Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 160198 przypisów.
Melcatis — zapewne Metelis (gr.), egipskie Per Ha-Nereb, miasto w zachodniej części Delty, ok. 60 km na północ od Memfis, stolica 7. nomu Dolnego Egiptu. [przypis edytorski]
Melcer-Szczawiński, Henryk (1869–1928) — kompozytor neoromantyczny, pianista i dyrygent, autor m.in. opery Maria (1904 r.), napisanej na podstawie poematu Antoniego Malczewskiego. [przypis edytorski]
Melcer-Szczawiński, Henryk (1869–1928) — kompozytor neoromatyczny, pianista i dyrygent, autor m.in. opery Maria (1904 r.), napisanej na podstawie poematu Antoniego Malczewskiego. [przypis edytorski]
[Melchior Michałowski odsprzedał kamienicę 8 sierpnia] 1617 r. Piotrowi Kochanowskiemu — [por.] Scab. crac, 1166, p. 114. [przypis redakcyjny]
Melchior Wańkowicz (1892–1974) — pisarz, dziennikarz, reportażysta, w czasie wojny nieoficjalny kronikarz II Korpusu Polskiego, później na emigracji, od 1958 roku w Polsce. [przypis edytorski]
Melchizedech a. Melchizedek — tajemniczy kapłan Boga i król z biblijnej Księgi Rodzaju (Rdz 14,18-20), którego pochodzenia nie podano. [przypis edytorski]
Melchizedech a. Melchizedek — tajemniczy kapłan Boga i król z biblijnej Księgi Rodzaju (Rdz 14, 18–20), który spotkał się z Abrahamem. [przypis edytorski]
meldai — vilskvinių šeimos augalas. [przypis edytorski]
Meldung (niem.) — zgłoszenie, meldunek. [przypis edytorski]
Meleager — był synem króla Ojneosa z Etolii. W siedem dni po jego urodzeniu się przybyły w dom jego rodziców Parki, aby dziecię obdarować. Jedna z nich, Atropos, oświadczyła wtedy, że chłopiec tak długo żyć będzie, dopóki nie wygaśnie płomień żarzący się właśnie na ognisku. Usłyszawszy to, matka dziecięcia wyjęła szybko polano z ogniska i, zagasiwszy je, przechowała. Meleager, podrósłszy, urządził polowanie na dzika, którego z pomocą Atalanty ubił. W nagrodę za pomoc ofiarował Atalancie głowę i skórę zwierza, czym uczuli się dotkniętymi wujowie Meleagra i wszczęli z nim bójkę, w której z jego ręki polegli. Matka, dowiedziawszy się o tym, zagniewana na Meleagra, wydobyła z ukrycia owe polano i rzuciła na ognisko. Wkrótce zmarł Meleager wśród najokropniejszych boleści. Do tej tragicznej jego śmierci odnoszą się powyższe słowa: „wewnętrzny żar sympatyczny”. [przypis tłumacza]
Meleager (mit. gr.) — heros, jeden z Argonautów; jego narodzinom towarzyszyła przepowiednia, że będzie żył, dopóki nie spłonie głownia paląca się właśnie w kominku; matka Meleagra wyjęła ją z ognia i zgasiła, a po wielu latach wrzuciła z powrotem do paleniska, gdy Meleager w sprzeczce zabił rodzeństwo. [przypis edytorski]
Meleager (mit. gr.) — heros, syn Ojneusa i Altei. [przypis edytorski]
Meleager (mit. gr.) — Meleagros, uczestnik wyprawy Argonautów po złote runo. Urządził polowanie na ogromnego dzika kalidońskiego, którego zabił, a skórę z niego podarował Atalancie za to, że pierwsza trafiła dzika ze swojego łuku. Na skutek tej decyzji Meleager skłócił się z rodziną, co przypłacił śmiercią. [przypis edytorski]
Meleager (mit. gr.) — syn Ojneusa, króla Kalidonu i Altei. Jego matka otrzymała proroctwo, według którego jej nowo narodzony syn miał żyć tak długo, póki nie spali się głownia płonąca wówczas w domowym ognisku. Altea szybko wyjęła głownię z ognia, ugasiła i schowała. Meleager wyrósł na dzielnego młodzieńca, brał udział w wyprawie Argonautów po złote runo oraz zorganizował polowanie na ogromnego dzika kalidońskiego, którego zabił, a skórę z niego podarował Atalancie za to, że pierwsza trafiła dzika. W sporze, jaki powstał z myśliwymi o trofea, przypadkiem zabił swego wuja. Kiedy Altea dowiedziała się, że Meleager zabił jej brata, włożyła żagiew w ogień, powodując śmierć syna. [przypis edytorski]
Meleager — niem. Meleager: Eine Tragödie (1854). [przypis edytorski]
Meleksala, zniekszt. al-Malik as-Salih, właśc. al-Malik as-Salih Nadżm ad-Din Ajjub ibn Muhammad (1207–1249) — sułtan z dynastii Ajjubidów, władca Egiptu (od 1240) i Damaszku (od 1245); za jego panowania Egipt stał się celem ataku VI wyprawy krzyżowej, która poniosła wielką klęskę; do niewoli dostało się wielu rycerzy i dowodzący wyprawą król francuski Ludwik IX, zwolniony po zapłaceniu olbrzymiego okupu. [przypis edytorski]
Meletos — główny z trzech oskarżycieli Sokratesa, zarzucających mu bezbożność i psucie młodzieży. [przypis edytorski]
Meletos — syn Meletosa, z demu (gminy) Pittos, poeta, główny oskarżyciel Sokratesa. [przypis tłumacza]
Meletos — ten sam Meletos, który w kilka lat później oskarża Sokratesa, był lirykiem od siedmiu boleści. [przypis tłumacza]
Melibeus — bohater pierwszej sielanki Wergilego. [przypis redakcyjny]
melioracja — tu: ulepszenie. [przypis redakcyjny]
melioracja — zabiegi, których celem jest ulepszenie produkcyjnego potencjału ziemi. [przypis edytorski]
Meliorem, meliorem elegit (łac.) — wybrał lepszą, lepszą [część]. [przypis redakcyjny]
meliorem partem elegit (łac.) — wybrał lepszą część. [przypis redakcyjny]
Melipona domestica — rodzaj bezżądłowych pszczół z Ameryki Środkowej, ob. klasyfikowany jako Melipona beecheii. [przypis edytorski]
Melisanda, Arkel, Golaud — postacie z opery Peleas i Melisanda Claude'a Debussy'ego, której akcja rozgrywa się mitycznym królestwie Allemonde w okresie wczesnego średniowiecza. [przypis edytorski]
Melissa — wiedźma, opiekunka Bradamanty. [przypis redakcyjny]
Melissos z Samos (V w. p.n.e.) — grecki filozof ze szkoły eleatów; polityk, dowódca floty podczas wojny samijskiej (441–440 p.n.e.), zwyciężył flotę ateńską; autor dzieła O naturze, w którym komentował podstawowe założenia filozoficzne Parmenidesa z Elei. [przypis edytorski]
Melit — w innym przekładzie: Meletos. [przypis edytorski]
Meliūnuosna — į Meliūnus. [przypis edytorski]
melius (…) desinent — Seneca, Epistulae morales ad Lucilium, 72. [przypis tłumacza]
melius in semente, quam in segete bella exscindere (łac.) — łatwiej w zarodku niż w dojrzałości wojny tłumić. [przypis redakcyjny]
melius (łac.) — lepszy. [przypis edytorski]
Melius (…) nesciendo — Augustinus Aurelius, De ordine, II, 16. [przypis tłumacza]
Melius non incipient (łac.) — Seneca Epist. 72; cyt. u Mont III 10. „Lepiej, by nie zaczynali”. [przypis tłumacza]
melius (…) praeveniri (łac.) — lepiej uprzedzić, niż być uprzedzonym. [przypis redakcyjny]
melizmat — figura muzyczna, polegająca na graniu lub śpiewaniu kilku nut na jednej sylabie tekstu. [przypis edytorski]
melizma, właśc. melizmat (z gr.) — figura melodyczna złożona z wielu dźwięków, śpiewana na jednej sylabie tekstu (np. pierwszej sylabie słowa „Amen” a. „Alleluja”); element charakterystyczne dla średniowiecznego śpiewu liturgicznego w Europie (chorał ambrozjański, chorał gregoriański) oraz muzyki orientalnej. [przypis edytorski]
Mellin de Saint-Gelais (ok. 1491–1558) — fr. poeta renesansowy, lekarz i astrolog, nadworny poeta Franciszka I. [przypis edytorski]
mellitus (łac.) — miodowy. [przypis edytorski]
Melmoth — genialny utwór Maturina [red. WL: Melmoth the Wanderer (1820), szkatułkowa historia o uczonym, który zaprzedał duszę diabłu w zamian za długie życie, arcydzieło powieści gotyckiej, autorstwa Charlesa Maturina (1782–1824)]. [przypis autorski]
Melo, Custódio José deo (1840–1902) — brazylijski polityk i oficer marynarki w latach 1881–1889. [przypis edytorski]
melodia bakchiczna — rytm bakchiczny w mowie polega na używaniu stóp składających się z dwóch zgłosek długich i jednej krótkiej, czyli równających się wymowie pięciu krótkich zgłosek. [przypis tłumacza]
melodrama (daw.) — dziś popr.: melodramat, utwór dramatyczny z wątkiem miłosnym, nasycony sentymentalizmem; przen.: zachowanie przesadnie wyrażające emocje, egzaltowane. [przypis edytorski]
melodyi — melodii; tu: forma wydłużona (zgodna z daw. wymową) dla zachowania rytmu jedenastozgłoskowca. [przypis edytorski]
melodyją — melodią; tu: forma wydłużona (zgodna z daw. wymową) dla zachowania rytmu jedenastozgłoskowca. [przypis edytorski]
melodyja — melodia; tu: forma wydłużona (zgodna z daw. wymową) dla zachowania rytmu jedenastozgłoskowca. [przypis edytorski]
melodykon (muz.) — fisharmonia, klawiszowy dęty instrument muzyczny, używany w kaplicach i niewielkich kościołach zamiast organów. [przypis edytorski]
melon — melonik; kapelusz o zaokrąglonym, kopulastym kształcie z wąskim rondem. [przypis edytorski]
melopeja a. melopea (z gr.) — hist.: staroż. gr. melodeklamacja; tu: pieśń. [przypis edytorski]
Melos — Μῆλος, dziś Milo, wyspa, na której znaleziono słynny posąg Wenery, będący dziś ozdobą Luwru. [przypis tłumacza]
Melos — wyspa w połowie drogi między Eubeą a Kretą. Ponieważ Melijczycy nie chcieli przyłączyć się do Ateńczyków, ci w 415 r. po zdobyciu wyspy wycięli ich w pień, a kobiety i dzieci sprzedali w niewolę. [przypis tłumacza]
Melpomena (mit. gr.) — muza opiekuńcza tragedii. [przypis edytorski]
Melpomena (mit. gr.) — muza tragedii. [przypis edytorski]
Melpomena (mit. gr.) — pierwotnie muza pieśni, później stała się muzą tragedii, z czego jest obecnie powszechnie znana, przedstawianą na koturnach, ze smutną maską tragiczną. [przypis edytorski]
Melpomena (z gr. melpô: świętować pieśnią i tańcem) — w mit. gr. pierwotnie muza pieśni i w tym znaczeniu występuje w utworze Horacego. Później stała się muzą tragedii, przedstawianą na koturnach, ze smutną maską tragiczną. [przypis edytorski]
Melpomene a. Melpomena (mit.) — w mit. gr. muza tragedii, której atrybutem jest smutna maska tragiczna. [przypis edytorski]
Melpomene a. Melpomena (z gr. melpô: świętować pieśnią i tańcem) — w mit. gr. pierwotnie muza pieśni, później stała się muzą tragedii, z czego jest obecnie powszechnie znana, przedstawianą na koturnach, ze smutną maską tragiczną. Za muzę tańca i płynącej z niego radości tradycyjnie uznaje się Terpsychorę. [przypis edytorski]
Melskis uź mus grieszus dabar ir in wałandoju smerties musu. Amen. (lit.) — Módl się za nami grzesznymi teraz i w godzinie śmierci naszej, amen (tradycyjna modlitwa w nieco spolszczonym zapisie) [przypis edytorski]
melsties — dabar: melstis. [przypis edytorski]
melsti — labai prašyti, maldauti. [przypis edytorski]
melszpeis (z niem. Mehlspeise) — legumina. [przypis edytorski]
melszpejs a. melszpejz — znana m.in. w kuchni niem. i lit. słodka zapiekanka owocowa przygotowywana na mleku, z dodatkiem mąki, masła i jaj. [przypis edytorski]
Melsztyn — wieś w województwie małopolskim, w powiecie tarnowskim. [przypis edytorski]
melu užakėja — pripildo melu, sėja melą. [przypis edytorski]
Meluzyna — postać baśniowa, należąca do folkloru europejskiego; czarodziejka lub rusałka wodna, która w pewnych okolicznościach zamieniała się w węża. [przypis edytorski]
meluzyna — postać kobieca z ogonem ryby lub węża. [przypis edytorski]
Meluzyna — postać z podań i legend francuskich, kobieta z wężowym lub rybim ogonem, czarodziejka; miał od niej pochodzić potężny średniowieczny ród Lusignan, z którego pochodzili królowie Jerozolimy i Cypru, wygasły w XV w. [przypis edytorski]
meluzyna — tu: kobieta z ogonem ryby lub węża. [przypis edytorski]
Meluzyna — według podania żona Rajmunda — hrabiego Poitiers. Obdarzona niezwykłą pięknością, musiała w każdy piątek przybierać postać ryby. Gdy ją w tej postaci raz mąż zobaczył, znikła. Odtąd zjawiała się na wieży zamkowej tylko wtedy, gdy miał umrzeć ktoś z tego rodu. Podanie to opowiedziane prozą około r. 1390 przez Jana d'Arras, stanowiło osnowę ulubionej powieści ludowej, przełożonej niemal na wszystkie języki europejskie, znanej dobrze i w Polsce. [przypis redakcyjny]
membrany (daw.) — pergaminy, dokumenty. [przypis edytorski]
membra putrida (łac.) — chore, zgniłe kończyny. [przypis edytorski]
Memel — Kłajpeda; miasto na wybrzeżu Morza Bałtyckiego, dziś w zach. części Litwy, w okresie przed I wojną światową wraz z Prusami miasto włączone było do zjednoczonych w l. 1866–1871 Niemiec (II Rzeszy). [przypis edytorski]
memento animarum Constantiae et Joseph (łac.) — wspomnij dusze Konstancji i Józefa. [przypis edytorski]
memento (łac. dosł.: pamiętaj) — prawda czy prawidłowość, o której należy pamiętać. [przypis edytorski]
memento (łac., dosł.: pamiętaj) — tu użyte żartobliwie dla określenia napiwku. [przypis redakcyjny]
memento (łac.) — dosł.: pamiętaj; tu: znak przypomnienia. [przypis edytorski]
memento (łac.) — ostrzeżenie, przestroga. [przypis edytorski]
memento (łac.: pamiętaj) — przypomnienie. [przypis redakcyjny]
memento (łac.: pamiętaj) — tu: przestroga. [przypis edytorski]
memento mo… moralitatem (łac.) — urwana sentencja „memento mori” (pamiętaj o śmierci) i przekształcona na: „pamiętaj o moralności”. [przypis edytorski]
memento mori (łac.) — pamiętaj na śmierć, [dziś: pamiętaj o śmierci]. [przypis redakcyjny]
memento mori (łac.) — pamiętaj o śmierci. [przypis edytorski]
memento mori (łac.) — pamiętaj o śmierci. [przypis redakcyjny]
Memento mori! — (lat.) Gedenke des Todes! [przypis edytorski]
memento vivere (łac.) — pamiętaj, aby żyć. [przypis edytorski]
memento vivere (łac.) — pamiętaj o życiu. [przypis edytorski]
Memento vivere (łac.) — pamiętaj, że żyjesz (odwrócenie maksymy Memento mori, tj. pamiętaj, że umrzesz. [przypis edytorski]
memento (z łac.) — przypomnienie; tu mowa o formule „z prochu powstałeś, w proch się obrócisz”. [przypis edytorski]
memento (z łac.) — tu: nawiązanie do sentencji memento mori (łac.): pamiętaj o śmierci. [przypis edytorski]
Memfis (dziś ndm) — jedno z najważniejszych miast staroż. Egiptu, położone na granicy delty i doliny Nilu. [przypis edytorski]
Memfis — gr. nazwa jednego z najważniejszych miast staroż. Egiptu (w epoce Starego Państwa, III–VI dynastii, ok. 2675–2170 p.n.e); w tym okresie stanowiło ono centrum polityczne, handlowe i administracyjne, ośrodek kultu Ptaha, Sechmet i Apisa; w okolicy ruin miasta znajdują się trzy wielkie nekropolie: Abusir na północy oraz Sakkara i Dahszur na południu. [przypis edytorski]
Memfis — jedno z najważniejszych miast staroż. Egiptu, położone na granicy delty i doliny Nilu; wg tradycji założone przez pierwszego władcę zjednoczonego Egiptu, stolica kraju w epoce Starego Państwa. [przypis edytorski]
Memfis — Μέμφις, מֹ֣ף (Oz 9, 6), egipskie Menfe, z którego powstało greckie słowo. Miasto wedle stosunkowo dość późnej legendy miał założyć pierwszy historyczny faraon egipski Menes (Mena z I dynastii, 4400 p.n.e., p. Brugsch-Bey, Geschichte Aegyptens unter den Pharaonen, Lipsk 1877); ale nazwa miasta (Menfe) pochodzi od faraona VI dynastii Merira Pepi (Merira-men-nofer, wedle napisu na piramidzie należącej do grupy Sakkara) około 3233 p.n.e. (Brugsch-Bey). Dziś wśród lasu palmowego pod wioską Bedraszen zaledwie kupa gruzów, nieco złomów granitowych i cegieł przypomina pielgrzymowi, że tu kwitło potężne miasto. Dwa kolosy Ramzesa II, jeden zwalony, drugi stojący, ukazują oblicze tego, który ongi światem trząsł. W Biblii: Nof, נֹף (Ez 30, 16), Wujek: Memphis. [przypis tłumacza]
Memfis — Μέμφις, מֹ֣ף (Oz 9, 6), נֹ֑ף (Iz 19, 13), w staroegipsk. pomnikach: Men-nefer, Men-nofi, później Menfe, śladu nie pozostało po dawnym mieście, które stało w okolicy dzisiejszej wsi Mît Rahîne, jedynie dwa kolosy Ramzesa II, jeden z granitu, leżący, drugi z wapienia, stojący, oraz na wzgórzu Kôm-el-Chanzîr ruiny słynnej świątyni Ptaha świadczą o przeszłości. Dokoła roztacza się wspaniały las palmowy. [przypis tłumacza]
Memfis — p. IV, IX, 7 uwaga. [przypis tłumacza]
me mgli (gw.) — mdli mnie. [przypis edytorski]
memi — dziś: mymi. [przypis edytorski]
Meminerint (…) suam — Cicero, De officiis, III, 10. [przypis tłumacza]
Memineris (…) exeamus (łac.) — „Pamiętaj, że największe boleści kończą się śmiercią, małe miewają przerwy i wytchnienia, średnie są te, nad którymi panujemy; zatem możemy je ścierpieć, póki są znośne: jeżeli nie, to możemy, gdy nas już życie nie nęci, opuścić je jak teatr, każdej chwili” (Cicero, De finibus bonorum et malorum, I, 15; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
