Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | celtycki | chemiczny | dawne | francuski | frazeologia, frazeologiczny | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | łacina, łacińskie | literacki, literatura | matematyka | medyczne | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rzadki | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | włoski | wulgarne | żartobliwie
Według języka: wszystkie | français | Deutsch | polski
Znaleziono 10249 przypisów.
wyśli (starop. forma) — wyszli. [przypis edytorski]
wyślizgnęła się z jego ręku — dziś: wyślizgnęła się z jego ręki. [przypis edytorski]
Wyśmierzyce — miasto nad Pilicą, na płn.-zach. od Radomia. [przypis redakcyjny]
wyśmiewny (przestarz.) — szyderczy. [przypis edytorski]
wyśpa — dziś popr.: wyspa. [przypis edytorski]
wyśpiéwa (…) odzywa — autor zdecydował się na taki rym ze względu na ówczesną reg. wymowę wyśpiéwa, z é zbliżonym do i. [przypis edytorski]
wyśrebrzać — dziś popr.: wysrebrzać. [przypis edytorski]
wyświadczyć — poświadczyć, poprzeć własnym świadectwem. [przypis edytorski]
wyświecać (daw.) — jasno wytykać, np. niewłaściwe zachowanie. [przypis edytorski]
wyświecać (daw.) — wypędzać kogoś skądś; w średniowieczu: wypędzić poza miasto przy świetle pochodni. [przypis edytorski]
wyświecać (daw.) — wyrzucać, wyganiać. [przypis edytorski]
wyświecać kartę (daw.) — odkrywać i kłaść na stół jako kartę atutową w rozgrywce. [przypis edytorski]
wyświecać się — tu: wyświetlać się. [przypis edytorski]
wyświecenie — tu: wyjaśnienie; wydobycie na jaw. [przypis edytorski]
wyświecić (daw.) — wygnać. [przypis edytorski]
wyświecić (daw.) – wygnać publicznie kogoś skądś; w średniowieczu: wypędzić poza miasto przy świetle pochodni. [przypis edytorski]
wyświecić (daw.) — wyjaśnić. [przypis edytorski]
wyświecić (daw.) — wypędzić publicznie kogoś skądś. [przypis edytorski]
wyświecić (daw.) — wyrzucić. [przypis edytorski]
wyświecony (daw.) — wypędzony, wygnany. [przypis edytorski]
wysada (daw.) — szereg drzew wysadzonych wzdłuż czegoś. [przypis edytorski]
wysadek — korzeń rośliny dwuletniej (marchwi, buraka, pietruszki itp) lub cebuli przechowywany przez zimę i sadzony w następnym roku w celu otrzymania nasienia. [przypis edytorski]
wysadzać się (daw.) — starać się, zwł. nadmiernie. [przypis edytorski]
wysadzać się (daw.) — starać się, zwł. nadmiernie. [przypis edytorski]
wysadzać się (daw.) — starać się, zwł, nadmiernie. [przypis edytorski]
wysadzenie — tu: zwołanie, wyznaczenie. [przypis edytorski]
wysadzić (gw.) — zrobić wrażenie. [przypis edytorski]
wysadzony (daw.) — tu: przeznaczony. [przypis edytorski]
wysadzony (daw.) — tu: wybrany. [przypis edytorski]
wysełali (gw., daw.) — dziś: wysyłali. [przypis edytorski]
wysep (daw.) — [dziś r.ż.:] wyspa. [przypis redakcyjny]
wysep (daw. r. m.) — wyspa. [przypis redakcyjny]
wysep (daw. r.m.) — wyspa. [przypis redakcyjny]
wysep (daw.) — wyspa. [przypis redakcyjny]
wysep — dziś popr. forma: wysp (tu prawdopodobnie forma wydłużona dla zachowania rytmu jedenastozgłoskowca). [przypis edytorski]
wysepek (daw.) — [dziś r.ż.:] wysepka. [przypis redakcyjny]
wysepek (daw.) — wysepka. [przypis redakcyjny]
wysepka wielce droga dla Neptuna z Egei i Nereid macierzy — wyspa Delos; Neptun z Egei (egejski): Neptun mający swój pałac w Morzu Egejskim; Nereid macierz: matka nimf morskich, Nereid, okeanida Doris (a. Doryda). [przypis edytorski]
Wysepko mała (…) — Kontekstem historycznym wiersza, datowanego na 24 kwietnia 1943 roku, jest powstanie w getcie warszawskim, które rozpoczęło się pięć dni wcześniej.
W getcie warszawskim, dzielnicy zamkniętej usytuowanej w centralnych rejonach Warszawy, wydzielonej przez nazistów jesienią 1940 r. dla odseparowania ludności pochodzenia żydowskiego od reszty społeczeństwa, wybuchły dwa powstania. Pierwsze 18 stycznia 1943 r.; było ono czterodniowym zbrojnym oporem Żydowskiej Organizacji Bojowej przeciw planowanej przez Niemców akcji likwidacyjnej (wcześniejsza, trwająca od 22 lipca 1942 r. masowa deportacja więźniów getta do obozu zagłady w Treblince pochłonęła 300 tys. ofiar). Drugie powstanie wybuchło w poniedziałek 19 kwietnia 1943 r. i trwało blisko miesiąc.
Kiedy w przeddzień święta Pesach niemieckie oddziały piechoty oraz czołgi i wozy pancerne weszły do getta, do walki stanęło ok. 300–500 członków ŻOB pod dowództwem Mordechaja Anielewicza, ok. 250 członków Żydowskiego Związku Wojskowego (ŻZW) oraz luźne uzbrojone grupy bojowców. Niemcy, dysponując zapleczem poza obrębem getta, wysyłali codziennie do walki ponad tysiąc żołnierzy Waffen-SS i policjantów. Większość więźniów getta stanowili cywile (ok. 45–50 tys.), którzy nie podporządkowali się niemieckim rozkazom o wysiedleniu i ukrywali się w bunkrach i kryjówkach, tworzonych na terenie getta od stycznia 1943 r. Niemcy pod dowództwem Jürgena Stroopa przetrząsali kolejne ulice w poszukiwaniu ukrywających się, w końcu zaczęli sukcesywnie podpalać dom po domu, a do bunkrów wrzucać świece dymne lub materiały wybuchowe. Wielu z osaczonych, znajdujących się na wyższych piętrach decydowało się na samobójczy skok na ulicę; pod gruzami walących się domów i w zasypanych bunkrach zginęły tysiące ludzi.
8 maja został wykryty bunkier dowództwa powstania przy ul. Miłej 18, większość bojowniczek i bojowników (z Anielewiczem włącznie) popełnia samobójstwo. 16 maja Niemcy wysadzili Wielką Synagogę na ul. Tłomackie; datę tę przyjmuje się za symboliczny koniec powstania w getcie warszawskim.
[przypis edytorski]
wysep (starop.) — dziś r.ż.: wyspa. [przypis edytorski]
wysep (starop. forma) — dziś r.ż.: wyspa. [przypis edytorski]
wysep (starop. forma) — dziś r.ż.: wyspa. [przypis redakcyjny]
wysep — wyspa. [przypis redakcyjny]
wysforować się — wybiec naprzód, zostawiwszy innych w tyle. [przypis edytorski]
wysiąk — dziś popr.: wysięk. [przypis edytorski]
wysiedlenie — w czasie II wojny światowej niemieccy okupanci przeprowadzili tzw. „Wielką akcję deportacyjną”, czyli wywózkę mieszkańców getta warszawskiego do obozu zagłady. Jej celem było zamordowanie większości zgromadzonych w getcie Żydów. Deportacja trwała od 22 lipca do września 1942. W jej wyniku śmierć poniosło ok. 300 tysięcy ludzi. Na początku naziści zabierali z getta tych, którzy uznani zostali za „nieproduktywnych”, czyli przesiedleńców z innych miast, więźniów i żebraków. Potem zaczęli wywozić inne grupy ludzi, w tym tych, którzy wydawali się być uprzywilejowani, jak urzędnicy lub pracownicy niemieckich firm. Nie oszczędzili także dzieci z internatów i sierocińców ani pacjentów i personelu szpitali. Podczas tych dwóch miesięcy 253–300 tys. osób zostało wywiezionych i zamordowanych w Treblince. Ponad 10 tys. umarło lub zostało zamordowanych w getcie, a około 11,5 tys. wywieziono do obozów pracy. [przypis edytorski]
wysiedli oba — dziś popr.: wysiedli obaj. [przypis edytorski]
wysieki — tu: siekanina, bitwa. [przypis edytorski]
wysiepać — postrzępić, wywlec nitki; tu przen.: zużyć. [przypis edytorski]
wysiepywać (gw.) — wyrzucać. [przypis edytorski]
wysieść (daw. forma) — dziś: wysiąść. [przypis edytorski]
wysieść — dziś popr.: wysiąść. [przypis edytorski]
wysilenie (daw.) — wysiłek. [przypis edytorski]
wysilenie — wysiłek. [przypis edytorski]
wyskakować (daw.) — skakać. [przypis edytorski]
wyskakować (gw.) — skakać, wyskakiwać. [przypis edytorski]
wyskakować (gw.) — wskakiwać. [przypis edytorski]
wyskakował (starop. forma) — wyskakiwał. [przypis edytorski]
wyskipić (daw.) — wyrzucić. [przypis redakcyjny]
wyskipieć się (daw.) — wyroić się. [przypis redakcyjny]
Wyskitki — miasteczko na trakcie z Warszawy do Łowicza, w pobliżu puszczy Jaktorowskiej. [przypis redakcyjny]
wyskok (daw.) — spirytus. [przypis edytorski]
wyskoki — dziś popr. forma N.lm: wyskokami. [przypis edytorski]
wyskok — napój wyskokowy; tu: trucizna. [przypis edytorski]
wyskok (przest.) — spirytus. [przypis edytorski]
wyskublić — wybrać się. [przypis redakcyjny]
wysłać go (…) do Anglii celem niby zażądania przynależnego mu haraczu — w XI wieku Dania pobierała od Anglii lenno. [przypis edytorski]
wysłać na miejsce zamieszkania — tj. na zesłanie (w taki sposób karano większość skazanych, część tylko trafiała do więzień, na przymusowe ciężkie roboty itp.). [przypis edytorski]
wysłać się — tu: podścielić sobie coś pod ubranie. [przypis edytorski]
wysłał do Jerozolimy Petroniusza na czele wojska — rok 39 n.e. [przypis tłumacza]
wysłaniec — wysłannik, posłaniec. [przypis edytorski]
wysłanie przez rząd liberyjski mniejszej partii eksploracyjnej (…) (w marcu 1873 r.), jak świadczą akta rządowe… — P. Message of this Excellency President J. J. Roberts to the legislature. December, 15-th 1873. Monrovia. [przypis autorski]
wysłan — wysłany (daw. krótka forma przym.). [przypis edytorski]
Wysłany w r. 1795 przez Afrykańskie Towarzystwo angielskie dla rozwiązania tego zadania — Travels in the interior of Africa performed under the direction and patronage of the African Association in the years 1795, 1796 and 1797. London 1799 in 4-o (3-o edition). [przypis autorski]
Wysłouch, Bolesław (1855–1937) — publicysta i działacz ruchu ludowego; redaktor „Przeglądu Społecznego”, „Kuriera Lwowskiego” (red. naczelny 1887–1919), „Przyjaciela Ludu” (1889–1902), opracował już w 1886 r. program partii chłopskiej; był współorganizatorem i członkiem władz Stronnictwa Ludowego w Galicji (powst. 1895), które następnie przekształciło się w Polskie Stronnictwo Ludowe (PSL; od 1903); prezes partii PSL — Zjednoczenie Niezawisłych Ludowców (1912–1913); członek PSL „Piast” (1913–1923); członek PSL „Wyzwolenie” (1923–1925); senator I kadencji w II Rzeczypospolitej Polskiej (1922–1927). [przypis edytorski]
wysłuchanie u poręczy — wysłuchanie deputowanego postawionego w stan oskarżenia odbywało się przy poręczy otaczającej stół Trybunału Rewolucyjnego. [przypis edytorski]
wysługa (daw.) — służba. [przypis edytorski]
wysługują — [tu:] bogacą się. [przypis redakcyjny]
wysmarować — wyleczyć. [przypis redakcyjny]
wysmarowawszy się — wyleczywszy się. [przypis redakcyjny]
wysmużyć — przedstawić za pomocą kolorowych smug. [przypis edytorski]
wysnowywa — dziś: wysnuwa. [przypis edytorski]
wysnuć zasady dalszego rozszerzania działalności ludzkiej — S. Brzozowski, Fryderyk Nietzsche, Stanisławów 1907, s. 16. [przypis autorski]
Wysoceńko (gw.) — wysoko; słowo spotykane w wierszowanych tekstach folkloru, jak pieśni czy modlitewki. [przypis edytorski]
Wysocki, Alfred (ur. 1873–1959) — prawnik i dyplomata polski, senator V kadencji sejmu II RP; autor wspomnień okresie Młodej Polski (Sprzed pół wieku, Kraków 1956). [przypis edytorski]
Wysocki, Franciszek — aktor. [przypis edytorski]
Wysocki, Piotr (1797–1875) — oficer Wojska Polskiego, przywódca sprzysiężenia podchorążych, które doprowadziło do wybuchu powstania listopadowego (29 listopada 1830); przez władze carskie skazany na karę śmierci, zamienioną na 20 lat ciężkich robót na Syberii (1834); za próbę ucieczki skazany na 1000 (lub 1500) pałek i karnie przeniesiony na katorgę do kopalni w Akatui, gdzie pracował przykuty przez dwa lata do taczki; po amnestii w 1857 powrócił do kraju. [przypis edytorski]
Wysocki, Piotr (1797–1875) — pułkownik Wojska Polskiego, przywódca sprzysiężenia podchorążych, które doprowadziło do wybuchu Powstania Listopadowego. [przypis edytorski]
Wysocki, Samuel (1706–1771) — członek zakonu pijarów od 1724 r., uczył retoryki w szkołach tego zgromadzenia, zasłynął jako kaznodzieja w Krakowie i Warszawie, pełnił urząd prowincjała, w 1751 r. został mianowany konsultorem prowincji i rektorem domu warszawskiego; opublikował wiele zbiorów kazań jako Samuel S. Floriano, po łacinie i po polsku (m.in. Święta całego roku, kazaniami w krakowskiej katedrze i po różnych w Polsce ambonach zapowiadane, Warszawa 1769). [przypis edytorski]
wysoczajszy (z ros.) — najwyższy, przymiotnik odnoszący się do cara, jego rozkazów, woli itp. [przypis edytorski]
Wysoczany — miejscowość przyłączona do Pragi w 1922 r. [przypis edytorski]
wysoczyzna — wysoko położone miejsce. [przypis edytorski]
Wysoka Azja (fr. Haute Asie) — fr. określenie terenów środkowo-wschodniej części Azji, obejmującej m.in. Tybet. [przypis edytorski]
wysoka myśl (starop.) — tu: wzniosła myśl. [przypis edytorski]
wysokie chóry — chóry anielskie w niebie. [przypis redakcyjny]
wysokie figury — ważne osobistości. [przypis edytorski]
wysokie zajęcie — wielkie zaciekawienie. [przypis edytorski]
Wysoki Kadi — tu: kadiasker, naczelny sędzia w tureckim Imperium Osmańskim. [przypis edytorski]
wysoki komisarz — najwyższy rangą przedstawiciel administracji Mandatu Palestyny. [przypis edytorski]
wysoki stopień oryginalności — por. Plautus, s. 377 i n. [przypis tłumacza]
