Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 453 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 156415 przypisów.
ben toccato (wł.) — dobrze trafione. [przypis edytorski]
Bentywol — Ercole Bentivoglio z Bolonii, poeta włoski, wygnany przez Juliusza II. [przypis redakcyjny]
Ben venuti (wł.) — witajcie. [przypis edytorski]
Benvenuto Cellini (1500–1571) — włoski rzeźbiarz, złotnik i pisarz. [przypis edytorski]
benvenuto (wł.) — mile widziany (gość); Hortensjo liczy, że Petruchio zapłaci za niego. [przypis edytorski]
ben venuto (wł.) — serdeczne powitanie. [przypis edytorski]
Benwick — zapisywane też jako Benoic, w legendach arturiańskich: królestwo w ob. Francji, którego stolicą było Trèbe, utożsamiane ze wschodnią częścią późniejszej Andegawenii; kraj króla Bana, wasala króla Artura i ojca Lancelota z Jeziora. [przypis edytorski]
benżaminy — chodzi zapewne o podkomendnych Beniamina Branco. [przypis edytorski]
benzoe, benzoin a. styraks (łac. styrax, benzoë, benzoinum) — żywica balsamiczna styrakowców, drzew podzwrotnikowych z rodzaju Styrax, główny składnik kadzideł używanych w kościele prawosławnym. [przypis edytorski]
benzoes — żywica balsamiczna, pozyskiwana z naciętych pni drzew z rodzaju styrak, rosnących w Azji Wschodniej i Indiach. [przypis edytorski]
Be obedient! Gehorsam sein! Sois obeissant! Sii ubbidiente! (ang., niem., fr., wł.) — Bądź posłuszny! [przypis edytorski]
Beoci — mieszkańcy miast-państw staroż. greckiej krainy Beocji, tworzących Związek Beocki pod przywództwem Teb, najsilniejszego miasta w regionie. [przypis edytorski]
beocjanizm — głupota (w starożytności mieszkańcy Beocji słynęli z głupoty). [przypis edytorski]
Beocja — staroż. kraina w środkowej Grecji, na zachód od Attyki; jej gł. miastem były Teby. [przypis edytorski]
Beocja — staroż. kraina w środkowej Grecji, na zachód od Attyki, w której leżą Ateny; jej gł. miastem były Teby. [przypis edytorski]
Beocja — staroż. kraina w środkowej Grecji, na zachód od Attyki, w której leżą Ateny; jej gł. miastem były Teby. [przypis edytorski]
Beocja — staroż. kraina w środkowej Grecji, na zachód od Attyki, w której leżą Ateny; zdarzają się bowiem rozumni ludzie w tym ciele, jak niegdyś zdarzali się w Beocji: Ateńczycy uważali Beotów za ociężałych na umyśle. [przypis edytorski]
Beota — mieszkaniec Beocji, staroż. krainy w środkowej Grecji, na zachód od Attyki (w której leżą Ateny); jej gł. miastem były Teby. [przypis edytorski]
Beota — mieszkaniec Beocji, staroż. krainy w środkowej Grecji, na zachód od Attyki (w której leżą Ateny); jej gł. miastem były Teby; stękający Beota: Ateńczycy uważali Beotów za ociężałych na umyśle. [przypis edytorski]
Beppe — niem. Beppe der Sternseher, opublikowana także w Italienische Novellen (1924). [przypis edytorski]
Beppo — obszerny poemat Byrona z 1817 r., pierwszy utwór napisany przez niego oktawą. [przypis edytorski]
Berajta — halacha, która nie weszła do oficjalnej Miszny ułożonej przez rabiego Jehudę Hanasi. [przypis tłumacza]
berajter (z niem. Bereiter) — ujeżdżacz koni; nauczyciel jazdy konnej. [przypis edytorski]
Beranger, Jean Pierre (1780–1857) — słynny piosenkarz francuski; czerpał z motywów ludowych. [przypis edytorski]
Beranżer, właśc. Béranger, Pierre-Jean de (1780–1857) — postępowy poeta francuski, popularny autor piosenek. [przypis edytorski]
berbeć (pot.) — małe dziecko. [przypis edytorski]
Berbera — miasto portowe w północnej Somalii; założone w IX–X w., w latach 1884–1960 pod kontrolą brytyjską. [przypis edytorski]
berberczyk — koń pochodzący z Berberii. [przypis edytorski]
Berberia a. Barbaria — termin stosowany w Europie między XVI a XIX w. na określenie krajów Maghrebu, czyli nadmorskich regionów Afryki Płn., obejmujących dzisiejsze tereny Maroka, Algierii, Tunezji i Libii; koczownicze plemię Berberów, daw. mieszkańców tych ziem, użyczyło tu w uproszczeniu swej nazwy krainie; od XI do XIX w. słynni byli w basenie Morza Śródziemnego piraci berberyjscy. [przypis edytorski]
Berberia — tak niegdyś nazywano kraje północno-zachodniej Afryki. [przypis tłumacza]
berberyjski (daw.) — związany z Berberią; Berberia a. Barbaria: w XVI–XIX w. europejska nazwa zach. i śr. części Afryki Płn, pochodząca od koczowniczego plemienia Berberów, rdzennych mieszkańców tych terenów. [przypis edytorski]
berberyjski — tu ogólnie: północnoafrykański (od nazwy koczowniczego plemienia Berberów, pierwotnych mieszkańców tych terenów). [przypis edytorski]
berberyjski — tu ogólnie: północnoafrykański (od nazwy plemion Berberów pierwotnie zamieszkujących te tereny). [przypis edytorski]
berberys — krzew o drobnych czerwonych owocach. [przypis edytorski]
berberys — krzew o opadających gałęziach, w okresie dojrzewania cały pokryty podłużnymi, czerwonymi jagodami. [przypis edytorski]
BERBERY, TUAREGI… — dziś popr.: Berberowie, Tuaregowie, Tibbu (Tubu), Koptowie, Abisyńczycy (Etiopczycy). [przypis edytorski]
Berdiajew, Nikołaj (1874–1948) — rosyjski filozof chrześcijański, w młodości marksista. [przypis edytorski]
berdysz a. bardysz (z łac. barducium: siekierka) — broń drzewcowa piechoty; ciężki, szeroki topór o silnie zakrzywionym ostrzu, osadzony na długim drzewcu. [przypis edytorski]
berdysz — broń piechoty, topór osadzony na drzewcu. [przypis redakcyjny]
berdysz (daw.) — rodzaj topora wojennego. [przypis redakcyjny]
berdysz — kij z siekierą o kształcie halabardy. [przypis edytorski]
berdysz — rodzaj topora bojowego. [przypis redakcyjny]
berdysz — rodzaj topora wojennego. [przypis redakcyjny]
berdysz — szeroki, ciężki topór na bardzo długim drzewcu. [przypis edytorski]
berdysz — szeroki, ciężki topór na bardzo długim drzewcu, używany przez piechotę do kruszenia zbroi. [przypis edytorski]
berdysz — szeroki, ciężki topór na bardzo długim drzewcu , używany przez piechotę do kruszenia zbroi. [przypis redakcyjny]
berdysz — szeroki, ciężki topór na bardzo długim drzewcu, używany przez piechotę do kruszenia zbroi. [przypis redakcyjny]
berdysz — szeroki topór na długim drzewcu. [przypis edytorski]
berdysz — szeroki topór o silnie zakrzywionym ostrzu i długim drzewcu, rodzaj halabardy. [przypis edytorski]
berdysz — szeroki topór używany przez piechotę. [przypis edytorski]
berdysz — topór bojowy. [przypis tłumacza]
Berecyntka a. Berecynthia — przydomek Wielkiej Matki bogów, Rei Cybele, utworzony od nazwy góry Berecynthus lub ufortyfikowanego miejsca we Frygii, gdzie odbierała szczególny kult; także od Berecynthus: kapłan Cybele. [przypis edytorski]
Berecyntka — Cybele lub Rea, matka bogów, czczona na frygijskiej górze Berecynthus. Przedstawiano ją w koronie wieżowej (corona turrita) na głowie. [przypis edytorski]
Berecyntka idajska — Cybele, Wielka Matka bogów, Rea Cybele; przydomek utworzony od nazwy góry Berecynthus, gdzie odbierała szczególny kult, drugą górą poświęconą Cybele była Ida w Troadzie, od której również nosiła przydomek „idajska”. [przypis edytorski]
bereiter (niem.) — ujeżdżacz koni. [przypis edytorski]
berejszit właśc. bereszit (hebr. dosł. na początku, początek, genesis) — pierwsze słowo Księgi Rodzaju. [przypis edytorski]
berejter — ujeżdżacz koni. [przypis redakcyjny]
bere (…) kłade (rus.) — bierze, kładzie. [przypis edytorski]
Berenice — Berenike (gr.), dziś Barnis, port handlowy nad Morzem Czerwonym założony przez Ptolemeusza II (285–246 p.n.e.), położony 370 km na południowy wschód od Kina (powieściowe Kaneh), 270 km od portu Al-Kusajr. [przypis edytorski]
Berenika (28–ok. 79) — najstarsza córka Heroda Agrypy I, króla Judei, królowa Chalkis i Cylicji, znana z burzliwego życia miłosnego; jej związek z rzymskim wodzem, a późniejszym cesarzem Tytusem (39–81) stał się tematem wielu powieści, dramatów i oper. [przypis edytorski]
Berenika — Βερνίκη (Niese), Βερενίκη (Dindorf). W edycji Niesego forma pierwsza wyłącznie używana w Wojnie, z wyjątkiem VII, XI, 2, gdzie ujęcie w nawias oznacza też niepewność tekstu. [przypis tłumacza]
Berenikę — Βερενίκην (natomiast imię dwóch innych Berenik z ks. I i II brzmi w ed. Niesego stale Βερνίκη). [przypis tłumacza]
Berenike (gr.), pol. Berenika (28–ok. 79) — najstarsza córka Heroda Agrypy I, króla Judei, królowa Chalkis i Cylicji, znana z burzliwego życia miłosnego; jej związek z rzymskim wodzem, a późniejszym cesarzem Tytusem stał się tematem wielu powieści, dramatów i oper. [przypis edytorski]
Berenike — ob. Barnis, egipskie miasto portowe nad M. Czerwonym, ok. 800 km na południe od Suezu; założone w III w. p.n.e. przez Ptolemeusza II, nazwane na cześć jego matki, królowej Bereniki. [przypis edytorski]
Berent, Wacław (1873–1940) — polski powieściopisarz i tłumacz okresu modernizmu, jeden z gł. przedstawicieli realizmu w literaturze Młodej Polski. [przypis edytorski]
Berent, Wacław (1873–1940) — polski powieściopisarz i tłumacz okresu modernizmu, jeden z gł. przedstawicieli realizmu w literaturze Młodej Polski. [przypis edytorski]
Berent, Wacław (1873–1940) — polski powieściopisarz i tłumacz okresu modernizmu. [przypis edytorski]
Berent, Wacław (1873–1940) — powieściopisarz i tłumacz okresu modernizmu, jeden z gł. przedstawicieli realizmu w literaturze Młodej Polski; autor m.in. powieści Próchno, Ozimina i Żywe kamienie. [przypis edytorski]
Berent, Wacław (1873–1940) — prozaik i tłumacz z okresu Młodej Polski. Dzieła: Próchno, Ozimina, Żywe kamienie. [przypis edytorski]
beresili — dokazywali. [przypis autorski]
berestecka — bitwa berestecka; zwycięskie dla wojsk polskich pod dowództwem króla Jana Kazimierza starcie z wojskami Chmielnickiego i Tatarami pod dowództwem chana Islama Gireja, które miało miejsce w dniach 28 czerwca — 10 lipca 1651 r. pod Beresteczkiem na Wołyniu. [przypis edytorski]
beresteckie — zwycięska bitwa pod Beresteczkiem 28–30 czerwca 1651. [przypis redakcyjny]
Bereszit (hebr.) — Księga Rodzaju; pierwsza księga Pięcioksięgu Mojżeszowego. [przypis edytorski]
Berezowo — miasto na Syberii, nad rzeką Ob, miejsce zsyłek. [przypis edytorski]
Berezowski, Antoni (1847–ok. 1916) — polski szlachcic, powstaniec styczniowy, w 1867 dokonał w Paryżu nieudanego zamachu na cara Aleksandra II. [przypis edytorski]
Berezyna — prawy dopływ Dniepru; słynna z klęski poniesionej w czasie przeprawy przez armię Napoleona I, cofającą się spod Moskwy (1812). [przypis redakcyjny]
Berezyny — wieś na płd. od Knyszyna, niedaleko Narwi; należała do starostwa knyszyńskiego, więc jako wieś królewską obrał ją Pasek na postój. [przypis redakcyjny]
bergamaski taniec — bergamaska, szybki taniec włoski. [przypis edytorski]
Bergamo — nazwa miasta i prowincji we Włoszech, w regionie Lombardii, u płd. podnóży Alp. [przypis edytorski]
Berga ulica (w Warszawie) — nazwana na cześć Fiodora Fiodorowicza Berga (właśc. Friedricha Wilhelma Remberta von Berg), ros. feldmarszałka, namiestnika Królestwa Polskiego w latach 1863–1874; od 1916: ul. Traugutta. [przypis edytorski]
Bergérac, Savinien Cyrano de (1619–1655) — fr. pisarz i dramaturg, a także żołnierz sławny z licznych pojedynków; był przedstawicielem libertynizmu w literaturze, pisał satyryczno-filozoficzne listy (Lettres 1654), komedie (m.in. Le pedant joue 1654), tragedie (m.in. La mort d’Agrippine 1653); jest także autorem zaliczanych do klasyki powieści fantastycznych opisujących podróże do państw Słońca i Księżyca: L'Autre Monde: ou les États et Empires de la Lune (wyd. 1657) i Les États et Empires du Soleil (wyd. 1662; polskie wydanie obu utworów pt. Tamten świat, 1956); co ciekawe, opisując podróż na Księżyc, Cyrano twierdzi, że odbył ją przy użyciu rakiety (statku wprawianego w ruch przez petardy). Dzięki komedii Edmonda Rostanda Cyrano de Bergérac (1897) postać rzeczywistego autora stała się popularną postacią literacką. [przypis edytorski]
Berg, Fiodor Fiodorowicz, właśc. Friedrich Wilhelm Rembert von Berg (1794–1874) — rosyjski generał z rodziny Niemców bałtyckich; namiestnik Królestwa Polskiego (1863–1874), tłumił powstanie styczniowe, prowadził politykę rusyfikacji Polski. [przypis edytorski]
Bergius, Friedrich (1884–1949) — niemiecki chemik technolog, specjalista w zakresie uwodorniania węgla (metoda Bergiusa), laureat Nagrody Nobla (1931, wspólnie z Carlem Boschem) za wynalezienie i rozwój wysokociśnieniowych technologii chemicznych. [przypis edytorski]
bergleder — skórzany pas górniczy. [przypis redakcyjny]
Bergner, Elisabeth (1897–1986) — aktorka urodzona jako Elżbieta Ettel, w świeckiej rodzinie żydowskiej w Drohobyczu w Austro-Węgrzech (ob. na Ukrainie). Grała na scenach Austrii i Niemiec, w roku 1923 debiutowała w filmie. W 1931 zagrała główną rolę w niemieckim dramacie filmowym Ariane, adaptacji powieści Claude'a Aneta z 1920, w reż. Paula Czinnera. W związku z dojściem nazistów do władzy w 1933 wyemigrowała do Londynu. Została nominowana do Oscara za rolę w filmie Nie odchodź ode mnie (1935). [przypis edytorski]
Bergner, Elisabeth (1897–1986) — aktorka urodzona jako Elżbieta Ettel, w świeckiej rodzinie żydowskiej w Drohobyczu w Austro-Węgrzech (ob. na Ukrainie). Grała na scenach Austrii i Niemiec, w roku 1923 debiutowała w filmie; w związku z dojściem nazistów do władzy w 1933 wyemigrowała do Londynu. Została nominowana do Oscara za rolę w filmie Nie odchodź ode mnie (1935). [przypis edytorski]
Bergner, Elisabeth, właśc. Ettel (1897–1986) — wybitna aktorka niemiecka, od 1933 r. na emigracji w Anglii. [przypis edytorski]
Berg, Nikołaj (1823–1884) — rosyjski pisarz, poeta, dziennikarz, tłumacz i historyk; po wybuchu powstania styczniowego zamieszkał w Warszawie; przełożył na język rosyjski Pana Tadeusza Adama Mickiewicza. [przypis edytorski]
Berg-Op-Zoom (Berg Op Zoom) — miasto w Holandii na płd. zach. od Amsterdamu, blisko granicy z Belgią. Dwukrotnie oblężone podczas wojny holendersko-hiszpańskiej, tzw. wojny osiemdziesięcioletniej (1568–1648). Wyzwolone ostatecznie w 1622 r. [przypis edytorski]
Bergson, Henri (1859–1941) — francuski filozof, główny twórca intuicjonizmu. [przypis edytorski]
Bergson, Henri (1859–1941) — francuski filozof, przedstawiciel irracjonalizmu i intuicjonizmu, twórca koncepcji élan vital, czyli pędu życiowego; za punkt wyjścia swej doktryny przyjął krytykę poznania intelektualnego na rzecz intuicji. [przypis edytorski]
Bergson, Henri (1859–1941) — francuski filozof, przedstawiciel irracjonalizmu i intuicjonizmu, twórca koncepcji élan vital, czyli pędu życiowego. [przypis edytorski]
Bergson, Henri (1859–1941) — francuski filozof, przedstawiciel irracjonalizmu i intuicjonizmu, twórca koncepcji élan vital, czyli pędu życiowego; za punkt wyjścia swej doktryny przyjął krytykę poznania intelektualnego na rzecz intuicji. [przypis edytorski]
Bergson, Henri (1859–1941) — francuski pisarz i filozof, intuicjonista i twórca koncepcji élan vital (pędu życiowego, stanowiącego źródło aktywności wszystkich organizmów). [przypis edytorski]
Bergson, Henri (1859–1941) — francuski pisarz i filozof, intuicjonista i twórca koncepcji élan vital, tj. pędu życiowego, stanowiącego źródło aktywności wszystkich organizmów. [przypis edytorski]
Bergson mówi, że o charakterze każdej treści (image) decyduje, na jakiej płaszczyźnie zostanie ona przez nas umieszczona: czynnymi, rzeczywistymi w pełnym znaczeniu stają się te treści, które kojarzą się bezpośrednio z ruchowymi postawami naszego ciała. O spirytualizacji naszego wnętrza decyduje więc jego związek z życiem czynnym. [przypis redakcyjny]
Bergson (…) powiedział (…) że każdy dzisiaj ma dwie filozofie: jedną własną i drugą Spinozy — W liście nadesłanym na zjazd w Hadze w r. 1927. [przypis tłumacza]
Bergstedt — miasto w Holsztynie na płn. od Hamburga. [przypis redakcyjny]
beri-beri — choroba nóg, kończąca się paraliżem. [przypis autorski]
beri-beri — choroba spowodowana brakiem witaminy B1; tu słowo użyte jako przekleństwo, podobnie jak „cholera”. [przypis edytorski]
