Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 161842 przypisów.
zołtarz a. żołtarz (starop.) — psałterz. [przypis redakcyjny]
zołwicom — dziś: szwagierkom; chodzi o relację więzów rodzinnych sióstr Aleksandra w stosunku do Heleny jako jego żony. [przypis edytorski]
Zołzikiewicz — bohater noweli Henryka Sienkiewicza Szkice węglem: pisarz gminny we wsi Barania Głowa, pozbawiony skrupułów, przebiegły arogant. [przypis edytorski]
zołzowaty — chorujący na gruźlicę węzłów chłonnych. [przypis edytorski]
Zola, Émile (1840–1902) — francuski eseista, dziennikarz, krytyk sztuki i pisarz. [przypis edytorski]
Zola, Émile (1840–1902) — francuski pisarz, główny teoretyk i przedstawiciel naturalizmu; opublikował 20-tomowy cykl powieści Rougon-Macquartowie, przedstawiający pełny obraz epoki (Nana, Germinal, Ziemia, Klęska). Autor najważniejszego artykułu krytycznoliterackiego przedstawiającego teorię oraz estetykę naturalizmu Powieść eksperymentalna. [przypis edytorski]
Zola, Émile (1840–1902) — francuski pisarz, główny teoretyk i przedstawiciel naturalizmu; opublikował 20-tomowy cykl powieści Rougon-Macquartowie, przedstawiający pełny obraz epoki (Nana, Germinal, Ziemia, Klęska). Autor najważniejszego artykułu krytycznoliterackiego przedstawiającego teorię oraz estetykę naturalizmu Powieść eksperymentalna. [przypis edytorski]
Zola, Émile (1840–1902) — francuski pisarz, główny teoretyk i przedstawiciel naturalizmu; opublikował 20-tomowy cykl powieści Rougon-Macquartowie, przedstawiający pełny obraz epoki (Nana, Germinal, Ziemia, Klęska); autor najważniejszego artykułu krytycznoliterackiego pt. Powieść eksperymentalna, przedstawiającego teorię oraz estetykę naturalizmu; w 1898 zaangażował się w obronę Alfreda Dreyfusa, fr. oficera niesłusznie oskarżonego o zdradę, publikując na pierwszej stronie paryskiego dziennika „L'Aurore” artykuł J'Accuse!… (Oskarżam!), zarzucając władzom antysemityzm i działania niezgodne z prawem. [przypis edytorski]
Zola, Émile (1840–1902) — francuski pisarz, główny teoretyk i przedstawiciel naturalizmu; opublikował 20-tomowy cykl powieści Rougon-Macquartowie, przedstawiający pełny obraz epoki (Nana, Germinal, Ziemia, Klęska). Autor najważniejszego artykułu krytycznoliterackiego przedstawiającego teorię oraz estetykę naturalizmu. [przypis edytorski]
Zola, Émile (1840–1902) — francuski pisarz, główny teoretyk i przedstawiciel naturalizmu. [przypis edytorski]
Zola, Émile (1840–1902) — francuski pisarz, główny teoretyk i przedstawiciel naturalizmu. W 1898 zaangażował się w obronę Alfreda Dreyfusa, francuskiego oficera niesłusznie oskarżonego o zdradę, publikując na pierwszej stronie paryskiego dziennika „L'Aurore” artykuł J'Accuse!… (Oskarżam!), zarzucając władzom antysemityzm i działania niezgodne z prawem. [przypis edytorski]
Zola, Émile (1840–1902) — francuski pisarz, główny teoretyk i przedstawiciel naturalizmu; wszystkie jego dzieła zostały wpisane na indeks ksiąg zakazanych; w 1898 zaangażował się w obronę Alfreda Dreyfusa, oficera niesłusznie oskarżonego o zdradę, publikując 13 stycznia na pierwszej stronie paryskiego dziennika „L'Aurore” artykuł J'Accuse!… (Oskarżam!), zarzucający władzom antysemityzm i działania niezgodne z prawem; 7 lutego został postawiony przed sądem pod zarzutem pomówienia, 23 lutego skazany i pozbawiony orderu Legii Honorowej; w kwietniu wyrok uchylono ze względów proceduralnych, ale przeciwko Zoli wszczęto nowy proces, który rozpoczął się 18 lipca; za radą swojego prawnika przed wydaniem werdyktu pisarz uciekł do Anglii. [przypis edytorski]
Zola, Émile (1840–1902) — francuski pisarz, główny teoretyk i przedstawiciel naturalizmu; wszystkie jego dzieła zostały wpisane na indeks ksiąg zakazanych; w 1898 zaangażował się w obronę Alfreda Dreyfusa, oficera niesłusznie oskarżonego o zdradę, publikując 13 stycznia na pierwszej stronie paryskiego dziennika „L'Aurore” artykuł J'Accuse!… (Oskarżam!), zarzucający władzom antysemityzm i działania niezgodne z prawem; 7 lutego został postawiony przed sądem pod zarzutem pomówienia, 23 lutego skazany i pozbawiony orderu Legii Honorowej; w kwietniu wyrok uchylono ze względów proceduralnych, ale przeciwko Zoli wszczęto nowy proces, który rozpoczął się 18 lipca; za radą swojego prawnika przed wydaniem werdyktu pisarz uciekł do Anglii. [przypis edytorski]
Zola, Émile (1840–1902) — francuski pisarz, krytyk sztuki, główny przedstawiciel naturalizmu; wszystkie jego dzieła zostały wpisane na indeks ksiąg zakazanych. [przypis edytorski]
Zola, Émile (1840–1902) — pisarz fr., główny teoretyk i przedstawiciel naturalizmu; opublikował 20-tomowy cykl powieści Rougon-Macquartowie, przedstawiający pełny obraz epoki (Nana, Germinal, Ziemia, Klęska); był również autorem najważniejszego artykułu krytycznoliterackiego przedstawiającego teorię oraz estetykę naturalizmu Powieść eksperymentalna. [przypis edytorski]
Zola Emil (1840–1902) — znakomity powieściopisarz francuski, twórca naturalizmu w literaturze. [przypis redakcyjny]
zolamizm — prawdopodobnie błąd druku, kontekst wskazuje, że mowa o islamie lub islamizmie. [przypis edytorski]
Zola subiektywizmu bynajmniej nie przekreślał (…) warsztat pisarski — E. Zola, Le roman experimental, Paris 1928 (Oeuvres com. éd. Fasquelle), s. 42. Sobeski w ogóle nie uważa Zoli za naturalistę. Powiadając, że nie ma mowy o niewolniczym naśladowaniu natury w sztuce, dodaje: „podobnie ma się rzecz z impresjonistami. Już ich hasło, sformułowane przez Zolę: dzieło sztuki jest wykrawkiem przyrody widzianym przez temperament — wyłamuje się spod niewoli naturalizmu. Zresztą sam Zola nie tylko w teorii, lecz także w swej artystycznej praktyce był na ogół mniejszym naturalistą, aniżeli może sam przypuszczał” (Filozofia sztuki, Warszawa 1917, s. 221). [przypis autorski]
zola — tu: zelówka, wzmocnienie przedniej części podeszwy buta. [przypis edytorski]
z olbrzymy i smoki — dziś popr. forma N. lm: z olbrzymami i smokami. [przypis edytorski]
z oliwnym prętem, w wełnianą, białą wstęgę owitym — symbol błagania. U Greków istniał obrządek tzw. hikezji, religijnego błagania: błagalnik, trzymając w ręku gałąź oliwną owitą w wełniane białe wstęgi, siadał przy ołtarzu lub też dotykał ręką kolan i brody tego, kogo błagał o łaskę. Odmówić takiemu błagalnikowi było grzechem, obrazą Zeusa Hiketiosa, patrona błagalników. Orestes zjawia się w świątyni Apollina jako hiketes, błagający o oczyszczenie od zmazy zabójstwa. [przypis redakcyjny]
Zoll, [w:] Materiały komisji kodyfikacyjnej Rzeczypospolitej Polskiej…, s. 157. [przypis autorski]
Zoll, Zasady na których ma polegać jednolite polskie prawo autorskie (w zarysie), [w:] S. Gołąb, Ustawa o prawie autorskim z dnia 29 marca 1926 r. z materiałami, Warszawa 1928, s. 33. [przypis autorski]
Zoїlos — gr. gramatyk z Amphipolis, który żył około r. 270 po Chr. Na uwagę zasługują jego złośliwe krytyki, szczególnie te, które dotyczą Homera. [przypis tłumacza]
z onem (starop.) — z tym, z owym. [przypis edytorski]
Zonia — córka Edwarda Grabowskiego. [przypis redakcyjny]
Zonia — Zofia Grabowska, córka Edwarda, cioteczna siostra Wandy. [przypis redakcyjny]
zonkom (gw.) — żonką. [przypis edytorski]
z onym dawnym synem ziemi, który odzyskiwał rześkość i porastał w siły przez upadek — Anteusz w walce z Heraklesem; por. Pseudo-Apollodorus, Bibliotheca, II. [przypis tłumacza]
z onym (daw.) — z tamtym. [przypis edytorski]
z onymi (daw.) — z tymi. [przypis edytorski]
zoofity (biol.) — dawna nazwa kolonijnych, osiadłych zwierząt morskich, np. koralowców, które przez długi czas uważano za rośliny. [przypis edytorski]
Zopf (niem. dosł: warkocz) — tu: przen. o środowisku krytyków sztuki, traktującym swój przedmiot naukowo, pedantycznie i schematycznie, sucho i sztywno, w sposób przestarzały (jak w 2. poł. XVIII w., gdy elementem mody wykształconych elit był warkoczyk, często u peruki, tzw. harcap); początkowo określenie to ukuto w XIX w. jako ironiczne określenie niem. malarstwa i ornamentyki okresu baroku i klasycyzmu. [przypis edytorski]
Zophiej (starop. forma) — Zofiej; dziś: Zofii. [przypis edytorski]
zoposas (lenk.) — atsarga. [przypis edytorski]
Zoppot (niem.) – Sopot, miejscowość uzdrowiskowa w pobliżu Gdańska. [przypis edytorski]
z opuszką — z obszywką. [przypis redakcyjny]
zorany (daw.) — zaorany, zmęczony pracą. [przypis edytorski]
Zorganizowana Praca — tu: związki zawodowe. [przypis edytorski]
zorka (gw.) — gwiazda. [przypis edytorski]
z orlimi hałasy — tj. z hałasem orlich piór doczepionych do żelaznego stelaża. Były to tzw. skrzydła husarskie, które stanowiły część wyposażenia ciężkiej jazdy polskiej (husarzy), ich rolę stanowiło wywoływanie u przeciwnika przerażenia głośnym świstem piór w czasie szarży. Kirkor jest w dramacie Słowackiego wystylizowany na dzielnego, cnotliwego, walecznego i odważnego Polaka, wyznającego zasady rycerskie, niezłomnie przeciwstawiającego się walczącemu podstępem i kierującemu się nieszlachetnymi pobudkami «żywiołowi niemieckiemu” (uosobionemu przede wszystkim w Kostrynie). W tej scenie występuje ubrany w guście sarmackim, z husarskimi skrzydłami. [przypis edytorski]
Zoroaster (a. Zaratustra) — mityczny prorok irański (VI w. p.n.e.), według legendy twórca religii zwanej zoroastryzmem, rozpowszechnionej wśród ludów Azji Środkowej, Iranu i Azerbejdżanu. Dla zoroastryzmu charakterystyczna jest wiara w istnienie dwóch walczących z sobą pierwiastków: dobra (światła) i zła (ciemności), oraz kult ognia. [przypis redakcyjny]
Zoroaster a. Zaratustra (ok. 628–ok. 551 p.n.e.) — także: Zaratusztra; legendarny perski prorok, twórca monoteistycznej religii dualistycznej nazwanej od jego imienia zaratusztrianizmem. [przypis edytorski]
Zoroaster a. Zaratustra — perski kapłan, prorok i reformator religijny, żyjący ok. 1000 r. p.n.e. [przypis edytorski]
Zoroaster (gr.), właśc. Zaratusztra — perski kapłan i prorok, reformator mazdaizmu i twórca jednej z najstarszych na świecie religii monoteistycznych, nazywanej od jego imienia zaratusztrianizmem; przypisuje się mu autorstwo modlitw i hymnów stanowiących najświętszą i najstarszą część Awesty. [przypis edytorski]
Zoroaster (gr.) — właśc. Zaratusztra, perski kapłan i prorok, reformator mazdaizmu i twórca jednej z najstarszych na świecie religii monoteistycznych, nazywanej od jego imienia zaratusztrianizmem. [przypis edytorski]
Zoroaster (gr.) — właśc. Zaratusztra, perski kapłan i prorok, reformator mazdaizmu i twórca jednej z najstarszych na świecie religii monoteistycznych, nazywanej od jego imienia zaratusztrianizmem. Przypisuje się mu autorstwo modlitw i hymnów stanowiących najświętszą i najstarszą część Awesty. [przypis edytorski]
Zoroaster — oboczna forma imienia Zaratustra. [przypis redakcyjny]
Zorobabel (VI w. p.n.e.) — przywódca pierwszej grupy żydowskich przesiedleńców powracających za pozwoleniem króla perskiego Cyrusa z tzw. niewoli babilońskiej, namiestnik perskiej prowincji Judy. [przypis edytorski]
Zorrilla y Moral, José (1817–1893) — hiszpański poeta i dramaturg epoki romantyzmu. [przypis edytorski]
zorywa — dziś raczej: orze. [przypis edytorski]
zorza — barwne zjawisko świetlne na niebie, związane ze wschodem i zachodem słońca. [przypis edytorski]
zorza — dziś popr. forma M. lm: zorze. [przypis edytorski]
zorza — jutrzenka, świt; pierwszy sygnał wschodzącego słońca. [przypis edytorski]
zorza — lm od daw. formy lp: zorze. [przypis redakcyjny]
Zorza (mit. rzym.) — Aurora, bogini zorzy porannej; odpowiednik Eos w mit. gr. [przypis edytorski]
zorzane — przym. od: zorza. [przypis edytorski]
zorza północna — zorza polarna, kolorowe zjawisko świetlne występujące na niebie głównie podczas długich nocy polarnych za kołem podbiegunowym. [przypis edytorski]
zorza południowa — tu: zorza polarna. [przypis edytorski]
zorza poranna — jasność poprzedzająca poranne pojawienie się słońca nad horyzontem; inaczej: brzask, jutrzenka. [przypis edytorski]
zorza — zjawisko świetlne polegające na zmianie barwy nieba (zwykle na żółtopomarańczową) bezpośrednio przed zachodem i po wschodzie słońca oraz w czasie ich trwania. [przypis redakcyjny]
zorz — dziś popr. pisownia D. lm: zórz. [przypis edytorski]
zorze — dziś rodz. ż.: zorza, blask rozjaśniający niebo tuż przed wschodem słońca. Podobne zjawisko jest widoczne tuż po zachodzie słońca. [przypis edytorski]
zorze (r.n.) — dziś popr. forma: zorza (r.ż.). [przypis edytorski]
zorze (starop. forma) — dziś D.lp r.ż.: (z) zorzy. [przypis edytorski]
z ośmią narożnikami (daw. forma) — dziś: z ośmioma narożnikami. [przypis edytorski]
z oświadczeniem, że chcą za nich ręczyć — szczególnie to, co mówili o trierarchach, zrobiło dobre wrażenie. Przedtem nikt nie ważył się poręką swą bronić wodzów przed aresztowaniem. [przypis tłumacza]
Zosia — Grabowska. [przypis redakcyjny]
Zosia — Kaplińska, siostra Edwarda i Leona. [przypis redakcyjny]
Zosia, Maryna, Haneczka zachowały (…) imiona swoich oryginałów (…) — [por. Tadeusz „Boy” Żeleński,] Nad rękopisem „Wesela” ([w:] Ludzie żywi). [przypis autorski]
Zosia (…) Marynia — Zofia i Maria (później Kwietniewska), dwie inne siostry Wandy. [przypis redakcyjny]
Zosia Węgierska — Zofia (Mielecka) Węgierska, z domu Kamińska, córka pułkownika, przyjaciółka Narcyzy, po głośnym rozwodzie opuściła kraj, osiadła w Paryżu, gdzie pisywała do pism francuskich i polskich z niepospolitym talentem. Odmalowana jest jako Augusta we wstępie do Poganki. [przypis redakcyjny]
Zosia — Zofia Grabowska, siostra Wandy, tłumaczka wielu angielskich powieści. [przypis redakcyjny]
Zosia — Zosia Redel, córka Wandy, siostry Narcyzy, zmarłej w r. 1853. [przypis redakcyjny]
Zosimos z Panopolis (III/IV w.) — grecki alchemik i mistyk gnostycki, pochodzący z miasta Panopolis w płd. Egipcie (ob. Achmim); autor najstarszych znanych ksiąg alchemicznych, zachowanych tylko we fragmentach zawartych w późniejszych tekstach. [przypis edytorski]
zostać niepodobna, chyba sławę skazić — To samo czuje w analogicznej scenie Korsarz Byrona. [przypis redakcyjny]
zostać przy słowie (starop.) — dotrzymać słowa. [przypis redakcyjny]
zostać się (daw. a. pot.) — zostać. [przypis edytorski]
zostać się (daw. a. reg.) — dziś popr.: zostać. [przypis edytorski]
zostać się (daw. a. reg.) — zostać. [przypis edytorski]
zostać się — dziś popr. czasownik niezwrotny: zostać. [przypis edytorski]
zostać się — dziś popr. czasownik niezwrotny: zostać. [przypis edytorski]
zostać się — dziś popr.: zostać. [przypis edytorski]
zostać się na goli — prawdop.: zostać na placu boju (dosł.: na gołej ziemi). [przypis edytorski]
zostać w słowie (starop.) — nie dotrzymać słowa, obietnicy. [przypis redakcyjny]
zostającem — daw. forma N. i Msc. lp przymiotników i imiesłowów przym. r.n.; dziś tożsama z r.m.: zostającym. [przypis edytorski]
Zostają tedy jako ogród bez wody i rola bez deszczu, rodzić owoców dobrych nie mogą… — por. J 15, 1–6. [przypis edytorski]
Zostaje księdzem, kto chce, jak za Jeroboama — 3 Krl 12, 31. [przypis tłumacza]
została omyloną — dziś: została omylona. [przypis edytorski]
zostałaś Turczynką — całkowicie się zmieniłaś (Małgorzata ma na myśli zakochanie się, wbrew wcześniej głoszonym poglądom); zwrot oznaczający zupełną przemianę, którego Szekspir używa również w Hamlecie (akt III, scena 2) i Otellu (akt II, scena 3). [przypis edytorski]
został cały Boską opatrznością (starop.) — dzięki boskiej opatrzności pozostał niewzruszony. [przypis edytorski]
zostałeś zabitym — dziś popr.: zostałeś zabity. [przypis edytorski]
został. [przypis redakcyjny]
zostały — tu: pozostały przy życiu, ocalały. [przypis edytorski]
zostali templariusze (…) w najstraszliwszy sposób wytępieni — templariusze, zakon rycerski, założony ok. 1120 w Jerozolimie w celu obrony i eskorty pielgrzymów do Ziemi Świętej; posiadali kilkanaście prowincji w Europie, dzięki licznym nadaniom, przywilejom papieskim i operacjom finansowym zgromadzili wielkie bogactwa, dzięki którym mieli znaczące wpływy polityczne; po upadku Królestwa Jerozolimskiego pozbawieni siedziby templariusze przenieśli się na Cypr, a następnie do Francji. Upadek zakonu spowodowały wysunięte przez króla Francji Filipa IV Pięknego (1268–1314), poważnie zadłużonego u zakonu, oskarżenia o świętokradztwa, herezję, czary i spiskowanie z poganami. Francuska gałąź zakonu została skasowana w 1311 r., jej majątki skonfiskowano, a wielu templariuszy, włącznie z wielkim mistrzem Jakubem de Mollay i najwyższymi dostojnikami, spalono na stosie. Ostatecznie zakon został zawieszony przez papieża w 1317. [przypis edytorski]
Zostań tu — Rada jest pokazać światu, jak ten dziki, nieokiełzany Alcest „jada z ręki”. [przypis tłumacza]
zostanie po mnie ta siła fatalna… — Juliusz Słowacki, Testament mój. [przypis edytorski]
zostawa (daw.) — dziś popr. forma: zostaje. [przypis edytorski]
zostawa — dziś popr. forma 3 os. lp cz.ter.: zostaje. [przypis redakcyjny]
zostawa — dziś popr. forma: zostaje. [przypis edytorski]
