Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | dawne | francuski | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 5330 przypisów.
Lugné-Poë, Aurélien-François (1869–1940) — aktor, scenograf i dyrektor teatrów, zasłużony m.in. jako popularyzator Strindberga we Francji. [przypis edytorski]
Lugo (1583–1642) — hiszpański jezuita, profesor teologii w Rzymie. [przypis tłumacza]
Luís Vaz de Camões (a. z ang. Camoens, 1524–1580) — uważany za najwybitniejszego poetę portugalskiego, tworzył w języku portug. i hiszp., pisał liryki i dramaty, jest także autorem jednego dzieła epickiego (Os Lusíadas). Po dość burzliwym życiu, m. in. odbyciu przymusowej służby wojskowej na wybrzeżach Indii (Goa) i Chin (Makau), zmarł w Lisbonie. [przypis edytorski]
luidor — dawna, złota moneta francuska. [przypis edytorski]
luidor (daw.) — złota moneta francuska. [przypis edytorski]
luidor (fr. Louis d'or: złoty Ludwik) — złota moneta francuska z podobizną króla, bita w latach 1640–1791. [przypis edytorski]
luidor — fr. złota moneta. [przypis edytorski]
luidor — tradycyjna nazwa dwudziestofrankówki. [przypis redakcyjny]
luidor (z fr. Louis d'or: złoty Ludwik) — złota moneta francuska z podobizną króla, bita w latach 1640–1791. [przypis edytorski]
luidor — złota moneta francuska, bita od 1640 do 1791 r. [przypis edytorski]
luidor — złota moneta francuska bita od poł. XVII do pocz. XIX w., o ciężarze ok. 7 g. [przypis edytorski]
luidor — złota moneta we Francji XVII i XVIIIw.; luidory zwano też ludwikami. [przypis edytorski]
Luigi Alamanni — urodzony we Florencji w roku 1495, zacięty wróg rodziny Medyceuszów, został wygnany z Włoch za udział w spisku. Bawił na dworze francuskim, gdzie powstało jego główne dzieło Coltivazione, a także romans rycerski Girone Cortese. [przypis tłumacza]
Luigi Lucheni (1873–1910) — włoski anarchista, który w 1898 roku zabił austriacką cesarzową Elżbietę szewskim szydłem; resztę życia spędził w więzieniu. [przypis edytorski]
Luigi Vanvitelli (1700–1773) — architekt włoski, m. in. budowniczy bazyliki Świętego Piotra w Rzymie. [przypis redakcyjny]
Luini, Bernardino (1490–1532) — włoski malarz renesansowy, tworzący pod wpływem twórczości Leonarda da Vinci. [przypis edytorski]
Luiz Guimarâes ministro do Brazil, Lisboa (port.) — Luiz Guimarâes minister Brazylii, Lizbona. [przypis edytorski]
Luizjana — rejon geogr. w Ameryce Płn., nazwany na cześć króla Francji Ludwika XIV (fr. Louis), obejmujący większość dorzecza Missisipi: tereny na południe od Wielkich Jezior aż do Zatoki Meksykańskiej, pomiędzy Appalachami na wschodzie a Górami Skalistymi na zachodzie; od 1682 terytoria Luizjany znajdowały się pod kontrolą francuską, w 1803 zostały sprzedane Stanom Zjednoczonym, co niemal podwoiło powierzchnię tego państwa; z najbardziej wysuniętej na południe części rejonu utworzono stan Luizjana. [przypis edytorski]
Luizjana — rejon geogr. w Ameryce Płn., nazwany na cześć króla Francji Ludwika XIV (fr. Louis), obejmujący większość dorzecza Missisipi: tereny na południe od Wielkich Jezior aż do Zatoki Meksykańskiej, pomiędzy Appalachami na wschodzie a Górami Skalistymi na zachodzie; od 1682 do 1762 terytoria Luizjany znajdowały się pod kontrolą francuską. [przypis edytorski]
lukańczycy — mieszkańcy miasta Lukka we Włoszech. [przypis edytorski]
Lukan (39–65 r. n.e.) — poeta z czasów Nerona, stracony po tzw. spisku Pizona w 65 r. [przypis edytorski]
Lukany — Lukanowie, mieszkańcy Lukanii w południowej Italii. [przypis redakcyjny]
luka — otwór w pokładzie. [przypis tłumacza]
luka właśc. luk — otwór, którędy się wchodzi pod pokład. [przypis edytorski]
luka właśc. luk — otwór, którędy się wchodzi pod pokład. [przypis redakcyjny]
…………………………….. — luka w rękopisie. [przypis edytorski]
Lukianos — gr. sofista, raczej satyryk-moralista niż filozof, ur. w r. 125 po Chr. w Samozacie; pozostawił przeszło 80 dzieł, przeważnie treści satyrycznej; wyszły we Florencji w r. 1496. [przypis tłumacza]
Lukianos — pisarz gr., żyjący w II w. n.e., autor Dialogów bogów i Dialogów umarłych. [przypis edytorski]
Lukian z Samosaty (120–ok. 190 n.e.) — retor i satyryk piszący po grecku; wyśmiewał m.in. przesądy religijne, zabobony, wiarę w zjawiska nadprzyrodzone. [przypis edytorski]
Lukian z Samosaty (120–ok. 190 n.e.) — retor i satyryk piszący po grecku; wyśmiewał m.in. przesądy religijne, zabobony, wiarę w zjawiska nadprzyrodzone; autor m.in. dialogu Rozmowy zmarłych, pomyślanego jako parodia XI księgi Odysei, w której Odyseusz zstępuje do podziemnego świata zmarłych. [przypis edytorski]
Lukian z Samosaty (120–ok. 190 n.e.) — sofista, retor i satyryk rzymski. [przypis edytorski]
Lukian z Samosaty (ok. 120 do ok. 190) — rzymski retor, uznawany za twórcę satyry. [przypis edytorski]
Lukian z Samosaty (ok. 120–ok. 190 n.e.) — retor i satyryk piszący po grecku. [przypis edytorski]
Lukian z Samosaty (ok. 120–ok. 190) — rzymski sofista, retor i satyryk, piszący po grecku. [przypis edytorski]
Lukierda — właśc. Ludgarda meklemburska (1260/61–1283), córka Henryka I Pielgrzyma i Anastazji Barnimówny, żona Przemysła II. [przypis edytorski]
Lukka (Lucca) — miasto w Toskanii, niegdyś ośrodek produkcji jedwabniczej. [przypis edytorski]
Lukrecja Borgia — córka osławionego papieża Aleksandra VI, druga żona Alfonsa I d'Este; poprzednio miała już dwóch mężów i z tych czasów historia niezbyt pochlebne daje jej świadectwo (zm. 1520). [przypis redakcyjny]
Lukrecja d'Alagno (ok. 1430–1479) — włoska szlachcianka, w której w 1448 zakochał się Alfons V Aragoński, król Aragonii, Sardynii i Korsyki oraz król Neapolu (jako Alfons I); Alfons podarował jej i jej rodzinie ziemie, tytuły i bogactwa, ubiegał się również o unieważnienie swojego małżeństwa z Marią Kastylijską, ale papież Kalikst III odmówił; mimo to Lukrecja na dworze neapolitańskim była traktowana jak królowa i uczyniła z niego centrum kulturalne. [przypis edytorski]
Lukrecja (VI w. p.n.e.) — legendarna córka patrycjusza, zgwałcona przez syna etruskiego króla popełniła samobójstwo, co doprowadziło do wybuchu powstania, obalenia monarchii i powołania republiki rzymskiej. [przypis edytorski]
Lukrecja (VI w. p.n.e.) — legendarna córka rzym. patrycjusza, zgwałcona przez syna etruskiego króla popełniła samobójstwo, co doprowadziło do wybuchu powstania, obalenia monarchii i powołania republiki rzymskiej. [przypis edytorski]
lukrecja — wyciąg z korzenia drzewa lukrecjowego o charakterystycznym słodko-mdłym smaku, stosowany w lecznictwie. [przypis edytorski]
Lukrecja — wyciąg z korzenia drzewa lukrecjowego o charakterystycznym słodko–mdłym smaku, stosowany w lecznictwie. [przypis redakcyjny]
lukrecja — wyciąg z korzenia drzewa lukrecjowego o charakterystycznym słodko-mdłym smaku, stosowany w przemyśle cukierniczym i w lecznictwie. [przypis edytorski]
Lukrecjusz opisuje zmianę pór roku (…) — Lucretius, De rerum natura, ks. V, 736–747 (N). [przypis redakcyjny]
Lukrecjusz — Titus Lucretius Carus (ok. 97 r. p.n.e.–ok. 55 r. p.n.e.), rzymski poeta, filozof; zwolennik postawy epikurejskiej i atomizmu, nie wierzył w istnienie bogów. [przypis edytorski]
Lukrecjusz, Titus Lucretius Carus (ok. 97 r. p.n.e.–ok. 55 r. p.n.e.) — rzymski poeta, filozof; zwolennik postawy epikurejskiej. [przypis edytorski]
Lukrecjusz, właśc. Titus Lucretius Carus (ok. 97–ok. 55 p.n.e.) — rzymski poeta i filozof; zwolennik postawy epikurejskiej i atomizmu, nie wierzył w istnienie bogów; jego jedyne zachowane dzieło to poemat De rerum natura (O naturze wszechrzeczy), którego przesłaniem jest wyzwolenie człowieka od przesądów i strachu przed śmiercią. [przypis edytorski]
Lukrecjusz właśc. Titus Lucretius Carus (ok. 97 r. p.n.e.–ok. 55 r. p.n.e.) — staroż. rzym. poeta i filozof; zwolennik postawy epikurejskiej i atomizmu, nie wierzył w istnienie bogów. [przypis edytorski]
Lukrecya Bentywola — naturalna córka Herkulesa I, księcia Ferrary („Ferarczyka”), żona Annibala Bentiwoglio z rodziny dynastów bolońskich. [przypis redakcyjny]
Lukrecya z Borgiów — córka osławionego papieża Aleksandra VI, druga żona Alfonsa I d'Este; poprzednio miała już dwóch mężów i z tych czasów historia niezbyt pochlebne daje jej świadectwo (zm. 1520). [przypis redakcyjny]
Lukrecyi — Lukrecji; tu: forma wydłużona (zgodna z daw. wymową) dla zachowania rytmu jedenastozgłoskowca. [przypis edytorski]
Luksemburg, Róża (1870–1919) — działaczka i ideolog polskiej i niemieckiej socjaldemokracji; współzałożycielka rewolucyjnego Związku Spartakusa i Komunistycznej Partii Niemiec; zamordowana przez członków niemieckiej nacjonalistycznej formacji paramilitarnej. [przypis edytorski]
Luksemburg, Róża (1870–1919) — działaczka i ideolog polskiej i niemieckiej socjaldemokracji; zamordowana przez członków niemieckiej nacjonalistycznej formacji paramilitarnej. [przypis edytorski]
Luksemburg — tu: Muzeum Luksemburskie, znajdujące się niewielkim renesansowym budynku w Ogrodzie Luksemburskim w Paryżu; otwarte w 1750, stanowiło pierwszą publiczną placówkę muzealną we Francji, w 1818 stało się pierwszym muzeum sztuki współczesnej. [przypis edytorski]
Luksemburg — tu: Ogród Luksemburski w Paryżu, park miejski przy pałacu księcia de Luxemburg. [przypis edytorski]
Luksor — współczesne miasto na wschodnim brzegu Nilu, w miejscu południowej części starożytnych Teb, z wielką świątynią Amona. [przypis edytorski]
lukta (daw.) — walka. [przypis edytorski]
lukty (z łac.) — walki, spory. [przypis redakcyjny]
lukubracje (z łac. lucubratio) — praca nocna, w obszerniejszym znaczeniu w ogóle trudne i uczone wypracowanie. [przypis tłumacza]
Lukullus (117–56 p.n.e.) — Λευκόλλος, kwestor Sulli [rzymski wódz i polityk, stronnik Sulli; zwycięsko walczył z władcą Pontu Mitrydatesem VI Eupatorem i jego sojusznikiem, królem Armenii Tigranesem II Wielkim; po powrocie ze Wchodu prowadził niezwykle wystawny tryb życia; red. WL]. [przypis tłumacza]
Lukullus (117–56 p.n.e.) — rzymski wódz i polityk; znany z wystawnego trybu życia, m.in. postawił liczne luksusowe rezydencje, założył wiele ogrodów egzotycznych oraz sprowadzał ze Wschodu wiele dzieł sztuki; słynął również jako smakosz, wyprawiając uczty, których przepych stał się przysłowiowy. [przypis edytorski]
Lukullus (117–56 p.n.e.) — rzymski wódz i polityk; znany z wystawnego trybu życia, m.in. postawił liczne luksusowe rezydencje, założył wiele ogrodów egzotycznych oraz sprowadzał ze Wschodu wiele dzieł sztuki; słynął również jako smakosz, wyprawiający uczty z najdroższymi i najbardziej wyszukanymi daniami. [przypis edytorski]
Lukullus (117–56 p.n.e.) — wódz rzymski, stronnik Sulli, zwyciężył Mitrydatesa VI Eupatora, władcę Pontu; znany z wystawnego trybu życia, m.in. postawił liczne luksusowe rezydencje, założył wiele ogrodów egzotycznych oraz sprowadzał ze Wschodu wiele dzieł sztuki; słynął również jako smakosz, wyprawiając uczty, których przepych stał się przysłowiowy. [przypis edytorski]
Lukullus, łac. Lucius Licinius Lucullus (117–56 p.n.e.) — rzymski wódz i polityk; znany z wystawnego trybu życia, sprowadzał ze Wschodu dzieła sztuki i rośliny, które zdobiły następnie jego rezydencje i ogrody, był mecenasem uczonych i artystów, zasłynął też jako smakosz i organizator uczt, których przepych stał się przysłowiowy. [przypis edytorski]
Lukullus, łac. Lucius Licinius Lucullus (118 – ok. 57 p.n.e.) — rzymski wódz i polityk ze stronnictwa optymatów. Wsławił się zwycięskimi wojnami z Mitrydatesem VI, królem Pontu (kraju na terenie dzisiejszej Turcji). Pod koniec życia prowadził bardzo wystawny tryb życia, wyprawiając uczty, których przepych stał się przysłowiowy. Budował też pałace, zakładał ogrody, był mecenasem uczonych i artystów. [przypis edytorski]
Lukullus, Lucius Licinius (118 p.n.e.–56 p.n.e.) — polityk rzymski, znany także z wystawnych uczt. [przypis edytorski]
lukullusowa uczta — wykwintna, obfita uczta; Lukullus (117–56 p.n.e.), rzym. wódz i polityk, stronnik Sulli, związany ze stronnictwem optymatów, zwyciężył Mitrydatesa VI Eupatora, władcę Pontu (kraju na terenie dzisiejszej Turcji); sprowadzał ze Wschodu dzieła sztuki i rośliny, które zdobiły następnie jego rezydencje i ogrody, był mecenasem uczonych i artystów, zasłynął też jako smakosz i organizator uczt, których przepych stał się przysłowiowy. [przypis edytorski]
lukullusowa uczta — wykwintna, obfita uczta; Lukullus (117–56 p.n.e.), rzym. wódz i polityk, stronnik Sulli, związany ze stronnictwem optymatów, zwyciężył Mitrydatesa VI Eupatora, władcę Pontu (kraju na terenie dzisiejszej Turcji); sprowadzał ze Wschodu dzieła sztuki i rośliny, które zdobiły następnie jego rezydencje i ogrody, był mecenasem uczonych i artystów, zasłynął też jako smakosz i organizator uczt, których przepych stał się przysłowiowy. [przypis edytorski]
lukus — greckie lukus znaczy „wilk”. [przypis tłumacza]
luk — zamykany pokrywą otwór w pokładzie statku, służący do załadowywania i wyładowywania towarów, przemieszczania się z jednego pokładu na drugi, do oświetlania wnętrza itp. [przypis edytorski]
lulaby — od ang. lullaby: kołysanka. [przypis edytorski]
lulaw — gałąź palmowa, nad którą w święto Sukot odmawia się błogosławieństwo. [przypis edytorski]
lulaw — gałąź palmowa, nad którą w święto Sukot odmawia się błogosławieństwo. [przypis tłumacza]
lulaw — gałąź palmowa, nad którą w święto Sukot (Święto Szałasów) odmawia się błogosławieństwo. [przypis tłumacza]
lulaw — gałąź palmy daktylowej a. cały bukiet używany podczas obchodów święta Sukkot złożony z: 1. odmiany cytronu (etrog), symbolizującej sprawiedliwość i doskonałość Abrahama, 2. gałęzi palmy daktylowej (lulaw), symbolizującej ofiarę Izaaka, 3. trzech gałązek mirtu (hadasim), symbolizujących Jakuba i jego liczne potomstwo oraz 4. dwóch gałązek wierzby (arawot), symbolizujących Józefa, który zmarł pierwszy spośród braci. [przypis edytorski]
lulaw — gałąź palmy spleciona z gałązkami mirtu, wierzby i odmiany cytryny. [przypis tłumacza]
luleczka — fajeczka. [przypis edytorski]
Lulianus — cesarz rzymski o tym imieniu nie istniał. Imię tu podane być może jest zniekształceniem słowa łac. lupinus (wilczy), co sugerowałoby zarówno odwołanie do początków Cesarstwa Rzymskiego, jak i charakter cesarza. Tradycja żydowska wiąże męczeństwo dziesięciu cadyków z represjami za panowania cesarza Hadriana. [przypis edytorski]
lulka (daw.) — fajka. [przypis edytorski]
lulka (daw.; por. ukr. люлька) — fajka. [przypis edytorski]
lulka (daw., z ros.) — fajka. [przypis edytorski]
lulka — fajka. [przypis edytorski]
Klementyna z Tańskich Hoffmanowa, Dziennik Franciszki
Krasińskiej
(źródło na Platformie Redakcyjnej)
lulka (z tur.) — część fajki, w którą wkłada się tytoń; fajka. [przypis redakcyjny]
lulka (z ukr.) — fajka. [przypis edytorski]
Lulli, Giovanni Battista a. Lully, Jean-Baptiste (1632–1687) — urodzony we Włoszech wielki kompozytor francuski epoki baroku; stworzył francuską operę narodową, nadając jej swoisty, odmienny od włoskiego styl. [przypis edytorski]
Lulli, Giovanni Battista a. Lully, Jean-Baptiste (1632–1687) — urodzony we Włoszech wielki kompozytor fr. epoki baroku; stworzył francuską operę narodową, nadając jej swoisty, odmienny od włoskiego styl. [przypis edytorski]
Lulli, [Giovanni Battista a. Lully, Jean-Baptiste] (1633–1687) — słynny nadworny muzyk Ludwika XIV, stały współpracownik Moliera [urodzony we Włoszech wielki kompozytor fr. epoki baroku; stworzył francuską operę narodową, nadając jej swoisty, odmienny od włoskiego styl; red. WL]. [przypis tłumacza]
L'ultimo (…) reso a te — Ostatni dzień. Anakreontyk. Do Elwiry. „Widzisz miejsce, gdzie płynie ten strumień, kąpiąc drzewo mirtowe? Tam będzie się wznosił mój grobowy kamień. Kochliwy wróbelek i szlachetny słowik będą odpoczywały w cieniu tego mirtu. Przyjdź, droga Elwiro, przyjdź na mój grób i oprzyj na mej niemej lutni twoje białe łono. Na ten ciemny kamień przylecą turkawki, zbudują gniazdo dokoła mej lutni. I co rok, w dniu, w którym ważyłaś się mnie zdradzić, niewierna! ściągnę tam piorun z nieba! Przyjm, przyjm ostatnie słowo umierającego. Spójrz na ten zwiędły kwiat, zostawiam ci go, Elwiro, daję ci go. Jak on jest drogi! musisz to wiedzieć. W dniu, w którym zostałaś moją, uszczknąłem go na twoim łonie. Godło uczucia niegdyś, zakład cierpienia dziś, zwracam ten zwiędły kwiat na twoje łono. A ty wyryjesz w twoim sercu, jeśli twe serce nie jest bezlitosne, jak ci go wzięto, jak ci go oddano”, G. Redaelli. [przypis tłumacza]
lumbago — postrzał: nagły, ostry ból pleców w okolicy lędźwiowej. [przypis edytorski]
lumber (ang.) — tarcica; obrobione drzewo budulcowe. [przypis edytorski]
Lumen ad revelationem gentium (łac.) — Łk 2, 32: „Światłość ku objawieniu narodów”. [przypis tłumacza]
lumen Christi — światło Chrystusa. [przypis edytorski]
lumen cognitionem significat (łac.) — światło oznacza poznanie (wiedzę). [przypis edytorski]
lumen (łac.) — światło. [przypis edytorski]
lumen mundi (łac.) — światło świata. [przypis edytorski]
Lumen stanu aptekarskiego — Luminare apothecariorum, kompendium aptekarskie, wydane w r. 1492, w Turynie. [przypis tłumacza]
luminal — środek o działaniu nasennym i uspokajającym, należący do grupy barbituranów, w 1912 r. wprowadzony pod tą nazwą handlową przez firmę farmaceutyczną Bayer. [przypis edytorski]
luminare minus (łac.) — mniejsze światło. [przypis redakcyjny]
luminaria — małe okienka. [przypis redakcyjny]
luminarz — osoba godna szacunku; zasłużony uczony, pedagog a. artysta (tu ironicznie). [przypis edytorski]
