Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 472 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 159855 przypisów.
Saraceni — nazwa używana przez staroż. Greków i Rzymian w odniesieniu do koczowniczych plemion zamieszkujących Arabię; następnie, w średniowieczu, określenie Arabów i muzułmanów w ogóle (szczególnie stawiających odpór wyprawom krzyżowym). [przypis edytorski]
Saraceni — w średniowiecznej Europie: muzułmanie, wyznawcy islamu, zwłaszcza walczący z chrześcijanami; przen. poganie, niewierni. [przypis edytorski]
Saraceni — w średniowieczu: muzułmanie, w szczególności ci, którzy walczyli z chrześcijanami. [przypis edytorski]
Saracenka — tu: Arabka. [przypis edytorski]
Saracen — Maur; przen. też: poganin, niewierny; w europejskich sztukach wizualnych popularny motyw orientalny. [przypis edytorski]
Saracenów — tu ogólnie: pogan. Saraceni — Arabowie, muzułmanie, przen. poganie; w czasie opisywanym w powieści w Hiszpanii trwała rekonkwista, to jest odbijanie ziem zajętych przez Saracenów. [przypis edytorski]
Saracenowie — muzułmanie w czasie akcji powieści zamieszkujący Hiszpanię. [przypis edytorski]
Saracen winą waszego pasterza (…) swój zabór rozszerza — Saraceni w tym czasie bezkarnie pustoszyli Włochy. [przypis redakcyjny]
sarafan (z pers. sarapa: od stóp do głów; uroczysta szata) — daw. długi kaftan męski bez rękawów; dziś: rosyjski kobiecy strój ludowy, rodzaj długiej sukni z wysoką talią, bez rękawów a. z wszytymi rękawami z tkaniny bieliźnianej. [przypis edytorski]
sarafan (z pers. sarapa: od stóp do głów; uroczysta szata) — daw. długi, rozszerzający się ku dołowi kaftan męski bez rękawów. [przypis edytorski]
sarafan (z ros.) — długa suknia z podwyższonym stanem, rozszerzająca się ku dołowi, najczęściej bez rękawów. [przypis edytorski]
Saragossa — miasto w płd.-wsch. Hiszpanii. [przypis edytorski]
Saraguza — miasto Saragossa w płn. Hiszpanii. [przypis redakcyjny]
Sara (hebr. שָׂרָה) — postać biblijna, bohaterka Księgi Rodzaju, żona Abrahama, matka Izaaka. [przypis edytorski]
Saraj — pierwotne imię żony patriarchy Abrachama, później zmienione przez Boga na Sara (Rdz 17:15); por. Sara. [przypis edytorski]
sarańcza — szarańcza. [przypis redakcyjny]
Sara — postać z biblijnej Księgi Rodzaju, żona Abrahama; do bardzo późnego wieku była bezpłodna; Bóg zawierając przymierze z Abrahamem, obiecał mu syna, którego miała urodzić Sara; urodziła Izaaka, mając 90 lat. [przypis edytorski]
Sara (rel.) — postać z Księgi Rodzaju, żona Abrahama i matka Izaaka. [przypis edytorski]
Sarawak — największy stan Malezji znajdujący się w północnej części wyspy Borneo. [przypis edytorski]
Sara — żona Abrahama, matka Izaaka. Sara pierwotnie nosiła imię Saraj, które zostało zmienione przez Boga w czasie drugiego objawienia, którego doświadczył Abraham. Sara była kobietą bezpłodną, zatem zgodnie z panującym zwyczajem, zaproponowała Abrahamowi swoją niewolnicę Hagar, która urodziła Abrahamowi syna Izmaela (Rdz 16,1–4). Bóg zawierając przymierze z Abrahamem, obiecał mu syna, którego miała urodzić Sara (Rdz 17,15–16). Sara urodziła syna Izaaka w wieku 90 lat (Rdz 21,1–3). Zmarła w wieku 127 lat i została pochowana w Kiriat-Arba (Rdz 23,1–2). [przypis edytorski]
Sarbiewski, Maciej Kazimierz (1595–1640) — polski poeta barokowy piszący po łacinie, zyskał w swoim czasie światową sławę dzięki nagrodzie w dziedzinie literatury, którą został wyróżniony przez papieża Urbana VIII (był to tzw. laur, a poetę nią odznaczonego nazywano poeta laureatus, czyli laureatem); jezuita, kaznodzieja nadworny króla Władysława IV. [przypis edytorski]
Sarca — może Sargel w Algierze. [przypis redakcyjny]
Sarcey, Francisque (1827–1899) — dziennikarz i krytyk teatralny. [przypis edytorski]
Sarcey, Francisque (1827–1899) — francuski krytyk i dziennikarz. [przypis edytorski]
Sarcey, Francisque (1827–1899) — francuski krytyk teatralny. [przypis tłumacza]
Sarcopsylla penetrans (biol.) — pchła piaskowa, gatunek pchły spotykany w tropikalnych i subtropikalnych rejonach Ameryk i Afryki. [przypis edytorski]
Sardanapal a. Asurbanipal — król asyryjski (panujący w latach 669-631 p.n.e.), w legendach przedstawiany jako zniewieściały rozpustnik. [przypis redakcyjny]
Sardanapal (gr.) — postać znana z tragedii gr., symbol władcy zniewieściałego i żyjącego w przepychu; prototypem tej postaci był Aszurbanipal, król Asyrii, który panował w latach 669–631 p.n.e. i założył bibliotekę w Niniwie. [przypis edytorski]
Sardanapal — legendarny ostatni król Asyrii, żyjący w przepychu zniewieściały i dekadencki władca, który swymi działaniami doprowadził do upadku państwa. [przypis edytorski]
Sardanapal — legendarny ostatni król Asyrii, żyjący w przepychu zniewieściały władca, który swymi działaniami doprowadził do upadku państwa; Sardanapal to najprawdopodobniej zniekształcone Aszurbanipal, imię, które nosił król Asyrii panujący w latach 669–631 p.n.e., będący jednak władcą wykształconym, skutecznym i silnym, odnoszącym zwycięstwa. [przypis edytorski]
Sardanapal — ostatni legendarny król Asyrii, uważany przez starożytnych za rozpustnego tyrana, który podpalił swój pałac i zginął w nim razem ze swoim dworem. [przypis edytorski]
Sardanapal — ostatni, legendarny król Asyrii, uważany w starożytności za rozpustnego tyrana, który podpalił swój pałac i zginął w płomieniach wraz z dworem. [przypis edytorski]
Sardanapal — ostatni, legendarny król Asyrii, uważany w starożytności za rozpustnego tyrana; ostatecznie podpalił swój pałac i zginął w płomieniach wraz z dworem. [przypis edytorski]
Sardanapal — wg staroż. gr. autora Ktezjasza ostatni król Asyrii, żyjący w przepychu zniewieściały i dekadencki władca, który swymi działaniami doprowadził do upadku państwa. Dekadencja Sardanapala stała się popularnym tematem w literaturze i sztuce, szczególnie w romantyzmie. Imię Sardanapal to najprawdopodobniej zniekształcone Aszurbanipal, imię, które nosił król Asyrii panujący w latach 669–631 p.n.e., będący jednak władcą wykształconym, skutecznym i silnym, odnoszącym zwycięstwa. [przypis edytorski]
Sardanapal — właśc. Asurbanipal, król Asyrii 669–631 p.n.e, założyciel biblioteki w Niniwie; w kulturze europejskiej stanowi symbol rozpustnego tyrana, uosobienie zbytku i zniewieścienia, którymi miały się cechować ostatnie lata jego panowania. [przypis edytorski]
Sardanapal — właśc. Asurbanipal, król Asyrii w latach 669-631 p.n.e, w kulturze europejskiej symbol zbytku i zniewieścienia, gdyż tym właśnie miały się cechować ostatnie lata jego panowania. [przypis edytorski]
Sardanapal — właśc. Asurbanipal, król Asyrii w latach 669–631 p.n.e, w kulturze europejskiej symbol zbytku i zniewieścienia, gdyż tym właśnie miały się cechować ostatnie lata jego panowania. [przypis edytorski]
Sardana, xiążę niezbyt słabe… — prawdopodobnie Sardanapal. [przypis tłumacza]
Sardes — miasto w Azji Mniejszej. [przypis edytorski]
Sardes — staroż. miasto w Azji Mniejszej, stolica Lidii, od 546 p.n.e. stolica satrapii perskiej. [przypis edytorski]
Sardes — staroż. miasto w Azji Mniejszej, stolica Lidii. [przypis edytorski]
Sardes — staroż. miasto w zach. Azji Mniejszej, stolica Lidii; po klęsce ostatniego króla Lidyjczyków, Krezusa, w wojnie z Cyrusem II Wielkim (ok. 546 p.n.e.) Sardes stało się stolicą satrapii perskiej. [przypis edytorski]
Sardes — stolica Lidii, staroż. miasto w Azji Mniejszej, k. Smyrny (dziś: Izmiru) w zach. Anatolii. [przypis edytorski]
sardoniczny — o uśmiechu, wyrazie twarzy itp.: szyderczy. [przypis edytorski]
sardoniczny — szyderczy, ironiczny. [przypis edytorski]
sardonyks — kamień ozdobny, odmiana agatu o naprzemiennych białych i brunatnoczerwonych wstęgach. [przypis edytorski]
Sardou, Victorien (1831–1908) — francuski dramatopisarz, autor sztuk o starannie skonstruowanym schemacie akcji, cieszących się dużą popularnością w Europie i Ameryce. [przypis edytorski]
Sardou, Victorien (1831–1908) — francuski dramatopisarz, członek Akademii Francuskiej; autor komedii obyczajowych (Pani Sans-Gêne z 1893) i dramatów historycznych. [przypis edytorski]
sardyjskie skarby… indyjskie złoto — Sardes, stolica Lidii, słynęła ze swych skarbów, Indie ze swego złota. [przypis redakcyjny]
sardyński miód — starożytni uważali go za miód kiepskiej jakości. [przypis edytorski]
Sardynią — dziś B.lp r.ż.: Sardynię. [przypis edytorski]
Sardyniji — Sardynii; tu: forma wydłużona (zgodna z daw. wymową) dla zachowania rytmu jedenastozgłoskowca. [przypis edytorski]
Sare, Józef (1850–1926) — wiceprezydent Krakowa w latach 1905–1926, z zawodu architekt, działacz Zjednoczenia Polaków Wyznania Mojżeszowego. [przypis edytorski]
sareng, dziś raczej sarangi — instrument smyczkowy pochodzenia arabskiego, używany do dziś w Indiach. [przypis edytorski]
sarga — globa. [przypis edytorski]
sargas (litew.) — strażnik. [przypis edytorski]
sargas (litew.) — stróż, strażnik. [przypis edytorski]
sargasso — brunatna trawa wód podzwrotnikowych. [przypis autorski]
sargas (z litew.) — stróż. [przypis autorski]
Sarid — postać o takim imieniu nie występuje w Biblii. [przypis edytorski]
sariojančią — niokojančią. [przypis edytorski]
sarkać — głośno wyrażać niezadowolenie. [przypis edytorski]
sarkać — narzekać. [przypis edytorski]
sarkać — odnosić się nieuprzejmie; głośno narzekać. [przypis edytorski]
sarkać — wyrażać głośno niezadowolenie z czegoś, narzekać. [przypis edytorski]
sarkać — wyrażać głośno niezadowolenie z czegoś. [przypis edytorski]
sarkać — wyrażać niezadowolenie, często w sposób nieuprzejmy. [przypis edytorski]
sarkanie — głośne wyrażenie niezadowolenia z czegoś. [przypis edytorski]
sarkastyczny — uszczypliwy, szyderczy, drwiący. [przypis edytorski]
sarknąć — wyrazić się nieuprzejmie. [przypis edytorski]
sarknięcie — głośne wyrażenie swego niezadowolenia; też: nieuprzejma odezwanie się; por. sarkać, sarkazm. [przypis edytorski]
sarkoda (daw. biol.) — protoplazma, tworzący ciało komórki zespół powiązanych ze sobą związków organicznych. [przypis edytorski]
sarkoma (fr. sarcome, z gr. sarks, sarkos: mięso) — w medycynie nowotwór złośliwy (zwany także mięśniakiem) rozwijający się z tkanki łącznej lub mięśniowej, bardzo szybko rozrastający się i wcześnie dający przerzuty. [przypis edytorski]
sarłyk — mieszana rasa bydła rogatego, pochodząca od krów i jaków. [przypis redakcyjny]
Sarmaci i Scytowie — spokrewnione starożytne waleczne ludy koczownicze, zamieszkujące wschodnią Europę; od Sarmatów wg literatury i publicystyki polskiej XV–XIX w. wywodziła się szlachta polska. [przypis edytorski]
Sarmaci — nazwa irańskich ludów koczowniczo-pasterskich, spokrewnionych ze Scytami. [przypis edytorski]
Sarmacją (daw. forma) — dziś B. lp r.ż.: Sarmację; tj. Polskę. [przypis edytorski]
Sarmacja — kraina Sarmatów, starożytnego walecznego ludu, który wg literatury i publicystyki polskiej XV–XIX w. zamieszkiwał w przeszłości tereny polskie, ruskie i litewskie i od którego wywodzi się szlachta polska. [przypis edytorski]
Sarmakanta — miasto Samarkanda w Azji. [przypis redakcyjny]
sarmata — gėda, nemalonus jausmas. [przypis edytorski]
sarmata — gėdos jausmas. [przypis edytorski]
Sarmatki — tu: Polki przestrzegające dawnych obyczajów, wprowadzone do satyry jako przeciwstawienie kobiet modnych. [przypis redakcyjny]
sarmatlyvai — droviai, nedrąsiai. [przypis edytorski]
Sarmatyczan — Sarmatów. [przypis edytorski]
sarmatytis — gėdytis. [przypis edytorski]
sarmatyzmem — staropolszczyzną. [przypis redakcyjny]
sarmatyzm — nazwa pogardliwa nadawana dawnemu obyczajowi polskiemu przez zwolenników cudzoziemszczyzny; tyle co: grubiaństwo. [przypis redakcyjny]
sarmenticii i semaxii (łac.) — tu: żywe pochodnie. [przypis edytorski]
sarna (daw.) — [tu:] baba, kobieta. [przypis redakcyjny]
sarn (daw.) — dziś: saren. [przypis edytorski]
sarn — dziś popr. forma D. lm: saren. [przypis redakcyjny]
sarnia noga — rękojeść dyscypliny z wykonana z sarniej nogi. [przypis redakcyjny]
sarn — rogacz. [przypis redakcyjny]
sarong — długi pas materiału owijany wokół bioder, by uformować z niego spódnicę. [przypis edytorski]
sarong — lekki, niemal przejrzysty strój kobiet malajskich. [przypis autorski]
sarong — malajski strój przypominający spódnicę z jednego płata tkaniny, noszony zarówno przez mężczyzn, jak i przez kobiety. [przypis edytorski]
sarong — rodzaj spódnicy z długiego pasa materiału owijanego wokół bioder, noszony przez kobiety i mężczyzn na Malajach. [przypis edytorski]
Saron — żyzna równina w Izraelu, nad morzem Śródziemnym rozciągająca się między Karmelem a Jaffą. [przypis edytorski]
Sarpedona — Sarpedon, syn Jowisza, król Likii, sprzymierzeniec Trojan w wojnie z Grekami. Zginął w walkach pod Troją. [przypis redakcyjny]
Sarpedon (mit. gr.) — wódz Licyjczyków w wojnie trojańskiej; zginął z rąk Patroklosa. [przypis edytorski]
