Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | astronomia | biologia, biologiczny | chemiczny | dawne | filozoficzny | fizyka | francuski | geologia | grecki | hebrajski | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | portugalski | potocznie | przestarzałe | przymiotnik | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie
Według języka: wszystkie | English | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 3024 przypisów.
etruski — odnoszący się do Etrusków; Etruskowie: lud zamieszkujący w starożytności północną Italię (Etrurię), początkowo dominujący nad Rzymianami, w III w. p.n.e. całkowicie przez nich podbity i wchłonięty. [przypis edytorski]
Etruskowie — lud, zamieszkujący płn. Italię od VII w. p.n.e. do I w. n.e., podbity przez Rzymian. [przypis edytorski]
Etruskowie — lud zamieszkujący w starożytności północną Italię, początkowo dominujący nad Rzymianami, w III w. p.n.e. całkowicie przez nich podbity i wchłonięty. [przypis edytorski]
Et secum (…) certat — Claudian, In eutropium I, 237. [przypis tłumacza]
et securitatis ab impetitione et insidiis malecontentorum (łac.) — ubezpieczenia go od napaści i zamachów ze strony malkontentów. [przypis redakcyjny]
et separavit Deus gentes, secundum linguas earum (łac.) — i rozdzielił Bóg narody według ich języków. [przypis edytorski]
etsi caelum ruet, impavidum ferient ruinae (łac.) — choć niebo runie, nieulękłego przywalą gruzy (Horatius, Carmina, III, 3, 7; cytat niedokładny). [przypis redakcyjny]
Et sicut omnes… (łac.) — I jako wszystko wyszło od jednego pomyśleniem jednego, tak wszystko wywodzi swój początek od tej jednej rzeczy: przystosowania. [przypis autorski]
Et s'il ne s'y trouve pas, à Francfourt (fr.) — A jeżeli go tam nie ma, w Frankfurcie. [przypis redakcyjny]
Et si male nunc, non olim sic erit (łac.) — jeżeli teraz źle, nie zawsze tak ma być; fragm. z Horacego. [przypis edytorski]
et similia (łac.) — i tym podobne. [przypis redakcyjny]
et sine consensu ordinum (łac.) — i bez pozwolenia stanów. [przypis redakcyjny]
et si non mi noces fortuna (łac.) — i jeżeli mi nie przeszkodzisz, fortuno. [przypis edytorski]
Et si quidem fuerit domus illa digna, veniet pax vestra super eam. Si autem non fuerit digna, pax vestra revertetur ad vos (łac.) — A jeśli dom ów będzie godzien, pokój wasz wstąpi do niego; jeśli jednak nie będzie godzien, pokój wasz wróci do was; [w zakończeniu raczej: „(…) odwróci się od was”; red. WL]. [przypis redakcyjny]
et sis memor mei ultinam! (łac.) — i obyś pamiętał o mnie [przypis redakcyjny]
et sola ni sicca secum spatiatur arena (łac.) — sam piasek, choć nie suchy, rozpada się. [przypis redakcyjny]
Et solem (…) Thebas — Vergilius, Aeneida, IV, 470. [przypis tłumacza]
et specialiter (łac.) — a zwłaszcza. [przypis redakcyjny]
Et sua (…) Tempestas — autor nieznany. [przypis tłumacza]
et sufftcientem expeditionem (łac.) — i dostateczną odprawę. [przypis redakcyjny]
Et supera (…) poetae — Lucretius, De rerum natura, 5, 327. [przypis tłumacza]
et super nivem dealbabor (łac.) — a nad śnieg wybieleję (fragm. pokutnego biblijnego Psalmu 51, znanego także pod incipitowym tytułem Miserere, w katolicyzmie należącego do liturgii eucharystycznej). [przypis edytorski]
et supetlectili, per subordinatos (łac.) — i ruchomości przez nasłanych ludzi. [przypis redakcyjny]
et ta soeur! (fr.) — i twoja siostra! [przypis edytorski]
Et tellus (…) agricolarum — Lucretius, De rerum natura, II, 1157. [przypis tłumacza]
et tentatum contemni (łac.) — i zamiaru poniechałem. [przypis redakcyjny]
et toties exprobrabant (łac.) — i tylekroć wyrzucali. [przypis redakcyjny]
et totius christianitatis (łac.) — i całego chrześcijaństwa. [przypis redakcyjny]
Et tribuit eis petitionem eorum (łac.) — I spełnił prośbę ich (parafraza Ps 106, 15). [przypis edytorski]
Et tu Brute (łac.) — fragment zdania Et tu, Brute, contra me! (I ty, Brutusie, przeciwko mnie!), które miał wypowiedzieć Juliusz Cezar (100–44 p.n.e.), zaatakowany w Senacie rzymskim przez zamachowców. Marcus Junius Brutus młodszy (85–42 p.n.e.) był rzymskim politykiem, cieszył się zaufaniem Cezara, ale przystąpił do spisku, który został zawiązany, aby powstrzymać Cezara przed sięgnięciem po władzę absolutną. [przypis edytorski]
et tu Brute (łac.) — i ty, Brutusie. [przypis edytorski]
Et tu conversus confirma fratres tuos (łac.) — Łk 22, 32: „A ty nawróciwszy się, utwierdzaj braci twoich”. [przypis tłumacza]
Et tu ergo custodies pactum meum (łac.) — „I utwierdzę przymierze moje między mną a tobą… iżbym ci był Bogiem… Ty więc będziesz strzegł mego przymierza”. [przypis tłumacza]
Et (…) tunicas — Catullus, 95, 4. [przypis tłumacza]
et ubi (łac.) — a gdzie. [przypis edytorski]
et unum quemque eo prestantiorem quo proximiorem illi deo deorum (łac.) — a każdy z nich był tym ważniejszy, im bliższy temu bogu bogów. [przypis edytorski]
et usus cohabitandi (łac.) — i nawyk pożycia. [przypis redakcyjny]
et varia (łac.) — i różne inne. [przypis redakcyjny]
et varia (łac.) — i różne rzeczy. [przypis redakcyjny]
Et velut (…) iter — Vergilius, Aeneida, XII, 521. [przypis tłumacza]
Et veniunt (…) canunt (łac.) — „I bluszcze ślą swe pędy raźniej na swobodzie,/ I głóg piękniej wybuja na samotnej skałce,/ I ptak śpiewa najmilej nieuczony, wolny” (Propertius, Elegiae, I, 2, 10; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
Et Verbum caro factum est (łac.) — A Słowo ciałem się stało. [przypis edytorski]
Et via (…) dolore est (łac.) — „W końcu z trudem boleść otwarła drogę głosowi” (Vergilius, Aeneida, XI, 151; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
et votre (fr.) — a pański. [przypis edytorski]
Et vous m'en donnez d'essayer d'une comtesse. (fr.) — a pani wzbudza we mnie ochotę na hrabinę. [przypis edytorski]
Et vulgo (…) colore — Lucretius, De rerum natura, IV, 72. [przypis tłumacza]
Et (…) vultus — Ovidius, Amores I, 7, 21. [przypis tłumacza]
etyczne prazjawisko — Ethisches Ur-Phänomen. [przypis redakcyjny]
Etyjopom czystym — i dlatego godnym podejmować bogów na uczcie. [przypis edytorski]
Etyka — definicja patosu Etyki Barucha Spinozy, filozofa niderlandzkiego (1632–1677). [red. WL]. [przypis edytorski]
Etyka ma za zadanie wytworzenie świadomości w stwarzaniu życia przez człowieka. (…) Etyka nie mówiła o typie istnienia, utrzymującego się wobec przyrody — S. Brzozowski, Filozofia Fryderyka Nietzschego, „Przegląd Filozoficzny” 1912, s. 491. [przypis autorski]
Etyka Nietzschego jest kategorycznym imperatywem treści. (…) Każda cząstka, każdy atom, okruch człowieczeństwa jest święty — S. Brzozowski, Fryderyk Nietzsche, Stanisławów 1907, s. 44. [przypis autorski]
etyka Schopenhauera jest opisowa — etyczne rozważania zawiera, księga 4: Die Welt als Wille: bei erreichter Selbsterkenntnis Bejahung oder Verneinung des Willens zum Leben, I. 353, II. 541 oraz Die beiden Grundprobleme der Ethik, III. 345. [przypis redakcyjny]
etykieta — kartka z napisem o charakterze stałego zaklasyfikowania do odpowiedniej grupy przedmiotów. [przypis redakcyjny]
etykietalniejsza — bardziej zgodna z etykietą, oficjalniejsza. [przypis edytorski]
etykietalny — wynikający z etykiety, oficjalny. [przypis edytorski]
etykieta — obowiązujący sposób zachowania się w pewnych środowiskach. [przypis edytorski]
etykieta — tu: naklejka, nalepka. [przypis edytorski]
etymologia — nauka o pochodzeniu słów. [przypis edytorski]
etymologia nazwy miejscowości — (ang.) thorn oznacza cierń, (ang.) field pole, zatem Thornfield to pole cierniowe. [przypis edytorski]
etymologia — pochodzenie danego wyrazu; nauka zajmująca się pochodzeniem wyrazów. [przypis edytorski]
etymologia — pochodzenie wyrazu a. nauka badająca tę kwestię. [przypis edytorski]
etymologia słowa aktor — z łac. ago, agere, egi, actum: działać; actio: działanie, działalność; actor: sprawca, wykonawca. [przypis edytorski]
Etyopia — Afryka. [przypis redakcyjny]
Eú-ho-e, Eú-ho-e, Bromiu! (akcent na Eú) — okrzyk szalejących Bakchantek; Bromios nazywa się Dionizos-Bakchus od zgiełku i hałasu, jakim odznaczały się jego pochody; Menechmus udając szał, wpada w komicznie patetyczny ton i naśladuje styl, jakim przemawiają w tragedii osoby „opętane przez bóstwo”, a więc szaleńcy i wróżbiarze. [przypis tłumacza]
Euadne (mit. gr.) — żona Kapaneusa, jednego z uczestników wyprawy przeciw Tebom, po śmierci męża rzuciła się na jego pogrzebowy stos. [przypis edytorski]
Eubea — druga co do wielkości z wysp greckich, ciągnąca się wzdłuż wschodniego wybrzeża środkowej Grecji, oddzielona od Beocji wąską cieśniną Euripos. [przypis edytorski]
Eubea — druga co do wielkości z wysp greckich, położona naprzeciw wschodnich wybrzeży środkowej Grecji. [przypis edytorski]
Eubea — wielka wyspa naprzeciw Lokrydy, Beocji, Attyki. [przypis tłumacza]
Eubea — wyspa u wybrzeży Attyki i Beocji. [przypis edytorski]
Eubejczyków — Eubea jest po Krecie największą wyspą grecką. Sławniejsze jej miasta są Chalkis i Eretria. Do pierwszego attyckiego Związku Morskiego należało około 12 państw eubejskich. Gdy odpadły od Aten, Ateny podbiły wyspę i wysłały tam kolonistów (kleruchów) w 445 r. przed Chr. W 411 r. podniosły eubejskie miasta bunt i pod wpływem Sparty założyły związek państw eubejskich. W r. 371 i 362 sprzymierzyła się Eubea z Beocją. [przypis tłumacza]
eubejskie Kume — Kume, osada Chalcydejczyków z Eubei. [przypis edytorski]
Eucalyptus gunni (biol.) — eukaliptus Gunna (a. górski), drzewo z rodziny mirtowatych pochodzące z Tasmanii; jego słodki sok po sfermentowaniu przypomina cydr (jabłecznik, napój alkoholowy z soku jabłkowego). [przypis edytorski]
Eucalyptus robusta (biol.) — drzewo z rodziny mirtowatych pochodzące z wybrzeży wsch. Australii, uprawiane w wielu krajach na świecie jako drzewo przydrożne i opałowe. Rodzaj manny, białą substancję o przyjemnym, słodkim smaku wydziela inny gatunek eukaliptusa, Eucalyptus viminalis. [przypis edytorski]
eudajmonizm a. eudemonizm — pogląd etyczny, zgodnie z którym najwyższym dobrem i celem człowieka jest szczęście. [przypis edytorski]
eudajmonizm — pogląd etyczny, według którego najwyższym dobrem jest odczuwanie szczęścia i dlatego osiągnięcie go jest celem człowieka. [przypis edytorski]
Eudajmon — sławny astrolog. [zapewne jednak Valerius Eudaemon, współpracownik i bibliotekarz cesarza Hadriana, prefekt Egiptu w czasach Antoninusa Piusa; red. WL]. [przypis tłumacza]
eudemonia (gr.) — stan najwyższego szczęścia (w tym znaczeniu słowo to występuje jako termin filoz.), uspokojenia, spełnienia, pomyślności. [przypis edytorski]
Eudoksos z Knidos (ok. 408–ok. 355 p.n.e.) — grecki astronom i matematyk, uczeń i przyjaciel Platona. [przypis edytorski]
Eudoksos z Knidos (ok. 408–ok. 355 p.n.e.) — sławny astronom [i matematyk], uczeń i przyjaciel Platona. Ostatnie swe lata przeżył na szczycie wysokiej góry, by mieć zawsze przed oczyma gwiaździste niebo. [przypis tłumacza]
Eudoksus, który z rozkoszy czynił najwyższe dobro (…) — Diogenes Laertios, Życie Eudoxa [w:] Żywoty i poglądy słynnych filozofów, VIII, 88. [przypis tłumacza]
Eudymion (mit. gr.) — królewicz z Elidy, piękny młodzieniec, ukochany Selene (bogini Księżyca; rzym. Luna) i Hypnosa (boga Snu); za zdrożną miłość do bogini Hery został ukarany przez Zeusa snem wiecznym; spoczywał w grocie góry Latmos, gdzie każdej nocy odwiedzała go zakochana w nim bogini Księżyca; na jej prośbę został obdarzony przez Zeusa wieczną młodością; symbol piękna śmierci. [przypis edytorski]
Euenos z Paros (V w. p.n.e.) — grecki filozof i poeta, współczesny Sokratesowi, kilkakrotnie wzmiankowany w dialogach Platona, cytowany przez Arystotelesa. [przypis edytorski]
eufemizm — środek stylistyczny, polegający na wymianie danego wyrazu na inne, łagodniejsze sformułowanie. [przypis edytorski]
eufonia (muz.) — przyjemnie brzmienie, harmonijny dobór dźwięków. [przypis edytorski]
eufonia — tu: unikanie trudnych połączeń fonetycznych; harmonijne brzmienie głosek w wyrazie. [przypis edytorski]
eufoniczny — tu: oparty na podobnym brzmieniu słów. [przypis edytorski]
euforbia — roślina zielna lub drzewiasta z rodziny wilczomleczowatych. [przypis edytorski]
Euforb — wojownik trojański, zadał Patroklosowi pierwszy cios, dzięki czemu Hektor pokonał osłabionego przeciwnika. [przypis edytorski]
euforia — stan błogiego, radosnego nastroju. [przypis redakcyjny]
Euforion — Historyk i archiwariusz Antiocha Wielkiego w Syrii. [przypis tłumacza]
Euforion (mit. gr.) — syn Achillesa i Heleny, uosobienie poezji; w Fauście jego los to alegoryczne przedstawienie życia Byrona. [przypis edytorski]
Eufrates — stoik [zapewne filozof znany z listu Pliniusza Młodszego; red. WL]. [przypis tłumacza]
Eugène Viollet-le-Duc (a. Viollet-Leduc; 1814–1879) — fr. architekt, archeolog i pisarz; jego ojcem był pisarz Emmanuel-Louis-Nicolas Viollet-le-Duc (1781-1857). [przypis edytorski]
Euge, euge! teraz je pożerajmy, teraz pośliznęła się noga ich, odjąć się nam nie mogą — parafraza Ps 34, 25 (Wulgata: Non dicant in cordibus suis: Euge, euge, animae nostrae; nec dicant: Devoravimus eum; w tłum. Wujka: „Niechaj nie mówią w sercach swoich: Ehej, Ehej, duszy naszej! i niech nie mówią: Pożarliśmy go”). [przypis edytorski]
Euge! Euge! — Wykrzyknik, to samo co „nuż, a nuż” po polsku. [przypis autorski]
Eugenia cauliflora, ob.: Plinia cauliflora (biol.) — drzewo z rodziny mirtowatych, rosnące w Brazylii, o białych kwiatach i czarnofioletowych, smacznych owocach (jabuticaba), z powodu nietrwałości często przerabianych na dżemy, galaretki, soki lub wina. [przypis edytorski]
Eugenia, cesarzowa francuska, właśc. Maria de Montijo de Guzmán (1826–1920) — arystokratka hiszpańsko-szkocka, żona Napoleona III, ostatnia monarchini francuska (1853–1871); po klęsce pod Sedanem (1870), gdzie do niewoli trafił jej mąż, przebywała na emigracji w Wielkiej Brytanii. [przypis edytorski]
Eugenia pimenta, ob. Pimenta dioica (biol.) — korzennik lekarski, gatunek drzewa z rodziny mirtowatych występującego w tropikalnych rejonach Ameryki Środkowej oraz płn. rejonach Ameryki Płd; jego owoce to przyprawa znana pod nazwą ziela angielskiego. [przypis edytorski]
eugeniczny — odnoszący się do eugeniki; eugenika (z gr. eugenes: dobrze urodzony): idea ulepszania gatunku poprzez tworzenie warunków pozwalających na rozwój dodatnich cech dziedzicznych i ograniczenie cech ujemnych, w szczególności przez odpowiednie dobieranie przyszłych rodziców o odpowiednich cechach. Pojęcie wykorzystywane w ideologii nazistowskiej, po drugiej wojnie światowej stało się niepopularne. [przypis edytorski]
