Przypisy

pokil (gw.) — póki, dopóki. [przypis edytorski]

po kilka dzieci — popr.: po kilkoro dzieci. [przypis edytorski]

Po kilku dniach strzelanina ustała. Vernichtungs-Kommando wyjechało, aby obrobić Trawniki i Poniatów. (…) Koniec — W dniach 3–4 listopada 1943 r. niemieckie władze bezpieczeństwa przeprowadziły w dystrykcie lubelskim masowy mord Żydów, któremu nadano kryptonim „Erntefest” („Dożynki”) zamordowano w tym czasie w sumie ok. 42 tys. osób. Pierwszego dnia zamordowano żydowskich więźniów KL Lublin (Majdanek), obozów pracy Flugplatz, Lipowa 7, Sportplatz, Trawniki oraz mniejszych placówek na terenie Lublina; drugiego dnia zabito Żydów w obozie pracy w Poniatowej oraz w kilku mniejszych placówkach pracy w dystrykcie lubelskim. W większości więźniowie tych obozów pracowali na rzecz spółki Ostindustrie („Osti”, „Przemysł Wschodni”). Operacja była ostatnim etapem realizowanej od wiosny 1942 r. akcji „Reinhardt”, której celem była biologiczna eksterminacja żydowskich mężczyzn, kobiet i dzieci w Generalnym Gubernatorstwie (GG). [przypis edytorski]

pokinąć (daw.) — porzucić. [przypis edytorski]

poki nietu czasu mego (starop.) — póki nie nadejdzie mój czas. [przypis edytorski]

pokładne — opłata za pozwolenie pochowania na cmentarzu, równoznaczna z wieczystą dzierżawą ziemi pod grób. [przypis edytorski]

pokładnie — włoży na siebie. [przypis edytorski]

pokładniki — poprzeczne elementy szkieletu statku zamykające wręgi od góry i służące do mocowania na nich pokładu; pokładniki spoczywają na wzdłużnikach pokładnikowych. [przypis edytorski]

Pokłady srebrnych żył oby nie miały końca! — pokłady srebra w Laurion, płd. Attyce, ok. 50 km od Aten, systematycznie eksploatowane od końca VI w. p.n.e., były jednym z głównych źródeł dochodów państwa ateńskiego; nowo odkryta żyła srebra posłużyła m.in. do sfinansowania wielkiej floty, która odparła inwazję perską w bitwie pod Salaminą w 480 p.n.e. [przypis edytorski]

pokładziny — położenie się małżonków w jednym łożu w obecności świadków. [przypis edytorski]

pokłaniać (daw.) — kłaniać się, składać pokłon. [przypis edytorski]

pokłóto (starop. forma) — pokłuto. [przypis edytorski]

pokłonić — dziś popr.: pokłonić się. [przypis edytorski]

Pokla — Poklusa, boga świata podziemnego. [przypis edytorski]

poklasła — dziś popr.: klasnęła. [przypis edytorski]

poklasną — dziś: przyklasną. [przypis edytorski]

poklat — okrycie wozu rozpięte na wysokich pałąkach. [przypis edytorski]

poklękać — dziś: klękać, klęknąć. [przypis edytorski]

poklękli — dziś: poklękali. [przypis edytorski]

poklękli — dziś popr. forma: uklękli a. poklękali. [przypis edytorski]

poklęknąć — dziś: uklęknąć. [przypis edytorski]

Poklus — litewski bóg świata podziemnego i śmierci. [przypis edytorski]

Poklus (w mit. litew. Pikuolis) — bóg podziemi, bóg zemsty; mary z Poklusa otchłani — duchy zmarłych, dręczone w podziemnym świecie, którym władał Poklus. [przypis edytorski]

Poklus (w mit. litew. Pikuolis) — bóg podziemi, bóg zemsty. [przypis edytorski]

Poklus — ze względu na poniższą wzmiankę o „bogu z tułowiem węża”, prawdopodobnie chodzi o Welesa (a. Wołosa), podziemnego boga zaświatów (krainy umarłych), magii, przysiąg, sztuki, rzemiosła, kupców i bogactwa, a także opiekuna bydła, wyobrażanego pod postacią węża. [przypis edytorski]

poklwali — pokłuli. [przypis edytorski]

pokój Boży — średniowieczny kościelny zakaz starć zbrojnych w określonych dniach tygodnia oraz okresach liturgicznych, mający na celu ograniczenie wojen pomiędzy panami feudalnymi. [przypis edytorski]

pokój Chrystusów (daw. forma D.) — pokój Chrystusowy. [przypis edytorski]

pokój Filokratesa (346 p.n.e.) — zawarty pomiędzy Macedonią a Atenami, zatwierdzający stan posiadania stron w chwili jego zawarcia; w szczególności obejmował rezygnację Aten z roszczeń do Amfipolis. [przypis edytorski]

pokój królewski (387 p.n.e.) — traktat zawarty pomiędzy Spartą a królem Persji Artakserksesem II, kończący wojnę koryncką, prowadzoną przez koalicję Aten, Koryntu, Beocji i Argos przeciwko Sparcie; zwany również pokojem Antalkidasa od imienia wysłannika Sparty. Na jego mocy wyzwolone wcześniej greckie miasta na wybrzeżu Azji Mniejszej oraz Cypr przeszły pod panowanie perskie, w zamian za co Sparta utrzymała hegemonię w Grecji: Persja zerwała sojusze z wrogami Sparty, rozwiązano wszystkie związki miast-państw, z wyjątkiem Związku Peloponeskiego. [przypis edytorski]

pokój Nikiasza — podpisany w 421 p.n.e., kończył pierwszy okres wojny peloponeskiej; został zawarty na 50 lat, przetrwał jedynie do 415 p.n.e. [przypis edytorski]

Pokój, pry, mój dawam wam, pokój mój zostawuję wam — J 14, 27. [przypis edytorski]

pokój — tu: spokój. [przypis edytorski]

pokój — tu w zanczeniu: spokój. [przypis edytorski]

pokój w Tylży — wraz z traktatami tylżyckimi podpisanymi w dniach 7 i 9 lipca 1807 stanowił porozumienie między cesarstwem Francji a Rosją i Prusami, w wyniku którego m.in. zostało utworzone Księstwo Warszawskie (z części ziem zajętych przez Prusy podczas rozbiorów Polski) oraz Wolne Miasto Gdańsk; natomiast Francja w osobie Napoleona I uznała formalnie aneksję przez Rosję departamentu białostockiego. [przypis edytorski]

pokochała go jeszcze więcej — dziś raczej: pokochała go jeszcze bardziej. [przypis edytorski]

pokocić się (daw., reg.) — poturlać się. [przypis edytorski]

pokojowa — służąca dbająca o porządek w pokoju i wygody pani. [przypis edytorski]

pokojowiec — służący mieszkający w domu i pomagający w codziennych czynnościach. [przypis edytorski]

pokojowiec — służący, pilnujący porządku w pokoju pana. [przypis edytorski]

Pokole (mit. litew.) — Poklus, bóg piekła i zemsty. [przypis edytorski]

Pokolenia roślinne — Genera Plantarum Karola Linneusza, wydane pierwszy raz w 1737 r., tu mowa wydaniu uzupełnionym przez Johanna Christiana Daniela Schrebera (1739–1810). [przypis edytorski]

pokolenie Dany — chodzi o Tuatha Dé Danann, w mitologii irlandzkiej plemię bogini Dany. [przypis edytorski]

pokolenie — tu: szczep, plemię. [przypis edytorski]

pokonywa — dziś 3. os. lp raczej: pokonuje. [przypis edytorski]

pokonywa — dziś raczej: pokonuje. [przypis edytorski]

pokorzyć się — stanąć w pokorze, okazać pokorę. [przypis edytorski]

pokorzylim (gw.) — pokorzyliśmy; pokonaliśmy. [przypis edytorski]

pokost — wytwarzana z oleju szybkoschnąca substancja do pokrywania powierzchni drewna; daw.: lakier; tu przen. [przypis edytorski]

pokosy — pas skoszonego zboża. [przypis edytorski]

pokoszczony (starop.) — nasączony pokostem; pomalowany. [przypis edytorski]

pokosztować — spróbować. [przypis edytorski]

pokotem — jeden obok drugiego rzędem. [przypis edytorski]

pokotem — jedno obok drugiego, razem. [przypis edytorski]

pokot — tu: ścisk. [przypis edytorski]

po krajach — na krańcach, na brzegach. [przypis edytorski]

pokraśnieć (daw.) — zaczerwienić się. [przypis edytorski]

pokraśnieć — tu: zaczerwienić się. [przypis edytorski]

pokręcając wąsa — dziś raczej: podkręcając wąsa. [przypis edytorski]

pokrętka — tu: korba. [przypis edytorski]

pokrewny — dziś: krewny; dawniej uważano, że zostając ojcem chrzestnym, wchodzi się do rodziny, podobnie jak przez małżeństwo. [przypis edytorski]

pokrewny — krewny. [przypis edytorski]

pokrótce (gw.) — tu: wkrótce, niedługo. [przypis edytorski]

pokrótce (gw.) — wkrótce. [przypis edytorski]

pokrótce — wkrótce. [przypis edytorski]

po krótkiej dobie — niedługo po. [przypis edytorski]

pokrwawie — krwawej barwy blask (tu: zachodzącego słońca). [przypis edytorski]

pokryć — tu: pochować, ukryć. [przypis edytorski]

Pokryłeś dudki — ukryłeś pieniądze. [przypis edytorski]

pokryły się — raczej: rozbłysły. [przypis edytorski]

pokrytość (daw.) — obłuda. [przypis edytorski]

pokrzepić — wzmocnić. [przypis edytorski]

pokrzepiliśmy się (…) i zaczerpnęli — inaczej: pokrzepiliśmy się i zaczerpnęliśmy. [przypis edytorski]

pokrzepione — wzmocnione. [przypis edytorski]

pokrzepion — pokrzepiony, wzmocniony. [przypis edytorski]

pokrzyk — wilcza jagoda; roślina trująca, wykorzystywana w lecznictwie. [przypis edytorski]

pokrzywnica — mały ptak z rzędu wróblowych. [przypis edytorski]

Pokucie — kraina hist. nad górnym Prutem, na terenie ob. płd.-zach. Ukrainy; jej nazwa pochodzi od miasta Kut. [przypis edytorski]

po kuglarsku — jak sztukmistrz, fałszywie. [przypis edytorski]

pokumać się — daw. gw.: zostać czyimś kumem, tj. ojcem chrzestnym jego dziecka a. teściem tego dziecka; wejść z kimś w jakieś istotne relacje (dziś: dogadać się z kimś, nierzadko w złych zamiarach). [przypis edytorski]

pokumać się z kimś — zaznajomić, zaprzyjaźnić się z kimś. [przypis edytorski]

pokup (daw.) — popyt na jakiś towar; mieć pokup: być poszukiwanym przez nabywców. [przypis edytorski]

pokup (daw.) — popyt na jakiś towar. [przypis edytorski]

pokup (daw.) — popyt, zainteresowanie. [przypis edytorski]

pokup (daw.) — popyt; zapotrzebowanie. [przypis edytorski]

pokupił winę (daw.) — „zyskał” winę, zawinił; por. też daw. wina: grzywna, kara pieniężna. [przypis edytorski]

pokupki (z ros.) — zakupy. [przypis edytorski]

pokup — pokupność; popularność wśród nabywców. [przypis edytorski]

pokup — popyt, zapotrzebowanie na rynku na jakiś towar. [przypis edytorski]

pokup — zbyt. [przypis edytorski]

pokurć a. pokurcz — gatunek psa, mieszaniec charta i brytana. [przypis edytorski]

pokurć — pogardliwie o niedużych, dość brzydkich zwierzętach. [przypis edytorski]

pokurć — pogardliwie o niedużym, dość brzydkim zwierzęciu. [przypis edytorski]

pokusić (starop.) — spróbować. [przypis edytorski]

pokusy piekielne (starop.) — [tu:] diabły. [przypis edytorski]

pokusy (starop.) — tu: diabły. [przypis edytorski]

pokuszać się na co (starop.) — skusić się na co. [przypis edytorski]

pokusza — kusi. [przypis edytorski]

pokuszę się (starop.) — spróbuję. [przypis edytorski]

pokutił niemnożeczko (z ros. кутить: hulać, lumpować) — pohulałem troszeczkę. [przypis edytorski]