Przypisy

ab anno 163 secundo (łac.) — od roku 1632. [przypis edytorski]

abbas centum villarum (łac.) — opat stu wiosek; ma to oznaczać potęgę i bogactwo opata klasztoru w Tyńcu. [przypis edytorski]

aberracja (z łac.) — zbłądzenie, odchylenie; w astronomii: pozorne odchylenie pozycji ciał niebieskich od ich rzeczywistego położenia, spowodowane ruchem Ziemi, z której prowadzone są obserwacje. [przypis edytorski]

aberratio (łac.) — zboczenie, zaburzenie. [przypis edytorski]

aberratio mentalis partialis (łac.) — częściowe zaburzenie umysłowe. [przypis edytorski]

ab hoste maligno libera nos Domine (łac.) — od wroga złośliwego uwolnij nas, Panie. [przypis edytorski]

Abies nigra (łac., biol.) — dosł: czarna jodła, popr. Picea mariana, świerk czarny, drzewo iglaste występujące w Ameryce Płn.; piwo świerkowe przyrządzano już podczas wojny o panowanie w Ameryce Północnej (połowa XVIII w.). [przypis edytorski]

Ablata est pythii vox haud revocabilis ulli, Temporibus longis etenim iam cessat Apollo, Clavibus occlusis silet (łac.) — Nieodwołalnie głos został zabrany Pytii, dawno temu ustąpił też Apollo i milczy zamknięty na klucz (mowa o zamknięciu świątyni Apollina). [przypis edytorski]

ablucja (z łac.) — rytualne obmycie ciała lub jego części. [przypis edytorski]

abnegacja (z łac.) — wyrzeczenie się; brak troski o swój stan, wygląd i korzyści. [przypis edytorski]

abnegacja (z łac.) — wyrzeczenie się; brak troski o swoje korzyści. [przypis edytorski]

ab officio (łac.) — z urzędu. [przypis edytorski]

abominacja (z łac. abominatio) — wstręt, odraza, obrzydzenie. [przypis edytorski]

abominacja (z łac.) — obrzydzenie, wstręt, odraza. [przypis edytorski]

abominacja (z łac.) — obrzydzenie, wstręt. [przypis edytorski]

abominacja (z łac.) — wstręt, odraza, obrzydzenie. [przypis edytorski]

abominacja (z łac.) — wstręt, odraza, obrzydzenie. [przypis edytorski]

abominacja (z łac.) — wstręt, odraza, obrzydzenie. [przypis edytorski]

abominacja (z łac.) — wstręt, odraza. [przypis edytorski]

abominacja (z łac.) — wstręt. [przypis edytorski]

ab ovo (łac., dosł.: od jaja) — od początku. [przypis edytorski]

ab ovo (łac.) — dosł. od jajka; od zera, od początku. [przypis edytorski]

ab ovo (łac.) — od samego początku. [przypis edytorski]

Absit omen! (łac.) — Oby to nie było złą wróżbą! [przypis edytorski]

absolucja (z łac., rel.) — odpuszczenie grzechów. [przypis edytorski]

absolucja (z łac., rel.) — odpuszczenie grzechów, rozgrzeszenie. [przypis edytorski]

absolucja (z łac.; rel.) — tu: odpuszczenie grzechów. [przypis edytorski]

absolucja (z łac.) — rozgrzeszenie. [przypis edytorski]

absolutorium (z łac.) — tu: zwolnienie. [przypis edytorski]

absolutum dominium (łac.) — panowanie absolutne, władza absolutna. [przypis edytorski]

absolutum dominium (łac.) — władza absolutna; absolutyzm. [przypis edytorski]

absolutum dominium (łac.) — władza absolutna. [przypis edytorski]

Absolve, absolve o pater Sarbievi (łac.) — rozgrzesz, ojcze Sarbiewski. [przypis edytorski]

absolvo te (łac.) — rozgrzeszam cię; faktycznie część formuły spowiedniczej brzmi: ego te absolvo a peccatis tuis (ja ci odpuszczam grzechy twoje). [przypis edytorski]

abstractum (łac.) — to, co oderwane, odcięte. [przypis edytorski]

abstractum (łac.) — tu: abstrakcja. [przypis edytorski]

abstynować się (daw., z łac.) — wstrzymać się; tu: od głosowania za lub przeciw. [przypis edytorski]

absurdum (łac.) — absurd, bezsens. [przypis edytorski]

absurdum (łac.) — absurd, nonsens. [przypis edytorski]

absurdum (łac.) — absurd. [przypis edytorski]

ab umbilice et inferius (łac.) — od pępka i piekła; przen. od dna. [przypis edytorski]

abundancja (z łac. abundatia: nadmiar, obfitość, bogactwo) — obfitość. [przypis edytorski]

Ab uno disce omnes (łac.) — dosł.: po tym jednym (przykładzie) sądź wszystkich; cytat z Eneidy Wergiliusza; słowa Eneasza, opowiadającego Dydonie o koniu trojańskim Greków. [przypis edytorski]

abusus (łac.) — nadużycie. [przypis edytorski]

abusus optimi pessimus (łac.) — nadużycie najlepszego jest najgorsze. [przypis edytorski]

Abyssus abyssum provocat (łac.) — otchłań wywołuje otchłań. [przypis edytorski]

a capite (łac.) — od głowy, z głowy, z góry; tu: rozdział, etap. [przypis edytorski]

a cap (łac.) — skrócona forma a capite. [przypis edytorski]

accelerans (łac.) — przyspieszający. [przypis edytorski]

accepit fidem fabula (łac.) — opowieść zyskałą wiarę. [przypis edytorski]

accessorium (łac.) — tu: dodatek. [przypis edytorski]

accidens (łac., filoz.) — akcydens, nieistotna cecha rzeczy (bytu, filoz.: substancji), mogąca się zmieniać zależnie od okoliczności. [przypis edytorski]

accusativo (łac.) — w bierniku. [przypis edytorski]

actum est (łac.) — tu: to samo stanie się. [przypis edytorski]

Actum in praetorio Biecensi feria 3 post festum S. Laurentii martyris proxima, A. D. 1624, 13 Augusti (łac.) — stało się w ratuszu bieckim, 3 dnia po święcie św. Wawrzyńca Męczennika, 1624 r., 13 sierpnia. [przypis edytorski]

acutissimus Florentinus (łac.) — najprzenikliwszy Florentczyk. [przypis edytorski]

ad abs. (łac.) — skrócone: ad absurdum: do absurdu (doprowadzenie wniosków z założonej tezy, świadczące o jej fałszywości). [przypis edytorski]

ad absurdum (łac.) — do absurdu. [przypis edytorski]

ad absurdum (z łac.) — do absurdu. [przypis edytorski]

ad acta (łac.) — do działania. [przypis edytorski]

ad actum (łac.) — czynności, do sprawy; praw.: z uprawnieniami nadanymi do załatwienia określonej sprawy (nieprzysługującymi na stałe). [przypis edytorski]

ad amussim (łac., dosł.: pod sznur) — według reguły, tu: według zasad tragedii antycznej. [przypis edytorski]

ad Apollinem (łac.) — do Apollina. [przypis edytorski]

ad astra (łac.) — do gwiazd. [przypis edytorski]

ad calendas graecas (łac.) — na greckie kalendy, przen.: na długo. [przypis edytorski]

ad calendas graecas (łac.) — przysł.: na czas nieokreślony. [przypis edytorski]

ad capessendam Rempublicam (łac.) — do troski o Rzeczpospolitą. [przypis edytorski]

ad concessionem pecuniarum (łac.) — do wydawania pieniędzy. [przypis edytorski]

ad Deum qui laetificat iuventutem meam (łac.) — do Boga, który rozwesela młodość moją (fragm. tekstu mszy katolickiej w rycie rzymskim, odmawiany przez ministrantów jako odpowiedź). [przypis edytorski]

Ad Deum qui laetificat juventutem meam (łac.) — do Boga, który rozwesela młodość moją (Ps 43, 4; fragm. tekstu mszy katolickiej w rycie rzymskim, odmawiany przez ministrantów jako odpowiedź). [przypis edytorski]

ad diabolum (łac.) — do diabła. [przypis edytorski]

ad extrema (łac.) — do ostateczności. [przypis edytorski]

ad ferendos cibos (łac.) — do noszenia pokarmów. [przypis edytorski]

ad flagellationem (łac.) — do biczowania. [przypis edytorski]

adherent (łac.) — zwolennik. [przypis edytorski]

ad hoc (łac.) — bez przygotowania. [przypis edytorski]

ad hoc (łac.) — doraźnie, bez uprzedniego przygotowania. [przypis edytorski]

ad hoc (łac.) — doraźnie, bez wcześniejszego przygotowania. [przypis edytorski]

ad hoc (łac.) — doraźnie, bez wcześniejszego przygotowania. [przypis edytorski]

ad hoc (łac.) — doraźnie. [przypis edytorski]

ad hoc (łac.) — na poczekaniu; dosł.: do tego. [przypis edytorski]

ad hoc (łac.) — na poczekaniu. [przypis edytorski]

ad hoc (łac.) — tymczasowo, dla zrealizowania określonego celu. [przypis edytorski]

ad hominem (łac.) — dosł. do człowieka; argument ad hominem: niemerytoryczny sposób argumentowania odnoszący tezy rozumowania do konkretnej osoby. [przypis edytorski]

ad hominem (łac.) — dosł. do człowieka; argument ad hominem: niemerytoryczny sposób argumentowania, skierowany do konkretnego człowieka i odwołujący się do jego poglądów w celu pokazania ich sprzeczności z przedstawioną przez niego tezą. [przypis edytorski]

ad hominem (łac.) — dosł.: do człowieka; argument ad hominem: niemerytoryczny sposób argumentowania, skierowany do konkretnego człowieka i odwołujący się do jego poglądów w celu pokazania ich sprzeczności z przedstawioną przez niego tezą. [przypis edytorski]

ad hominem (łac.) — dosł.: do człowieka; argument ad hominem: niemerytoryczny sposób argumentowania, skierowany do konkretnego człowieka i odwołujący się do jego poglądów w celu pokazania ich sprzeczności z przedstawioną przez niego tezą. [przypis edytorski]

ad hominem (łac.) — odnoszący się do człowieka. [przypis edytorski]

ad honores (łac.) — honorowy, niepłatny. [przypis edytorski]

a dies diem docet, i biedna pernoctata (łac.) — dzień od dnia się uczy i… przespany dzień. [przypis edytorski]

ad infinitum (łac.) — do nieskończoności. [przypis edytorski]

ad infinitum (łac.) — w nieskończoność. [przypis edytorski]

ad instar (łac.) — na podobieństwo. [przypis edytorski]

ad intende (łac.) — do zapamiętania. [przypis edytorski]

ad interim (łac.) — tymczasem, póki co. [przypis edytorski]

adiutant (z łac. adiutare: pomagać) — wojskowy asystujący wyższemu oficerowi, roznoszący rozkazy i spełniający inne funkcje pomocnicze. [przypis edytorski]

Adiutorium nostrum in nomine Domini… (łac.) — Wspomożenie nasze w imieniu Pana… Panie, wysłuchaj modlitwy mojej (fragm. tekstu mszy katolickiej w rycie rzymskim). [przypis edytorski]

adiuwant (z łac.) — pomocnik, pomagający. [przypis edytorski]

ad Jovem (łac.) — do Jowisza. [przypis edytorski]

ad (łac.) — na. [przypis edytorski]