Epoka: Oświecenie

1. ★

   ☆

   Gotthold Ephraim Lessing

   Nathan der Weise

   

   Epoka: Oświecenie Rodzaj: Dramat Gatunek: Tragedia

   Dramat Gottholda Ephraima Lessinga z 1779 roku, napisany po tym, jak cenzura zabroniła mu dalszej polemiki z teologiem Johannem Melchiorem Goeze.

   Sztuka jest pochwałą tolerancji religijnej, a jej centralnym dla wymowy ideowej punktem jest przypowieść o cudownym pierścieniu, którym ojciec miał obdarować ukochanego syna. Ponieważ nie mógł się zdecydować na żadnego z trzech potomków, wręczył im wszystkim identyczne pierścienie, więc nie było wiadomo, który jest cudowny. Tak samo zdaniem Lessinga nie można rozróżnić, która z trzech wielkich religii monoteistycznych (judaizm, chrześcijaństwo czy islam) jest prawdziwa.

   Te i inne rozważania filozoficzne i teologiczne opakowane zostały w schemat fabularny, w którym młody templariusz ułaskawiony przez Saladyna zakochuje się w Resze, córce Natana – zaś w ostatnim akcie okazuje się bratankiem Saladyna i bratem Rechy.

   • Czytaj online
   • Pobierz:
     PDFEPUBMOBIwięcejFB2TXT
     Stwórz własny plik PDFmniej
2. ★

   ☆

   Immanuel Kant

   Krytyka czystego rozumu

   tłum. Piotr Chmielowski

   

   Epoka: Oświecenie Rodzaj: Epika Gatunek: Rozprawa

   Krytyka czystego rozumu (wyd. I 1781, wyd. II rozszerzone 1787, wyd. pol. 1904) jest pierwszą z trzech prac, obok Krytyki praktycznego rozumu (1788, wyd. pol. 1911) i Krytyki władzy sądzenia (1791, wyd. pol. 1964), które prezentują krytyczną filozofię Kanta, poddając analizie filozoficzne podstawy ludzkiego poznania i stanowią podwaliny klasycznej filozofii niemieckiej.

   Krytyka czystego rozumu przynosi m.in. podważenie teologicznych dowodów Tomasza z Akwinu o istnieniu Boga, przesuwając idee Boga, wolności i nieśmiertelności ze świata zjawisk do dziedziny „rzeczy samych w sobie” (noumenów) — z zasady niepoznawalnych i istniejących poza świadomością. Temu zapewne książka ta zawdzięcza umieszczenie na Indeksie ksiąg zakazanych (w 1827 r.). W epoce cyfryzacji istnienie indeksu nie ma racji bytu, każdy więc może zapoznać się z subtelnością umysłu filozofa z Królewca.

   Przekład Piotra Chmielowskiego przynosi dodatkową wartość: we wstępie i przypiskach tłumacz odwołuje się do przemyśleń i terminów polskiego filozofa, Bronisława Trentowskiego. Dzięki temu można się przekonać, czemu nie mógł zyskać poczytności dorobek tego myśliciela, który na swe nieszczęście poddał swój warsztat wpływom i obróbce językowej poety romantycznego Zygmunta Krasińskiego.

   • Czytaj online
   • Pobierz:
     PDFEPUBMOBIwięcejFB2TXT
     Stwórz własny plik PDFmniej
3. ★

   ☆

   Sébastien-Roch Nicolas de Chamfort

   Charaktery i anegdoty

   tłum. Tadeusz Boy-Żeleński

   

   Epoka: Oświecenie Rodzaj: Epika Gatunek: Aforyzm, Dialog

   Charaktery i anegdoty to zbiór miniatur o charakterze aforystycznym autorstwa Sebastien-Rocha Nicolas de Chamforta.

   Krótkie zapiski przedstawiają codzienność francuskiej arystokracji, dowcipnie komentują różne sytuacje, wyśmiewają wady, puentują zdarzenia. Doskonale zachowują swój wdzięk w tłumaczeniu Tadeusza Boya-Żeleńskiego.

   Sebastien-Roch Nicolas de Chamfort był XVIII-wiecznym francuskim literatem, aforystą i wolnomularzem. Pisał komedie, poezje, listy, pisma krytyczne i teksty polityczne. Był uważany za następcę Woltera, a jego aforyzmy porównywano do zbiorów myśli François de La Rochefoucaulda.

   • Czytaj online
   • Pobierz:
     PDFEPUBMOBIwięcejFB2TXT
     Stwórz własny plik PDFmniej

Wybrane utwory