Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 472 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | łacina, łacińskie | literacki, literatura | matematyka | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | rosyjski | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | zoologia
Według języka: wszystkie | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 4742 przypisów.
geometria Euklidesowa — geometria obiektów na płaszczyźnie; od nazwiska Euklidesa (ok. 365–ok. 300 p.n.e.), greckiego matematyka. [przypis edytorski]
geometria wykreślna — dział geometrii zajmujący się przedstawianiem figur trójwymiarowych na płaszczyźnie za pomocą rzutowania na nią ich punktów; efekty takiego odwzorowania nazywa się rzutami. [przypis edytorski]
Geometrowie zabierają (…) dwie dziewczyny lapońskie — w istocie, przywieźli z sobą dwie Laponki. [przypis tłumacza]
geometryczna progresja — dziś: postęp geometryczny a. ciąg geometryczny. [przypis edytorski]
George Byron (1788–1824) — angielski poeta i dramaturg; filozoficzne wywody Ślaza formułujące w końcu zabawną grę słowną dotyczącą kłamstwa przypominają fragment z Don Juana przywołujący postać Berkeleya. [przypis edytorski]
George Eliot (pseud.), właśc. Mary Ann Evans (1819–1880) — angielska pisarka należąca do czołowych twórców epoki wiktoriańskiej, autorka powieści cechujących się realizmem i przenikliwością psychologiczną. [przypis edytorski]
George Sand (1804–1876) — właśc. Armandine Aurore Lucille Dudevant, po mężu Dupin; francuska pisarka epoki romantyzmu; autorka wielu powieści; kochanka Alfreda de Musseta i Fryderyka Chopina. [przypis edytorski]
George Sand Ona i on, Paul Musset On i ona — Na ten sam temat Ludwika Colot napisała powieść pt. On. [przypis tłumacza]
George Sand Ona i on — Później George Sand powróci jeszcze do tych wspomnień w dziele pt. Historia mego życia. [przypis tłumacza]
George Sand, właśc. Armandine Aurore Lucille Dudevant (1804–1876) — francuska pisarka epoki romantyzmu; autorka wielu powieści, przyjaciółka wybitnych twórców kultury. [przypis edytorski]
George Sand, właśc. Aurore Dudevant (1804–1876) — francuska pisarka epoki romantyzmu, autorka powieści feministycznych i społeczno-obyczajowych, przyjaciółka wybitnych twórców kultury. [przypis edytorski]
George Sand — właśc. Aurore Dudevant (1804–1876), fr. pisarka epoki romantyzmu, autorka powieści feministycznych i społ.-obycz., przyjaciółka wybitnych twórców kultury. [przypis edytorski]
Georges de Porto-Riche (1837–1899) — zob. artykuł T. Żeleńskiego Zgon Jerzego Porto-Riche. [przypis edytorski]
Georges Feydeau (1862–1921) — fr. dramatopisarz, autor licznych fars; najbardziej znany z Damy od Maksyma (1899). [przypis edytorski]
George, Stefan (1868–1933) — poeta niemiecki, zwolennik hasła „sztuka dla sztuki”. Jak podaje Tomasz Szarota, George głosił co prawda teorię „heroizmu nadczłowieka”, potępił jednak nazizm. [przypis edytorski]
Georgia marsh — popr.: Marching Through Georgia (Maszerując przez Georgię), popularna piosenka marszowa napisana przez Henry'ego Claya Worka w 1865, odnosząca się do słynnego „marszu ku morzu” wojsk generała Shermana przez terytoria Konfederacji w celu zdobycia miasta Savannah w stanie Georgia pod koniec 1864. [przypis edytorski]
Georgianka (daw.) — Gruzinka. [przypis edytorski]
Georgi, Friedrich von (1852–1926) — minister obrony narodowej i generał pułkownik austro-węgierskiej armii. [przypis edytorski]
Georgiki — poemat dydaktyczny o rolnictwie (uprawie roli, sadownictwie, hodowli bydła i pszczelarstwie), napisany w I w. p.n.e. przez poetę rzymskiego Wergiliusza, który pragnął swym dziełem wesprzeć politykę cesarza Augusta i jego dążenia do odbudowy gospodarczej Rzymu po latach wyniszczających wojen; złożony z czterech ksiąg poemat dedykowany był Mecenasowi. Wydanie, o którym wspomina się tu: we francuskim przekładzie, o silnej stylizacji klasycystycznej, pochodzi z 1798 roku. [przypis edytorski]
georginia — dalia; roślina ogrodowa o okazałych, wielobarwnych kwiatach. [przypis edytorski]
geotropiczna reakcja — kierunkowa reakcja ruchu lub wzrostu organizmów, zwykle roślin, na siłę ciążenia. [przypis edytorski]
Gepner, Abram (1872–1943) — przed wojną kupiec i radny, w jej trakcie m.in. przewodniczący Zakładu Zaopatrzenia przy Radzie Żydowskiej w getcie warszawskim. [przypis edytorski]
Gerajstos — przylądek na wyspie Eubei. [przypis edytorski]
gerania — dziś: geranium. [przypis edytorski]
geranie — dziś popr.: geranium (ndm). [przypis edytorski]
geranij — dziś powszechniejsza forma D. lm: geranii. [przypis edytorski]
geranium — pelargonia pachnąca. [przypis edytorski]
Gerard — Gerard z Rusylonu, syn Bernarda z Clermont, a brat Amona, Bowa itd. [przypis redakcyjny]
Gerastos, częściej Gerajstos — południowa kończyna Eubei. [przypis tłumacza]
Geraza — Γέρασα, dzisiejsze Dżerasz (300 mieszkańców). [przypis tłumacza]
Gerbault, Alain (1893–1941) — żeglarz fr., w l. 1923–1929 odbył samotny rejs dookoła świata na jachcie Firecrest; odznaczony Legią Honorową, autor książek opisujących doświadczenia z żeglugi, m.in. Seul à travers l'Atlantique (Sam przez Atlantyk) z 1925 r. [przypis edytorski]
Gerbert, późniejszy papież Sylwester II — ur. w poł. X w., kształcił się w Hiszpanii, um. 1003; napisał De rationali et ratione uti, De corpore et sanguine Dei, nadto dzieła matematyczne. [przypis autorski]
Gerbert z Aurillac (ok. 945–1003) — francuski mnich benedyktyński, uczony, od 999 papież (jako Sylwester II); spopularyzował w chrześcijańskiej Europie osiągnięcia naukowe świata arabskiego: cyfry arabskie, system dziesiętny oraz przyrządy astronomiczne. [przypis edytorski]
gereński — od Gerenii w Messenie, miejsca wychowania Nestora. [przypis edytorski]
Gerhard, Adele (1868–1956) — niemiecka pisarka i działaczka na rzecz praw kobiet. [przypis edytorski]
Gerhart de Groot — ur. 1340, um. 1384. [przypis autorski]
Geri del Bello — po matce krewny Dantego; zabił go Sachetti; śmierci jego trzydzieści lat po popełnionym morderstwie pomści jego synowiec. [przypis redakcyjny]
Gerion (mit. gr.) — olbrzym o trzech głowach i trzech ciałach, zabity przez Heraklesa. [przypis edytorski]
Gerion (mit. gr.) — olbrzym o trzech głowach, trzech tułowiach i trzech parach kończyn; właściciel trzody wołów, zabity przez Heraklesa podczas wykonywania jednej z dwunastu prac. [przypis edytorski]
Gerion (mit. gr.) — potwór o trzech zrośniętych razem ciałach, zabity przez Heraklesa. [przypis edytorski]
Gerion (mit. gr.) — potwór o trzech zrośniętych razem ciałach, zabity przez Heraklesa. [przypis redakcyjny]
Gerion — mityczny potwór, z trzech ciał ludzkich złożony. [przypis redakcyjny]
Gerion — O Gerionie, patrz pieśń XVII Piekła. [przypis redakcyjny]
Gerion — olbrzym z Hibernii (dzisiejszej Hiszpanii), któremu Herkules zabrał sławne stado wołów i krów. [przypis edytorski]
Gerion trójkształtny — olbrzym o trzech głowach i trzech parach rąk; miał mieszkać w Hesperii, gdzieś na terenach dzisiejszej Hiszpanii. [przypis edytorski]
Geri Spina — właśc. Ruggeri Spina; jeden z przywódców stronnictwa czarnych gwelfów we Florencji ok. 1300 r., kiedy papież Bonifacy VIII próbował poprzez swoich posłów pogodzić dwa odłamy gwelfów. [przypis edytorski]
Germain, Sophie (1776–1831) — francuska matematyczka, specjalistka w teorii liczb, jako jedna z pierwszych zajmowała się teorią sprężystości. [przypis edytorski]
Germanca (z ros.) — forma D.lp: Niemca. [przypis edytorski]
German Colony (ang.: kolonia niemiecka) — tu: Ha-Moszawa ha-Germanit (hebr.), osiedle mieszkaniowe w Jerozolimie założone w 2. poł. XIX w. przez członków niemieckiej grupy protestanckiej, która wyemigrowała do Palestyny. Podczas II wojny światowej brytyjskie władze Mandatu Palestyny uznały niemieckich kolonistów za wrogów i deportowały ich do Australii. [przypis edytorski]
Germania — rzymska nazwa ziem na wschód od Renu i na północ od górnego i środkowego Dunaju, zamieszkiwanych przez Germanów; później: poetycka nazwa Niemiec. [przypis edytorski]
Germanik (…) koguta — Plutarch, O zawiści i nienawiści, 3. [przypis tłumacza]
Germanin — przedstawiciel ludu indoeuropejskiego zamieszkującego w starożytności północną część Europy; od Germanów wywodzi się naród niemiecki oraz narody skandynawskie. [przypis edytorski]
germanisierte Wasserintellekte (niem.) — zgermanizowane rozwodnione umysły. [przypis edytorski]
Germersheim — miasto w Niemczech, w Nadrenii-Palatynacie, nad rzeką Ren. [przypis edytorski]
Germinal — chodzi o zachodni pagórek Palatynu, zwany Cermalus (wł. Germalus). [przypis edytorski]
Germinal — nazwa pierwszego miesiąca wiosennego w kalendarzu, wprowadzonym w czasie rewolucji francuskiej; kalendarz ten obowiązywał w latach 1793–1805 oraz przez dwa miesiące (Germinal i Floréal) w czasie Komuny Paryskiej w 1871 r.; nazwa pochodzi od fr. przymiotnika germinal, oznaczającego coś związanego z kiełkowaniem. [przypis edytorski]
ger — obcy; nie-Żyd. [przypis tłumacza]
geront (gr. geron: starzec) — członek geruzji, Rady Starszych, organu władzy w starożytnej Sparcie, złożonego z obywateli powyżej 60. roku życia, odpowiedzialnego przygotowywanie uchwał głosowanych później na Zgromadzeniu Ludowym oraz pełniącego funkcje trybunału najwyższej instancji. [przypis edytorski]
Geront (z gr. geron: starzec) — w sztukach Moliera (Szelmostwa Skapena, Lekarz mimo woli) typ łatwowiernego starca. [przypis edytorski]
Gerovitus qui lingua latina Mars dicitur (łac.) — Gerovitus, który po łacinie nazywany jest Marsem. [przypis edytorski]
Gerson Jan, Johannes Arnaudi de Gersonio — ur. 1364; studiował w Paryżu teologię; od 1395 kanclerz uniwersytetu paryskiego; um. 1429 w Lyonie. Ważniejsze dzieła: 1) Mistyczne: Considerationes de theologia mystica speculativa, de theologia mystica practica; Tractatus de elucidatione scholastica mysticae theologiae. 2) Polemiczne (przeciw formalizmowi skotystów): Centilogium de conceptibus, de modis significandi; De concordantia metaphysicae cum logica. [przypis autorski]
Gerson, Wojciech (1831–1901) — polski malarz, pejzażysta, historyk sztuki, twórca wielu obrazów z historii Polski. [przypis edytorski]
Gerusalemme liberata (wł.) — Jerozolima wyzwolona (1575), włoski epos rycerski autorstwa Torquato Tasso, bardzo popularny w czasach romantyzmu. [przypis edytorski]
geruzja — rada starców, najważniejsza władza państwowa w staroż. gr. miastach-państwach. [przypis edytorski]
gerydon (franc. guéridon) — mały stolik, zazwyczaj okrągły, przeznaczony do odkładania drobiazgów. [przypis edytorski]
gerydon (fr. guéridon) — mały stolik, zazwyczaj okrągły, przeznaczony do odkładania drobiazgów. [przypis edytorski]
gerydon (fr. guéridon) — niewielki, lekki stolik o jednej nodze. [przypis edytorski]
gerydon (z fr.) — niewielki okrągły stolik o jednej nodze. [przypis edytorski]
gerylas — partyzant (w oryginale mowa o powstańcach hiszpańskich). [przypis edytorski]
Geschäft (niem.) — firma, sklep. [przypis edytorski]
Geslin de Bourgogne, Yves-Marie (1847–1910) — francuski generał;, autor kilku książek o strategii wojskowej. [przypis edytorski]
Gessiusz Florus — rok 64 n.e. [przypis tłumacza]
Gessner, Salomon (1730–1788) — szwajcarski poeta, malarz i grafik. [przypis edytorski]
gesta (daw.) — dziś popr. forma M.lm: gesty. [przypis edytorski]
gesta (daw. forma M i B lm.) — dziś: gesty. [przypis edytorski]
gesta — dziś: gesty. [przypis edytorski]
gesta — dziś popr. forma: gesty. [przypis edytorski]
gesta (łac.) — czyny. [przypis edytorski]
Gestaltqualität (niem., filoz.) — jakość postaciowa; termin utworzony przez Christiana von Ehrenfelsa (1859–1932), oznaczający jakość, która nie jest prostą sumą cech elementów składowych, lecz wynika z charakteru relacji pomiędzy tymi elementami. [przypis edytorski]
Gestapo — niem. Geheime Staatspolizei, tajna policja polityczna III Rzeszy. [przypis edytorski]
Gestapo — niem. Geheime Staatspolizei, tajna policja polityczna III Rzeszy. [przypis edytorski]
Gestapo — niem. skrót od Geheime Staatspolizei, Tajna Policja Państwowa, tajna policja funkcjonująca w nazistowskich Niemczech w latach 1933–1945, zajmująca się zwalczaniem przeciwników politycznych III Rzeszy i działalnością kontrwywiadowczą. [przypis edytorski]
Gestapo — skrót od niem. Geheime Staatspolizei, tj. Tajna Policja Państwowa, funkcjonująca w nazistowskich Niemczech w latach 1933–1945, zajmująca się zwalczaniem przeciwników politycznych III Rzeszy i działalnością kontrwywiadowczą. [przypis edytorski]
gestapo, właśc. Gestapo (niem. Geheime Staatspolizei, pol. Tajna Policja Państwowa) — tajna policja III Rzeszy. Rolą Gestapo było zwalczanie tych, którzy mogli przeszkodzić w utrzymaniu się nazistów przy władzy lub wprowadzaniu przez nich nazistowskich polityk w życie. W czasie wojny funkcjonariusze Gestapo pełnili różne funkcje, przeprowadzali aresztowania i przesłuchania, stosując tortury i przemoc wobec osób podejrzanych, m.in. z ruchów oporu w Niemczech i krajach okupowanych. Koordynowali także deportacje osób żydowskich do gett i obozów. Byli częścią grup operacyjnych (niem. Einsatzgruppen), które zajmowały się mordowaniem osób uznanych za wrogo nastawione do nazistów, a także masowym mordowaniem Żydów na terenach wschodniej Polski oraz terenach dzisiejszej Litwy, Łotwy, Estonii, Białorusi, Ukrainy, Rosji i in. Przez Międzynarodowy Trybunał Wojskowy w Norymberdze Gestapo uznane zostało za organizację zbrodniczą. [przypis edytorski]
Gestapo (z niem. Geheime Staatspolizei) — tajna policja w nazistowskich Niemczech. [przypis edytorski]
gestapuś — tu: członek Gestapo (niem. Geheime Staatspolizei, pol. Tajna Policja Państwowa), czyli tajnej policji III Rzeszy. Rolą Gestapo było zwalczanie tych, którzy mogli przeszkodzić w utrzymaniu nazistów przy władzy lub wprowadzaniu ich polityki w życie. Przez Międzynarodowy Trybunał Wojskowy w Norymberdze Gestapo uznane zostało za organizację zbrodniczą. W czasie wojny funkcjonariusze Gestapo pełnili różne funkcje, przeprowadzali aresztowania i przesłuchania, stosując tortury i przemoc wobec osób podejrzanych, m.in. z ruchów oporu w Niemczech i krajów okupowanych. Byli częścią grup operacyjnych (niem. Einsatzgruppen), które zajmowały się mordowaniem osób uznanych za wrogo nastawione do nazistów, a także masowym mordowaniem Żydów na terenach wschodniej Polski i dzisiejszych terenach Litwy, Łotwy, Estonii, Białorusi, Ukrainy, Rosji i in. Koordynowali także deportacje osób żydowskich do gett i obozów. [przypis edytorski]
gesta — sposób poruszania się. [przypis redakcyjny]
gest — ruch. [przypis redakcyjny]
gest — tu: ruch ręki zakreślający duży łuk. [przypis edytorski]
gestykulować — rękami wymachiwać, potrząsać. [przypis redakcyjny]
gest (z łac.) — ruch, znak. [przypis redakcyjny]
geszefciarz (daw., z niem. Geschäft: interes) — człowiek zajmujący się drobnymi interesami. [przypis edytorski]
geszefciarz — pogardliwie: człowiek ustawicznie goniący za zyskownymi, a nie zawsze uczciwymi interesami. [przypis redakcyjny]
geszefciarz (pogard.) — sklepikarz, człowiek zajmujący się interesami. [przypis edytorski]
geszefcik (z niem. Geschäft) — zdr. pogardliwie: interesik. [przypis edytorski]
geszeft (jid.)— interes. [przypis edytorski]
geszeft — pogardliwie: interes. [przypis redakcyjny]
geszefty — interesy. [przypis edytorski]
geszeft (z niem. Geschäft) — interes. [przypis edytorski]
geszeft (z niem. Geschäft) — interes, sprawa. [przypis edytorski]
