Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 457 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | czeski | dawne | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 18048 przypisów.
prognostyk (daw.) — przepowiednia. [przypis redakcyjny]
prognostyk (daw.) — wróżba. [przypis edytorski]
Prognostyki Pantagruelskie — fr. Pantagrueline prognostication (1532), żartobliwa parodia astrologicznej wiedzy kalendarzowej, napisana przez Rabelais'go; prognostyki: przepowiednie. [przypis edytorski]
prognostykować (daw.) — przepowiadać. [przypis edytorski]
prognostykować (daw.) — przepowiadać. [przypis redakcyjny]
prognostyk — prognoza, znak czegoś. [przypis edytorski]
prognostyk — przepowiednia. [przypis edytorski]
prognostyk — zapowiedź; znak, omen. [przypis edytorski]
prognostyk — znak, zapowiedź; przepowiednia. [przypis edytorski]
programat (daw.) — program, plan. [przypis edytorski]
Programme de l'association progressive (fr.) — Program zrzeszenia postępowego. [przypis edytorski]
progrés des choses, déclin des âmes (fr.) — postęp rzeczy, upadek dusz. [przypis edytorski]
progrès (fr.) — postęp. [przypis edytorski]
Progrediaris! (łac.) — Postępuj! (Posuwaj się!). [przypis autorski]
progredi (łac.) — postępować naprzód. [przypis redakcyjny]
progredi (łac.) — posunąć się. [przypis redakcyjny]
progredi (łac.) — posuwać się. [przypis redakcyjny]
progres — postęp. [przypis edytorski]
progres — postęp. [przypis redakcyjny]
progułka (z ros.: прогулка) — spacer. [przypis edytorski]
Prohacice (niem. Prachatitz) — miasto w Czechavh, obecnie w kraju południowoczeskim. [przypis edytorski]
prohibicja — zakaz sprzedaży i produkcji alkoholu, w Stanach Zjednoczonych w latach 1920–1933 obowiązujący na terenie całego kraju. [przypis edytorski]
proh pudor (łac.) — o hańbo. [przypis edytorski]
proice lapidem (łac.) — niech rzuci kamieniem. [przypis redakcyjny]
pro i contra (łac.) — za i przeciw. [przypis edytorski]
pro i contra (łac.) — za i przeciw. [przypis edytorski]
Proiecisti sermonem Dei, proiecit te Dominus (łac.) — Odrzuciłeś słowo Pana, odrzucił cię Pan. [przypis edytorski]
Proinde (…) fugienda — Lucretius, De rerum natura, IV, 500. [przypis tłumacza]
pro infame (łac.) — za infamisa. [przypis edytorski]
pro informatione (łac.) — dla informacji. [przypis edytorski]
pro innocentia (łac.) — za niewinnością. [przypis redakcyjny]
projdyświt (ukr. ) — włóczęga. [przypis edytorski]
projekta (daw.) — dziś M.lm: projekty. [przypis edytorski]
projekta — dawna lm od rzeczownika projekt, dziś: projekty. [przypis edytorski]
projekta — dziś popr. forma lm: projekty. [przypis edytorski]
Projekt Dysydentów — w latach 1764–1768. [przypis redakcyjny]
Projektmachers — Pläneschmieds. [przypis edytorski]
projekt — odpis. [przypis redakcyjny]
projekt — tu: odpis. [przypis redakcyjny]
projekt Ugandy — koncepcja rozwoju osadnictwa żydowskiego i stworzenia żydowskiego państwa na terenie angielskiej kolonii w Ugandzie; rozważana przez syjonistów w 1903 w odpowiedzi na propozycję brytyjskiego sekretarza stanu do spraw kolonii, w 1905 odrzucona. [przypis edytorski]
projekt zastosowań pojęcia alienacji w badaniach literackich przedstawiony przez Andrzeja Wernera — A. Werner, O pojęciu alienacji badaniach literackich, „Pamiętnik Literacki”, LVII, 1966, z. 2. [przypis autorski]
Projtos — wypędzony z miasta Argos przez swojego brata, odzyskał tron dzięki pomocy króla Jobatesa. [przypis edytorski]
Prokesz, właśc. Władysław Prokesch (1863–1923) — krakowski dziennikarz, krytyk literacki i tłumacz; ukończył wydział prawa UJ, związany od 1886 r. z czasopismem redakcji „Nowa Reforma”, współpracował z licznymi periodykami. [przypis edytorski]
proklamacji (z łac.) — zapowiedzi, ogłaszania, obwołania. [przypis redakcyjny]
proklatyj (ros.) — przeklęty. [przypis edytorski]
proklaty (z ukr.) — przeklęty. [przypis edytorski]
Prokles z Halisarny i Teutranii, potomek Damarata — por. ks. II 1 i 2. [przypis tłumacza]
Proklinaw kak didko (z ukr.) — Klął jak diabeł. [przypis edytorski]
Proklus — Perypatetyk z II stulecia, komentator Arystotelesa. [przypis tłumacza]
Prokne — jaskółka. [przypis tłumacza]
Prokne (mit. gr.) — siostra Filomeli, pomogła jej pomścić gwałt, dokonany przez jej męża. By uniknąć gniewu bogów, obie siostry zostały zamienione w ptaki. [przypis edytorski]
Prokonez — największa wyspa w Propontis (dzisiaj morze Marmara), kolonia Miletu, słynna z łomów marmuru. [przypis tłumacza]
prokonsul — w starożytnym Rzymie tytuł nadawany od I w. p.n.e. konsulom po zakończeniu kadencji, równoznaczny z objęciem funkcji zarządu przydzielonej prowincji, z szerokimi uprawnieniami administracyjnymi, wojskowymi i sądowniczymi. [przypis edytorski]
prokonsul (z łac. proconsul) — w starożytnym Rzymie tytuł nadawany od I w. p. n. e. konsulom po zakończeniu kadencji, równoznaczny z objęciem funkcji zarządu przydzielonej prowincji. Prokonsulowie w swoich prowincjach posiadali szerokie uprawnienia administracyjne, wojskowe i sądownicze. [przypis edytorski]
Prokop — głośna współczesna kawiarnia literacka. [przypis tłumacza]
Prokopiusz z Cezarei a. Prokop z Cezarei (ok. 490–ok. 561 r.) — najsłynniejszy historyk bizantyński, autor Historii wojen oraz Historii sekretnej. [przypis edytorski]
Prokop, Jan (ur. 1931) — poeta, prozaik, tłumacz i eseista. [przypis edytorski]
prokrastynować (z łac.) — odkładać do jutra. [przypis redakcyjny]
Prokris (mit. gr.) — córka króla Aten Erechtheusa, żona Kefalosa, uciekła na Kretę do Minosa, gdy mąż wykrył, że go zdradziła. Po powrocie pogodziła się z Kefalosem, jednak śledząc go została przez niego przez pomyłkę śmiertelnie zraniona. [przypis edytorski]
Prokris — wg poematu Owidiusza żona Kefalosa, który podstępem nakłonił ją do zdrady. [przypis edytorski]
Prokrit — żona Cefalusa, przez zazdrość naraziła się na przypadkową śmierć z ręki męża. [przypis edytorski]
Prokrusta łoże (mit. gr.) — o sytuacji, w której coś jest gwałtem naginane, dostosowywane do sztywnego schematu; nawiązanie do tortur, jakie stosował zbój Prokrustes, który pojmane ofiary kładł na żelaznym łożu i na siłę dopasowywał do jego długości, obcinając im nogi lub rozciągając ciało. [przypis edytorski]
Prokrusta łoże (mit. gr.) — o sytuacji, w której coś jest gwałtem naginane, dostosowywane do sztywnego schematu; nawiązanie do tortur, jakie stosował zbój Prokrustes, który pojmane ofiary kładł na żelaznym łożu i na siłę dopasowywał do jego długości, obcinając im nogi lub rozciągając ciało. [przypis edytorski]
Prokrustes a. Damastes (mit. gr.) — zbój z Attyki, który pojmane ofiary kładł na żelaznym łożu i na siłę dopasowywał do jego długości, obcinając im nogi lub rozciągając ciało. [przypis edytorski]
prokrustowe łoże (mit. gr.) — o sytuacji, w której coś jest gwałtem naginane, dostosowywane do sztywnego schematu; nawiązanie do tortur, jakie stosował zbój Prokrust (także: Damastes, Polypemon), syn Posejdona, który zwykł „dopasowywać” napadniętych podróżnych do rozmiarów swojego łoża, przycinając stosownie ich ciała. [przypis edytorski]
Proktofantazy — z gr.: ten, który fantazjuje przez odbytnicę. Goethe wykpiwa tu berlińskiego literata Fryderyka Nicolai, autora parodii Wertera, podkreślającego nierealność świata duchów i swego osobistego przeciwnika. [przypis edytorski]
proktor — nadzorca; osoba odpowiedzialna za dyscyplinę, nadzorująca przebieg egzaminu itp. [przypis edytorski]
prokuracja (daw.; z łac.) — zastępstwo; pełnomocnictwo; przez prokurację: za pośrednictwem pełnomocnika. [przypis edytorski]
prokuracyja (daw.) — praktyka prawnicza. [przypis edytorski]
prokura — pełnomocnictwo. [przypis edytorski]
prokurator (daw.) — obrońca. [przypis edytorski]
prokuratorem — ἐπίτροπος, Syriae praeses, Finanzverwalter (Cl.) [pominięto tłum. na rosyjski]. Idę tu za Graetzem (III, 255), który wyraz ἐπίτροπος tłumaczy przez Landpfleger, Procurator. [przypis tłumacza]
prokurator (hist.) — rzymski urzędnik odpowiedzialny za sprawy finansowe w prowincji lub zarządzający pomniejszą prowincją. [przypis edytorski]
prokuratoria — urząd powołany w celu zastępstwa prawnego w sprawach dotyczących interesów państwa; tu: prokuratura. [przypis edytorski]
Prokurator Latarni — Camille Desmoulins; aluzja do tytułu jednego z jego pamfletów. [przypis edytorski]
prokurator (starop.) — [tu:] prawnik. [przypis redakcyjny]
prokurator — tu: adwokat, obrońca. [przypis edytorski]
prokurator — [tu:] zastępca prawny. [przypis redakcyjny]
prokurent — pełnomocnik spółki. [przypis edytorski]
prokurować (daw.) — przygotowywać. [przypis edytorski]
prokurzysta (z łac.) — zastępca, pełnomocnik. [przypis edytorski]
Prokymia — προκυμία [gr. falochron]. [przypis tłumacza]
pro (łac.) — za. [przypis edytorski]
Prolegomena — J. Żuławskiego Prolegomena. Uwagi i szkice (1902), zbiór esejów na temat sztuki i cywilizacji. [przypis edytorski]
Prolegomena zur Historiosophie — programowa rozprawa A. Cieszkowskiego. [przypis redakcyjny]
proleptycznie (z gr.) — przewidująco, uprzedzając mające nastąpić wydarzenia. [przypis edytorski]
proletariat — klasa robotnicza, która wg teorii Marksa próbuje zawładnąć środkami produkcji. Osiągnięcie tego celu miało doprowadzić do zmiany kapitalizmu w komunizm. [przypis edytorski]
pro litteris et arte (łac.) — dla literatury i sztuki; tu: nawiązanie do szwedzkiego medalu Litteris et Artibus ufundowanego w 1853 r. przez (późniejszego) króla Szwecji Karola XV, przyznawanego ludziom szczególnie zasłużonym w dziedzinie kultury (szczególnie w zakresie muzyki, dramaturgii, sztuk plastycznych i literatury). [przypis edytorski]
prologli to czy dewiza (daw.) — konstrukcja z partykułą -li w funkcji wzmacniającej i pytającej; znaczenie: czy to prolog czy dewiza. [przypis edytorski]
prolog — wstęp do dramatu bądź innego dzieła literackiego. [przypis edytorski]
Prolog — zachowały się (w całości lub w części) prologi do 15 sztuk Plauta, ale nie jest rzeczą wykluczoną, że pierwotnie prolog miały wszystkie sztuki. Jest on u Plauta niezmiernie ważnym czynnikiem ekspozycji, służącym do wprowadzenia widzów w treść sztuki. Ponieważ jednak to zaaplikowanie niecierpliwym południowcom całej sumy potrzebnych do zrozumienia sztuki wiadomości nie było rzeczą łatwą, przeto Plautus zmuszony był starać się już w prologach widzów swych rozbawić, a zarazem do wysłuchania sztuki zachęcić. Stąd tyle najczęściej w prologach jego dygresji, konceptów i żartów. Prologi są nieraz (a być może, że pierwotnie były zawsze) mówione przez postaci boskie, półboskie lub alegoryczne, np. „Lar Domowy” (Lar Familiaris), „Prawość” (Fides), „Pomoc” (Auxilium) itp., co najlepiej odpowiadało pojęciom rzymskich widzów, że te istoty nadnaturalne, podając fabułę wstępną, a nieraz i rozwiązanie sztuki, mogły wiedzieć to, czego „nikt” nie wie. Prolog Braci nie ma w rękopisach naszych oznaczonej osoby, która go mówi, ale że mówiła go „Pomyślność” (Salus), bóstwo mające już od 302 r. p.n.e. świątynię na Kwirynale, to wynika wyraźnie z pierwszych słów samego prologu, gdzie jest typowy Plautyński żart, polegający na celowym wypadnięciu aktora z roli. Ta sama „Pomyślność” mówiła zapewne (również bezosobowy dziś) prolog Punijczyka, jak to znów wynika z jego zakończenia. [przypis tłumacza]
prolongata — przedłużenie terminu płatności, odroczenie. [przypis edytorski]
prolongować — przedłużać, przesunąć termin czegoś (np. spłaty długu) na późniejszy. [przypis edytorski]
pro mediocritate fratrum (łac.) — dla przeciętnych braci. [przypis edytorski]
pro memento (łac.) — dla przestrogi. [przypis redakcyjny]
pro me militat (łac.) — za mnie walczy. [przypis redakcyjny]
pro memoria (łac.: dla pamięci, na pamiątkę) — tu: nauczka. [przypis edytorski]
pro memoria (łac.) — dla zapamiętania, na pamiątkę. [przypis redakcyjny]
pro memoria (łac.) — dosł. ku pamięci; tu przen. kara. [przypis edytorski]
pro memoria (łac.) — ku pamięci. [przypis edytorski]
