Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 454 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | polityczny | portugalski | potocznie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 7499 przypisów.
Das nackte Leben (niem.) — nagie życie. [przypis edytorski]
das Patschhändchen (niem.) — die Patschhändchen: dziecięce rączki; das Patschhändchen: (prawdopodobnie) nieporadna, dziecięca pieszczota; całe urwane zdanie: Das Patschhändchen her!… może oznaczać: „Co tu robią te niezgrabne rączki”, „co to za dziecięce pieszczoty” itp. [przypis edytorski]
Das Schöne… es steckt in Blut (niem.) — Piękno… to kwestia krwi. [przypis edytorski]
Das Selbst — najwewnętrzniejsza istota człowieka, głębsza i potężniejsza od jaźni (das Ich). Nietzsche w Zaratustrze utożsamia das Selbst z ciałem. Br. Trentowski dał na to pojęcie wyraz Sób, sobu, ale wyraz ten się nie przyjął. [przypis tłumacza]
Das sind schon die Russen gegenüber (niem.) — naprzeciwko to są już Rosjanie. [przypis edytorski]
das Sinnbild ist so alt wie Sprache und Dichtung selbst — E. Lowry Duthie, L'influence du symbolisme français dans le renouveau poétique de l'Allemagne, Paris 1933, s. 398; [das Sinnbild ist (…) Dichtung selbst (niem.): alegoria jest równie stara jak sam język i poezja; red. WL]. [przypis autorski]
d'Assoucy, Charles Coypeau (1605–1677) — francuski autor piszący burleski, muzyk, przyjaciel Cyrana de Bergerac i Moliera. [przypis edytorski]
das szwung (zniekszt. niem. der Schwung) — impet, rozmach. [przypis edytorski]
Da steht er! (niem.) — Tam stoi! [przypis edytorski]
Das Thema andern sollen Sie (niem.) — powinien pan zmienić temat. [przypis edytorski]
Das tych koc sakrament — ta fraza zostanie rozwinięta w dalszej części pamiętnika. [przypis edytorski]
das überschaumend Temperament (niem.) — nadmiernie buzujący (wzburzony) temperament. [przypis edytorski]
das verflucht sentimentale: das Polakische — cholerna sentymentalność: Polactwo (neol. Polakische). [przypis edytorski]
das verrückte Kanguru (niem.) — ekstrawagancki kangur. [przypis edytorski]
das wirkliche Deutschland (niem.) — prawdziwe Niemcy. [przypis edytorski]
Das wurden Juden, das konnten nur Juden werden, Männer aus einem so erzogenen Volke (niem.) — To byli Żydzi, to mogli być tylko Żydzi, ludzie z narodu wychowanego w ten sposób (Lessing, Wychowanie rodzaju ludzkiego, 18). [przypis edytorski]
dasz gardło wnetże y pozbędziesz głowy (starop.) — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że; inaczej: wnet [tj. wkrótce] dasz gardło [pod miecz] i zostaniesz pozbawiony głowy. [przypis edytorski]
Daszkiewicz, Cyprian (1803–1829) — członek Zgromadzenia Filaretów; pochodził z Podlasia, uczeń szkół białostockich i Uniwersytetu Wileńskiego, prawnik i historyk; w procesie filaretów skazany na zesłanie wgłąb Rosji; od roku 1826 przebywał w Moskwie, gdzie zmarł w grudniu 1829 r. śmiercią samobójczą; w okresie moskiewskim swego życia przyjaźnił się blisko z Mickiewiczem, był nieszczęśliwie zakochany w Karolinie Jaenisch, poetce i malarce, zaręczonej z Mickiewiczem w l. 1827–1829. [przypis edytorski]
daszli — konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: czy dasz. [przypis edytorski]
Dasz radę Słowackiemu — do monografii o Słowackim przygotowywał się Brzozowski już od 1908 r. Patrz Głosy wśród nocy, str. 84. [red. WL]. [przypis redakcyjny]
das Zusammentreffen der slav. und der arischen Wörter in „Gott” läszt vermuten, dasz die Slaven das Wort von den iranischen Scythen übernommen haben (niem.) — Zbieżność słowiańskiego i aryjskiego slowa ”Bóg” pozwala podejrzewać, że Słowianie przejęli to słowo od irańskich Scytów. [przypis edytorski]
Daszyńska-Golińska, Zofia (1866–1934) — ekonomistka; docentka w Akademii Humboldta w Berlinie w l. 1896–1898; związana z krakowskim „Życiem” do października 1898 (współpracę zakończyło jej oświadczenie opublikowane w nr. 47 z 1898 r.). [przypis edytorski]
Daszyńska-Golińska, Zofia Emilia (1860–1934) — polska ekonomistka, historyczka gospodarki, działaczka społeczna, tłumaczka. Uzyskała stopień doktora filozofii w Zurychu. W latach 1896–98 była docentem Akademii Humboldta w Berlinie. W 1909 została profesorem ekonomii społecznej w Wolnej Wszechnicy Polskiej w Warszawie. [przypis edytorski]
Daszyński, Ignacy (1866–1936) — polityk Polskiej Partii Socjalistycznej, premier rządu lubelskiego w roku 1918, wieloletni marszałek Sejmu; tu: nawiązanie do początków jego kariery jako polityka: od 1897 r. w parlamencie wiedeńskim Daszyński był szefem klubu poselskiego Związku Posłów Socjalno-Demokratycznego, a 12 maja 1902 został radnym Krakowa i aktywnie zajmował się sprawami socjalnymi, związanymi z krakowską infrastrukturą, działał w miejskiej komisji przemysłowej, węglowej i kanałów spławowych. [przypis edytorski]
Daszyński, Ignacy (1866–1936) — polityk Polskiej Partii Socjalistycznej, premier rządu lubelskiego w roku 1918, wieloletni marszałek Sejmu. [przypis edytorski]
Daszyński, Ignacy (1866–1936) — polityk socjalistyczny, działacz PPS, marszałek Sejmu. [przypis edytorski]
Daszyński, Ignacy (1866–1936) — polski polityk socjalistyczny, publicysta i pisarz polityczny. [przypis edytorski]
Daszyński, Ignacy (1866–1936) — współzałożyciel Polskiej Partii Socjalno-Demokratycznej, działacz PPS; poseł do parlamentu wiedeńskiego (1897–1918), premier rządu lubelskiego (1918); od 1919 poseł na sejm II Rzeczypospolitej, marszałek sejmu (1928–1930). [przypis edytorski]
Daszyński, Ignacy (1866–1936) — współzałożyciel Polskiej Partii Socjalno-Demokratycznej, działacz PPS; w latach 1897–1918 poseł do parlamentu wiedeńskiego, premier rządu lubelskiego w roku 1918; od 1919 r. poseł na sejm II Rzeczypospolitej, marszałek sejmu w l. 1928–1930. [przypis edytorski]
Daszyński, Ignacy (1866–1936) — współzałożyciel Polskiej Partii Socjalno-Demokratycznej, marszałek sejmu w latach 1928–1930. [przypis edytorski]
daszże — konstrukcja z partykułą -że; znaczenie: czy dasz. [przypis edytorski]
data — dar. [przypis redakcyjny]
data (łac.) — dane. [przypis edytorski]
Datan i Abiron (bibl.) — synowie Eliaba, buntujący się przeciw Mojżeszowi, za co pochłonęła ich ziemia. [przypis edytorski]
dataria (z łac. datare: datować) — władza w kurii rzymskiej zajmująca się sprawami łask, rozdzielaniem pomniejszych beneficjów i potwierdzaniem aktów prawnych wydawanych przez stolicę apostolską. [przypis edytorski]
Data ta odpowiada ściśle dacie rozstania się Goethego z Charlottą Buff. [przypis redakcyjny]
Datę pierwszej publikacji poglądów Lamarcka znalazłem w znakomitej historii tych poglądów autorstwa Izydora Geoffroya St. Hilaire (Histoire Naturelle Generale t. II, str. 403, 1859); w dziele tym znajduje się również dokładne streszczenie opinii Buffona w tej kwestii. Rzecz to ciekawa, na ile dziad mój, Erazm Darwin, w swej Zoonomia (t. I, str. 500-510), wydanej w roku 1794, wyprzedził zarówno poglądy, jak i błędy Lamarcka. Według Izydora Geoffroya Goethe był stanowczym zwolennikiem podobnych poglądów, jak to widać z wstępu do dzieła pisanego w latach 1794 i 1795, ale wydanego znacznie później. Goethe wyraźnie wypowiada (por. Goethe als Naturforscher przez dra Karola Medinga, str. 34), że na przyszłość naturalistów obchodzić będzie pytanie np. w jaki sposób bydło nabyło rogi, ale nie w jakim celu je posiada. Mamy tutaj zadziwiający przykład równoczesnego prawie powstawania podobnych poglądów, gdyż Goethe w Niemczech, dr Darwin w Anglii i Geoffroy St. Hilaire (jak zobaczymy to poniżej) we Francji doszli w latach 1794–95 do tych samych wniosków w kwestii pochodzenia gatunków. [przypis autorski]
Date mi un soldo! (wł.) — Dajcie solda (drobną monetę). [przypis edytorski]
datis (łac.) — datków. [przypis edytorski]
Dativ (niem.) — celownik. [przypis edytorski]
dativo (łac.) — w celowniku. [przypis edytorski]
Da (…) toczno barinia (ros.) — tak (…) dokładnie, proszę pani. [przypis edytorski]
Dato e Iradier, Eduardo (1856–1921) — hiszpański polityk i prawnik, trzykrotny premier Hiszpanii (1913–1915, 1917 i 1920–1921). [przypis edytorski]
dat pretium servata salus potiorque metallo est (łac.) — wartość nadaje dobro powszechne, nad kruszec droższe. [przypis redakcyjny]
Da treść dwudziestej z mojej pierwszej pieśni — Boska komedia składa się z trzech pieśni: pierwszą jest Piekło, drugą Czyściec, a trzecią Raj. [przypis redakcyjny]
Dat. (skrót od łac. datum) — dano (domyślnie: list posłańcowi). [przypis redakcyjny]
D. Attas, Lockean Justification of intellectual property, [w:] A. Gosseries, A. Morciano, A. Strowel [red.], Intellectual and property theories of justice, 2010, s. 30. [przypis autorski]
D. Attas, Lockean Justification…, s. 30. [przypis autorski]
datuk besar (mal.) — wielki naczelnik. [przypis edytorski]
Datum Camberiaci — „Dan w Chamberi”; parodia terminu edyktów królewskich. [przypis tłumacza]
datum est animae liberum arbitrium, quod qui nugatoriis ratiocinationibus labefactare conantur, usque adeo coeci sunt, ut caet — daną jest duszy wolna wola, a ci, którzy się starają ją obalić za pomocą napuszystych wniosków, są do tego stopnia ślepi, że (…). [przypis tłumacza]
datum (łac.) — dany (w znaczeniu: napisany). [przypis edytorski]
datum z Myślimic — dane z Myślenic; tzn. pisane z Myślenic. [przypis edytorski]
datura — bieluń, rodzaj roślin z Ameryki, używanych przez Indian do wywoływania halucynacji. [przypis edytorski]
datury — krzewy bardzo wysokie, rosnące w rowach, w Ameryce. [przypis autorski]
Daudet, Alphonse (1840–1897) — czołowy francuski pisarz i publicysta. [przypis edytorski]
Daudet, Alphonse (1840–1897) — czołowy fr. pisarz i publicysta; wchodził w skład Akademii Goncourtów od jej założenia. [przypis edytorski]
Daudet, Alphonse (1840–1897) — francuski pisarz; autor książek poświęconych m.in. Prowansji, z której pochodził: np. Tartarin z Taraskonu (1872). [przypis edytorski]
Daudet, Léon (1867–1942) — francuski literat, publicysta; monarchista i antysemita, razem z Charles'em Maurras utworzył nacjonalistyczną „Action Française”, popierał faszyzm Mussoliniego i Franco. [przypis edytorski]
Daudet, Leon (1867–1942) — literat, publicysta; monarchista i antysemita, razem z Charles'em Maurras utworzył nacjonalistyczną „Action Française”. [przypis edytorski]
Daudet, Leon (1867–1942) — pisarz francuski. [przypis edytorski]
Daug, właśc. Daugi a. Dougi, litew. Daugai — miasto położone ok. 80 km na płd. zachód od Wilna. [przypis edytorski]
Daulis — miasto greckie w Fokidzie, ob. Daulia. [przypis edytorski]
Daumier, Honoré (1808–1879) — grafik i malarz francuski, przedstawiciel realizmu. [przypis edytorski]
Daunia — region w Apulii, w płn. Włoszech. [przypis edytorski]
Daunowie — przedhistoryczny naród, mieszkający w późniejszej Apulii, w płd. Italii. [przypis redakcyjny]
Daunus (mit. rzym.) — jeden z królów Apulii. [przypis edytorski]
Daunus — wg Eneidy Wergiliusza król Apulii, ojciec Turnusa. [przypis edytorski]
Daura — córka Armina. [przypis redakcyjny]
Dauthendey, Max (1867–1917) — niemiecki nowelista, dramaturg i poeta. [przypis edytorski]
Dautmergen — miejscowość i gmina w Niemczech, w kraju związkowym Badenia-Wirtembergia. W 1944 r. założono tutaj obóz koncentracyjny, którego więźniem był m.in. Tadeusz Borowski. [przypis edytorski]
dau — tradycyjny arabski statek żaglowy, z jednym lub kilkoma żaglami, używany u wybrzeży Półwyspu Arabskiego, Indii i wschodniej Afryki. [przypis edytorski]
D'autres l'ont possédé, je le sais… (fr.) — Wiem, że inni ją posiedli… Tak, pierwszy zaznał tej winorośli o owocach złoconych promieniami słońca Orientu! Drugi kąpał się w jej spokojnym nurcie! Trzeci upił się kroplą nocy pełnej smutnych gwiazd!… Cóż mnie oni obchodzą! Ja jeden naprawdę wiem, co mi dała… (tłum. Szymon Kowalski) [przypis edytorski]
d'autres morceaux, encore plus beaux (fr.) — inne utwory, jeszcze piękniejsze. [przypis edytorski]
D'Avenel, Georges (1855–1939) — francuski historyk i ekonomista. [przypis edytorski]
Davenport, Fanny (1850–1898) — aktorka teatralna, pochodzenia angielsko-amerykańskiego; największą sławę przyniosły jej występy z własnym zespołem. [przypis edytorski]
Da vicino, da vicino! Sto per la notte eon alcune amiche mia (wł.) — Z bliska, z bliska! Zostaję na noc z kilkoma przyjaciółmi. [przypis edytorski]
David d'Angers, Jean Pierre (1788–1856) — rzeźbiarz fr., znakomity portrecista; wykonał m.in. znany z licznych reprodukcji medalion z podobizną Mickiewicza. [przypis redakcyjny]
David, Jaques-Louis (1748–1825) — francuski malarz, główny reprezentant klasycyzmu. [przypis edytorski]
David Strauss (1808–1874) — pisarz i filozof niem., prof. teologii, uczeń Hegla i Schleiermachera, wykładowca filozofii; autor Das Leben Jesu. Kritisch bearbeitet („Życie Jezusa. Opracowanie krytyczne”; 1835), książki uzasadniającej traktowanie chrześcijańskich opowieści ewangelicznych jako mitologii powstałej w I i II w. n.e., przy jednoczesnej afirmacji wartości chrześcijaństwa w zakresie moralności. [przypis edytorski]
David Teniers — to imię i nazwisko nosiło czterech malarzy flamandzkich, z których najbardziej znany jest David Teniers II (1610–1690), zięć Jana Breughla starszego. [przypis edytorski]
Davies, Charles Maurice (1828–1910) — duchowny anglikański, pisarz i spirytysta. [przypis edytorski]
Da Vinci, Leonardo (1452–1519) — wł. malarz, a także architekt, filozof, poeta i wynalazca; najwybitniejszy przedstawiciel renesansu. [przypis edytorski]
Davioud, Gabriel (1823–1881) — francuski architekt, projektant wielu paryskich budynków użyteczności publicznej. [przypis edytorski]
Davos — miasto i gmina uzdrowiskowa w płd.-wsch. Szwajcarii. [przypis edytorski]
Davout, Louis Nicolas (1770–1823) — wybitny generał napoleoński. [przypis edytorski]
davvero (wł.) — naprawdę. [przypis edytorski]
Davy, Georges (1883–1976) — socjolog francuski, uczeń Émile'a Durkheima, opracował i wydał jego pisma (Émile Durkheim: choix de textes avec étude du système sociologique, 1911); wraz z Marcelem Maussem i Paulem Huvelin był pionierem studiów antropologicznych nad źródłami idei kontraktu. [przypis edytorski]
dawać baczenie (daw.) — uważać. [przypis edytorski]
dawać baczenie (gw.) — uważać, pilnować. [przypis edytorski]
dawać carte blanche — dawać wolną rękę. [przypis edytorski]
dawać karm (daw.) — tu: karmić, upewniać. [przypis edytorski]
dawać łapy — tu: bić po rękach. [przypis edytorski]
dawać linią łapy — bić linijką w dłonie, kara stosowana dawniej w szkole. [przypis edytorski]
dawać nurka — wyrażenie myśliwskie: ustępować, cofać się przed niebezpieczeństwem; tu: spuszczać z tonu. [przypis redakcyjny]
dawać pozór (daw.) — dziś: uważać, być ostrożnym, pilnować. [przypis edytorski]
dawać pozór (daw.) — uważać na coś, pilnować czegoś. [przypis edytorski]
dawać pozór — uważać, pilnować. [przypis edytorski]
dawać pozór — zwracać uwagę, pilnować. [przypis edytorski]
dawać sprawę (starop.) — zdawać sprawę; relacjonować. [przypis edytorski]
