Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 451 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | czasownik | czeski | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 116720 przypisów.
preludium — tu: wstęp. [przypis edytorski]
preludium — wstęp do czegoś; w muzyce funkcjonuje jako osobny gatunek muzyczny (np. cykl 24 preludiów fortepianowych op. 28 Fryderyka Chopina) lub jako wprowadzająca część do większej formy muzycznej (np. sonaty, suity). [przypis edytorski]
preludium (z łac., muz.) — wstęp do dalszej części utworu. [przypis edytorski]
prelud — preludium, instrumentalny wstęp do dłuższego utworu muzycznego. [przypis edytorski]
premia (daw.) — opłata ubezpieczeniowa, pobierana przez instytucję ubezpieczeniową od ubezpieczającego się. [przypis edytorski]
premia wywozowa — tu: państwowa dopłata do eksportu towarów. [przypis edytorski]
Premièrs Paris (fr.) — artykuły nagłówkowe w paryskich gazetach. [przypis edytorski]
premier à marcher, second, troisième (fr.) — pierwszy do pójścia, drugi, trzeci. [przypis edytorski]
premier angielski (…) że granice Anglii leżą już nie na skałach Dovru — Stanley Baldwin w przemówieniu 30 lipca 1934. [przypis edytorski]
premierze Hernaniego Wiktora Hugo — wystawienie dramatu Wiktora Hugo pt. Hernani, czyli honor kastylijski (wyd. 1829) w teatrze w 1830 r. stało się pretekstem do gwałtownego sporu między klasykami a romantykami, określanego jako „bitwa o Hernaniego” i stanowiącego moment przełomowy w dziejach teatru francuskiego. [przypis edytorski]
premisa (daw.) — przesłanka. [przypis edytorski]
premisa — tu: przesłanka. [przypis edytorski]
premium (daw., z łac. praemium) — premia, nagroda. [przypis edytorski]
Prenesta a. Preneste — miejscowość w górach w pobliżu Rzymu; dziś Palestrina. [przypis edytorski]
Preneste — miasto na zboczu Apeninów, w regionie Lacjum, na wsch. od Rzymu; dziś: Palestrina. [przypis edytorski]
prenez de l'eau bénite, abrutissez vous (fr.) — weźcie błogosławioną wodę, otępiajcie się. [przypis edytorski]
prenez, messieurs les litteraires, c'est piquant! — salir, messieurs, salir (fr.) — chwytajcie, panowie literaci, to pociąga — brudu, panowie, brudu. [przypis edytorski]
prenez, messieurs, s'il vous plait (fr.) — chwytajcie, panowie, proszę bardzo. [przypis edytorski]
Prenez tout! (fr.) — niech pani bierze wszystko. [przypis edytorski]
Prenn, Daniel (1904–1991) — tenisista niemiecki. Od 1933 r. na emigracji w Anglii. [przypis edytorski]
preopinant (z łac.; daw.) — przedmówca; poprzedni, pierwszy wnioskodawca. [przypis edytorski]
preparacja (łac. praeparatio) — przygotowanie. [przypis edytorski]
preparata — popr. preparaty, mikstury. [przypis edytorski]
prepotencja — przewaga. [przypis edytorski]
prepotenza (wł.) — arogancja, stosowanie przemocy, nadużywanie władzy. [przypis edytorski]
Preradović, Petar (1818–1872) — chorwacki poeta romantyczny, jeden z głównych przedstawicieli iliryzmu. [przypis edytorski]
prerafaelici — angielskie towarzyszenie artystyczne działające w l. 1848–53, którego członkowie programowo nawiązywali do stylu włoskich mistrzów wczesnego renesansu. [przypis edytorski]
prerafaelicki — charakterystyczny dla prerafaelityzmu, kierunku w sztuce powstałego w XIX w. w Anglii, wzorującego się na sztuce włoskiego renesansu. [przypis edytorski]
prerafaelityczny — taki jak w prerafaelityzmie, kierunku w sztuce powstałym w XIX w. w Anglii, wzorującym się na sztuce włoskiego renesansu. [przypis edytorski]
preriokur (biol.) — ptak z grupy głuszcowatych zamieszkujący Amerykę Płn., tu zapewne: preriukur dwuczuby (Tympanuchus cupido, daw. Tetrao cupido), czyli cietrzew preriowy, dawniej pospolity, obecnie rzadki. [przypis edytorski]
prerogatywa — przywilej, specjalne możliwości, wynikające z czyjejś pozycji (np. szlachectwa) lub funkcji. [przypis edytorski]
prerogatywa — uprawnienie. [przypis edytorski]
presidio — ciężkie więzienie. [przypis edytorski]
Presniakow, Andriej Korniejewicz (1856–1880) — ros. rewolucjonista, członek Narodnej Woli; uczestniczył w przygotowaniach zamachu na cara; w 1880 aresztowany, skazany w tzw. procesie 16 i stracony. [przypis edytorski]
Presser — Hartnäckiger Mahner. [przypis edytorski]
prestancja (daw. rzad., z fr. prestance) — prezencja: okazała powierzchowność, postawa, sposób zachowania. [przypis edytorski]
prestidigitator (daw.) — iluzjonista. [przypis edytorski]
prestidigitator — iluzjonista. [przypis edytorski]
prestidigitator — iluzjonista, sztukmistrz. [przypis edytorski]
prestidigitatorstwo — sztukmistrzostwo, kuglarstwo. [przypis edytorski]
prestidigitatorstwo — sztukmistrzostwo. [przypis edytorski]
prestidigitator — sztukmistrz, iluzjonista. [przypis edytorski]
prestidigitator (z fr.) — sztukmistrz, magik. [przypis edytorski]
prestige (fr.) — poważanie, prestiż. [przypis edytorski]
prestige (fr.) — tu: urok. [przypis edytorski]
prestige'u — dziś popr. zapis spolszczony: prestiżu. [przypis edytorski]
prestissimo (muz., wł.) — tempo w muzyce: bardzo szybko. [przypis edytorski]
prestissimo (wł.) — jak najszybciej. [przypis edytorski]
prestoł (daw.) — tron, siedzisko. [przypis edytorski]
prestoł — ton, tu raczej: honorowe miejsce. [przypis edytorski]
presto (muz., wł.) — tempo w muzyce: spiesznie, szybko. [przypis edytorski]
presto — szybko. [przypis edytorski]
presto (wł.) — szybko (też: określenie tempa w muzyce). [przypis edytorski]
Prestuplenje i nakazanje — Zbrodnia i kara, powieść Fiodora Dostojewskiego. [przypis edytorski]
presumpcja (daw.) — zarozumiałość, pycha. [przypis edytorski]
presuponować — erudycyjnie: przypuszczać, że coś jest prawdziwe. [przypis edytorski]
Preszburg (z niem. Pressburg) — ob. Bratysława, stolica i największe miasto Słowacji. [przypis edytorski]
preszpanowy — zrobiony ze sztywnej, gładzonej tektury o dużej wytrzymałości. [przypis edytorski]
preteksta (łac.) — szata noszona przez wysokich urzędników i arystokratów przed uzyskaniem pełnoletniości; por. pretekst: pozór, fałszywy powód. [przypis edytorski]
pretendent — osoba ubiegająca się o coś; tu: kawaler starający się o rękę panny. [przypis edytorski]
pretensja — prawo, które ktoś sobie rości do czegoś. [przypis edytorski]
pretensja — tu: prawo, które ktoś przyznaje sobie do czegoś. [przypis edytorski]
pretensja — tu: roszczenie; prawo, które ktoś sobie do czegoś rości. [przypis edytorski]
pretensjonalność — zachowywanie się w sztuczny sposób. [przypis edytorski]
pretensyj — dziś powszechniejsza forma D. lm: pretensji. [przypis edytorski]
prete (wł.) — ksiądz. [przypis edytorski]
pretoriański — charakterystyczny dla pretorian, tj. dla straży przybocznej cesarzy rzymskich. [przypis edytorski]
pretorianie — straż przyboczna cesarza rzymskiego. [przypis edytorski]
pretorianie — straż przyboczna cesarza rzymskiego; znani ze swoich intryg pałacowych, wywierali wpływ na politykę cesarską, wielokrotnie sami decydowali, kto zostanie kolejnym cesarzem, często najpierw uśmiercając poprzedniego; formacja rozwiązana przez Konstantyna Wielkiego w 312. [przypis edytorski]
pretorium — trybunał sądowy. [przypis edytorski]
pretor (łac. praetor) — sędzia w staroż. Rzymie; początkowo rolą pretorów było zastępcze sprawowanie władzy podczas nieobecności konsulów; pretorzy mogli wydawać edykty w celu regulowania tych obszarów sądownictwa, które nie zostały ujęte w ustawach senatu i w prawie zwyczajowym (edykty pretorskie często były następnie włączane do kodeksu prawa rzym.); oznaką władzy pretora było krzesło kurulne oraz dwóch liktorów (poza obrębem miasta sześciu) niosących sześciotoporowe fasces (tj. wiązki rózg związanych czerwonym rzemieniem z wetkniętymi w nie toporami). [przypis edytorski]
pretor — w staroż. Rzymie urzędnik pełniący rolę sędziego. [przypis edytorski]
pretor — wysoki urzędnik sprawujący władzę sądowniczą w staroż. Rzymie; od czasów cesarza Augusta pretorzy byli odpowiedzialni za organizację świąt państwowych (ludi) i towarzyszących im igrzysk, zawodów i występów teatralnych. [przypis edytorski]
pretor — wyższy urzędnik, członek gwardii cesarza, sprawujący władzę sądowniczą. [przypis edytorski]
pretor — wyższy urzędnik w starożytnym Rzymie, sprawujący władzę sądową i zastępujący konsula pod jego nieobecność. [przypis edytorski]
pretor (z łac.) — urzędnik sądowy. [przypis edytorski]
pretor (z łac.) — wyższy urzędnik. [przypis edytorski]
pretura — urząd pretora; pretor: wyższy urzędnik w starożytnym Rzymie, sprawujący władzę sądową i zastępujący konsula pod jego nieobecność; sprawowanie poprzednio pretury było warunkiem koniecznym do ubiegania się o urząd konsula. [przypis edytorski]
Preussen, Preussen über alles, über alles in der Welt — Prusy, Prusy ponad wszystko, ponad wszystko w świecie. [przypis edytorski]
Previtali, Andrea (ok. 1480–1528) — malarz włoski okresu renesansu tworzący głównie w Bergamo, m.in. dla tamtejszej katedry, autor wielu madonn z dzieciątkiem oraz sławnego zwiastowania; tu: nawiązanie do obrazu Ukrzyżowanie (obecnie w Galerii Akademickiej w Wenecji) przedstawiającego Chrystusa w otoczeniu rozpaczających Jana Chrzciciela oraz kobiet, rozpiętego na niezwykle wysokim krzyżu (żadna z osób znajdujących się u jego podstawy nie sięga nawet stóp ukrzyżowanego), tak że jego postać znajduje się na tle koron drzew. [przypis edytorski]
Prevost, Antoin (1697–1763) — francuski pisarz, prekursor romantyzmu we Francji, autor powieści Historia kawalera des Grieux i Manon Lescaut, poświęconej problemowi namiętności. [przypis edytorski]
prewarykant (daw., z łac.: praevaricator) — zaniedbujący swój obowiązek, sprzedajny obrońca a. oskarżyciel w sądzie. [przypis edytorski]
prewarykator — oszust; sprzeniewierzający się. [przypis edytorski]
prewet (daw. pot.) — ustęp, ubikacja. [przypis edytorski]
prewoschoditielstwo (ros.) — ekscelencja; honorowy tytuł wysokich urzędników państwowych, wg tabeli rang Imperium Rosyjskiego przysługujący generałom i urzędnikom cywilnym III i IV klasy. [przypis edytorski]
prewot — naczelnik, przełożony; urzędnik o uprawnieniach policyjno-sądowych, zajmujący się sprawami przeznaczonymi do niezwłocznego osądzenia, przewodniczący trybunałowi i dysponujący odpowiednią gwardią. [przypis edytorski]
Preyer, Wilhelm Thierry (1841–1897) — niemiecki fizjolog i psycholog, prekursor psychologii rozwojowej. [przypis edytorski]
prezbiterianizm — odłam wyznania protestanckiego charakteryzujący się ustrojem opartym na kolegialnej władzy zgromadzeń prezbiterów, czyli starszych zborów; powstały w XVI w. w Szkocji w wyniku sprzeciwu wobec władzy biskupów w Kościele anglikańskim. [przypis edytorski]
prezbiterium — część kościoła, w której znajduje się główny ołtarz. [przypis edytorski]
prezbiterium — część kościoła, w której znajduje się ołtarz. [przypis edytorski]
prezbiter (z łac.) — przełożony gminy chrześcijańskiej. [przypis edytorski]
prezencja (z łac.) — tu: obecność. [przypis edytorski]
prezenta (daw.) — przedstawienie do zatwierdzenia kandydata na jakiś urząd, stanowisko. [przypis edytorski]
prezenta — dziś popr.: prezenty. [przypis edytorski]
prezentować się (z łac.) — tu: pokazać się, wystąpić. [przypis edytorski]
prezentystyczny — nakierowany na teraźniejszość. [przypis edytorski]
prezerwatywa (daw.) — środek ochronny, zapobiegający chorobie. [przypis edytorski]
prezerwatywa (daw.) — tu: zabezpieczenie. [przypis edytorski]
prezerwatywa (daw., z łac.) — tu: ochrona. [przypis edytorski]
prezerwatywa (daw., z łac.) — tu: środek ochronny, zapobiegawczy. [przypis edytorski]