Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | celtycki | chemiczny | dawne | francuski | frazeologia, frazeologiczny | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | łacina, łacińskie | literacki, literatura | matematyka | medyczne | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rzadki | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | włoski | wulgarne | żartobliwie
Według języka: wszystkie | français | Deutsch | polski
Znaleziono 10286 przypisów.
wyszej (daw.) — dziś: wyżej. [przypis edytorski]
Wyszła i za nią spieszy (…) spina — por. Wergiliusz, Eneida, IV, 136–140 w tłumaczeniu Franciszka Wężyka. [przypis redakcyjny]
wyszłe — daw. forma imiesłowu przymiotnikowego, dziś zastępowana raczej zdaniem podrzędnym: które wyszły. [przypis edytorski]
wyszłe — daw. forma imiesłowu przymiotnikowego, dziś zastępowana raczej zdaniem podrzędnym, np. które wyszły (tu: pochodziły) z Chalkis na Eubei. [przypis edytorski]
wyszłe — dawna forma imiesłowu przymiotnikowego, dziś zastępowana raczej zdaniem podrzędnym, np.: które wyszły (tu: pochodziły) z pracowni Golfe-Juanu. [przypis edytorski]
wyszłe — dawna forma imiesłowu przymiotnikowego, dziś zastępowana raczej zdaniem podrzędnym, np. które wyszły (tu: pochodziły) z obozu konfederackiego. [przypis edytorski]
wyszłe — dawna forma imiesłowu przymiotnikowego, dziś zastępowana raczej zdaniem podrzędnym, np. które wyszły (tu: zostały wydane, ogłoszone). [przypis edytorski]
wyszłe — dziś: takie, które wyszło. [przypis edytorski]
wyszłem — dziś popr. forma: wyszedłem. [przypis edytorski]
wyszły czas — przeszły czas, przekroczony czas. [przypis edytorski]
wyszły — daw. forma imiesłowu przymiotnikowego, dziś zastępowana raczej zdaniem podrzędnym, np. które wyszły jakby spod jednego odlewu. [przypis edytorski]
wyszły — dawna forma imiesłowu przymiotnikowego, dziś zastępowana raczej zdaniem podrzędnym, np.: który wyszedł. [przypis edytorski]
wyszlą — dziś popr.: wyślą. [przypis edytorski]
wyszlamować — wyjąć (metafora odnosząca się do wyjmowania szlamu z cieku wodnego). [przypis edytorski]
wyszlę — dziś popr.: wyślę. [przypis edytorski]
wyszle (daw.) — dziś: wyśle. [przypis edytorski]
wyszle — dziś popr. forma 3 os. lp. cz.przysz.: wyśle. [przypis edytorski]
wyszle — dziś popr.: wyśle. [przypis edytorski]
wyszlem — dziś popr.: wyślemy. [przypis edytorski]
wyszli byli — forma daw. czasu zaprzeszłego, wyrażająca czynność wcześniejszą od wydarzeń opisywanych w czasie przeszłym: wyszli do góry wcześniej, zanim Tvardstrup rozpoczął ćwiczenia. [przypis edytorski]
wyszlij — dziś popr.: wyślij. [przypis edytorski]
wyszlij — dziś popr.: wyślij. [przypis redakcyjny]
wyszliśmy byli — przykład użycia czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą niż opisana czasem przeszłym; znaczenie: wyszliśmy wcześniej, uprzednio. [przypis edytorski]
wysznuchtać (gw.) — wywąchać. [przypis edytorski]
wyszpocić (daw.) — wykrzywić, przekręcić, zmienić. [przypis redakcyjny]
wyszpocić — wykrzywić, przekręcić, zmienić. [przypis redakcyjny]
wyszprycowany — wymyty, spryskany. [przypis edytorski]
Wysz Radoliński, Piotr (ok. 1354–1414) — biskup krakowski od 1392, poznański od 1412, przeniesiony na to drugie stanowisko na skutek intryg dworskich, wykonawca testamentu królowej Jadwigi. [przypis edytorski]
wyszrubowany — dziś: wyśrubowany. [przypis edytorski]
wysztyftowany — daw. wystrojony, wyszykowany. [przypis edytorski]
wysztywniony — dziś: usztywniony. [przypis edytorski]
wyszwarcowany — uczerniony. [przypis redakcyjny]
wyszwarcowany (z niem.) — uczerniony. [przypis edytorski]
wyszybajło (daw. pot.) — wykidajło, mężczyzna pilnujący porządku, którego zadaniem jest usuwanie niepożądanych gości z lokalu. [przypis edytorski]
wyszydzają państwo… — ambicje ateńskie miały oczywiście nieco tragikomizmu w ramie światowładnego imperium Aleksandra Wielkiego. [przypis tłumacza]
Wyszy — niestaranne skrócenie oznaczające zapewne butelkowaną wodę mineralną z Wysowej Zdroju. [przypis edytorski]
wyszypłać — zwykle: wysypłać, wysupłać i wyszypłać; wydać z sypełka, z ciężkim sercem. [przypis redakcyjny]
wyszyplił — wysupłał. [przypis edytorski]
wyszywać to kolorami — na wspaniałej szacie ofiarowywanej bogini Atenie podczas jej głównego święta w Atenach. [przypis edytorski]
wytaskać (gw.) — wynieść (z trudem), wydźwignąć. [przypis edytorski]
wytchli — dziś popr. forma: wytchnęli. [przypis edytorski]
wytchnieć (daw.) — odechce ci się. [przypis redakcyjny]
wytchnieć — odechce mu się. [przypis redakcyjny]
wytchniony — tu: wydostający się w płuc wraz z wydechem. [przypis edytorski]
wytcze — forma stpol., wytka. [przypis redakcyjny]
Wytępiono ludzi, lecz nie zabito idei; babizm żyje w wielu sercach i mózgach — Bab zaczął głosić swą doktrynę w r. 1848. Szczegóły o babizmie w źródłowym dziele M. de Gobineau: Religions et philosophies dans l'Asie Centrale. [przypis autorski]
wytecz (daw.) — choroba nożna koni, psów itp. [przypis edytorski]
wytelefonować kogoś (daw.) — dziś: zatelefonować do kogoś. [przypis edytorski]
wytelefonować kogoś (daw.) — osiągnąć kogoś przez telefon, zatelefonować do kogoś. [przypis edytorski]
wytelefonować kogoś (daw.) — zatelefonować do kogoś. [przypis edytorski]
wyterminować — wysłowić. [przypis redakcyjny]
wytkę — dziś popr. forma 1. os.lp: wytkam a. utkam. [przypis edytorski]
wytknąć — tu: wytyczyć. [przypis edytorski]
wytknąć — zarzucać coś komuś. [przypis edytorski]
wytłómaczać — dziś popr.: tłumaczyć. [przypis edytorski]
wytłómaczyć — dziś popr. pisownia: wytłumaczyć. [przypis edytorski]
wytłómaczyć — dziś popr.: wytłumaczyć. [przypis edytorski]
wytłoczona z opoki — tryskająca ze skały. [przypis edytorski]
wytłomaczyć (daw.) — dziś: wytłumaczyć. [przypis edytorski]
wytłomaczyć — dziś popr. forma: wytłumaczyć. [przypis edytorski]
wytłomaczyć — dziś popr.: wytłumaczyć. [przypis edytorski]
wytłumaczono mi to [jak kiełkuje zboże] od dawna: przez gnicie — w księgach Biblii: Jeśli ziarno pszeniczne wpadłszy w ziemię, nie obumrze, samo zostawa, lecz jeśli obumrze, wielki owoc przynosi (J 12, 24); co ty siejesz, nie bywa ożywione, jeśli pierwej nie obumrze (1 Kor 15, 36); tłum. Jakuba Wujka. [przypis edytorski]
wytłumaczony zresztą jasno wierszem poprzedzającym — poprzedni wers brzmiał: „Chwała, interes — oto jego Bóg, jego prawo” i znajdował się podobno po przeciwnej stronie portretu. [przypis edytorski]
wytłumaczże — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że. [przypis edytorski]
wytłumaczże — konstrukcja z partykułą -że; znaczenie: wytłumacz koniecznie. [przypis edytorski]
Wytoczony w walkach powstańczych wielki strumień krwi najlepszej (…) wiem, jak liczny, jak bujny, jak zapalony duchem świętym — E. Orzeszkowa, Listy, Warszawa 1938, II, cz. 2, s. 161. Listy do A. Drogoszewskiego. [przypis autorski]
wytoki — wyłogi. [przypis redakcyjny]
wytrącać — tu: potrącać; obniżać zapłatę za pracę. [przypis edytorski]
wytrącę — tu: potrącę (z wynagrodzenia). [przypis edytorski]
wytrącił — dziś popr.: potrącił. [przypis edytorski]
wytrajlować (daw. pot.) — wyłudzić, wyprosić. [przypis edytorski]
wytrefiona — pięknie ułożona, sfalowana. [przypis redakcyjny]
wytrokowaliśmy — zamieniliśmy. [przypis autorski]
wytrwać (starop.) — tu: przetrwać, przetrzymać. [przypis redakcyjny]
wytrwany (starop.) — do wytrwania, do przetrwania, do wytrzymania; przykre czyniąc gorąco wytrwane (szyk przestwny): czyniąc przykre gorąco możliwe do wytrzymania. [przypis edytorski]
wytrynić — usunąć, wydalić. [przypis edytorski]
wytrząsać się — natrząsać się, wyśmiewać się. [przypis edytorski]
wytrząsł — w rękopisie: wytrzął. [przypis redakcyjny]
wytrzęsać — dziś popr.: wytrząsać. [przypis edytorski]
wytrzebić — całkowicie zniszczyć. [przypis edytorski]
wytrzebiony — daw. także: wykastrowany. [przypis edytorski]
wytrzymać czemu (starop.) — dziś: wytrzymać co (wytrzymać tęgi raz, tęgi cios). [przypis edytorski]
wytrzymać dług — tu: odzyskać należność z dochodów. [przypis redakcyjny]
wytrzymać szturmowi (starop.) — wytrzymać szturm; przeciwstawić się szturmowi. [przypis edytorski]
wytrzymali oblężenie przez okrągłe pięć miesięcy — [miasto padło] w miesiącu Szywan (czerwcu) 37 p.n.e. [przypis tłumacza]
wytrzymaszli — daw. konstrukcja z partykułą pytajną -li; znaczenie: czy wytrzymasz. [przypis edytorski]
wytrzymawałeś (daw. forma) — dziś: wytrzymywałeś. [przypis edytorski]
wytuczona dostatki (daw.) — utuczona dostatkami. [przypis edytorski]
wytuzać (daw.) — pobić, wytargać, wytarmosić. [przypis edytorski]
wytwórnia blondynek — wiersz przedstawia proces maskowania ciemnych włosów, co było elementem ukrywania żydowskiego pochodzenia w czasie II wojny światowej. Już od lat 30. XX wieku nazistowska propaganda przedstawiała osoby żydowskiego pochodzenia jako fizycznie, psychicznie i kulturowo różne od tzw. rasy aryjskiej. Rasistowska pseudonauka opisywała różnice w budowie fizycznej jako znaczące dla oceny danej osoby pod względem moralnym czy intelektualnym. Opisywała też rzekome różnice w wyglądzie między osobami należącymi do różnych grup etnicznych, co miało ułatwiać identyfikację, kto jest „prawdziwym Niemcem”, a kto nie i w konsekwencji odróżnić osoby godne życia od tych niegodnych. Pseudonauka i nazistowska propaganda służyły manipulacji społeczeństwem niemieckim i były elementem zdobycia władzy, a następnie przygotowania do wojny, grabieży, masowych morderstw.
W stosunku do Żydów propaganda wytworzyła i kolportowała stereotypowy wizerunek osoby pochodzenia żydowskiej, jako tej o czarnych włosach, długim zakrzywionym nosie, dużych uszach. Tego typu przedstawiania pojawiały się na antysemickich ulotkach, plakatach, w książkach, czasopismach i filmach. W rzeczywistości wśród osób pochodzenia żydowskiego, podobnie jak wśród Polaków czy Niemców, były osoby o najróżniejszej karnacji, kolorze włosów, kształcie twarzy, nosa czy uszu. Lata propagandy sprawiły jednak, że na terenach okupowanych przez nazistów osoby, których wygląd był zbliżony do antysemickich przedstawień, były zagrożone prześladowaniami i śmiercią. Nawet jeśli znalazły się po tzw. aryjskiej stronie getta, miały mniejsze szanse na przeżycie, ponieważ były częściej identyfikowane jako żydowskie i w konsekwencji szantażowane lub wydawane na śmierć przez donosicieli.
Jednym ze sposobów ukrywania tzw. semickiego wyglądu było farbowanie włosów na jasne odcienie. Dotyczyło to zwłaszcza kobiet. Niekiedy poddawano się też (nielegalnym) operacjom nosów, a mężczyźni także rekonstrukcji napletka, co ukrywało fakt obrzezania.
[przypis edytorski]
wytworny — tu: wytworzony, stworzony. [przypis redakcyjny]
wytychać (starop.) — odpoczywać. [przypis edytorski]
wytyczne — składana duchowieństwu danina w snopach, które już przy wiązaniu na polu od razu wskazywano tyką czyli „wytykano”. [przypis redakcyjny]
wytycznia — dziś: wytyczna; wskazówka, drogowskaz. [przypis edytorski]
wytykać (daw.) — dziś: wytyczać. [przypis edytorski]
wytykać — dziś popr.: wytyczać. [przypis edytorski]
wytykać — dziś: wytyczać. [przypis edytorski]
wytykanie — dziś: wytyczanie; odmierzanie i zaznaczanie powierzchni gruntu (daw. za pomocą tyk). [przypis edytorski]
wytyś — złodziej stojący na straży. [przypis autorski]
wyuzdanie obyczajów zniewalało cesarzy do stanowienia praw, aby powstrzymać do pewnego stopnia bezwstyd: ale zamiarem ich nie było poprawić w ogólności obyczaje. Istotne fakty, przytoczone przez historyków, dowodzą tego bardziej, niż wszystkie prawa mogłyby dowieść rzeczy przeciwnej. Można widzieć, u Diona, zachowanie Augusta w tej mierze, i w jaki sposób oddalił (…) żądania, z jakimi doń się zwrócono — Kiedy mu przyprowadzono młodego człowieka, który zaślubił pewną kobietę, miawszy z nią wprzódy niedozwolone obcowanie, wahał się długo, nie śmiejąc ani przychwalić, ani potępić takiej rzeczy. Wreszcie, zdobywszy się na decyzję, rzekł: „Zamieszki były przyczyną wielkich nieszczęść, zapomnijmy o nich”. (Dion, Ks. LIV). Kiedy senatorowie żądali odeń rozporządzeń co do obyczajów u kobiet, uchylił tę prośbę, powiadając: „aby trzymali w karbach swoje żony, jak on trzyma swoją”. Na co prosili go, aby powiedział, jak on sobie radzi ze swoją żoną; pytanie, o ile mi się zdaje, wielce niedyskretne. [przypis autorski]
