Przypisy

piła — ryba z gatunku chrzęstnoszkieletowych dwuśrodkowych żyjąca w Oceanie Spokojnym i Atlantyckim, znana potocznie jako ryba piła, piła a. piła zwyczajna. [przypis edytorski]

Piłat a. Poncjusz Piłat — w latach 26–36/37 rzymski prefekt Judei, który przewodził procesowi Jezusa Chrystusa. [przypis edytorski]

Piłat niewinnie wlazł w Credo — Credo (łac.: wierzę) to starożytna chrześcijańska formuła streszczająca główne zasady wiary, używana jako wyznanie wiary oraz modlitwa; Poncjusz Piłat, rzymski prefekt Judei, który wg ewangelii przewodniczył procesowi Jezusa Chrystusa i zatwierdził wyrok na niego, w wierze chrześcijańskiej jest postacią podrzędną, w Credo jego imię znalazło się wyłącznie w celu zaznaczenia historyczności postaci Jezusa, który wg tekstu formuły został „umęczon pod Ponckim Piłatem”, tj. za jego rządów. [przypis edytorski]

Piłat — właśc. Poncjusz Piłat prefekt Judei z ramienia Cesarstwa Rzymskiego w latach 26–36/37 n.e. Według Nowego Testamentu przewodniczył procesowi Jezusa Chrystusa i zatwierdził wyrok na niego. [przypis edytorski]

Piłsudski, Józef (1867–1935) — dowódca wojskowy, działacz niepodległościowy i socjalistyczny, w czasie I wojny światowej organizator Legionów Polskich i dowódca I Brygady Legionów; od lipca 1917 do listopada 1918 internowany prze Niemców w Magdeburgu; naczelnik państwa po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918; wycofał się z polityki w roku 1922, by w 1926 przejąć władzę w wyniku tzw. przewrotu majowego. [przypis edytorski]

piłsudski — wiersz jest również dostępny w tomie poetyckim Józefa Czechowicza Ballada z tamtej strony. [przypis edytorski]

piłsudski — wiersz jest również dostępny w tomie poetyckim Józefa Czechowicza Dzień jak co dzień. [przypis edytorski]

Pilades a. Pylades (mit. gr.) — syn władcy Fokidy, Strofiosa, i Anaksibii, kuzyn i przyjaciel Orestesa. [przypis edytorski]

Pilades (mit. gr.) — syn Strofiosa, króla Fokidy. Znany z wielkiej przyjaźni ze swoim kuzynem Orestesem, któremu pomógł w zemście na zabójcach jego ojca, Agamemnona. [przypis edytorski]

Pilak — eg. Pa-iu-rek, gr. File, wyspa na Nilu na I katarakcie (dziś na Jeziorze Nasera), w 1. nomie Górnego Egiptu, przy granicy z Nubią, ok. 670 km na południe od Memfis. Uważana za jedno z miejsc pochówku Ozyrysa. [przypis edytorski]

pilaster — dekoracyjny płaski filar połączony ze ścianą. [przypis edytorski]

pilaster — detal architektoniczny w formie kolumny przylegającej do ściany. [przypis edytorski]

pilaster — płaski, ozdobny filar wbudowany w ścianę. [przypis edytorski]

pilastr a. pilaster — półkolumna, element architektoniczny. [przypis edytorski]

Pilatus (…) imionami z Pisma Świętego — imię rzymskiego prefekta Judei, Poncjusza Piłata (łac. Pontius Pilatus) w czasach Jezusa. [przypis edytorski]

Pilatus — Piłat. [przypis edytorski]

pilaw — potrawa wschodnia z ryżu i z tłustej baraniny. [przypis edytorski]

pilch (daw., gw.) — popielica, szary gryzoń wielkości szczura, aktywny nocą. [przypis edytorski]

pilen (daw.) — dziś: pilny. [przypis edytorski]

pileous (łac.) — rodzaj nakrycia głowy. [przypis edytorski]

pilić — naglić. [przypis edytorski]

pilić — namawiać do pospiechu. [przypis edytorski]

pilić — poganiać. [przypis edytorski]

pilić — szybko podążać, pilnie dążyć. [przypis edytorski]

Pilica — miasto w woj. śląskim, w pow. zawierciańskim, u źródeł rzeki Pilicy; ok. 10 km na płd. od wsi Solca. [przypis edytorski]

pilionis — pilininkas, pilies gynėjas. [przypis edytorski]

Pillati, Henryk (1832–1894) — polski malarz, rysownik, karykaturzysta. [przypis edytorski]

Pillnitz — dawniej miejscowość w Niemczech, obecnie jedna z dzielnic Drezna. W 1791 r. podpisano tutaj deklarację, w której Leopold II (1747–1792) i Fryderyk Wilhelm II (1744–1797) wezwali europejskich władców do przywrócenia porządku w ogarniętej rewolucją Francji, co Francuzi odebrali jako wypowiedzenie wojny. [przypis edytorski]

pilnikarz — dawniej rzemieślnik wyrabiający pilniki i tarniki. [przypis edytorski]

pilno czynią — usilnie starają się. [przypis edytorski]

pilno — dziś: pilnie; uważnie. [przypis edytorski]

pilności (daw.) — starania. [przypis edytorski]

pilno (starop.) — pilnie; uważnie. [przypis edytorski]

pilno — tu: w pośpiechu. [przypis edytorski]

pilny (daw.) — czujny; uważny. [przypis edytorski]

pilny — tu: staranny. [przypis edytorski]

pilon — dziś popr.: pylon (gr.: brama), monumentalna brama wejściowa świątyni egip., złożona z pary wież o prostokątnej podstawie, zwężających się ku górze, połączonych niższą częścią obramowującą wejście. [przypis edytorski]

pilot — tu: osoba zajmująca się zawodowo przeprowadzaniem statków przez niebezpieczne miejsca, znająca lokalne warunki i doradzająca kapitanowi statku podczas nawigacji i manewrów w porcie. [przypis edytorski]

Pilowi — Peelowi; Peel, Robert (1788–1850): polityk, premier Wielkiej Brytanii w latach 1834–1835 oraz 1841–1846. [przypis edytorski]

pilśń — mocno zbity materiał wełniany. [przypis edytorski]

pilśnianki (starop.) — buty filcowe (z pilśni). [przypis edytorski]

pilśniany — dziś popr.: pilśniowy. [przypis edytorski]

pilśniowy — wykonany z gęstego, zbitego materiału produkowanego z włókien wełny. [przypis edytorski]

pilśniowy — zrobiony z pilśni: gęstego, zbitego materiału otrzymywanego z wełny lub sierści króliczej, zajęczej itp. [przypis edytorski]

Pilwite (mit. litew.) — bóstwo dostatku, bogactwa. [przypis edytorski]

pilyj — trump.: pilyje. [przypis edytorski]

pilzner — gatunek jasnego piwa produkowany w Pilznie. [przypis edytorski]

pilzner — gatunek jasnego piwa produkowany w Pilznie, w zach. Czechach. [przypis edytorski]

pilzner — gatunek jasnego piwa. [przypis edytorski]

Pilzno — polskie miasto w woj. podkarpackim, w powiecie dębickim. [przypis edytorski]

Pimander, właśc. Pojmander (z gr. Ποιμάνδρης) — dosł.: pasterz mężów, przewodnik; nie jest to tytuł księgi, lecz imię boga w pismach hermetycznych; występuje w Corpus Hermeticum, gdzie Pojmander określany jest jako „umysł suwerenny” (gr. ὁτῆςαὐ θεντίαςνοῦς), rozum Absolutu. [przypis edytorski]

Pimat — Per-Medżet (gr. Oksyrynchos), stolica 19, nomu Górnego Egiptu. Położona ok. 70 km na południowy wschód od Henen-Nesut (Herakleopolis). [przypis edytorski]

Pimichin — niewielka rzeka dorzeczu Orinoko. [przypis edytorski]

pimy — rodzaj obuwia zimowego. [przypis edytorski]

pińczowscy margrabiowie — tytuł margrabiów otrzymali od papieża w 1605 r. Myszkowscy, a następnie dziedzicznie przeszedł on na Wielopolskich. [przypis edytorski]

Pińsk — miasto położone u ujścia rzeki Piny do Prypeci, w płd.-zach. części dzisiejszej Białorusi; od 1241 r. było stolicą diecezji prawosławnej. [przypis edytorski]

pinaculum (łac.) — szczyt. [przypis edytorski]

pinakoteka (z gr.) — galeria obrazów. [przypis edytorski]

pina — prie audeklo ar drabužio krašto prisiuvamas mezginys. [przypis edytorski]

pinassa — mniejsza łódź będąca na wyposażeniu statku i służąca jego komunikacji z lądem. [przypis edytorski]

pince-nez (fr.) — binokle; okulary, które utrzymują się na nosie za pomocą elementu sprężynującego lub przytrzymywane ręką za pionowy uchwyt. [przypis edytorski]

pince-nez (fr.) — daw. eleganckie okulary mocowane na nosie za pomocą sprężynki. [przypis edytorski]

pince-nez (fr.) — okulary damskie osadzone na rączce i przykładane do oczu. [przypis edytorski]

pince-nez (fr.) — okulary, których oba szkła złączone są razem elastycznym drucikiem, działającym jak sprężyna, dzięki czemu mogą również utrzymać się na nosie. [przypis edytorski]

pince-nez — rodzaj okularów mocowanych bezpośrednio na nosie za pomocą sprężynki. [przypis edytorski]

pince-nez (z fr.) — rodzaj okularów bez uchwytów, utrzymujących się na nosie dzięki sprężynującemu elementowi. [przypis edytorski]

pince-nez (z fr.; wym.: pęsne) — binokle; okulary, które utrzymują się na nosie za pomocą elementu sprężynującego lub przytrzymywane ręką za pionowy uchwyt. [przypis edytorski]

pince sans rire (fr.) — szyderczy; ścichapęk. [przypis edytorski]

pinceta a. pęseta — szczypce służące do chwytania drobnych przedmiotów. [przypis edytorski]

pincetem — dziś popr. r.m.: pincetą. [przypis edytorski]

Pinchas — arcykapłan, prorok, syn Eleazara, wnuk Aarona. Midrasz odwołuje się do Pinchasa znanego kulturze żydowskiej z przysłowia: „Postępować jak Zimri, a prosić o nagrody, jak Pinchas” (Lb 25,7-14). [przypis edytorski]

Pinchas — arcykapłan, prorok, syn Eleazara, wnuk Aarona. [przypis edytorski]

Pinchas — syn Helego, brat Chofniego; podczas składania ofiar Jahwe bracia zawłaszczali sobie mięso, cudzołożyli również z kobietami służącymi przy Namiocie Spotkania. Za karę bracia mieli umrzeć tego samego dnia. Chofni i Pinchas zabrali Arkę Przymierza na bitwę z Filistynami. Bitwa zakończyła się dotkliwą klęską Izraelitów. Arka została przechwycona, a obaj bracia zginęli. [przypis edytorski]

Pinchin Lane — fikcyjna ulica w Londynie; kiedy w 1889 na Pinchin Street znaleziono okaleczone zwłoki kobiety, zbrodnię tę przypisywano seryjnemu mordercy Kubie Rozpruwaczowi, który grasował rok wcześniej. [przypis edytorski]

Pincio — historyczne wzgórze rzymskie. [przypis edytorski]

Pincio — wzgórze w Rzymie, nienależące do siedmiu głównych wzgórz, położone na północ od Kwirynału. [przypis edytorski]

pinczer — rasa małego psa. [przypis edytorski]

Pindara (ok. 520–ok. 438 p.n.e.) — wybitny poeta grecki, twórca liryki chóralnej, znany gł. z utworów na cześć zwycięzców igrzysk. [przypis edytorski]

Pindar (ok. 520–ok. 438 p.n.e.) — wybitny poeta grecki, twórca liryki chóralnej, znany gł. z utworów na cześć zwycięzców igrzysk greckich. [przypis edytorski]

Pindar (ok. 520–ok. 438 p.n.e.) — wybitny poeta grecki, twórca liryki chóralnej, znany gł. z utworów na cześć zwycięzców igrzysk w Olimpii. [przypis edytorski]

Pindar (ok. 520–ok. 438 p.n.e.) — wybitny poeta grecki, twórca liryki chóralnej, znany gł. z utworów na cześć zwycięzców igrzysk greckich. [przypis edytorski]

Pindar (ok. 520–ok. 438 p.n.e.) — wybitny poeta grecki, twórca liryki chóralnej, znany gł. z utworów na cześć zwycięzców igrzysk. [przypis edytorski]

Pindar (ok.522/518–443/438 p.n.e.) — grecki poeta, twórca liryki chóralnej. [przypis edytorski]

Pindar — ur. między 522 a 518 p.n.e., zm. między 443 a 438, poeta grecki, napisał wiele pieśni na cześć zwycięzców Olimpiad. [przypis edytorski]

pinia — drzewo iglaste rosnące w krajach śródziemnomorskich. [przypis edytorski]

pinia — drzewo iglaste z gęstą, szeroką koroną, rosnące w krajach śródziemnomorskich, mające duże, jadalne nasiona (orzeszki piniowe). [przypis edytorski]

pinia — drzewo iglaste z rejonu śródziemnomorskiego. [przypis edytorski]

pinia — gatunek sosny. [przypis edytorski]

pinia — odmiana sosny występująca na północnym wybrzeżu Morza Śródziemnego. [przypis edytorski]

pinij — dziś popr.: pinii; pinia to rodzaj sosny, występującej w krajach basenu Morza Śródziemnego. [przypis edytorski]

pinikas — pintinė, krepšys. [przypis edytorski]

piniolle — piniole; zamorskie wina. [przypis edytorski]

pinior — gatunek drzewa iglastego występującego w Brazylii, Argentynie i Paragwaju. [przypis edytorski]

Pini, Tadeusz (1872–1937) — badacz literatury romantyzmu, redaktor „Pamiętnika Literackiego”, wydawca. [przypis edytorski]

Pinkert — nazwisko rodziny prowadzącej żydowskie przedsiębiorstwo pogrzebowe, funkcjonujące również w getcie warszawskim. [przypis edytorski]

Pinkerton, Allan (1819–1884) — słynny amerykański detektyw i szpieg, założyciel agencji ochroniarsko-detektywistycznej, działającej nadal w XXI w. w USA. [przypis edytorski]

Pinkerton, Allan (1819–1884) — słynny amerykański detektyw i wywiadowca, założyciel pierwszej na świecie agencji ochroniarsko-detektywistycznej, działającej od 1850 w USA. [przypis edytorski]

Pinthereau, François (1603–1664) — francuski jezuita, polemizował z Arnauldem pod pseudonimem o. de Boisic. [przypis edytorski]

Pinthus, Kurt (1886–1975) — pisarz niemiecki, zakazany w III Rzeszy. [przypis edytorski]

Pinto, Isaac de (1717–1787) — holenderski Żyd pochodzenia portugalskiego, kupiec i bankier, jeden z głównych inwestorów w Holenderskiej Kompanii Wschodnioindyjskiej, uczony i filozof; w polemice przeciw Wolterowi bronił Żydów przed zarzutami chciwości, ciemnoty i barbarzyństwa. [przypis edytorski]