Przypisy

πάντα καλά λίαν (gr.) — wszystko bardzo dobre; słowa z biblijnego opowiadania o stworzeniu świata: „I Bóg widział, że wszystko, co zrobił, było bardzo dobre” (Rdz 1, 31). [przypis edytorski]

ποίησις (gr.) — wytwarzanie, tworzenie. [przypis edytorski]

πολλούς καί καλούς λόγους καί μεγαλοπρεπής τίκτει διανοήματα εν φιλοσοφία αφθονώ (gr.) — filozofia przepełniona jest niezliczonymi pięknymi słowami oraz myślami zrodzonymi przez piękny umysł. [przypis edytorski]

по шапĸѣ дать (ros., daw. pisownia sprzed reformy 1918 r.) — wygonić, wygryźć (dosłownie: dać po czapce). (https://phraseology.academic.ru/2979/%D0%94%D0%B0%D1%82%D1%8C_%D0%BF%D0%BE_%D1%88%D0%B0%D0%BF%D0%BA%D0%B5) [przypis edytorski]

πραγματεία (gr.) — zajęcie, zawód. [przypis edytorski]

Преступленіе и наказаніе (ros., daw. pisownia sprzed reformy 1918 r.) — Zbrodnia i kara. [przypis edytorski]

Проблемы идеализма (ros.: Problemy idealizmu) — Brzozowski naprawdopodobniej miesza dwie publikacje Nikołaja Bierdiajewa. W 1902 r. wydano zbiór artykułów Problemy idealizmu (https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B5%D0%BC%D1%8B_%D0%B8%D0%B4%D0%B5%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%B7%D0%BC%D0%B0_(%D1%81%D0%B1%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%B8%D0%BA)), w którym znajdował się artykuł Bierdiajewa dotyczący etyki, Этическая проблема в свете философского идеализма (Problem etyczny w świecie idealizmu filozoficznego, https://azbyka.ru/otechnik/Nikolaj_Berdyaev/sub-specie-aeternitatis/3). Książka o Michajłowskim nosiła tytuł Субъективизм и индивидуализм в общественной философии. Критический этюд о Н. К. Субъективизм и индивидуализм в общественной философии. Критический этюд о Н. К. Михайловском i ukazała się w 1901 r. w Sankt-Petersburgu. (http://www.odinblago.ru/subiekt_individ/) [przypis edytorski]

Páez, José Antonio (1790–1873) — wenezuelski generał i polityk; uczestnik walk o niepodległość Ameryki Łacińskiej: od 1816 jako przywódca llaneros, od 1819 w armii Simona Bolivara; od 1822 rządził Wenezuelą jako częścią składową Wielkiej Kolumbii, w 1830 proklamował niezależność tego kraju i objął władzę jako prezydent; obalony w 1863. [przypis edytorski]

Pągowski, Józef — rotmistrz kawalerii narodowej litewskiej; poseł na Sejm Czteroletni; w 1791 przyjął obywatelstwo miejskie Warszawy; mianowany w czasie powstania kościuszkowskiego pułkownikiem milicji mazowieckiej. [przypis edytorski]

pągwica (daw.) — agrafa. [przypis edytorski]

pąkla — skorupiak morski. [przypis edytorski]

páramo (hiszp.) — pustkowie. [przypis edytorski]

pąsowa pręga — wyjaśni się dopiero w cz. IV, że to znak śmierci samobójczej. [przypis edytorski]

pąsowy — czerwony. [przypis edytorski]

pąsowy — kolor jasnoczerwony. [przypis edytorski]

pąsowy (z fr. ponceau: intensywnie czerwony, w kolorze kwiatów maku polnego) — jasnoczerwony. [przypis edytorski]

pąs — tu: rumieniec. [przypis edytorski]

pąsy — tu: rumieńce. [przypis edytorski]

pąs (z fr. ponceau: intensywnie czerwony, w kolorze kwiatów maku polnego) — intensywny rumieniec na twarzy. [przypis edytorski]

pâté de foie gras (fr.: pasztet z tłustej wątróbki) — wykwintny, delikatny pasztet przyrządzany z wątróbek specjalnie tuczonych kaczek i gęsi. Tradycyjne świąteczne danie kuchni francuskiej i jedna z najdroższych potraw tej kuchni. [przypis edytorski]

pâte des prélats — rodzaj kremu. [przypis edytorski]

pątlik — siatka do podtrzymywania włosów. [przypis edytorski]

pątniczka — pielgrzymka. [przypis edytorski]

pątniczy (daw.) — pielgrzymi. [przypis edytorski]

pątniczy — pielgrzymi, pokutny. [przypis edytorski]

pątnik (daw.) — pielgrzym. [przypis edytorski]

pątnik (daw.) — wędrowiec. [przypis edytorski]

pątnik — pielgrzym. [przypis edytorski]

paar śnaps zum andenken! (niem.) — właśc.: paar Schnaps zum Andenken, tj. kilka kieliszków wódki na pamiątkę. [przypis edytorski]

Pacelli Asprilio (1570–1623) — włoski muzyk i kompozytor barokowy; w 1603 przybył do Polski, by zostać kapelmistrzem króla Zygmunta III Wazy, który posiadał jedną z najlepszych w tym czasie kapel nadwornych w Europie; po śmierci król ufundował Pacellemu w katedrze św. Jana w Warszawie pamiątkową tablicę (epitaphium) z rzeźbionym wizerunkiem muzyka. [przypis edytorski]

pacem conciliat (łac.) — doradzający pokój. [przypis edytorski]

pace-up-table (ang.) — dosł. stół przyspieszający (w domyśle: pracę). [przypis edytorski]

pachciarski (daw.) — dotyczący dzierżawców. [przypis edytorski]

pachciarz (daw.) — dzierżawca (np. karczmy, bydła, ziemi), najczęściej Żyd. [przypis edytorski]

pachciarz (daw.) — dzierżawca, osoba dzierżawiąca coś od kogoś (np. karczmę); w dawnej Polsce funkcję taką sprawowali zazwyczaj Żydzi. [przypis edytorski]

pachciarz (daw.) — osoba dzierżawiąca coś od kogoś (np. karczmę); w daw. Polsce funkcję taką sprawowali zazwyczaj Żydzi. [przypis edytorski]

pachciarz (daw.) — ubogi dzierżawca lub pośrednik handlowy, najczęściej Żyd. [przypis edytorski]

pachciarz — dzierżawca (np. karczmy). [przypis edytorski]

pachciarz — dzierżawca; osoba biorąca rzeczy w pacht (w komis), korzystająca z cudzej własności za umówioną opłatą. [przypis edytorski]

pachciarz — dzierżawca. [przypis edytorski]

pachciarz — dzierżawca w daw. Polsce; zwykle: Żyd dzierżawiący karczmę (także: sad, bydło itp.). [przypis edytorski]

pachciarz — ubogi dzierżawca lub pośrednik handlowy, najczęściej Żyd. [przypis edytorski]

pachciarz — w daw. Polsce: dzierżawca (np. karczmy, bydła, ziemi). [przypis edytorski]

Pache, Jean-Nicolas (1746–1823) — w okresie rewolucji francuskiej mer Paryża. [przypis edytorski]

Pachette! — sfrancuszczone w wymowie rosyjskie imię Paszeńka (zdrobn. imienia Pasza). [przypis edytorski]

Pachin — daw. Pachynum, przylądek na pd. wybrzeżu Sycylii; dziś: Pachino, miejscowość i gmina na Sycylii we Włoszech, w prowincji Syrakuzy. [przypis edytorski]

Pachin — daw. Pachynum, przylądek na płd. wybrzeżu Sycylii; dziś: Pachino, miejscowość i gmina na Sycylii we Włoszech, w prowincji Syrakuzy. [przypis edytorski]

pachło — dziś popr.: pachniało. [przypis edytorski]

pachły — dziś popr.: pachniały. [przypis edytorski]

pachły (reg., z ukr.) — dziś popr. forma 3 os. lm cz.przesz.: pachniały. [przypis edytorski]

pachnął — dziś raczej: pachniał. [przypis edytorski]

pachniące — dziś popr.: pachnące. [przypis edytorski]

pachołek (daw.) — sługa, pomocnik. [przypis edytorski]

pachołek — służący. [przypis edytorski]

pachołki — dziś popr. forma B. lm: pachołków. [przypis edytorski]

pacholątko (daw.) — dziecko. [przypis edytorski]

pacholątko — dziecko, chłopiec. [przypis edytorski]

pacholę — chłopiec. [przypis edytorski]

pacholęcy — chłopięcy; pacholę: chłopiec w wieku ok. 4–11 lat (po okresie niemowlęcym i wczesnodziecięcym, a przed okresem dojrzewania i nastoletniości). [przypis edytorski]

pacholęcy (daw.) — dziecinny, chłopięcy. [przypis edytorski]

pacholę (daw.) — chłopiec. [przypis edytorski]

pacholę (daw.) — dziecko, chłopiec. [przypis edytorski]

pacholę (daw.) — dziecko. [przypis edytorski]

pacholę (daw.) — mały chłopiec. [przypis edytorski]

pacholę — dziecko, chłopiec. [przypis edytorski]

pacholę (przestarz.) — chłopiec mający od kilku do kilkunastu lat, już nie małe dziecko, a jeszcze nie młodzieniec; także: giermek. [przypis edytorski]

pacholę — starsze dziecko (najczęściej chłopiec), którego jeszcze nie można zaliczyć do młodzieży. [przypis edytorski]

pacholik — chłopiec. [przypis edytorski]

Pachomiusz (ok. 292–346) — mnich egipski, opat, twórca pierwszej reguły zakonnej, święty chrześcijański, patron życia klasztornego; poświęcał noce na psalmy i medytacje. [przypis edytorski]

pacht (daw.) — dzierżawa. [przypis edytorski]

pacht — dzierżawa. [przypis edytorski]

paciença, popr.: paciência (port.) — cierpliwość; tu: cierpliwości! [przypis edytorski]

pacierz — dawniej nazwa odnosząca się również do zwyczajowej miary czasu, określanej na podstawie czasu potrzebnego do odmówienia modlitwy Ojcze Nasz i wynoszącej ok. pół minuty. [przypis edytorski]

pacierz — dawniej także jednostka czasu (tyle, ile trzeba, żeby odmówić chrześcijańską modlitwę Ojcze nasz). [przypis edytorski]

pacierz — dawniej także zwyczajowa miara czasu: tyle, ile trzeba, żeby odmówić chrześcijańską modlitwę Ojcze nasz, tj. ok. pół minuty. [przypis edytorski]

pacierze (daw.) — kręgosłup. [przypis edytorski]

pacierze do Przemienienia Pańskiego — zapewne modlitwa katolicka zwana Koronką do Przemienienia Pańskiego, w ramach której powtarza się „pacierze”, czyli modlitwy Ojcze Nasz i Zdrowaś Mario. [przypis edytorski]

pacierze — kręgosłup. [przypis edytorski]

pacierzem (…) klepał (daw.) — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: klepałem pacierze. [przypis edytorski]

Pacierz staruszka — wiersz Adama Naruszewicza. [przypis edytorski]

pacierz — tu: miara czasu (tyle, ile potrzeba na odmówienie pacierza). [przypis edytorski]

pacierz — tu: miara czasu (tyle, ile potrzeba na odmówienie pacierza). [przypis edytorski]

pacierz — tu: zwyczajowa miara czasu, określana na podstawie czasu potrzebnego do odmówienia modlitwy Ojcze Nasz. [przypis edytorski]

pacifice (łac.) — pokojowo. [przypis edytorski]

Pacini, Giovanni (1796–1867) — kompozytor włoski, najbardziej znany jako twórca oper. [przypis edytorski]

paciórki — dziś popr. pisownia: paciorki. [przypis edytorski]

paciórki — dziś popr. pisownia: paciorki (tu: różańce). [przypis edytorski]

paciorek — koralik. [przypis edytorski]

paciorka (daw.) — dziś r.m.: paciorek. [przypis edytorski]

paciorki — koraliki. [przypis edytorski]

paciorki — tu: różaniec modlitewny. [przypis edytorski]

pacirz — dziś popr.: pacierz. [przypis edytorski]

pacirz (gw.) — pacierz. [przypis edytorski]

pacjencja (z łac.) — cierpliwość. [przypis edytorski]

pacjencja (z łac. patientia) — cierpliwość. [przypis edytorski]

packard — luksusowy samochód produkowany w latach 1899–1958 przez amerykańskie przedsiębiorstwo Packard. [przypis edytorski]

Pac, Ludwik Michał (1778–1835) — polski oficer walczący w wojnach napoleońskich; od 1812 adiutant cesarza w randze generała brygady, odbył kampanię moskiewską, saską i francuską; uczestnik powstania listopadowego. [przypis edytorski]

pacotille (fr.) — bubel, tandeta. [przypis edytorski]

pacta conventa (łac.: przyjęte postanowienia) — zbiór zobowiązań polskich królów elekcyjnych względem szlachty; jedno z nich dotyczyło tolerancji religijnej i szanowania praw innowierców. [przypis edytorski]

pacta conventa (łac.) — uzgodnione warunki. [przypis edytorski]