyprawiona chropowato. [przypis edytorski]
giemza — zamsz. [przypis edytorski]
giemza (zool.) — kozica, ssak parzystokopytny zamieszkujący wysokie góry. [przypis edytorski]
Gieorgij Żukow (1896–1974) — sowiecki dowódca wojskowy, w czasie II wojny światowej pełnił szereg wysokich funkcji w Armii Czerwonej, prowadził m.in. ofensywę na Berlin w kwietniu 1945 r., znany z lekceważenia strat i traktowania żołnierzy jak przysłowiowego „mięsa armatniego”. [przypis edytorski]
Gierdawy — obecnie miasteczko w obwodzie kaliningradzkim, 3 km od granicy z Polską. [przypis edytorski]
Gierek, Edward (1913–2001) — pierwszy sekretarz Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej w latach 1970-1980. [przypis edytorski]
Gierłach — dziś raczej: Gerlach a. Gierlach położony w słowackiej części Tatr Wysokich najwyższy szczyt Tatr i całych Karpat, wznoszący się na wysokość 2655 m n.p.m. [przypis edytorski]
gierlandami — girlandami. [przypis redakcyjny]
giermaczek, giermak — kubrak, kaftan. [przypis edytorski]
giermaczek (z tur.) — długa suknia wierzchnia; element stroju męskiego do XVII w. [przypis edytorski]
giermak — daw. rodzaj długiego płaszcza z futrzanym kołnierzem lub w całości podszytego futrem, z przodu na całej wysokości zdobionego pasmanterią, sznurowanego na pętlice; noszony w Polsce w XVI–XVII w. [przypis edytorski]
giermak — rodzaj długiego płaszcza z futrzanym kołnierzem lub w całości podszytego futrem, z przodu na całej wysokości zdobionego pasmanterią, sznurowanego na pętlice; noszony w Polsce w XVI–XVII w. [przypis edytorski]
giermak szary — zwykły strój szlachecki. [przypis redakcyjny]
giermek — młody człowiek asystujący rycerzowi. [przypis edytorski]
giermek — młodzieniec, pełniący służbę przy rycerzu. [przypis edytorski]
giermek — sługa rycerza. [przypis edytorski]
giermka. [przypis autorski]
gieroje (z ros.) — bohaterzy. [przypis autorski]
gieroj (ros.) — bohater; tu: zuch. [przypis edytorski]
Giersza — La Guerche, małe miasteczko w Turenii. [przypis tłumacza]
Giesel okazał, że kryształy haloidków metali alkalicznych (np. sól kuchenna) zabarwiają się pod wpływem radu (…) — [por.] Giesel, „Société de Physique allemande”, styczeń 1900. [przypis autorski]
Giesel (…) prawdopodobieństwo istnienia pewnej substancji promieniotwórczej, zbliżonej do ołowiu przez swe własności chemiczne — Giesel, „Berichte der Deutschen Chemischen Gesellschaft”, XXXIV, 1901, s. 3775. [przypis autorski]
Giesel spróbował po raz pierwszy aktywować zwykły bizmut nieczynny (…) — [por.] Giesel, „Société de Physique de Berlin”, styczeń 1900. [przypis autorski]
Giesel wytworzył platynocyjanek baru radonośny (…) — [por.] Giesel, „Wiedemannsche Annalen”, LXIX, s. 91. [przypis autorski]
Giesl von Gieslingen, Arthur (1857–1935) — austriacki oficer (ostatni generał kawalerii) i tymczasowy szef biura ewidencyjnego, zaangażowany w aferę Redla. [przypis edytorski]
Giesl von Gieslingen, Wladimr (1860–1936) — austriacki dyplomata i generał, młodszy brat Arthura Giesla von Gieslingen. [przypis edytorski]
Giesshübl — tu: marka butelkowanej wody mineralnej z czeskiej miejscowości uzdrowiskowej dawniej zwanej Giesshübl-Sauerbrunn, ob. Kyselka, w pobliżu Karlowych Warów; sprzedawano ją od 1867 do II wojny światowej w całej Europie. [przypis edytorski]
giest — dziś popr. pisownia: gest. [przypis edytorski]
giesty — dziś popr. forma N.lm: gestami. [przypis edytorski]
Gieszyszki (…) z przyległym dworem Europą (…) wchodzące w skład funduszów jezuickich — przy układaniu tabeli szacunkowej dóbr pojezuickich w 1781 roku dobra „Europa czyli Gicjsiszki, przynosiły intraty 1060 zł. Komisja Edukacyjna oddała je sukcesorom Józefa Białozora, skarbnika upickiego, którzy zapisali ewikcję na swych dobrach Białozoryszkach niedaleko stąd leżących”. Ob[acz] Łukaszewicz Historia szkół t. II, s. 220. [przypis autorski]
giewałt — gwałtu! rety! [przypis edytorski]
Giewont jest z wapienia — masyw Giewontu budują skały osadowe, przede wszystkim wapienie i dolomity triasu oraz wapienie jury i kredy, jedynie na Kondrackiej Przełęczy znajdują się skały metamorficzne: gnejsy i łupki biotytowe, będące zakończeniem dużej wyspy krystalicznej Goryczkowej, ciągnącej się od Kasprowego Wierchu. W kierunku od Kondrackiej Przełęczy odsłaniają się najpierw lądowe piaskowce z przeławiceniami mułowców i zlepieńców dolnego triasu. Odsłaniają się one w rejonie wyniesienia szczytu. Powyżej położone są płytkomorskie dolomity najwyższej części dolnego triasu oraz płytkomorskie dolomity z przeławiceniami wapieni środkowego triasu (wyłącznie anizyk, bez wyższej części tego piętra). W porównaniu do dolomitów dolnotriasowych skały te cechują się grubszymi ławicami. Wierzchołkowe partie południowych stoków Giewontu budują wapienie środkowej jury, a sam wierzchołek i wyższą część północnych zboczy tworzą wapienie jury górnej. Niższe partie zboczy północnych tworzą wapienie kredowe z licznymi amonitami. Podobną budowę ma Mały Giewont. Wszystkie warstwy osadowe zapadają pod kątem 80° na północ. [przypis edytorski]
Giewont — masyw górski w Tatrach Zachodnich o wys. 1894 m n.p.m. [przypis edytorski]
Giewont — masyw górski w Tatrach Zachodnich. [przypis edytorski]
giezłeczko, giezło (daw.) — biała powiewna tkanina. [przypis edytorski]
giezłeczko (starop., zdr. od: giezło) — koszula z białego płótna; giezłeczkoć (…) dała: giezłeczko ci dała (skrócone). [przypis redakcyjny]
giezłeczko, zdr. od giezło (daw.) — koszula z białego płótna. [przypis edytorski]
giezłeczko, zdr. od giezło — długa, luźna koszula z płótna; strój do trumny. [przypis edytorski]
giezło a. gzło (gw.) — koszula lub prześcieradło, okrywające zmarłego. [przypis edytorski]
giezło (daw.) — długa koszula. [przypis edytorski]
giezło (daw.) — długa, luźna koszula lniana; także: koszula do trumny lub prześcieradło do okrywania zmarłego. [przypis edytorski]
giezło (daw.) — długa, luźna koszula lniana; także: koszula do trumny lub prześcieradło do okrywania zmarłego. [przypis edytorski]
giezło (daw.) — długa, luźna szata. [przypis edytorski]
giezło (daw.) — koszula. [przypis edytorski]
giezło — kobieca koszula z cienkiego płótna; prześcieradło okrywające nieboszczyka. [przypis edytorski]
giezło — luźna koszula płócienna. [przypis edytorski]
giezło (przestarz.) — luźna koszula, także śmiertelna. [przypis edytorski]
giezło — rodzaj luźnej koszuli kobiecej. [przypis edytorski]
gifes a. giefes — jelca szpady (gdzie się zaczyna rękojeść szpady). [przypis redakcyjny]
Gifrejter (z niem.) — nazwa stopnia wojskowego: starszy szeregowy. [przypis edytorski]
gifrejter (z niem.) — starszy żołnierz. [przypis redakcyjny]
Gifteos — Γυφθέος (N), Γυφθαῖος (D). [przypis tłumacza]
Giganci (mit. gr.) — spokrewniony z bogami szczep dzikich olbrzymów, który przegrał walkę z nimi o władzę nad światem. [przypis edytorski]
Giganci (mit. gr.) — synowie Gai-Ziemi, poczęci z krwi Uranosa, spokrewniony z bogami szczep dzikich olbrzymów, który przegrał walkę o władzę nad światem z bogami olimpijskimi. [przypis edytorski]
Giganci (mit. gr.) — synowie Gai-Ziemi, poczęci z krwi Uranosa, spokrewniony z bogami szczep dzikich olbrzymów, który przegrał walkę o władzę nad światem z bogami olimpijskimi. [przypis edytorski]
Giganci — Tytani, synowie Uranosa i Gai. [przypis edytorski]
Giganci — zbuntowani przeciw Bogu giganci wspomniani byli w apokryficznej biblijnej Księdze Henocha. [przypis edytorski]
gigantomachia (mit. gr.) — walka gigantów z bogami olimpijskimi. [przypis edytorski]
Giganty, Tytany, Hekatonchiry, Cyklopy (mit. gr.) — tytani: bogowie z pokolenia olbrzymów, poprzedzającego pokolenie bogów olimpijskich; hekatonchejrowie (sturęcy) i cyklopi: olbrzymi walczący po stronie bogów olimpijskich przeciw tytanom; giganci: olbrzymi o wężowych splotach zamiast nóg, walczący przeciw bogom olimpijskim. [przypis edytorski]
giga — żywy, skoczny taniec ludowy pochodzenia angielskiego. [przypis edytorski]
Gigni (…) mentem — Lucretius, De rerum natura, III, 446. [przypis tłumacza]
gigolak (pot. z fr.: gigolo) — dziś raczej: żigolak: płatny partner do tańca w lokalu rozrywkowym a. młody mężczyzna czerpiący korzyści materialne z dotrzymywania towarzystwa lub ze stosunków z zamożnymi kobietami. [przypis edytorski]
gigolo — dziś raczej: żigolo, fordanser, płatny partner do tańca w lokalu rozrywkowym. [przypis edytorski]
gig — staroangielski taniec ludowy. [przypis edytorski]
gig — wiosłowa łódź okrętowa. [przypis edytorski]
Gilaad a. Gilead — region położony na wschód od Jordanu, od południa graniczący z Morzem Martwym, od północy z Jeziorem Tyberiadzkim. [przypis edytorski]
Gilani — mieszkańcy Gilanu; Teherani: mieszkańcy Teheranu, Tebrysi itd. [przypis autorski]
Gil Blas — bohater powieści Alaina Lesage'a Histoire de Gil Blas de Santillane (polski tytuł: Przypadki Idziego Blasa) wydawanej w latach 1715–1735. [przypis edytorski]
Gil Blas — główna postać powieści Lesage'a (1668–1747) pod takimże tytułem. [przypis tłumacza]
Gil Blas, Idzi Blas — bohater powieści Alaina Lesage'a Przypadki Idziego Blasa (oryg. Histoire de Gil Blas de Santillane) wydanej w I poł. XVIII w. [przypis edytorski]
Gil Blas — powieść łotrzykowska Lesage'a, przedstawiająca przygody młodego łazika poznającego różne środowiska społeczne; jej polski tytuł to Przypadki Idziego Blasa. [przypis edytorski]
Gil Blas — tytułowy bohater powieści łotrzykowskiej (pikarejskiej) Histoire de Gil Blas de Santillane (publ. 1715–1735; tł. na jęz. pol. J. Rogoziński: Przypadki Idziego Blasa) autorstwa fr. pisarza i adaptatora literatury hiszp. Alaina Lesage'a (1668–1747); Gil Blas, choć pochodził z rodziny plebejskiej z małego miasteczka, został wysłany przez rodzinę na naukę na uniwersytet w Salamance; po drodze jednak kilkakrotnie padł ofiarą złodziei, zmuszony został przyłączyć się do bandy rozbójników, a wydobywszy się z tych tarapatów, zdecydował się na karierę służącego zamiast akademickiej; ta okoliczność pozwala czytelnikowi towarzyszyć bohaterowi w antyszambrach przedstawicieli wszelkich stanów i rozmaitych profesji, od kanonika i lekarza po arcybiskupa, a nawet ministra, co daje pole do obserwacji społeczno-obyczajowych. [przypis edytorski]
Gil Blas — tytułowy bohater powieści łotrzykowskiej (pikarejskiej) Histoire de Gil Blas de Santillane (publ. 1715–1735; tł. na jęz. pol. J. Rogoziński: Przypadki Idziego Blasa) autorstwa fr. pisarza i adaptatora literatury hiszp. Alaina Lesage'a (1668–1747); Gil Blas, choć pochodził z rodziny plebejskiej z małego miasteczka, został wysłany przez rodzinę na naukę na uniwersytet w Salamance; po drodze jednak kilkakrotnie padł ofiarą złodziei, zmuszony został w końcu przyłączyć się do bandy rozbójników; wydobycie się z tego położenia umożliwiła mu w końcu pewna dama, którą uchronił od napaści ze strony swych towarzyszy-zbójców. [przypis edytorski]
Gil Blas — tytułowy bohater XVIII-wiecznej powieści łotrzykowskiej Alaina Lesage'a (1668–1747) Histoire de Gil Blas de Santillane (Przypadki Idziego Blasa); plebejusz, który na skutek rozmaitych przygód życiowych wcielał się w zmienne role życiowe: od złodziejaszka i sługi, do doradcy ministra na dworze królewskim i wreszcie zacnego szlachcica. [przypis edytorski]
gilda (daw., z niem.) — dziś: gildia, tu: zrzeszenie zawodowe kupców, broniące interesów swoich członków. [przypis edytorski]
gilda (daw., z niem. Gilde: związek) — dziś: gildia, tu: zrzeszenie zawodowe kupców, broniące interesów swoich członków. [przypis edytorski]
Gilead — górzysty obszar na wschód od rzeki Jordan, na terenie obecnego państwa Jordan. [przypis edytorski]
gilet (z fr.) — kamizelka. [przypis redakcyjny]
Gilewicze wiedli boje z Niemczewskimi o kawał starego żelaza — spór dwóch współczesnych autorowi rodów o zabytkowy miecz, we wspomnianej wyżej powieści Kornela Makuszyńskiego Złamany miecz. [przypis edytorski]
Gilford — dziś popr.: Guildford, miasto w płd.-wsch. Anglii, w hrabstwie Surrey, ok. 45 km na płd.-zach. od Londynu; zał. prawdopodobnie w VI w. przez osadników anglosaskich, po raz pierwszy wzmiankowane w testamencie Alfreda Wielkiego ok. 880. [przypis edytorski]
Gilgamesz — tu: Epos o Gilgameszu, poemat epicki ze starożytnej Mezopotamii, którego głównym bohaterem jest legendarny Gilgamesz, władca miasta Uruk; powstały w II tysiącleciu p.n.e. w języku akadyjskim na podstawie wcześniejszych odrębnych utworów sumeryjskich o tym władcy. [przypis edytorski]
Gilles, Pierre (1490–1550) — filozof, przyrodnik i podróżnik. [przypis tłumacza]
Gilly, Jacques Laurent (1769–1829) — generał francuski, uczestnik kampanii napoleońskiej. [przypis edytorski]
gilotyna — urządzenie do wykonywania egzekucji przez ścięcie; na szyję skazańca spadał w nim ciężki (ok 30-40kg) nóż o skośnym ostrzu, umieszczony na pionowych prowadnicach. [przypis edytorski]
