Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 454 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | białoruski | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | geografia, geograficzny | grecki | gwara, gwarowe | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | norweski | polski | portugalski | potocznie | prawo, prawnicze | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | ukraiński | włoski | wojskowy | żartobliwie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 3506 przypisów.
I przepijają szaty Jezusowe — wg ewangelii św. Łukasza i św. Jana po ukrzyżowaniu Jezusa żołnierze podzielili między siebie jego szaty, rzucając losy. [przypis edytorski]
i przeszłe żale, obecne zgryzoty pokrył kir (…) sromoty — To znaczy, że myśl w grożącej teraz sromocie czarniejszą chmurą okrywała czoło Miecznika niż wszystkie inne dawniejsze i obecne troski i zgryzoty; [sromota: wstyd, hańba; Red. WL]. [przypis redakcyjny]
I przychodzili, i kładli moje grzechy na szalę… — zniekształcony cytat z I sceny V aktu Zbójców. [przypis edytorski]
i przynaglonym będzie — te słowa usunięto w wyd. z 1816 r. [przypis edytorski]
I przyprowadzili doktorzy (…) Idź, a nie grzesz więcej — scena z Biblii, z Ewangelii wg św. Jana (J 8,3-11). [przypis edytorski]
I przyszedł na nas stan, w którym… dusza zapomina całkiem o sobie (…) runą w bezdeń deszczem marnych błyskawic — A. Górski, Przededniem, Warszawa 1918 (Dusze błędne); poprzednio „Ateneum” 1901. [przypis autorski]
Ipsa (…) attritio — Augustinus Aurelius, De civitate Dei, XI, 22. [przypis tłumacza]
Ipsa (…) equis — Petronius, Fragmenta. [przypis tłumacza]
ipsae res verba rapiunt (łac.) — Rzecz sama przyciąga na język wyrazy (Cicero, De finibus bonorum et malorum, III, 5; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
ipsa (…) familiam — Terentius, Adelphoe, IV, 7, 43. [przypis tłumacza]
ipsa (…) implicat — Seneca, Epistulae morales ad Lucilium, 44. [przypis tłumacza]
ipsa (…) lubrica — Cicero, Academica, II, 21. [przypis tłumacza]
Ipsa (…) premit — Seneca, Epistulae morales ad Lucilium, LXXIV. [przypis tłumacza]
Ipsara — wyspa na M. Egejskim; mieszkańcy brali udział w powstaniu greckim w 1821, później wojska tur. dokonały na nich rzezi. [przypis edytorski]
Ipse ego (…) eram — Ovidius, Metamorphoses, XV, 160. [przypis tłumacza]
Ipse haec ego scripsi et spolia Celtica dicavi (łac.) — sam to napisałem i łupy celtyckie ofiarowałem. [przypis redakcyjny]
Ipse (…) supra est — Vergilius, Aeneida VII, 783. [przypis tłumacza]
Ipsilantis, Aleksandros (1792–1828) — jeden z przywódców walk z Turkami o niepodległość Grecji. [przypis redakcyjny]
Ipsilantis, Dimitrios (1793–1832) — grecki żołnierz, brat Aleksandrosa Ipsilantisa; jeden z przywódców powstania o niepodległość Grecji. [przypis edytorski]
Ipsi (…) obtundant — Cicero, Tusculanae quaestiones [Tusculanae disputationes], I, 33. [przypis tłumacza]
ipsissima verba (łac.) — te same słowa. [przypis edytorski]
ipso die festi Beatissimae Mariae Virginis (łac.) — w sam dzień święta (narodzenia) Najświętszej Marii Panny; obchodzone 8 września. [przypis redakcyjny]
ipso facto (łac.) — na mocy samego faktu. [przypis edytorski]
ipso facto (łac.) — na mocy samego faktu; tym samym. [przypis edytorski]
ipso facto (łac.) — przez sam fakt. [przypis edytorski]
ipso facto (łac.: przez sam fakt) — z tego powodu, w konsekwencji. [przypis edytorski]
ipso facto (łac.) — samo przez się, na mocy samego faktu. [przypis edytorski]
ipso facto (łac.) — tym samym. [przypis edytorski]
I pstrym swoim proporcem nim sławy dostąpią (…) jak orły się kąpią — kąpią się w świetle, zanim przy pomocy swych lanc z pstrymi proporcami (chorągiewkami) zaczną się kąpać w sławie. [przypis redakcyjny]
Ipsum thema (…) praestaret (łac.) — samo zagadnienie wymagało takiego badania, w którym by nasamprzód rozważono związek między metafizyką a etyką; lecz autor pominął to, czego się najusilniej domagano: sądził, że żądano postawienia jakiejś zasady etyki; tak więc umieścił tę część swojej rozprawy, w której wyprowadził związek między zasadą etyki przedłożoną przez siebie a swoją metafizyką tylko dodatkowo, jako coś, w czym daje więcej, niż żądano. [przypis tłumacza]
ira brevis furor (łac.) — właśc. Ira furor brevis est: animum rege, qui nisi paret, imperat: gniew to krótkotrwały szał: panuj nad umysłem, który jeśli nie jest ci uległy, rządzi tobą (z Listów Horacego, I, 2, 62). [przypis edytorski]
irald (daw.) — herold. [przypis redakcyjny]
ira pigra (…) alkibingarum — nazwiska apteczne leków dawnych. [przypis redakcyjny]
Irarumque (…) habenas — Vergilius, Aeneida, XII, 499. [przypis tłumacza]
iratus est (łac.) — Iz 5, 25: „jest zagniewany”. [przypis tłumacza]
I raz podnieca, raz zaś studzi żądze — w oryginale samo „studzi”, orzeczenie zgadzające się co do sensu tylko z jednym z podmiotów. Figura w języku polskim nie do naśladowania. [przypis tłumacza]
irchą — skórką baranią lub wielbłądzią. [przypis redakcyjny]
ircha — rodzaj zamszu. [przypis edytorski]
irchowy — wykonany z irchy (rodzaj zamszu). [przypis edytorski]
irdyniecki bród — mowa o Irdyniu, lewym dopływie rzeki Taśminy na Ukrainie, który płynie przez ogromne bagna. [przypis edytorski]
I. Reg. 12. — skrót z łac.: Pierwsza [Księga] Królewska, [rozdział] 12; użyty w tekście cytat pochodzi z księgi biblijnej nazywanej obecnie Pierwszą Księgą Samuela (1 Sm); dawniej, w Septuagincie (tłum. na grekę), Wulgacie (tłum. na łacinę) oraz późniejszych przekładach, cztery kolejne księgi, opowiadające chronologicznie dzieje królestwa żydowskiego od ustanowienia monarchii do upadku Jerozolimy i uprowadzenia Judejczyków do Babilonii, nosiły nazwę Ksiąg Królewskich a. Ksiąg Królów; obecnie pierwsze dwie z nich nazywa się Księgami Samuela, według nazwy przyjętej w Biblii Hebrajskiej (w której obie stanowią jedną księgę, podobnie jak obie Księgi Królewskie). [przypis edytorski]
I. Reg. 8. — skrót z łac.: Pierwsza [Księga] Królewska, [rozdział] 8; użyty w tekście cytat pochodzi z księgi biblijnej nazywanej obecnie Pierwszą Księgą Samuela (1 Sm). [przypis edytorski]
Irena — córeczka autora. [red. WL]. [przypis redakcyjny]
Irena Konopacka-Semadeni ps. „dr Konstancja” (1901–1984) — lekarka-stomatolożka, żołnierz ZWZ/AK, m.in. organizowała aklimatyzację dla cichociemnych w Warszawie, w powstaniu (w którym polegli jej mąż i syn) w Sanitariacie Okręgu Warszawskiego AK, po wojnie mieszkała w Gdańsku, Szczecinie i Warszawie. [przypis edytorski]
Irena Kowalska ps. „Irka” (1920–1944) — harcerka, uczestniczka kampanii 1939 r., w konspiracji służyła w Grupach Szturmowych, w powstaniu łączniczka w batalionie Zośka, zamordowana 24 września przez Niemców. [przypis edytorski]
Irena z Aten (ok. 752–803) — cesarzowa bizantyńska (797–802), sprawowała samodzielnie rządy jako pierwsza kobieta w historii Bizancjum. [przypis edytorski]
Iribarne (Yribarne) e Uraburu, Juan — teolog z Aragonii, kwalifikator Inkwizycji, przełożony prowincjalny bernardynów; publikował w l. 1614–1643. [przypis edytorski]
Iris a. Iryda (mit. gr.) — uskrzydlona posłanka bogów, uosabiająca tęczę. [przypis edytorski]
Iris (gr.) — po polsku również: Iryda. [przypis edytorski]
Iris (mit. gr.) — uskrzydlona posłanka bogów, personifikacja tęczy. [przypis edytorski]
Iris (mit. gr.) — uskrzydlona posłanka bogów, uosabiająca tęczę. [przypis edytorski]
Irka — córka Brzozowskiego. [przypis edytorski]
Irkuck — miasto we wschodniej Syberii nad rzeką Angara. [przypis redakcyjny]
Irlandczyk nazwiskiem Fitz-Moris — prawdopodobnie Thomas Fitzmaurice (ur. ok. 1699), Irlandczyk, który w 1734 ukończył studia medyczne w Montpellier, rok później został doktorem i pozostał tam na stałe. [przypis edytorski]
Irminsul — dąb (a. słup), który w wierzeniach starogermańskich podtrzymuje niebo; pod nim oddawano cześć bóstwu o imieniu Irmina a. Hirmin. [przypis edytorski]
Irokezi — liga plemion Indian północnoamerykańskich. [przypis edytorski]
ironia — drwiny. [przypis redakcyjny]
ironiaż — konstrukcja z partykułą wzmacniającą, inaczej „ironia że”. [przypis edytorski]
ironia zrządzenia — ironia losu; ważny termin powracający często w przemyśleniach Norwida o kondycji ludzkiej i historii. [przypis edytorski]
Ironiczna gra słów o „wzniesieniu” panów w chwili wieszania ich na szubienicy znana była od czasu wyroków w okresie insurekcji warszawskiej (por. np. „Będzie wywyższon nieco od ziemi”, Do zdrajców wywieszanych i żyjących, J. Kott, Poezja polskiego Oświecenia…, s. 378). [przypis redakcyjny]
ironie universelle (fr.) — uniwersalna ironia, powszechna ironia; prawo „uniwersalnej ironii” jest u Gaultiera związane z bowaryzmem. Być może Brzozowski pomylił się i ma na myśli inny tekst Gaultiera, La fiction universelle z 1903 roku. [przypis edytorski]
Irracjonalistyczne usiłowania, jak u Nietzschego lub Bergsona, są niczym w porównaniu z tą głębokością podporządkowanego, opanowanego irracjonalizmu, jaki jest w stanie objąć punkt widzenia Kościoła — [S. Brzozowski, Wstęp do] J. H. Newman, Przyświadczenia wiary, Lwów 1915, s. 14. [przypis autorski]
irradiacja (promieniowanie) uczuć (psych.) — przenoszenie uczuć na inne przedmioty, same w sobie uczuciowo obojętne, ale wiążące się przez podobieństwo, przestrzennie lub czasowo z zasadniczym uczuciem. [przypis edytorski]
irradiacja — złudzenie optyczne, za sprawą którego jasny przedmiot umieszczony na ciemnym tle wydaje się większy. [przypis edytorski]
irréparable (fr.) — nieodwracalny. [przypis edytorski]
irredenta — dążenie do wyzwolenia narodowego. [przypis edytorski]
irredenta — ruch dążący do wyzwolenia narodowego. [przypis edytorski]
irredenta — ruch dążący do wyzwolenia narodowego. [przypis edytorski]
irredentysta (z wł.) — członek irredenty, ruchu dążącego do wyzwolenia narodowego. [przypis edytorski]
irreductibile quid (łac.) — coś nieredukowalnego. [przypis edytorski]
irritabilis vates (łac.) — drażliwy poeta. [przypis edytorski]
irritare (łac.) — drażnić, jątrzyć. [przypis redakcyjny]
irrytacyja — irytacja; tu: pogwałcenie. [przypis edytorski]
Irtysz — rzeka w azjatyckiej części Rosji, lewy dopływ Obu. [przypis edytorski]
Irus — Żebrak w Odyssei. [przypis tłumacza]
Irving i Lemaître — znani ówcześni aktorzy: Henry Irving, właśc. John Henry Brodribb (1838–1905): słynny angielski aktor, reżyser i menadżer teatralny, pierwszy aktor, któremu nadano szlachectwo (1895); Frédérick Lemaître (1800–1876): jeden z najwybitniejszych aktorów francuskich XIX w. [przypis edytorski]
Irving, Washington (1783–1859) — amerykański pisarz, biograf i historyk. [przypis edytorski]
Iryda a. Iris — (mit. gr.) bogini tęczy, posłanka bogów. [przypis edytorski]
Iryda a. Iris (mit. gr.) — bogini tęczy, posłanka bogów. [przypis edytorski]
Iryda a. Iris (mit. gr.) — uskrzydlona posłanka bogów, personifikacja tęczy. [przypis edytorski]
Iryda a. Iris (mit. rzym. i gr.) — bogini tęczy, wysłanniczka bogów, służka Junony (w mit. gr. Hery). [przypis edytorski]
Iryda a. Irys — bogini jutrzenki, posłanka bogów. [przypis edytorski]
Iryda a. Irys — bogini jutrzenki, posłanka bogów. [przypis edytorski]
Iryda a. Irys (mit. gr.) — bogini jutrzenki, posłanka bogów. [przypis edytorski]
irydektomia — operacja wycięcia fragmentu tęczówki. [przypis edytorski]
Irydion dobywa tabliczek i stylem pisze na nich — Starożytni nosili zawsze przy sobie tabliczki polane cieniuchną warstwą wosku, po której pisali ostrym metalowym piórem zwanym stylus. Ten stylus zatknięty mieli zwykle u przepaski tuniki używali go czasem miasto [tj. zamiast; red WL] puginału. Większa część spiskowych, którzy zabili Cezara, przyszła do senatu uzbrojona tylko w stylusy. Brutus pchnął go stylusem. [przypis autorski]
Irydion — dramat Zygmunta Krasińskiego, powstały w 1835 r. [przypis edytorski]
Irydion — dramat Zygmunta Krasińskiego z 1835 roku. Jednym z ważniejszych problemów poruszanych w tym utworze jest konflikt między dążeniem do słusznego celu a nieszlachetną motywacją działań (obalenie tyranii za pomocą podstępu i jest motywowane żądzą zemsty). [przypis edytorski]
Irydion — główny i tytułowy bohater dramatu Zygmunta Krasińskiego wydanego w 1836 r. Akcja utworu przedstawia spisek Irydiona w celu obalenia despotycznej władzy. [przypis edytorski]
Irydionie — Tak zwraca się Słowacki do Zygmunta Krasińskiego, autora dramatu z czasów rzymskich, za panowania Heliogabala, pt. Irydion; imię tytułowego bohatera nawiązuje do Irydy, bogini tęczy oraz samej tęczy jako biblijnego znaku przymierza między Bogiem a ludźmi po potopie. [przypis edytorski]
Irydion — imię bohatera dramatu Zygmunta Krasińskiego, które w swym brzmieniu kryje zarówno nawiązanie do Irydy, gr. bogini tęczy, posłanki bogów, jak również do bibl. znaczenia tęczy jako symbolu pojednania Boga z ludźmi; Irydion, początkowo kierujący się żądzą zemsty na ciemiężycielach jego ojczyzny, Grecji, ostatecznie doznaje oświecenia i można sądzić, że jego losem jest w przyszłości podążanie za naukami Chrystusa i odrodzenie się w Polsce. [przypis edytorski]
Irydion — imię bohatera dramatu Zygmunta Krasińskiego, które w swym brzmieniu kryje zarówno nawiązanie do Irydy, gr. bogini tęczy, posłanki bogów, jak również do bibl. znaczenia tęczy jako symbolu pojednania Boga z ludźmi; Irydion, początkowo kierujący się żądzą zemsty na ciemiężycielach jego ojczyzny, ostatecznie doznaje oświecenia i można sądzić, że jego losem jest w przyszłości podążać za naukami Chrystusa. [przypis edytorski]
Irydion — jeden z dwóch głównych (obok Nie-Boskiej komedii) dramatów Zygmunta Krasińskiego (1812–1859). [przypis edytorski]
Iryjczyk (daw.) — Irlandczyk. [przypis edytorski]
Irys a. Iris (mit. gr.) — uskrzydlona posłanka bogów, personifikacja tęczy. [przypis edytorski]
Irys a. Iris (mit. gr.) — wysłanniczka bogów, personifikacja tęczy. [przypis edytorski]
Irys (mit. gr.) — Iris a. Iryda, bogini jutrzenki, wysłanniczka bogów, tęcza. [przypis edytorski]
Irys (mit. gr.) — posłanka Bogów, oznajmiała ich polecenia; potrafiła stworzyć tęczę oraz latać szybciej niż Hermes, przedstawiana ze złotymi skrzydłami i w kolorowej sukni. [przypis edytorski]
Irys (mit. gr.) — właśc. Iris, Iryda; bogini tęczy, władająca również chmurami i deszczem. [przypis edytorski]
irytować — zachwiać, podkopać. [przypis redakcyjny]
