Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | dawne | francuski | łacina, łacińskie | liczba mnoga | mitologia grecka | niemiecki | pogardliwe | regionalne | rosyjski | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | zdrobnienie
Według języka: wszystkie | polski
Znaleziono 841 przypisów.
Rozpędowska — panna respektowa matki poety. [przypis redakcyjny]
rozpędzywać (daw.) — rozpędzać, rozganiać. [przypis redakcyjny]
rozpierać się — ustawać. [przypis redakcyjny]
rozpisku — odwołania. [przypis redakcyjny]
rozpocząłem poemat z dziejów Polski — ukazał się w r. 1834 pt. Agaj-Han. [przypis redakcyjny]
rozpomni (starop.) — [forma trybu rozk.:] wspomnij. [przypis redakcyjny]
rozposażyć — porozdzielać, porozdawać. [przypis redakcyjny]
rozprawami kongresowymi — tak jest w wydaniu z r. 1870. W pierwodruku wydrukowano tylko: Cały świat był zajęty rozprawami. Stało się to zapewne wskutek wymagań cenzury poznańskiej. [przypis redakcyjny]
rozprawa (starop.) — rozmowa. [przypis redakcyjny]
rozprawić (starop.) — rozrządzić. [przypis redakcyjny]
rozprawuje (starop.) — rozrządza. [przypis redakcyjny]
rozprószca (neol.) — ten, który rozprasza. [przypis redakcyjny]
rozpuknąć się (starop.; tu 3 os., lp, r.ż.: rozpukła) — rozpękła się. [przypis redakcyjny]
rozpychać — czynić nadętym, pysznym. [przypis redakcyjny]
rozradzać (daw.) — [tu:] odradzać. [przypis redakcyjny]
rozradzić co (starop.) — odradzić [co], od czego odwieść. [przypis redakcyjny]
rozroślejsze — opaślejsze. [przypis redakcyjny]
rozrywać (daw.) — [tu:] rozbierać, rozważać. [przypis redakcyjny]
rozsądek (starop.) — [tu:] rozstrzygnięcie; [por. rozsądzić]. [przypis redakcyjny]
Rozserdywsia duże (ukr.) — rozgniewał się bardzo. [przypis redakcyjny]
rozsiadem — rozjazdem, samołówką. [przypis redakcyjny]
rozsiepywać (daw.) — rozrywać. [przypis redakcyjny]
rozstania i spotkania się kiedyś — Werter odnosi to powiedzenie do chwili rozstania się tu na ziemi i spotkania się w zaświatach. Wskazują na to słowa początkowe listu: „Nie ujrzę jej nigdy” i końcowe rozmowy z Lotą: „Zobaczymy się kiedyś”. [przypis redakcyjny]
rozstrzelali — 29 listopada 1662 r. w Wołpie. [przypis redakcyjny]
rozsuć (daw.) — rozsypać. [przypis redakcyjny]
roztaszować się — rozłożyć się obozem. [przypis redakcyjny]
rozterki (starop.) — kłótnie. [przypis redakcyjny]
rozterków — dziś popr. forma D. lm: rozterek. [przypis redakcyjny]
rozterkom zabiega — zapobiega sporom, waśniom. [przypis redakcyjny]
roztruchan — kielich. [przypis redakcyjny]
roztruchan — wielki i bogato zdobiony kielich, puchar. [przypis redakcyjny]
roztruchan (z tur.) — ozdobny puchar biesiadny. [przypis redakcyjny]
roztwór Schleicha — płyn wynaleziony przez chirurga niemieckiego Karola Schleicha (1859–1922), stosowany przy zabiegach operacyjnych do znieczulenia miejscowego. [przypis redakcyjny]
Rozum bowiem i wola, które stanowią treść Boga, musiałyby o całe niebo różnić się od naszego rozumu i naszej woli (…) — Por. List 55 (dawniej 59) § 4–6 oraz List 56 (dawniej 60) § 7 i 11. [przypis redakcyjny]
rozumiemy się — por. list z 11 czerwca 1772. [przypis redakcyjny]
rozum i wola tak się mają do tej czy owej idei lub do tego czy owego chcenia, jak kamienność do tego lub owego kamienia lub jak człowiek do Piotra i Pawła — Por. List. 2 § 9 i 10. [przypis redakcyjny]
rozumowy wasz pogląd zawisły od sądu, jaki naprzód tworzą zmysły — Nihil est in intellectu quid prius fuerit in sensu.. Zdanie Arystotelesa [(łac.) Nie ma nic w umyśle, czego by przedtem nie było w zmysłach; red. WL]. [przypis redakcyjny]
rozwalina — [tu:] gruz. [przypis redakcyjny]
rozwalnia — tu: rozszerza. [przypis redakcyjny]
Rozważania zawarte w tym wstępie do Części I oddziałały wyraźnie na Słowackiego, który w Beniowskim przeciwstawienie poezji-sztuki i poezji-życia ujął w znane, wersety: „(…) Roję / Śnię, tworzę; harfy używam lub bicza / I to jest moja poetyczna droga.— / Lecz z mego życia poemat — dla Boga” (III, 341–344). W Odpowiedzi na „Psalmy przyszłości” pisał: „Jam spróbował na mej głowie / Na kształt perły kałakuckiej / Nosić gwiazdę myśli ludzkiej / I z tą gwiazdą żyć surowie” — jest to według Kleinera aluzja do obrazu owego „błogosławionego”, który poezję nosi na czole „niby gwiazdę”. Problem jedności poezji i życia nurtował świadomość romantycznego pokolenia. Kleiner stwierdza w przypisie: „Mickiewicz przecież zerwie z poezją, by życie w poemat zmienić”. Przytacza też w tym miejscu, rozważania romantyków niemieckich, Z. Wernera i Justinusa Kernera. Ten ostatni twierdził, że „prawdziwa poezja milczy tak jak ból prawdziwy”. [przypis redakcyjny]
rozwiódł (starop.) — wytłumaczył. [przypis redakcyjny]
rozwiślenie — neol. od nazwy rzeki Wisły. [przypis redakcyjny]
rozwlokła woda (daw.) — rozwleczona, rozpostarta. [przypis redakcyjny]
rozwód — tu: przestrzeń. [przypis redakcyjny]
rozwodzić coś — budować na ogromnej przestrzeni. [przypis redakcyjny]
rozwodzić co (starop.) — [tu:] odradzać (śmierć). [przypis redakcyjny]
rozwodzić (starop.) — pogodzić, jednać. [przypis redakcyjny]
rozwodzić (starop.) — przekładać. [przypis redakcyjny]
rozwodzić (starop.) — wyjaśniać, tłumaczyć. [przypis redakcyjny]
rozwodzić — tu: rozprzestrzeniać się, panoszyć. [przypis redakcyjny]
rozwołać (daw.) — rozgłosić. [przypis redakcyjny]
rozżenąć (daw.) — rozegnać. [przypis redakcyjny]
rozzuchwaleni wielbiciele Penelopy… — porównaj Odyseję, księga XX. w tłum. Siemieńskiego: „Zgromadzeni uznali trafność dobrej rady,/ I hurmem weszli w wnętrze gmachów Odyssowych:/ Chleny zdjęte na krzesłach kładąc purpurowych,/ Obiatując barany i tuczne koziołki,/ Wieprze karmne i ze stad najpiękniejsze ciołki,/ Skwarząc trzewia i nimi racząc się nawzajem…”. [przypis redakcyjny]
rs — skrót: rubli srebrnych. [przypis redakcyjny]
rtuczeka… — po rewolucji w związku z powstaniem nowych urzędów i instytucji weszło w życie wiele skrótów. Pierwszy z wymienionych w tekście oznacza jedną z instancji Czeka; znaczenie dalszych skrótów: gubczeka— gubernialna Czeka, gubispolkom — gubernialny komitet wykonawczy, narobraz — wydział oświaty ludowej, narkompros — ludowy komisariat oświaty, sownarkom — rada komisarzy ludowych (nazwę „ministerstwo” zmieniono po rewolucji na „komisariat ludowy”). [przypis redakcyjny]
Ruan — rzeka Rodan we Francji. [przypis redakcyjny]
rubaszka, rubacha (ros.) — koszula (noszona przez chłopów rosyjskich jako odzież wierzchnia). [przypis redakcyjny]
Rubens, Peter Paul (1577–1640) — znakomity malarz flamandzki epoki baroku; sztuka jego odznacza się bujnością kształtu, przepychem i soczystością barw. [przypis redakcyjny]
rubież — mord (dosł.: rąbanina). [przypis redakcyjny]
rubież — pogranicze, peryferie. [przypis redakcyjny]
rubież — pogranicze, tu: koniec świata. [przypis redakcyjny]
rubież — rąbanina. [przypis redakcyjny]
rubież (reg.) — tu: zarąbanie (na śmierć). [przypis redakcyjny]
Rubinstein Antoni (1829–1894) — rosyjski pianista i kompozytor. Odbywał słynne podróże koncertowe po Europie. [przypis redakcyjny]
rublów, ryńskich, talarów — rubel srebrny był wart 6 zł. polskich 10 gr. ówczesnych; złoty reński 5 zł.; pruski talar 6 zł. [przypis redakcyjny]
rubrycela — kalendarz zawierający spis nabożeństw, parafii, kościołów itd. [przypis redakcyjny]
ruby (daw.) — gruby. [przypis redakcyjny]
ruchać się (starop.) — ruszać się. [przypis redakcyjny]
rucho (daw.) — ruch. [przypis redakcyjny]
rucho (daw.) — suknia. [przypis redakcyjny]
rucho (starop.) — ruch. [przypis redakcyjny]
Ruch wywołany przez Ściegiennego — Agaton Giller, Historia powstania narodu polskiego w roku 1864, Paryż 1867–1871, t. III, s. 512–518. [przypis redakcyjny]
ruczaj — strumień, potok. [przypis redakcyjny]
rucznica — dziś popr.: rusznica. [przypis redakcyjny]
Ruda Guzowska — wieś i stacja kolejowa znajdująca się 42 km od Warszawy w kierunku Skierniewic. [przypis redakcyjny]
rudel (daw.) — ster a. wiosło sterowe. [przypis redakcyjny]
rudel — ster, koło sterowe. [przypis redakcyjny]
rudymentach — [w] początkach. [przypis redakcyjny]
Rue du Sentier — dosłownie „ulica ścieżki”. [przypis redakcyjny]
Rue Poissonniere — poissonniere: po fr. naczynia na ryby. [przypis redakcyjny]
Rue St. Fiacre — ulica Św. Fiakra. [przypis redakcyjny]
Rufach — miasteczko wyższej Alzacji do biskupstwa strasburskiego należące. [przypis redakcyjny]
rufa — tył okrętu. [przypis redakcyjny]
Rufia — miasto w Syrii. [przypis redakcyjny]
ruga (daw., z łac.) — zmarszczka. [przypis redakcyjny]
rug (daw.) — rumor, hałas. [przypis redakcyjny]
rug — głucha wrzawa. [przypis redakcyjny]
rugi (daw., z łac. ruga) — fałdy, zmarszczki. [przypis redakcyjny]
Rugier — syn Rugiera i Galacyelli (Galacyej), brat Marfizy, narzeczony Bradamanty, jeden z główniejszych bohaterów poematu. [przypis redakcyjny]
Rugier (…) wypuścił szablę i leży na drodze — leży szabla, nie Rugier. [przypis redakcyjny]
rugi — sprawdzanie prawności wyborów poselskich. [przypis redakcyjny]
rugować — usuwać. [przypis redakcyjny]
rugować — usuwać, wywłaszczać. [przypis redakcyjny]
Ruisdal — Jacob Izaakszoon van Ruisdael (1628–1682), sławny malarz holenderski, pejzażysta. [przypis redakcyjny]
rulach — [w] zwojach. [przypis redakcyjny]
ruleta — gra hazardowa. [przypis redakcyjny]
rumatyzmy — zniekształcona forma od: reumatyzm (z gr.), choroba mięśni i stawów. [przypis redakcyjny]
rum (daw.) — nuż, dalej. [przypis redakcyjny]
rum (daw.) — nuże, dalej. [przypis redakcyjny]
rum (daw.) — rumowisko, gruzy. [przypis redakcyjny]