ZBIÓRKA KRYZYSOWA
Potrzebujemy 125 tys. zł do końca 2024 roku, żeby móc dalej funkcjonować. Dlaczego?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | czeski | dawne | francuski | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | holenderski | ironicznie | łacina, łacińskie | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 7996 przypisów.
Cairo — miasto położone w stanie Illinois. W czasach, kiedy dzieje się akcja książki, Illinois był stanem wolnym od niewolnictwa, otoczonym dwoma stanami niewolniczymi: Missouri i Kentucky. [przypis edytorski]
cajgowy (z niem. Zeug: tkanina) — tkanina bawełniana a. wełniana o splocie skośnym łamanym, cechująca się wytrzymałością i z tego względu używana do wyrobu odzieży roboczej. [przypis edytorski]
cajgowy (z niem. Zeug: tkanina) — tkanina bawełniana a. wełniana o splocie skośnym łamanym, cechująca się wytrzymałością i z tego względu używana do wyrobu odzieży roboczej. [przypis edytorski]
cajgowy (z niem. Zeug: tkanina) — zrobiony z cajgu, tj. mocnej, taniej tkaniny bawełnianej a. wełnianej, która z powodu rodzaju skośnego splotu układała się w podłużne paseczki, używanej do wyrobu ubrań roboczych. [przypis edytorski]
cajg — prawdop. z niem. Zeuge: świadek, tu: znak potwierdzający autentyczność monety. [przypis edytorski]
cajg — rodzaj mocnej tkaniny bawełnianej. [przypis edytorski]
cajkowy — wykonany z cajgu (z niem. Zeug): grubego, mocnego materiału płóciennego, bawełnianego lub wełnianego o skośnym splocie. [przypis edytorski]
cake-walk (ang.) — taniec towarzyski Murzynów amerykańskich. [przypis edytorski]
cake-walk — taniec towarzyski o żywym tempie, łączący kroki polki, marsza i two-stepa oraz ruchy ciała naśladujące tańce murzyńskie; na przełomie XIX i XX wieku popularny początkowo w Stanach Zjednoczonych, a następnie w Europie. [przypis edytorski]
cake walk — taniec towarzyski o żywym tempie, łączący kroki polki, marsza i two-stepa oraz ruchy ciała naśladujące tańce murzyńskie; na przełomie XIX i XX wieku popularny początkowo w Stanach Zjednoczonych, a następnie w Europie. [przypis edytorski]
całą ich [wołów] setkę kazał zakatrupić — mowa o hekatombie, tj. uroczystej ofierze ze stu wołów, składanej bogom przez starożytnych Greków przy specjalnych okazjach. [przypis edytorski]
całą pakę jakichś broszur… — istotnie w maju 1878 r. Waryński przywiózł, co prawda nie z Moskwy, lecz z Lipska, transport 6000 broszur socjalistycznych, co wywarło znaczny wpływ na ożywienie działalności propagandowej. [przypis redakcyjny]
całą płeć niewieścią na dwa typy: matki i hetery — zresztą fałszywie, gdyż miesza pojęcia kochanki i hetery i zapomina, że pierwsze z nich, połączone z pojęciem matki, daje pojęcie żony. Weininger swej nienawiści do kobiet nie wymyślił, lecz znalazł gotową u Schopenhauera, jak przejął od niego i antysemityzm, choć sam był żydowskiego pochodzenia. [hetera (gr. ἑταίρα: towarzyszka): kurtyzana w staroż. Grecji; heterami były niezależne społecznie, wykształcone kobiety o wysokiej kulturze; red. WL]. [przypis tłumacza]
całą przeszłość — w wydaniu z r. 1870, widocznie przez omyłkę, wydrukowano: całą przyszłość. Trudno przypuścić, żeby sam poeta świadomie dokonał tej zmiany, gdyż sprzeciwia się jej sens całego poprzedzającego ustępu. Wprawdzie o parę stron niżej Machnicki powiada o sobie: Jak na dłoni ujrzałem całą moją przeszłość, objąłem ją jednym spojrzeniem, a całą przyszłość w jednej tylko postaci, w postaci zamku, ale odnosi się to do innej chwili, już po przełomie, który w nim nastąpił, i nie chodzi tu o przeszłość i przyszłość narodu, ale własną Machnickiego. [przypis redakcyjny]
Całą swą miłość złożyła w prawości — Dusza Ryfeusza. [przypis redakcyjny]
całą unieść szyję — tu: ujść z życiem. [przypis edytorski]
Cała Brazylia się klepie — zwyczaj z dawnych czasów, kiedy witający się wzajemnie doszukiwali się broni. [przypis autorski]
cała nasza publika — sens: całe nasze życie publiczne. [przypis edytorski]
Cała natura nie zna szczęścia (…) napięcie bólu — S. Przybyszewski, Na drogach duszy, s. 87. [przypis autorski]
„cała nie mogła” — zaniemogła. [przypis autorski]
cała powszednia nasza rzeczywistość jest naszym nieustannym dziełem — S. Brzozowski, Idee, s. 217. [przypis autorski]
cała różnica duszy i mózgu (…) ten sam destrukcyjny charakter — J. Żuławski, Prolegomena, Kraków 1902, s. 85 (Teoria sztuki „nagiej duszy”). [przypis autorski]
cała rodzina, wszyscy krewni — [w oryginale οἵ τε ἀδελφοὶ τοῦ βασιλέως καὶ πᾶσα ἡ γενεά: bracia króla i cała jego rodzina]; οἵ τε ἀδελφοὶ, Pape: Geschwister [rodzeństwo]; żył wtedy już tylko jeden brat Heroda, Feroras; Clementz twierdzi, że w tekście powinno być „brat”; ale że następnie γενεά oznacza ród, krewniaków etc., przeto mógł Flawiusz przez określenie pierwsze rozumieć tylko rodzinę bliższą, a przez drugie dalszą, czyli krewniaków. [przypis tłumacza]
Cała scena I i początek drugiej przekreślone są w autografie poety. (Przyp. Małec.). [przypis redakcyjny]
cała starszyzna wojskowa i żołnierze… — „Żołnierze tak mu byli przychylni, że gdy im czytał rotę przysięgi i wszelkich pomyślności Witeliuszowi życzył, w milczeniu tylko słuchali”, Tacyt, Dzieje II, 74. (przekł. Naruszewicza). [przypis tłumacza]
Cała ta wycieczka w świat liczb… — ten rozdział nastręczał od wieków wielkie trudności tłumaczom i komentatorom, o czym się przekona każdy, kto spróbuje zajrzeć do tłumaczeń i komentarzy Schleiermachera, Kirchmanna, Apelta, Cousina i stwierdzi, że są o wiele bardziej bałamutne niż tekst grecki dialogu. [przypis tłumacza]
całe bogactwo — «Z majątku ojca naszego nie mamy nic, ale to, co Bóg oddzielił [z dobytku] naszego ojca: nasze jest», zob. Raszi do 31:16. [przypis edytorski]
całe dwa złote — przedwojenne złote polskie miały wielokrotnie większą wartość od obecnych (przeciętne zarobki robotników wynosiły ok. 100–150 zł miesięcznie). [przypis edytorski]
całego możliwego doświadczenia — tj. jakiego bądź. [przypis tłumacza]
całego szeregu królów — z rodu Achemenidów. [przypis tłumacza]
całe gromady wyłącznie dwupłciowe, wyposażone w „prawidłową obupłciowość” — tzn. obupłciowość jest u nich stanem normalnym, występującym powszechnie. [przypis edytorski]
całej parady (pot., iron.) — całej, już skończonej sprawy. [przypis edytorski]
całem — daw. forma N. i Msc. przymiotników r.n.; dziś tożsama z r.m.: całym. [przypis edytorski]
całem — dziś popr. forma: całym. [przypis edytorski]
całe mnóstwo Kolinetów, Marotów, Druetów, Sandżelesów, Salelów, Masuelsów — Kolinet: prawdopodobnie Jaques Collin, lektor i sekretarz Franciszka I; Marot: znany poeta; Drouet: biskup z Digne i poeta; Saingelais: autor wierszowanej przepowiedni z księgi I, etc. [przypis tłumacza]
całemu miejscu — wszystkim pięciu miastom, wśród których Sedom był najważniejszy, zob. Raszi do 18:26. [przypis edytorski]
całe nocy (…) pokutować musieli (daw. forma) — dziś całe noce (…). [przypis edytorski]
całe poobiedzie „komponowałam” z tobą do współki (…) — wciąż mowa o owej próbie powieściowej Wandy, skreślonej na kanwie Żmichowskiej. Współpracownictwa tego zaniechano, w kilka zaś lat później Żmichowska sama rozwinęła swój szkic w utworze Czy to powieść?. [przypis redakcyjny]
całe. [przypis redakcyjny]
Całe stanowisko Przybyszewskiego wypływało z tego dominującego przeżycia, jakie zawarł on w słowach: „my późno urodzeni przestaliśmy wierzyć w prawdę” — S. Brzozowski, Głosy wśród nocy, Lwów 1912, s. 112. [przypis autorski]
Całe szeregi (…) faktów, które nauka dziś dopiero stwierdzać poczyna — Z. Przesmycki, Wstęp do Wyboru pism dramatycznych Maeterlincka, Warszawa 1894, s. LXXX–LXXXI. [przypis autorski]
Całe to młode pokolenie wzrosło studiując poglądy na życie i świat (…) tworzyło to pokolenie poglądy o poglądach, w jakich innym ukształtował się był świat — W. Dilthey, Leben Schleiermachers, s. 262. [przypis autorski]
całe towarzystwo… — przywódcy hebertystów, w tym Vincent, Ronsin i Hébert, zostali aresztowani 13 marca 1794 r. [przypis edytorski]
całe wojsko błyszczało od spiżu i świeciło purpurowymi szatami — Ksenofont przenosi na Persów spartański zwyczaj noszenia purpurowych chitonów pod pancerzem; chiton jest widoczny, gdyż jest dłuższy niż pancerz (chroniący piersi i brzuch) i sięga do połowy uda. [przypis tłumacza]
całe życie prawości i cnoty — ta „cnota”, ustawicznie powtarzająca się pod piórem Julii, jak również nadużywanie sentymentalnej terminologii Russa [J.J. Rousseau], szpecą nieraz te listy, poza tym tak oddychające prostotą i prawdą. [przypis tłumacza]
całka (mat.) — pojęcie matematyczne, rodzaj sumy nieskończenie wielu nieskończenie małych wielkości, stosowanej dla wielkości zmieniających się w sposób ciągły. [przypis edytorski]
całka (mat.) — pojęcie matematyczne, rodzaj sumy nieskończenie wielu nieskończenie małych wielkości, stosowanej dla wielkości zmieniających się w sposób ciągły; symbolem całki jest pionowa kreska z zagięciami na końcach (stąd „fajka”), pochodząca od wydłużonej litery „s”. [przypis edytorski]
całki — całkowity. [przypis edytorski]
całkiem (daw.) — tu: całkowicie, w całości. [przypis edytorski]
całkiem (daw.) — w całości, całkowicie, w pełni. [przypis edytorski]
całkiem słodkie — ὑπὸ γλυκύτητος. [przypis tłumacza]
całki (gw.) — cały. [przypis edytorski]
całki (reg.) — cały. [przypis edytorski]
całkowanie (mat.) — rodzaj sumowania nieskończenie wielu nieskończenie małych wartości, stosowany dla wielkości zmieniających się w sposób ciągły. [przypis edytorski]
całkowita siła rządu nie ulega zmianie, będąc zawsze siłą państwa — całkowita siła rządu, którą Russo nazywa także siłą absolutną, jest siłą państwa, jego ludności, bogactwa, zasobów psychicznych itd. Jest przeto wartością niezależną od takiej lub innej organizacji rządu. Od tej organizacji zależy natomiast sposób użycia tej siły w konkretnym działaniu, energia, sprężystość, szybkość akcji rządowej, co Russo nazywa względną siłą rządu. [przypis tłumacza]
całkownik — kmieć, chłop. [przypis edytorski]
całopalenie — ofiara całopalna, polegająca na spaleniu całego zwierzęcia poświęconego na ofiarę; tu: symbol poświęcenia. [przypis edytorski]
całość (daw.) — bezpieczeństwo. [przypis edytorski]
Całość, postać, struktura jest dopiero tym, co wyznacza nowy charakter swoich członów w sposób jednowartościowy (…) organiczne wbudowanie ich w nową całość charakteryzuje je jednoznacznie w sposób swoisty, co do własności i co do stosunków wzajemnych — J. Metallmann, Problemat struktury i jego dominujące stanowisko w nauce współczesnej, „Kwartalnik Filozoficzny” 1933, s. 340. [przypis autorski]
całować własne kciuki złożone na krzyż — Jak jest obyczajem pobożnych w braku krzyża. [przypis tłumacza]
Całowałem Morawiankę — zapewne cząstkowa parafraza jakiejś piosenki, może żołnierskiej (Galicja i Czechy z Morawami wchodziły w skład Austrii, łączyła ich mieszkańców często wspólna służba wojskowa). [przypis redakcyjny]
całuna (daw. forma) — dziś: całunu. [przypis edytorski]
całunek (daw.) — pocałunek. [przypis edytorski]
całun — tkanina, którą okrywa się zwłoki. [przypis edytorski]
całun — tkanina, którą przykrywa się zwłoki. [przypis edytorski]
całun — tkanina służąca do przykrywania zwłok. [przypis edytorski]
całun z amiantu dla popiołów — Żeby rozeznać po spaleniu na stosie popioły ciała od popiołów stosu, starożytni zwykli trupy obwijać w koszule utkane z włókien kamienia zwanego asbest. Takie włókna prząść się dają i zowią się amiantem. [przypis autorski]
całuskom stworzone — stworzone do całusków, do całowania. [przypis edytorski]
całuszka (reg.) — kromka z końca chleba, przylepka. [przypis edytorski]
cały dwór klasnął — wyrażenie europejskie. W duchu wschodnim należałoby powiedzieć: „cały dwór włożył do ust otwartych milczenia palec podziwu”. [przypis autorski]
Cały grzbiet mnie swędzi — bo przeczuwa baty za fałszywe posądzenie. [przypis tłumacza]
cały jest obwarowany — obwarowań tych dokonał Józef. Na górze prócz dwóch klasztorów, greckiego i łacińskiego (franciszkanów), znajduje pielgrzym ruiny z różnych pochodzące epok. Szczątki ogromnego muru po stronie południowo-wschodniej mogą pochodzić z tych czasów, aczkolwiek głazy są zbyt duże, raczej rzymskiej roboty niż owej pospiesznej Flawiusza, dokonanej w ciągu 40 dni. [przypis tłumacza]
cały lud zwoływa — wchodząc w kompetencje naczelnego wodza. [przypis edytorski]
całym (daw. forma) — skrócone: cały jestem. [przypis edytorski]
całym morgiem ciemierzycy (ellebori iungere; iungus = Ζεύγος, Lindsay) — ciemierzycę (elleborum) uważali ówcześni lekarze za lekarstwo przeciw pomieszaniu zmysłów; w tym wypadku jednak sądzi Lekarz, że nawet taka ilość ciemierzycy, jaka urośnie na morgu pola, nie zaradzi. [przypis tłumacza]
całym wojskom ich, które dla Rzeczypospolitej z ochotą tam szły, gdzie wiedziały, iż się stamtąd nie miały wrócić — Cyceron, Katon Starszy o starości (Cato Maior de senectute), 20; tamże przykłady indywidualnego poświęcenia, m.in. obu Decjuszów i Regulusa. [przypis edytorski]
cały organizm — w oryg. niem. Geschichte: historia, opowieść; tu raczej: sprawę, wszystko (w zdaniu w oryg. niem. Ein wenig Alkohol wird die Geschichte gleich in Ordnung bringen: Odrobina alkoholu od razu doprowadzi wszystko do porządku; red. WL). [przypis edytorski]
cały planeta (daw., r.m.) — dziś popr.: cała planeta (r.ż.). [przypis edytorski]
cały Symbirsk do szczętu się spalił — w lecie 1864 w Symbirsku wybuchł pożar, który zniszczył większość miasta. [przypis edytorski]
cały szereg (…) sypia — [cyt. z:] Sainte-Beuve, Port-Royal, t. II. [przypis tłumacza]
Cały ten układ rozciął (…) Ruch nacechowany tożsamością obwiódł po boku na prawo, a ten drugi ruch po średnicy na lewo… — opisane przez autora obręcze ukazują równik niebieski (okrąg na sferze niebieskiej prostopadły do jej osi obrotu) oraz nachyloną względem niego ukośnie, o ok. 23°, ekliptykę (okrąg na sferze niebieskiej, po którym w ciągu roku pozornie porusza się Słońce obserwowane z Ziemi). Z Ziemi gwiazdy wydają się „przytwierdzone” do wyimaginowanej wewnętrznej powierzchni kuli, sfery niebieskiej, obracającej się jednostajnie wokół osi prostopadłej do równika niebieskiego; dla obserwatora na półkuli północnej stojącego twarzą na południe: gwiazdy, Słońce i planety obracają się w kierunku „w prawo”, tzn. ze wschodu na zachód, co odzwierciedla dobowy obrót Ziemi wokół własnej osi. Słońce porusza się po ekliptyce i systematycznie zmienia swoje położenie względem gwiazd, w ciągu roku okrążając całe niebo w kierunku przeciwnym niż kierunek obrotu sfery niebieskiej, co odzwierciedla roczny obieg Ziemi wokół Słońca. [przypis edytorski]
cały — tu: ocalony. [przypis redakcyjny]
cały żelazny magazyn Wulkana — łańcuchy, okucia. [przypis edytorski]
calabozo (hiszp.) — więzienie. [przypis edytorski]
Caladium macrophizum — jeden z gatunków rodzaju Caladium (obraźnica), wieloletnich roślin zielnych, którym daw. nadawano rozmaite nazwy; macrophizum oznacza „o dużych kłączach”. [przypis edytorski]
Calais — francuskie miasto i gmina w regionie Nord-Pas-de-Calais-Pikardia, w departamencie Pas-de-Calais. [przypis edytorski]
Calais — miasto i gmina we Francji, w regionie Nord-Pas-de-Calais-Pikardia. [przypis edytorski]
Calais — miasto w płn.-wsch. Francji, ważny ośrodek transportowy i pasażerski; z brzegu morskiego u stóp Calais widać Wielką Brytanię, mianowicie Dover. [przypis edytorski]
calamitas, calamitatis (łac.) — nieszczęście; tu M. lm calamitates: nieszczęścia. [przypis edytorski]
calamitas (łac.) — szkoda, nieszczęście; klęska. [przypis edytorski]
Calamitosus (…) anxius (łac.) — „Nieszczęśliwy jest wszelki umysł troskający się o przyszłość” (Seneca [Minor], Epistulae morales ad Lucilium, 98; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
cal — anglosaska miara długości, równa 1/12 stopy, tj. ok. 2,5 cm, dzieląca się na 10 linii, po 2,5 mm każda. [przypis edytorski]
cal — anglosaska miara długości, równa 1/12 stopy, tj. ok. 2,5 cm. [przypis edytorski]
cal — anglosaska miara długości, równa ok. 2,5 cm. [przypis edytorski]
Calas — trzyaktowy dramat Ducange'a z roku 1819, którego bohaterem jest Jean Calas, protestant z Tuluzy torturowany i stracony w 1762 za rzekome morderstwo swojego syna, który chciał przejść na katolicyzm. [przypis edytorski]
cal — daw. jednostka miary długości, równa ok. 2,5 cm. [przypis edytorski]
cal — dawna miara długości: 2,4 cm. [przypis edytorski]
cal — dawna miara długości: 2,4 cm. [przypis redakcyjny]
cal — dawna miara długości, równa ok. 2,5 cm. [przypis edytorski]
Calderón de la Barca, Pedro (1600–1681) — hiszpański barokowy poeta i dramaturg. Najważniejsze dzieła: La vida es sueño (Życie jest snem), El gran teatro del mundo (Wielki teatr świata), El médico de su honra (Lekarz swojego honoru), El pintor de su deshonra (Malarz swojej hańby). Jego utwory charakteryzowały się dynamizmem, wykorzystaniem kontrastu i figur retorycznych. [przypis edytorski]
