Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | dawne | francuski | grecki | gwara, gwarowe | holenderski | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | liczba mnoga | mitologia grecka | mitologia rzymska | niemiecki | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | rosyjski | staropolskie | ukraiński | włoski

Według języka: wszystkie | English | français | lietuvių | polski


Znaleziono 3113 przypisów.

periculosae plenum est opus aleae (łac.) — sprawa ta jest pełna niebezpiecznego hazardu (Horacy). [przypis redakcyjny]

periculosissima incendia (łac.) — najniebezpieczniejsze pożary. [przypis redakcyjny]

periculosissime (łac.) — bardzo niebezpiecznie. [przypis redakcyjny]

periculosus (łac.) — niebezpieczny; tu M. lp r.ż. periculosa: niebezpieczna. [przypis redakcyjny]

periculum in mora (łac. ) — niebezpieczeństwo w zwłoce (hasło wyrażające potrzebę szybkiego działania). [przypis redakcyjny]

Periculum in mora (łac.: niebezpieczeństwo w zwłoce) — opóźniać jest niebezpiecznie. [przypis redakcyjny]

periculum (łac.) — niebezpieczeństwo, tu M. lm pericula: niebezpieczeństwa. [przypis redakcyjny]

periculum libertatis (łac.) — niebezpieczeństwo dla wolności. [przypis redakcyjny]

per importunas instantias (łac.) — przez natrętne prośby. [przypis redakcyjny]

per instrumenta (łac.) — za pomocą. [przypis redakcyjny]

period (z łac.) — okres; tu: pojęcie z zakresu retoryki, okres retoryczny, czyli zdanie o konstrukcji zgodnej z zaleceniami retoryki. [przypis redakcyjny]

period (z łac.) — okres; tu: (w daw. brzmieniu) ciężkie peryjody w znaczeniu: ciężkie czasy, trudne przeprawy. [przypis redakcyjny]

peripatetici (łac.) — [perypatetycy]; tak zwano uczniów Arystotelesa, dlatego że filozof ten zwykł był wykładać w peripatos (z gr.: miejsce przechadzek) ateńskiego Liceum. Stąd przeszła nazwa na całą szkołę filozoficzną. [przypis redakcyjny]

Perkuna tete (…) przyjmuje kąpielą znużone i zapylone słońce i wypuszcza je nazajutrz omyte i błyszczące — zresztą to nie mit, zupełnie nie zgadza się z wszystkim innym, co o litewskim kulcie słońca wiemy; jest to wstęp z bajki o sierocie, rycerzu itd, co w pogoni za czymś na dwór słońca się dostaje, przyjęty przez matkę czy siostrę, nim słońce wróci, a bajkę tę słyszał Żmudzin od Polaka lub Rusina; p. Jakub ustęp z klechdy, kwalifikujący się tylko do „folkloru”, do mitologii przeniósł. [przypis redakcyjny]

per litteras brevibus denuntiare (łac.) — listownie pokrótce uwiadomić. [przypis redakcyjny]

per me licet (łac.) — z mojej strony zgoda. [przypis redakcyjny]

permisję (łac. permisio: pozwolenie) — zwolnienie. [przypis redakcyjny]

per modum humanitatis (łac.) — przez grzeczność. [przypis redakcyjny]

per modum (łac.) — na sposób. [przypis redakcyjny]

per modum (łac.) — w postaci. [przypis redakcyjny]

per necessitatem (łac.) — z konieczności. [przypis redakcyjny]

per nexum sanguinis — dla związków krwi. [przypis redakcyjny]

perniciosa (wł.) — febra malaryczna. [przypis redakcyjny]

per nimiam mollitiem et voluptatem (łac.) — przez zbyteczne wygody i używanie. [przypis redakcyjny]

per non sunt (łac.) — dosłownie: „przez nie są”. [przypis redakcyjny]

per nuntios terrestres (łac.) — przez posłów ziemskich. [przypis redakcyjny]

perora — długie rozwlekle przemówienie. [przypis redakcyjny]

per parabolas (łac.) — przez podobieństwa (dla drugiego niezbyt zaszczytne). [przypis redakcyjny]

perpetuitas (łac.) — na zawsze. [przypis redakcyjny]

perpetuitati recordationem (łac.) — na wieczne czasy wspomnienie. [przypis redakcyjny]

perpetuo mergimus somnos (łac.) — w wiecznym śnie pogrążamy. [przypis redakcyjny]

perpetuum mobile (łac: wiecznie będące w ruchu) — maszyna, która wbrew zasadom fizyki byłaby w wiecznym ruchu bez zasilania jej nową energią; przedmiot bezowocnych wysiłków wielu wynalazców. [przypis redakcyjny]

perpetuum silentium (łac.) — wieczyste milczenie. [przypis redakcyjny]

Perpinian — miasto w płd.-zach. Francji. [przypis redakcyjny]

per portiones (łac.) — cząstkami. [przypis redakcyjny]

per promotionem (łac.) — z pomocą. [przypis redakcyjny]

per rationem (łac.) — z (tej) przyczyny. [przypis redakcyjny]

per regulam (łac.) — stosując się do zasady. [przypis redakcyjny]

per respectum (łac.) — przez wzgląd. [przypis redakcyjny]

persekucja (z łac.) — prześladowanie. [przypis redakcyjny]

Persepolis — miasto w staroż. Persji, założone przez Dariusza I w 518 r. p.n.e., zamieszkiwane wiosną i jesienią, stanowiło jedną z czterech stolic imperium perskiego (obok Suzy, stolicy zimowej, Ekbatany, stolicy letniej i Pasargadów); tu w dniu równonocy wiosennej świętowano początek nowego roku, Noruz. Persepolis zostało zdobyte, ograbione i spalone przez Aleksandra Wielkiego w 330 r. p.n.e. Wśród ruin można oglądać do dziś szczątki prywatnych rezydencji oraz budowli reprezentacyjnych, pałaców Dariusza I oraz jego syna Kserksesa I, monumentalnych kolumnad, reliefów, inskrypcji pismem klinowym. [przypis redakcyjny]

Perseus — ostatni król macedoński, umarł w niewoli rzymskiej w 166 r. p.n.e. [przypis redakcyjny]

persewerować — trwać. [przypis redakcyjny]

persistit (łac.) — trwa przy swoim. [przypis redakcyjny]

Persjusz — Aulus Persius Flaccus (34–62 n. e.), satyryk rzymski z okresu cesarstwa. Piętnował zepsucie moralne i obyczajowe współczesnego Rzymu i przeciwstawiał mu starorzymską cnotę. „Satyry jego wiadomości wieków naszych doszły i między wyborniejszymi rzymskimi autorami dały mu miejsce” (Zbiór potrzebn. wiad.). Wiersze satyry dotyczące Persjusza nie są zgodne z rzeczywistością. (S. Skimina, Persjusz w Polsce, Toruń 1952, s. 55). [przypis redakcyjny]

persona promota (łac.) — osoba odznaczona. [przypis redakcyjny]

personat (daw.) — osobistość. [przypis redakcyjny]

personat — osoba okazała. [przypis redakcyjny]

Persowie zaślubiali swoje matki (…) ponieważ religia Zoroastra dawała prym tym związkom — Uważane były za zaszczytniejsze. [przypis redakcyjny]

persuasiones continuae (łac.) — ciągłe namowy. [przypis redakcyjny]

persuasiones (łac.) — namowy. [przypis redakcyjny]

persuasiones (łac.) — poduszczenia. [przypis redakcyjny]

perversa capita (łac.) — przewrotne głowy. [przypis redakcyjny]

perversionem status Reipublicae, fabricationem malitiosam indiciorum (łac.) — odmiany ustroju Rzeczypospolitej, złośliwej kuźni oskarżeń. [przypis redakcyjny]

perversis delatorum consiliis (łac.) — przewrotnymi radami donosicieli. [przypis redakcyjny]

per vim (łac.) — gwałtem. [przypis redakcyjny]

Pervincit (łac.) — zwycięża. [przypis redakcyjny]

Perypat — mowa tu o filozoficznej szkole perypatetycznej czyli o szkole Arystotelesa. [przypis redakcyjny]

Perystyl — poza tablinum, podwórzec, otoczony portykami (podcieniami). [przypis redakcyjny]

Peskara — miasto Peskara nad Adriatykiem w płd. Włoszech. [przypis redakcyjny]

Peskarya — miasto Peskara nad Adriatykiem w płd. Włoszech. [przypis redakcyjny]

pestilentiam (łac.) — powietrze zaraźliwe. [przypis redakcyjny]

pestylencja (z łac.) — zaraza. [przypis redakcyjny]

Peszt — część Budapesztu, na lewym brzegu Dunaju, do 1872 r. osobne miasto. [przypis redakcyjny]

petent — tu: proszący. [przypis redakcyjny]

petercyment (daw.) — wino hiszpańskie. [przypis redakcyjny]

petercyment — wino hiszpańskie. [przypis redakcyjny]

petercyment — wino Malaga, słodkie, czerwone wino hiszp. z podsuszonych winogron; właśc. Pedro Ximenes, zniekształcone do: Petersimenis, a nast. spolszczone. [przypis redakcyjny]

Peter Paul Rubens (1577–1640) — wielki malarz flamandzki, reprezentant dworskiego malarstwa wczesnobarokowego. „Obrazy jego zaleca najbardziej wytworność ułożenia albo kompozycja i żywość farb przedziwna. Najcelniejsze Europy galerie obrazami jego zagęszczone są”. (Zbiór potrzebn. wiad.). [przypis redakcyjny]

Petinagno — pobożny pustelnik, którego modlitwom winna była Sapia, że nie stała dłużej pod bramą czyśćcową dla spóźnionej za życia pokuty. [przypis redakcyjny]

petit consilium (łac.) — domaga się uchwały. [przypis redakcyjny]

Petro primo Catharina secunda — „Piotrowi pierwszemu Katarzyna Druga”. [przypis redakcyjny]

Petyhorcy — Czerkiesi, Kozacy. [przypis redakcyjny]

petyhorski (z ukr., od petyhorzec) — jezdni, konni. [przypis redakcyjny]

pewien sławny autor buduje system Osiedlenia się Franków w Galii — ksiądz Dubos. [przypis redakcyjny]

pewną — pewną wygraną. [przypis redakcyjny]

Pewna amerykańska autorka — Ch. Stretton: Women and Economics. [przypis redakcyjny]

Pewna jak twierdza (…) Brankę i zwierzę — Cały koniec tej pieśni jest alegorią wewnętrznego i zewnętrznego stanu Kościoła na początku wieku XIV. Dante jako gibelin, żarliwy stronnik cesarza niemieckiego Henryka VII, do którego przywiązywał swoje polityczne i osobiste nadzieje, naprzeciw naczelników stronnictwa gwelfów, Bonifacego VIII i Klemensa V, dwóch papieżów, i Filipa Pięknego, króla Francji, często, a szczególnie tu zanadto sarka, nie umiejąc swojego zajątrzenia utrzymać w karbach bezstronnego sądu. Olbrzym zamieniający swoje uściski z wszetecznicą na wozie, to przez zazdrość ją chłoszczący, jest to Filip Piękny pochlebiający Bonifacemu VIII, ażeby go wciągnąć do swoich intryg politycznych przeciw cesarzom niemieckim. Papież poznawszy, że jest tylko igraszką polityki tego króla, rzuca nań klątwę, klątwa ta wywołuje chłostę czyli zemstę króla Filipa, który stolicę apostolską odrywa od krzyża Watykanu i przenosi ją do Awinionu. Branka jest to stolica Piotrowa, przeniesiona przemocą z Rzymu do Awinionu w roku 1305, a zwierzę to Filip, król Francji, który przez zemstę ustawił się potęgą materialną nad potęgę duchową pogwałceniem powagi Chrystusa w naczelniku i namiestniku jego Kościoła. [przypis redakcyjny]

pewnego następcy tronu, który, bardzo w tym różny od Hipolita, syna Tezejowego, nie odtrącił względów młodej macochy — autor nawiązuje do tragedii Racine'a Fedra. [przypis redakcyjny]

Pewnie bił w mennicy — chaos systemu monetarnego w Polsce ułatwiał fałszowanie pieniędzy, zwłaszcza, że przywilej bicia ich wydzierżawiano osobom prywatnym aż do r. 1764, kiedy to sejm przywrócił królowi wyłączny przywilej menniczy i uchwalił nową stopę menniczą. [przypis redakcyjny]