Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 474 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 159856 przypisów.
radża — lokalny władca w Indiach. [przypis edytorski]
radża (sanskr.: król) — tytuł lokalnych hinduskich władców w Indiach oraz władców hinduskich i buddyjskich państw w Azji płd.-wsch.; odpowiednik tytułu książęcego. [przypis edytorski]
radża (sanskr.: król) — tytuł lokalnych hinduskich władców w Indiach oraz władców hinduskich i buddyjskich państw w Azji płd.-wsch.; odpowiednik tytułu książęcego. [przypis edytorski]
radża — tytuł lokalnego władcy w Indiach. [przypis edytorski]
radża — tytuł lokalnych hinduskich władców w Indiach oraz władców hinduskich i buddyjskich państw w Azji płd.-wsch.; odpowiednik tytułu książęcego. [przypis edytorski]
Radżputana — region hist. w płn.-zach. Indiach, w dużej mierze pokrywający się z terytorium obecnym stanem Radżastan. [przypis edytorski]
Radżputowie — rycerska kasta hinduska, szczycąca się pochodzeniem od Ksiastriasów (wojowników). [przypis tłumacza]
rad — zadowolony. [przypis edytorski]
radzenia — rady. [przypis edytorski]
radzić komu (starop.) — sprostać; [poradzić sobie z kim]. [przypis redakcyjny]
radzić na co (starop.) — sprostać [czemu]. [przypis redakcyjny]
radzi (daw.) — chętnie. [przypis edytorski]
radzieckie krzesło — stanowisko w radzie. [przypis edytorski]
radziecki — należący do rady miasta. [przypis edytorski]
radziecki — należący do rady; tu: rady ateńskiego miasta-państwa. [przypis edytorski]
radziecki — należący do rady; tu: rady miasta. [przypis edytorski]
radziej (daw.) — chętniej. [przypis edytorski]
radziej (daw.) — chętniej; tu: raczej. [przypis edytorski]
Radziejowski, Hieronim (1612–1667) — magnat, oponent Jana Kazimierza, w okresie potopu szwedzkiego współpracował ze Szwedami. [przypis edytorski]
Radziejowski, Hieronim (1612–1667) — podkanclerzy koronny; po osobistym zatargu z królem Janem Kazimierzem w 1652 skazany na banicję i infamię, uciekł z Polski i aktywnie współdziałał z Karolem Gustawem podczas najazdu Szwedów na Polskę; utrzymywał też dwuznaczne kontakty z Bohdanem Chmielnickim i Kozakami; w 1662 rehabilitowany, stanął po stronie króla polskiego w czasie rokoszu Lubomirskiego, zmarł jako poseł Rzeczpospolitej do Turcji. [przypis edytorski]
Radziejowski, Hieronim (1612–1667) — podkanclerzy koronny, starosta sochaczewski i łomżyński, wojewoda inflancki (1667); po osobistym zatargu z królem Janem Kazimierzem skazany na banicję i infamię, skompromitowany wobec szlachty ze względu na kontakty z Chmielnickim, opuścił Polskę i służył królowi szwedzkiemu podczas najazdu na Rzeczpospolitą; w 1656 r. aresztowany przez Szwedów, oskarżony o zdradę interesów Karola Gustawa, był więziony w twierdzy w w Malborku, a następnie w zamku Orebro w Szwecji przez blisko cztery lata; po podpisaniu pokoju ze Szwecją w 1660 r. uwolniony dzięki wstawiennictwu króla polskiego, rehabilitowany, wrócił do Polski, wiernie stojąc przy królu, również w czasie rokoszu Lubomirskiego; został wysłany jako poseł do Turcji, gdzie zmarł na chorobę zakaźną w Adrianopolu. [przypis redakcyjny]
Radziejowski, Hieronim (1612–1667) — stronnik Szwedów, podkanclerzy, wygnany za spiskowanie przeciwko królowi. [przypis edytorski]
radzik — gatunek piwa jasnego. [przypis redakcyjny]
Radziłem — Uwagi nad życiem Jana Zamoyskiego, str. 113 n. [przypis redakcyjny]
radził Ksenofontowi, aby poszedł do Delf i zapytał boga względem tej podróży — Sokrates nie mógł odradzać Ksenofontowi, gdyż widział, że jego ochota i zdolności ciągną go w tę stronę. Ale nie chciał mu dać rady, która by była tylko głośnym powtórzeniem własnych myśli Ksenofonta. Jeśli Ksenofont chce jechać, to niech nie ma wymówki, że poradził mu to Sokrates. Dał mu więc radę, by spytał wyroczni. I Sokrates, i Ksenofont uznają powagę wyroczni. Na wypadek oskarżenia zdanie wyroczni u pobożnych Ateńczyków to wcale pewna obrona. Rada więc nauczyciela nie była wykręceniem się od odpowiedzi na pytanie, lecz najlepszą i najuczciwszą radą, na jaką mógł się zdobyć w danych stosunkach. Ksenofont wyraźnej zbrodni przeciw ojczyźnie nie popełnia, gdyż stan wojenny już się skończył. [przypis tłumacza]
radzi patrzeć (daw.) — chętnie patrzą. [przypis edytorski]
radzi — tu: są radzi, cieszą się. [przypis edytorski]
Radziwie — chodzi prawdopodobnie o dawną wieś, a od 1923 r. dzielnicę Płocka, na co wskazywałaby wspomniane w dalszej części wiersza szkoła i kościół, lub o niewielką wieś położoną w województwie mazowieckim, w powiecie ciechanowskim, w gminie Ojrzeń (obecnie liczącą ok. 30 mieszkanek i mieszkańców). [przypis edytorski]
Radziwiłł, Bogusław (1620–1669) — książę Świętego Cesarstwa Rzymskiego, wielokrotny poseł na Sejm Rzeczypospolitej, koniuszy wielki litewski; bohater powieści Henryka Sienkiewicza (1846–1916) pt. Potop. [przypis edytorski]
Radziwiłł, Bogusław (1620–1669) — syn Janusza, znany poplecznik Szwedów, głowa kalwinów litewskich. [przypis redakcyjny]
Radziwiłł, Janusz (1579–1620) — książę Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego, opiekun litewskich protestantów, uczestnik rokoszu Zebrzydowskiego. [przypis edytorski]
Radziwiłł, Krzysztof (1585–1640) — magnat, różnowierca, dowódca wojskowy; wspomniana obrona Inflant była jego pierwszą samodzielną misją. [przypis edytorski]
Radziwiłł, Michał Kazimierz herbu Trąby (1635–1680) — krajczy litewski, później otrzymał także tytuły podczaszego litewskiego, kasztelana i wojewody wileńskiego oraz hetmana polnego litewskiego; szwagier Jana III Sobieskiego, gorliwy katolik, interesował się nauką, a szczególnie alchemią. [przypis edytorski]
Radziwiłłów — wieś i stacja kolejowa w pobliżu Łowicza, 55 km na zachód od Warszawy w kierunku Skierniewic. [przypis redakcyjny]
Radziwiłł-Sierota — odbył dalekie podróże i wydał opis peregrynacji swojej do Ziemi Świętej. [przypis autorski]
Radziwiłł, Zygmunt Karol (1591–1642) — uczestnik wyprawy chocimskiej, tytularny hetman lisowczyków, wielokrotny poseł na sejm Rzeczypospolitej. [przypis edytorski]
Wojciech Dembołęcki, Pamiętniki o Lisowczykach czyli przewagi Elearów polskich
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Wojciech Dembołęcki, Pamiętniki o Lisowczykach czyli przewagi Elearów polskich
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Wojciech Dembołęcki, Pamiętniki o Lisowczykach czyli przewagi Elearów polskich
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
radzi — zadowoleni, z radością. [przypis edytorski]
Radzwiłła — forma skrócona, użyta dla zachowania rytmu. [przypis edytorski]
Radzymin — miasteczko oddalone 18 km od Warszawy, miejsce walk w dniach 11–14 VIII 1920 r. [przypis redakcyjny]
Räder müssen rollen für den Sieg (niem.) — koła muszą toczyć się do zwycięstwa. [przypis edytorski]
Räuber — das verkohlte, glühend abstehende Dochtende einer brennenden Kerze. [przypis edytorski]
rafa — duży, podwodny, masywny wał zbudowany z nagromadzonych szkieletów organizmów morskich. [przypis edytorski]
Rafael (1483–1520) — właśc. Raffaello Sanzio, włoski malarz i architekt. [przypis edytorski]
Rafael (1483–1520) — włoski malarz, rysownik, architekt, jeden z najważniejszych twórców późnego renesansu. [przypis edytorski]
Rafaela loże — malowidła ścienne Rafaela w Watykanie. [przypis edytorski]
Rafael Mengs (1728–1779) — przyjaciel Winkelmanna, sławny malarz i krytyk; porównaj jego: Gedanken über die Schönheit und den Geschmack in der Malerei (Myśli o piękności i smaku w malarstwie), s. 69. [przypis redakcyjny]
Rafael — niem. Rafael: Eine Novelle in Versen (1862 lub 1863). [przypis edytorski]
Rafael Santi (1483–1520) — malarz włoskiego renesansu. [przypis edytorski]
Rafael Santi (1483–1520) — włoski malarz epoki renesansu. [przypis edytorski]
Rafael Santi (1483–1520) — włoski malarz, rysownik, architekt, jeden z najważniejszych twórców późnego renesansu. [przypis edytorski]
Rafael Santi (1483–1520) — wybitny włoski malarz i architekt renesansowy. [przypis edytorski]
Rafael — właśc. Raffaello Santi (1483–1520), włoski malarz epoki renesansu. [przypis edytorski]
Rafael, właśc. Raffaello Santi a. Raffaello Sanzio (1483–1520) — wł. malarz i architekt, najmłodszy z trójki genialnych artystów wł. renesansu, obok Michała Anioła i Leonarda da Vinci. [przypis edytorski]
Rafael, właśc. Raffaello Santi a. Raffaello Sanzio (1483–1520) — włoski malarz, rysownik, architekt, jeden z najważniejszych twórców późnego renesansu; znany m.in. wielu z obrazów przedstawiających Madonnę z Dzieciątkiem. [przypis edytorski]
Rafael, właśc. Raffaello Santi lub Raffaello Sanzio (1483–1520) — włoski malarz i architekt. [przypis edytorski]
Rafałowicz, Andrzej (1736–1823) — zamożny kupiec i bankier, prezydent Warszawy (od marca 1793 do kwietnia 1794 oraz od listopada 1794 do lipca 1796). [przypis edytorski]
rafa podwodna (geol.) — skała podwodna, powstająca z wapiennych szkieletów organizmów morskich; tu (przen.): przeszkoda uniemożliwiająca osiągnięcie celu. [przypis edytorski]
raffiniert — sinnt. [przypis edytorski]
Rafia — dziś: Rafah, miasto blisko wybrzeża Morza Śródziemnego ok. 30 km na południe od Gazy, na granicy Egiptu i Izraela. [przypis edytorski]
rafia — palma iglasta albo bambusowa. [przypis edytorski]
Rafia — Ῥάφεια, miasto nadmorskie Palestyny dziś Bir-Refa [ob. Rafah, 30 km na płd. od miasta Gaza, przy granicy z Egiptem], p. I, IV, 2, uwaga. [przypis tłumacza]
rafinada (daw.) — wyrafinowanie, wyszukana wymyślność. [przypis edytorski]
raf, które w żałobnych szat obłóczą zwoje niewiasty — raf, które sprawiają, że kobiety stają się wdowami. [przypis edytorski]
RAF (Royal Air Force) — siły powietrzne Wielkiej Brytanii utworzone 1 kwietnia 1918 r. jako pierwsze siły powietrzne na świecie. Brały udział zarówno w pierwszej, jak i w drugiej wojnie światowej. [przypis edytorski]
RAF — Służyli oni w szeregach 148 i 178 dywizjonu Royal Air Force. [przypis edytorski]
ragaišis — rupių kvietinių ar ruginių miltų duona. [przypis edytorski]
ragaišis — rupių miežinių ar kvietinių miltų duona. [przypis edytorski]
Ragana (mit. litew.) — tu: bóstwo drzewa. [przypis edytorski]
Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń I. Witolorauda
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń I. Witolorauda
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń I. Witolorauda
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Józef Ignacy Kraszewski, Anafielas, Anafielas. Pieśń I. Witolorauda
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
Ragany (mit. litew.) — bóstwa drzew w nich ukryte. [przypis autorski]
Ragier — znany opój; „Wielki kubek” — oberża pod tym godłem. [przypis tłumacza]
Ragionamenti — skandalizujące dialogi renesansowych kurtyzan, autorstwa Aretina. [przypis edytorski]
Ragnarok — miejscowość fikcyjna, nazwa nawiązuje do słowa ragnarök występującego w mitologii skandynawskiej, oznaczającego zagładę bogów (przeznaczenie bogów) i całego świata, która nastąpi po ostatniej bitwie bogów z olbrzymami. [przypis edytorski]
Ragnarok (mit. skandynawska) — także: Ragnarök a. ragnarak oznacza nie miejsce (miasto), ale: los bogów (niem. Götterdämmerung), czyli wielką walkę między bogami a olbrzymami pod wodzą Lokiego, w wyniku której spłonie świat i siedziba bogów, Asgard, zgasną wszystkie gwiazdy, a Ziemię zaleje wielkie morze; ostatecznie z tej toni wyłoni się nowy świat (zielona Gimlea) i nastąpi era szczęśliwości bez przemocy i wojen (pod wodzą zmartwychwstałego boga piękna, dobra i mądrości Baldura). [przypis edytorski]
Ragneta — obecnie Nieman w obwodzie kaliningradzkim; w r. 1289 krzyżacy zbudowali tam zamek. [przypis edytorski]
Ragneta — obecnie Nieman w obwodzie kaliningradzkim; w r. 1289 krzyżacy zbudowali tam zamek. [przypis edytorski]
ragotina (z litew.) — oszczep. [przypis autorski]
ragout — potrawa francuska z mięsa lub warzyw pokrojonych w kostkę i duszonych w wywarze. [przypis edytorski]
ragt — eigentl. brennt. Nach dem Ritus der römisch-katholischen Kirche wird dem Sterbenden eine brennende geweihte Kerze in die Hand gegeben, die, sobald das Leben ausgehaucht worden, verlöscht wird. eigentl. brennt. Nach dem Ritus der römisch-katholischen Kirche wird dem Sterbenden eine brennende geweihte Kerze in die Hand gegeben, die, sobald das Leben ausgehaucht worden, verlöscht wird. [przypis tłumacza]
raguotinė (brus.) — ietis. [przypis edytorski]
Raguza — prawdopodobnie tu: właśc. Ragusa; miasto na Sycylii; podczas II wojny światowej było okupowane przez państwa Osi, głównie Niemcy i Włochy. W lipcu 1943 r. siły alianckie rozpoczęły inwazję na Sycylię. Nazwa Raguza może odnosić się również do Dubrownika, który funkcjonował pod tą nazwą do końca I wojny światowej. [przypis edytorski]
Rahab — nierządnica z Jerycha, ukryła w swoim domu posłów Jozuego, ratując ich od niechybnej śmierci przy zburzeniu tego miasta. Św. Paweł w liście swoim do Żydów [dziś stosowana nazwa: List do Hebrajczyków; red. WL], rozdz. 11, w. 31, o niej tak pisze: „Wiarą Rahab nierządnica nie zginęła z niewiernymi, przyjąwszy z pokojem szpiegi”. [przypis redakcyjny]
raić (daw.) — doradzać, polecać. [przypis edytorski]
raić (daw.) — zalecać. [przypis edytorski]
raić — doradzać, polecać. [przypis edytorski]
raić — namawiać; tu: rozmawiać. [przypis edytorski]
raić — polecać kogoś a. coś; swatać. [przypis edytorski]
raić (przestarz.) — polecać, swatać. [przypis edytorski]
raić — radzić, doradzać; tu: swatać. [przypis edytorski]
raić — radzić, polecać. [przypis edytorski]
raikštė — nuo raištis: pareiga. [przypis edytorski]
raikštis — dab.: raištis, virvelė kam surišti. [przypis edytorski]
rail troublers — zbójcy kolejowi w Stanach Zjednoczonych. [przypis autorski]
raištis — čia: ryšys. [przypis edytorski]
Rais, Gilles de (1405–1440) — fr. arystokrata i żołnierz, m.in. w wojsku dowodzonym przez Joannę d'Arc w kampanii w 1429 r.; od ok. 1435 r. praktykował okultyzm, pod wpływem Francesca Prelatiego (1414–1446), wł. duchownego i alchemika, wywołując demony i jednemu z nich, nazywanemu „Barron”, składając w ofierze dzieci; był sądzony przez sąd świecki i duchowny pod zarzutami zabójstwa, sodomii i herezji, został ekskomunikowany i skazany na śmierć za torturowanie, gwałty i zamordowanie kilkudziesięciu dzieci (liczba ofiar wynosić mogła od 30–200) w wieku 8–16 lat, głównie chłopców; wraz ze swymi współpracownikami de Rais został stracony w Nantes 26 października 1440 r.; jego przypadek jest uważany za przykład wampiryzmu seksualnego. [przypis edytorski]
raison (fr.) — rozsądek, rozum. [przypis edytorski]
raisonnable (fr.) — rozsądnie, z namysłem. [przypis edytorski]
raitorius — raitelis, raitas bernelis. [przypis edytorski]
Raitz, Giles de właśc. Rais (1405–1440) — fr. arystokrata, żołnierz; w latach 1427–1435 służył jako dowódca niewielkiego osobistego oddziału składającego się z dwudziestu pięciu zbrojnych i jedenastu łuczników w wojsku królewskim, także w kampanii pod dowództwem Joanny d'Arc w 1429 r.; zginął skazany za torturowanie, gwałty i zamordowanie 30 dzieci (liczba ofiar, choć nieudowodniona przed sądem mogła sięgać 200). [przypis edytorski]
raja — rodzaj płaszczki: spłaszczona ryba morska z wąskim ogonem, prowadząca przydenny tryb życia. [przypis edytorski]
rajbrod (z ang. ryebread) — chleb żytni. [przypis edytorski]
