Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | polityczny | portugalski | potocznie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 7499 przypisów.
delinkwenci — dziś popr.: delikwenci. [przypis edytorski]
delinkwent (daw.) — dziś popr.: delikwent; osoba, której los jest od kogoś zależny a. przestępca oczekujący na wyrok. [przypis edytorski]
De l'Intelligence — O inteligencji, główne dzieło słynnego francuskiego estetyka, filozofa i historyka Hippolyte'a Adolphe'a Taine'a (1828–1893), zawierające wykład podstaw filozofii naturalizmu. [przypis edytorski]
de Lira, Nicolas (ok. 1270–1349) — także: Nicolaus Lyranus, Mikołaj z Liry, urodziny w Vieille-Lyre w Normandii; franciszkanin, doktor teologii, profesor Sorbony, egzegeta Biblii, szczególnie Starego Testamentu (w oparciu m.in. o oryginał hebrajski), autor cieszących się poczytnością i uznaniem wśród średniowiecznej wykształconej elity Postillae perpetuae in universam S. Scripturam (Lyranusa cenił również m.in. Luter; krytycznie zaś odnosił się do niego Erazm z Rotterdamu). [przypis edytorski]
Delirant (łac.) — szaleją. [przypis redakcyjny]
delirii — dziś popr. forma D.lm: deliriów. [przypis edytorski]
delirium (łac.) — szaleństwo, atak choroby. [przypis redakcyjny]
delirium (łac.) — szaleństwo, majaczenie. [przypis edytorski]
delirium (łac.) — szaleństwo, majaczenie. [przypis redakcyjny]
delirium (łac.) — szaleństwo. [przypis redakcyjny]
delirium (łac.) — zaburzenie świadomości. [przypis edytorski]
delirium — maligna, brak przytomności. [przypis redakcyjny]
delirium — maligna, majaczenie. [przypis edytorski]
delirium — stan zaburzenia świadomości, często połączony z halucynacjami. [przypis edytorski]
delirium — stan zaburzenia świadomości. [przypis edytorski]
delirium — stan zaburzenia świadomości, w którym występują halucynacje. [przypis edytorski]
delirium teatralicum — majaczenie teatralne, żart. termin od: delirium tremens, majaczenie drżenne (stan zaburzeń świadomości połączony z urojeniami oraz objawami somatycznymi towarzyszący chorobie alkoholowej). [przypis edytorski]
delirium tremens (łac.: majaczenie drżenne) — ostre zaburzenie świadomości występujące u nałogowych alkoholików, objawiające się halucynacjami, lękami, niepokojem ruchowym, drżeniem mięśni. [przypis edytorski]
delirium tremens (łac.) — psychoza występująca u nałogowych alkoholików w fazie abstynencji. [przypis edytorski]
delirium tremens (łac.) — silna psychoza, występująca u nałogowych alkoholików fazie abstynencji. [przypis edytorski]
delirium tremens (łac.) — stan zaburzeń świadomości, któremu towarzyszą omamy oraz urojenia; majaczenie alkoholowe; biała gorączka. [przypis edytorski]
delirium, właśc. delirium tremens (łac.) — ostra psychoza, występująca u alkoholików w czasie abstynencji. [przypis edytorski]
delirium — zaburzenia świadomości połączone z bredzeniem i halucynacjami; (pot.) szaleństwo. [przypis edytorski]
delirium — zaburzenia świadomości połączone z halucynacjami. [przypis edytorski]
delirium (z łac.) — stan zaburzenia świadomości połączony z opowiadaniem bredni. [przypis edytorski]
delirka (pot.) — od: delirium, majaczenie, stan zaburzenia świadomości, któremu towarzyszą halucynacje. [przypis edytorski]
delirować (z łac.) — szaleć, cierpieć na obłąkanie. [przypis redakcyjny]
De litteratura res erat (łac.) — chodziło o literaturę. [przypis redakcyjny]
deliunak a. deliura — daw. okrycie wierzchnie, często szyte z czerwonego sukna, podbite futrem a. jedwabną podszewką; noszone w XVI–XVII w.; wołoszka, szuba. [przypis edytorski]
deliura a.deliunak — daw. okrycie wierzchnie, często szyte z czerwonego sukna, podbite futrem a. jedwabną podszewką; noszone w XVI–XVII w.; wołoszka, szuba. [przypis edytorski]
Deliusz — Quintus Dellius, rzymski dowódca i polityk z I w. p.n.e., kilkukrotnie zmieniał stronę, po której walczył podczas wojny domowej, by w końcu znaleźć się w obozie zwycięskiego Oktawiana Augusta. [przypis edytorski]
delja — suknia żołnierska wkładana na zbroję. [przypis edytorski]
della celebra puttana in tempo della regina di Polonia — sławnej prostytutki w czasach królowej polskiej. [przypis edytorski]
Dellacruz, z hiszp.: „od krzyża” — być może Juan de la Cruz, tj. Jan od Krzyża (1542–1591), hiszpański mistyk, reformator zakonu karmelitów, autor m.in. Directorium conscientiae (1626), kanonizowany w 1726. [przypis edytorski]
Della opinione regina del mondo (łac.) — O opinii królowej świata. [przypis tłumacza]
dell'arte — komedia dell'arte, ludowy teatr włoski. [przypis edytorski]
della voluttà (wł.) — rozkosz, przyjemność, zmysłowość. [przypis edytorski]
delle due Torri (wł.) — dwóch wież. [przypis edytorski]
Delliusz, właśc. Quintus Dellius — rzymski dowódca i polityk z I w. p.n.e., kilkukrotnie zmieniał stronę, po której walczył podczas wojny domowej, by w końcu znaleźć się w obozie zwycięskiego Oktawiana Augusta. [przypis edytorski]
Delmet, Paul Julien (1862–1904) — fr. kompozytor i piosenkarz. [przypis edytorski]
de longs cheveux blonds (fr.) — długie blond włosy. [przypis edytorski]
DeLorean — dwuosobowy samochód sportowy produkowany seryjnie przez DeLorean Motor Company w latach 1981–1983; jedyny samochód produkowany przez to przedsiębiorstwo, zw. też: DMC. Nadwozie samochodu miało futurystyczny w l. 80 XX w. kształt klina, karoserię z odpornej na korozję, nielakierowanej stali oraz charakterystyczne, podnoszone do góry drzwi typu skrzydła mewy. [przypis edytorski]
Delos — gr. wyspa na M. Egejskim, miejsce narodzin boga Apolla i ośrodek jego kultu. [przypis edytorski]
Delos — mała wysepka na M. Egejskim, w starożytności uważana za miejsce urodzenia Apollina i jego bliźniaczej siostry Artemidy, stanowiła jeden z głównych ośrodków kultu tego boga. [przypis edytorski]
Delos (…) został gniazdem położnym Latony — Latona, unikając zawiści Junony, schroniła się na wyspę Delos, gdzie Jowiszowi w jednym połogu urodziła dwoje bliźniąt, Dianę i Feba, to jest księżyc i słońce. Trzęsienie ziemi poprzedziło ten wypadek. [przypis redakcyjny]
delożować — eksmitować, usunąć się a. usunąć kogoś z jakiegoś miejsca. [przypis edytorski]
delożowanie — eksmitowanie, usunięcie z pomieszczeń. [przypis edytorski]
Del Rosso — postać fikcyjna, uosabiająca miłość zmysłową; Stendhal (Lisio) polemizuje z Del Rossem także w rozdz. XI. [przypis redakcyjny]
Delta — żydowska dzielnica w Aleksandrii, którą Boettger pomieszał z okolicą tejże nazwy, p. wyżej I, IX, 4, „Widły Nilowe”, uwaga. [przypis tłumacza]
Delteil (1894–1978) — pisarz francuski. [przypis edytorski]
deltoidy — z fr. mięśnie naramienne. [przypis edytorski]
Deluc a. De Luc, Jacques-François (1698–1708) — zegarmistrz genewski, członek Rady Dwustu. [przypis edytorski]
de lunatico inquirendo (łac.) — do stwierdzenia niepoczytalności. [przypis edytorski]
Delwig, Anton Antonowicz (1798–1831) — ros. poeta i redaktor, przyjaciel Puszkina z jednej klasy szkolnej. [przypis edytorski]
de Mably, Gabriel Bonnot (1709–1785) — pisarz polityczny i socjolog, autor Prawa publicznego w Europie i Uwag nad historią Francji. Podobnie jak Rousseau uważa on nauki i sztuki jako czynniki upadku i skażenia obyczajów. [przypis tłumacza]
demagog — działacz głoszący hasła obliczone na łatwy efekt, chcący pozyskać nieświadomych zwolenników. [przypis edytorski]
de Maillet, Benoît (1656–1738) — dyplomata fr. (m.in. w Kairze i Lewancie); badacz historii naturalnej, twórca hipotezy ewolucjonistycznej dotyczącej powstania Ziemi opartej na własnych obserwacjach geologicznych: przekonywał, że Ziemia nie mogła powstać nagle, w ciągu „jednego dnia”, jak w Biblii, ponieważ struktura warstw geologicznych wskazuje na wolne, naturalne procesy (oceniał jego trwanie na dwa miliony lat), był również zwolennikiem koncepcji, że zwierzęta lądowe rozwinęły się ostatecznie ze stworzeń zamieszkujących morza; głosił naturalne pochodzenie człowieka; jego główną pracą było dzieło pt. Telliamed (tytuł stanowi anagram nazwiska autora), powstało w latach 1722–1732 i zostało opublikowane pośmiertnie, w 1748 r. [przypis edytorski]
de Mairan, Jan Jakób d'Ortous (1678–1771) — był członkiem Akademii Nauk w Paryżu od r. 1718 i jej sekretarzem po Fontenelle'u od r. 1741. Zajmował się matematyką, astronomią i fizyką. Znany jest głównie z pracy o zorzy północnej i ze swych Pochwał (Eloges) akademickich, z powodu których mówi Wolter o ich autorze: „Il me semble avoir en profondeur ce que Fontenelle avait en superficie”. Rozprawa, wspomniana przez Kanta, ma napis: Dissertation astronomique sur le mouvement de la Lune et de la Terre où l'on examine laquelle de ces deux planètes tourne autour de l'autre etc. (Paryż, Hist. et mém. de l'Acad. 1727). Objaśnienie S. Dicksteina w liście do tłumacza z 18 kwietnia 1903 r. [przypis tłumacza]
de Maistre, Joseph (1753–1821) — sabaudzki filozof polityczny, dyplomata, jeden z najwybitniejszych pisarzy politycznych rewolucji francuskiej. Jego poglądy było konserwatywne i teocentryczne: uważał, że rewolucja francuska była wymierzona przeciw porządkowi zgodnemu z wolą Boga, realizowanemu w społeczeństwie przedrewolucyjnym. [przypis edytorski]
de Maistre, Joseph (1753–1821) — sabaudzki filozof polityczny, urzędnik i dyplomata; współtwórca tradycjonalistycznego konserwatyzmu. [przypis edytorski]
de malo gesto officio (łac.) — o nieuczciwość w sprawowaniu urzędu. [przypis edytorski]
Demande aux lys, s'ils aiment la rosée (fr.) — zapytaj lilii, czy lubią rosę. [przypis edytorski]
Demande pardon à mademoiselle Valentine! (fr.) — Poproś o wybaczenie pannę Walentynę. [przypis edytorski]
de mane consilium (łac.) — z rana rada; tu: rano pogadamy. [przypis redakcyjny]
de Mangro — Wincenty Lutosławski. [przypis edytorski]
Demarat — król spartański, pozbawiony godności królewskiej, udał się na dwór Dariusza, gdzie pozyskał wielki wpływ i znaczenie. Kiedy następca Dariusza, Kserkses, gotował wyprawę na Grecję, Demarat wyprawił do Sparty posłańca z tajemnym uwiadomieniem o zamiarach królewskich. Sekret polegał na tym, że z tabliczki nawoskowanej zeskrobał wosk, wyrył na deseczce drewnianej treść przestrogi i następnie pokrył ją znowu woskiem, na którym napisał dla zmylenia drugi list. W Sparcie po zeskrobaniu wosku odczytano list Demarata. [przypis redakcyjny]
Demaratos — król Sparty, który po pozbawieniu go tronu w 491 p.n.e. uciekł do Persów, towarzyszył Kserksesowi I jako doradca wojskowy w wyprawie na Grecję i otrzymał w nagrodę Teutranię jako lenno. [przypis edytorski]
Demarczyk, Ewa (ur. 1941) — piosenkarka, związana z Piwnicą pod Baranami, często śpiewająca utwory polskich poetów. [przypis edytorski]
de Marsay — jedna z ukochanych przez Balzaka figur Komedii ludzkiej, świetny dandys i lew salonowy, dostał się po 1830 do steru władzy. [przypis tłumacza]
demarsze (fr. démarche: wystąpienie) — oficjalna propozycja lub protest wystosowany przez jedno państwo w stosunku do innego. [przypis edytorski]
de Maurepas hrabia, [właśc. Jean-Frédéric Phélypeaux] (1701–1781) — minister za Ludwika XV i XVI. [przypis tłumacza]
demegoria (gr.) — mowa uzasadniająca, doradcza; rodzaj przemówień mający zastosowanie przede wszystkim w polityce. [przypis edytorski]
de mendacio ineruditionis tuae confundere — Syr 4, 30 wg Wulgaty. [przypis edytorski]
dementia paralitica progressiva (łac.) — otępienie towarzyszące postępowemu porażeniu. [przypis redakcyjny]
dementia praecox (daw. med.) — otępienie wczesne, schorzenie psychiczne polegające na przedwczesnym osłabieniu funkcji intelektualnych, utracie spójności myśli i uczuć oraz częściowym lub całkowitym zerwaniu kontaktu z rzeczywistością; pojęcie historyczne, wprowadzone do medycyny pod koniec XIX w., obecnie nieużywane, zastąpione terminem schizofrenia. [przypis edytorski]
dementia praecox (łac., daw. med.) — otępienie wczesne, schorzenie psychiczne polegające na przedwczesnym osłabieniu funkcji intelektualnych, utracie spójności myśli i uczuć oraz częściowym lub całkowitym zerwaniu kontaktu z rzeczywistością; pojęcie historyczne, wprowadzone do medycyny pod koniec XIX w., obecnie nieużywane, zastąpione terminem schizofrenia. [przypis edytorski]
dementia praecox (łac.) — otępienie wczesne, towarzyszące pogłębiającej się schizofrenii. [przypis redakcyjny]
dementi (fr.) — oficjalne zaprzeczenie prawdziwości jakiejś informacji. [przypis edytorski]
dementi — oficjalne zaprzeczenie lub sprostowanie informacji. [przypis edytorski]
dementi — oficjalne zaprzeczenie prawdziwości jakiejś informacji. [przypis edytorski]
dementować (z fr. démentir) — oficjalnie zaprzeczać prawdziwości jakiejś informacji. [przypis edytorski]
demesza a. demeszka — krzywa szabla damasceńska. [przypis redakcyjny]
demesza (daw.) — szabla; od nazwy miasta Damaszek, skąd pochodziła ceniona słynna z twardości i elastyczności stal damasceńska, o charakterystycznych wzorach na powierzchni. [przypis edytorski]
demeszka — szabla ze słynnej z twardości stali damasceńskiej, wyrabianej w Syrii, w mieście Damaszku. [przypis redakcyjny]
Demeter — bogini zbóż, pól uprawnych i rolnictwa, siostra Zeusa. [przypis edytorski]
Demeter (mit. gr.) — bogini płodności, rolnictwa i urodzaju. Tu nawiązanie do mitu o porwaniu jej córki, Kory-Persefony, przez Hadesa, boga krainy umarłych. Z wyroku Zeusa Persefona spędza pół roku z matką, a pół z mężem, i każdej jesieni przyroda zamiera z powodu smutku swojej bogini, rozstającej się z córką. [przypis edytorski]
Demeter (mit. gr.) — bogini rolnictwa i urodzaju. [przypis edytorski]
Demeter (mit. gr.) — bogini urodzaju. [przypis edytorski]
Demeter (mit. gr.) — bogini urodzaju, rolnictwa i płodności, matka Persefony, żony Hadesa; greckie słowo mētēr oznacza matkę. [przypis edytorski]
Demeter (mit. gr.) — bogini urodzaju, rolnictwa i płodności, matka Persefony, żony Hadesa. [przypis edytorski]
Demeter (mit. gr.) — bogini urodzaju, rolnictwa i płodności. [przypis edytorski]
Demeter (mit. gr.) — bogini urodzaju, rolnictwa i płodności; w Rzymie jej odpowiednikiem była Ceres. [przypis edytorski]
Demeter (mit. gr.) — bogini urodzaju, rolnictwa i płodności; w Rzymie jej odpowiednikiem była Ceres. [przypis edytorski]
Demeter (mit. gr.) — bogini zbóż, pól uprawnych i rolnictwa, matka Persefony, żony Hadesa. [przypis edytorski]
Demeter (mit. gr.) — bogini zbóż, pól uprawnych i rolnictwa, siostra Zeusa. [przypis edytorski]
de methodo (łac.) — o sposobie. [przypis redakcyjny]
Demetrius Platończyk — być może osoba wzmiankowana przez Lukiana (O tym, by nie wierzyć łatwo oszczerstwu), żyjąca w Aleksandrii w czasach Ptolemeusza XII (I w. p.n.e.). [przypis edytorski]
Demetriusz Akajros — Δημήτριος Ἄκαιρος, król Damaszku, syn Antiocha VIII Aspendiosa (Gryposa) [Demetriusz III Filopator, władca państwa Seleucydów od ok. 95 do 88 p.n.e.]. [przypis tłumacza]
Demetriusz I Poliorketes (337–283 p.n.e.) — syn Antygona I Jednookiego, wybitny wódz macedoński, król Macedonii (294–286), pierwszy z dynastii Antygonidów; słynny z wielu zwycięstw, m.in. w 307 zdobył Ateny, witany jako oswobodziciel; w 305–304 prowadził oblężenie Rodos z użyciem nowych maszyn oblężniczych, zyskując przydomek Poliorketes (gr: oblegający miasta); w 285 pokonany przez Seleukosa, zmarł w niewoli. [przypis edytorski]
Demetriusz (…) rzekł (…) Herakleon Megaryjczyk, odpowiedział: (…) — Plutarch, O zamilknięciu wyroczni, 6. [przypis tłumacza]
