Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | łacina, łacińskie | literacki, literatura | matematyka | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | rosyjski | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | zoologia
Według języka: wszystkie | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 4712 przypisów.
grizzled Giant (ang.) — dosł. szpakowaty olbrzym. [przypis edytorski]
Grłuchowsko — a. Głuchowsko; dziś: Głuchów, wieś na zach. od Rawy. [przypis redakcyjny]
grób arcykapłana Retemenofa — dziś popr.: grobowiec Pedamenopeta, wysokiego rangą kapłana żyjącego na przełomie XXV i XXVI dynastii. Największy z grobowców w nekropoli tebańskiej, składa się z 22 połączonych korytarzami pomieszczeń, położonych na trzech poziomach. Setki metrów ścian pokryto freskami i tekstami religijnymi. Zbadany i obszernie opisany w XIX w., powstał czterysta lat po wydarzeniach przestawianych w powieści. [przypis edytorski]
grób Cheopsa — piramida Cheopsa (Chufu, ok. 2580 p.n.e.), drugiego faraona IV dynastii. Największa z piramid na płaskowyżu Giza, licząca 149 m wysokości. [przypis edytorski]
grób Cheopsa — piramida faraona Cheopsa panującego około 2800 p.n.e. [przypis redakcyjny]
grób Chrystusów (daw.) — grób Chrystusowy. [przypis edytorski]
Grób Potockiéj — niedaleko pałacu Chanów wznosi się mogiła, w guście wschodnim zbudowana, z okrągłą kopułą. Jest powieść między pospólstwem w Krymie, że ten pomnik wystawiony był przez Kerim Giraja dla niewolnicy, którą nadzwyczajnie kochał. Niewolnica miała być Polka, z domu Potockich. Autor uczenie i pięknie napisanej Podróży po Krymie, Murawjew–Apostoł, utrzymuje, że powieść ta jest bez zasady i że grobowiec kryje zwłoki jakiejś Gruzinki. Nie wiemy, na czem opiera swoje mniemanie; bo zarzut, iż Tatarowie w połowie ośmnastego wieku tak łatwo niewolnic z domu Potockich uprowadzać nie mogli, nie jest dostateczny. Wiadome są ostatnie zaburzenia kozackie na Ukrainie, skąd niemało ludu uprowadzono i przedano sąsiednim Tatarom. W Polsce liczne są familje szlacheckie imienia Potockich, i wspomniana branka niekoniecznie mogła należeć do możnego domu dziedziców Humania, który najazdom tatarskim lub rozruchom kozackim mniej był dostępnym. Z powieści gminnej o grobowcu bakczysarajskim poeta rossyjski Aleksander Puszkin z właściwym sobie talentem napisał powieść: Fontanna Bakczysarajska. [przypis autorski]
gród aklimatyzacyjny — tu: ogród zoologiczny, ogród dla zwierząt egzotycznych. [przypis redakcyjny]
Gród Boży — De civitate Dei; historiozoficzne dzieło Augustyna z Hippony (354–430), jednego z tzw. ojców kościoła. Dziś przyjęto, że łaciński tytuł tłumaczy się jako: O państwie Bożym. [przypis redakcyjny]
„gród buntowników ujarzmionych” (…) gdzie „niewolni jeńce” leżeli przygnieceni duszy bezwładem i rozpaczą — L. Staff, Pisma, Warszawa 1931, I, s. 138 (Sny o potędze). [przypis autorski]
gród Frygów — Troja. [przypis edytorski]
gród Gedymina — Wilno; Gedymin (ok. 1275–1341), wielki książę litewski (1316–1341), założyciel dynastii Giedyminowiczów, twórca mocarstwowej potęgi Litwy, dziad Jagiełły. [przypis edytorski]
gród Gedymina — Wilno. [przypis edytorski]
gród Grajów — gród grecki, Pallanteum na Palatynie. [przypis edytorski]
gród Krywiczan — Nowogródek. [przypis autorski]
gród krzywoprzysięski (mit. gr.) — o Troi; bo król trojański Laomedon nie wypłacił Neptunowi umówionej nagrody za zbudowanie murów Troi. [przypis edytorski]
gród Międzyrzecze — w oryg. łac. Mezyriecze; najprawdopodobniej jednak chodzi o Międzyrzecz nad Obrą, na Pojezierzu Lubuskim, przy ujściu Paklicy, a nie na Pomorzu. [przypis edytorski]
gród Nakło — w oryg. łac. castrum Nakyel), gród nad Notecią. [przypis edytorski]
gród Pallady — Ateny. [przypis redakcyjny]
gród Patawy — Patarium, dziś: Padwa. [przypis edytorski]
gród Rozalii — kolonia francuska u Naczezów. [przypis autorski]
gród —średniowieczna lub prehistoryczna osada [przypis edytorski]
gród — sąd grodzki. [przypis redakcyjny]
gród smoczy — w Tebach Kadmos zabił smoka służącego Aresowi. [przypis redakcyjny]
Gród też ów [Rzym], którego imie tajemnicze znaczyło siłę — po grecku rome, siła. [przypis autorski]
gród — tj. sąd grodzki. [przypis edytorski]
gród — tutaj: sąd grodzki albo starościński w dawnej Polsce. [przypis redakcyjny]
gród, wielką już przeszłością stary, (…) groźny, przyrodą już mocen bez miary — Nakło bagnami otoczone, o którym szczegółowiej kronika opowiada. [przypis tłumacza]
gródź — pionowa przegroda wewnątrz kadłuba statku, usztywniająca konstrukcję i dzieląca wnętrze na przedziały, co zwiększa niezatapialność jednostki w przypadku uszkodzenia dna lub poszycia. [przypis edytorski]
gródź — przegroda. [przypis redakcyjny]
gródże — gród z partykułą wzmacniającą że. [przypis edytorski]
gródza — przegroda. [przypis redakcyjny]
gróf (gw.) — graf, hrabia. [przypis edytorski]
gróg — napój alkoholowy. [przypis edytorski]
Grójecka — główna ulica warszawskiej dzielnicy Ochota. [przypis edytorski]
grót — dziś forma D.lm: grot. [przypis edytorski]
gróźb — w innym wyd.: próśb. [przypis edytorski]
grobarz — dziś: grabarz. [przypis edytorski]
groblą (daw. forma) — dziś B.lp r.ż.: groblę. [przypis edytorski]
grobla — wał ziemny, który utrzymuje wodę w sztucznym zbiorniku lub chroni przyległe tereny przed wylewami rzeki. [przypis edytorski]
grobla — wał ziemny, który utrzymuje wodę w sztucznym zbiorniku lub reguluje bieg rzeki. [przypis edytorski]
grobla — wał ziemny przecinający jezioro bądź bagno, usypany w celach komunikacyjnych. [przypis edytorski]
grobla — wał ziemny regulujący bieg rzeki. [przypis edytorski]
grobla — wał ziemny usypany, aby spiętrzać wodę w rzece lub rozdzielać stawy. [przypis redakcyjny]
grobla — wał ziemny usypany w celu regulacji biegu rzeki a. oddzielenia stawu. [przypis edytorski]
grobla — wał ziemny utrzymujący wodę w sztucznych zbiornikach wodnych, takich jak stawy i kanały; grzbietem grobli często wiodły drogi. [przypis edytorski]
grobla — wał ziemny wzdłuż brzegu zbiornika wodnego służący utrzymaniu wody wewnątrz tego zbiornika. [przypis edytorski]
grobnica — dziś: grób a. grobowiec. [przypis edytorski]
grobowca Jana — Ἰωάννου μνημεῖον (liczba pojedyncza, p. V, VI, 2). [przypis tłumacza]
grobowcami Heroda — i tu jest liczba mnoga: μνημεία, Herodis monumenta; Grabmal des Herodes (Cl.), [pominięto tłum. na rosyjski]. Herod został jednak pochowany w Herodejonie. [przypis tłumacza]
grobowiec Ferdynanda i Izabeli — kaplica królewska przy katedrze w Grenadzie, wybudowana w latach 1506–1517 jako mauzoleum mieszczące marmurowy sarkofag Ferdynanda Aragońskiego i Izabeli Kastylijskiej oraz groby innych członków rodziny królewskiej. [przypis edytorski]
grobowiec Giulietty — grobowiec Julii, bohaterki tragedii Szekspira Romeo i Julia, której akcja rozgrywa się w Weronie. [przypis edytorski]
Grobowiec Sukiennika — τοῦ Γναφέως μνῆμα, rzecz nieznana. [przypis tłumacza]
grobowisk króla Aleksandra — (znów liczba mnoga, πρὸ τῶν Ἀλεξάνδρου… μαχόμενοι), Aleksandra Janeusza, p. I, IV, 1, uwaga. [przypis tłumacza]
grobu Agamemnona, a raczej skarbca Atreusza, zabytku najstarszego budownictwa greckiego, uważanego mylnie za grobowiec mitycznego bohatera — tzw. skarbiec Atreusza, jak nazwał go grecki geograf Pauzaniasz (II w. n.e.), to monumentalny grobowiec (tolos) sklepiony pozorną kopułą, zbudowany w epoce mykeńskiej, ok. 1250 roku p.n.e., w pobliżu Myken. Znany z Iliady Agamemnon, naczelny wódz wyprawy pod Troję, był królem Myken, stąd inna nazwa nadana tej budowli. [przypis edytorski]
groby — dziś popr. forma N. lm: grobami. [przypis edytorski]
grocernia (z ang.) — sklep spożywczy. [przypis edytorski]
grocernia (z ang.) — sklep z różnorodnymi artykułami. [przypis edytorski]
grocernik — sklepikarz; z ang. grocery: sklep spożywczy. [przypis edytorski]
Grochów — bitwa o Olszynkę Grochowską, stoczona w trakcie Powstania Listopadowego, 25 lutego 1831 roku, w której wojska polskie udaremniły rosyjski atak na Warszawę. [przypis edytorski]
Grochowiak, Stanisław (1934–1976) — poeta, prozaik, dramaturg, autor scenariuszy filmowych. Jego wiersze, mocno wystylizowane, mieściły się w estetyce turpizmu (od łac. turpis: brzydki), wprowadzającej do literatury tematy powszechnie uznawane za brzydkie i oddziałującej na czytelnika z pomocą szoku estetycznego. [przypis edytorski]
Grochowiak, Stanisław (1934–1976) — poeta, prozaik, dramaturg, autor scenariuszy filmowych. Jego wiersze, mocno wystylizowane, mieściły się w estetyce turpizmu (od łac. turpis: brzydki), wprowadzającej do literatury tematy powszechnie uznawane za brzydkie i oddziałującej na czytelnika z pomocą szoku estetycznego. [przypis edytorski]
grochowianka — w dawnej Polsce wieniec grochowy był oznaką rekuzy, tj. nieprzyjęcia oświadczyn. [przypis redakcyjny]
grochowiny (daw.) — słoma z wymłóconego grochu. [przypis edytorski]
grochowiny — łodygi wymłóconego grochu. [przypis edytorski]
grochowiny — słoma z wymłóconego grochu. [przypis edytorski]
Grochowski, Stanisław (1542–1612) — poeta, tłumacz, sekretarz królewski. [przypis edytorski]
grocie króla, rzeczonej Łokietka — grocie zwanej (grotą) króla Łokietka. [przypis edytorski]
Grocjusz, Hugo Grotius, właśc. Huig de Groot (1583–1645) — holenderski prawnik, filozof i dyplomata, zajmujący się kwestiami teorii państwa i prawa; kierując się ideą społeczności międzynarodowej rządzonej nie siłą lub wojną, ale przyjętymi zasadami prawnymi, przedstawił pierwszy kompletny system prawa międzynarodowego. [przypis edytorski]
grodeckich — okazja grodecka, tj. bitwa z Kozakami pod dowództwem Chmielnickiego 29 września 1655 r. [przypis redakcyjny]
grodetor a. grodetur (z fr. gros de Tours) — ciężka tkanina jedwabna. [przypis redakcyjny]
grodeturowy (daw.) — wykonany z ciężkiej odmiany jedwabiu. [przypis edytorski]
grodetur (z fr. gros de Tours) — tkanina wełniana gruba. [przypis redakcyjny]
Grodno — miasto nad Niemnem; odbywała się tam wówczas narada senatu. [przypis redakcyjny]
Grodno — miasto obwodowe w dzisiejszej Białorusi, polożone w pobliżu granicy z Polską. [przypis edytorski]
Grodno — obecnie miasto na Białorusi, niedaleko granicy z Polską; przed II wojną światową Grodno znajdowało się w Polsce, chodzi tutaj zatem o jego obronę przed Armią Czerwoną, która wtargnęły do miasta 20 września 1939 roku. [przypis edytorski]
grodny — tu: miejski, prowadzący do miasta. [przypis edytorski]
grodóm — dziś popr. forma C. lm: grodom. [przypis edytorski]
grodoburca — ten, który burzy miasta. [przypis edytorski]
grodowi — tu: załoga zamku, zbrojni, Kozacy. [przypis redakcyjny]
grody — dziś popr. forma N.lm: grodami. [przypis edytorski]
grodyszcza naskalne — warowne zamki (grody) ufundowane na skałach. [przypis edytorski]
grodyszcze — gród, zamek (w oryginale niem. Burg: miasto, gród). [przypis edytorski]
grodziec (daw.) — gród. [przypis edytorski]
Grodzisk — miasteczko i stacja kolejowa 29 km na zachód od Warszawy w kierunku Skierniewic. [przypis redakcyjny]
Gröditz — miasto w płd.-wsch. Niemczech, w kraju związkowym Saksonia. [przypis edytorski]
Gröll, Michał — głośny księgarz i nakładca warszawski w drugiej połowie XVIII wieku. [przypis redakcyjny]
grof (daw.) — graf, hrabia. [przypis edytorski]
groff z Turna — Jindřich Matyáš Thurn (1567–1640), dowódca antyhabsburskiego powstania w Czechach w pierwszej fazie wojny trzydziestoletniej. Brał udział w tzw. drugiej defenestracji praskiej. Wygnany po klęsce wojsk czeskich na Białej Górze, później walczył na Śląsku i w armii czeskiej. [przypis edytorski]
groff z Turnu — Jindřich Matyáš Thurn (1567–1640), dowódca antyhabsburskiego powstania w Czechach w pierwszej fazie wojny trzydziestoletniej. Brał udział w tzw. drugiej defenestracji praskiej. Wygnany po klęsce wojsk czeskich na Białej Górze, później walczył na Śląsku i w armii czeskiej. [przypis edytorski]
grof — graf, hrabia. [przypis redakcyjny]
grog — napój alkoholowy na bazie rumu rozcieńczonego wodą, zwykle gorącą. [przypis edytorski]
grog — napój alkoholowy: rum wymieszany z gorącą, osłodzoną wodą. [przypis edytorski]
grog — napój alkoholowy sporządzany z rumu (lub innego mocnego alkoholu) rozcieńczonego wodą i doprawionego sokiem z cytrusów, cynamonem i cukrem. [przypis edytorski]
grog — napój alkoholowy z rumu rozcieńczonego wodą, zwykle gorącą, często doprawiany cukrem, sokiem z cytrusów, cynamonem. [przypis edytorski]
grok — dziś popr.: grog, napój alkoholowy sporządzany z rumu (lub innego mocnego alkoholu) rozcieńczonego wodą i doprawionego sokiem z cytrusów, cynamonem i cukrem. [przypis edytorski]
gromada bękartów narodu — νόθα τοῦ ἔθνους φθάρματα. [przypis tłumacza]
gromada — tu: historyczna jednostka podziału administracyjnego w Polsce. [przypis edytorski]
gromadę płaczącą w jamie drugiego tłumoka — Oddział drugi kręgu ósmego, w którym karani są pochlebcy; tu poeta, jako sam brzydzący się pochlebstwem, wtrąca pochlebców w kloakę pełną mierzwy, w której przeciw sobie się wściekają, ażeby widzieli, do czego doprowadziła słodycz pochlebnej ich mowy. [przypis redakcyjny]
Gromadny obywatel — gromada obywateli. [przypis edytorski]
