Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | portugalski | potocznie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rzadki | rzymski | staropolskie | teatralny | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 7364 przypisów.
Awerroes, właśc. Ibn Ruszd; Abu al-Walid Muhammad ibn Ahmad ibn Muhammad ibn Ahmad ibn Ahmad ibn Ruszd (1126–1198) — arabski prawnik, lekarz i filozof z Kordoby, komentator Arystotelesa, najważniejszy przedstawiciel filozofii arabskiej na Zachodzie; za jego pośrednictwem zachodni uczeni poznali większość dzieł Arystotelesa. [przypis edytorski]
awersja — niechęć. [przypis edytorski]
awersja — odraza. [przypis edytorski]
awersja — odwrócenie, rozerwanie. [przypis redakcyjny]
awersja (z łac.) — tu: odwrócenie. [przypis redakcyjny]
awersja (z łac.) — tu: zniechęcenie, odwrócenie się ku czemu innemu wskutek rozczarowania. [przypis edytorski]
Aweryla — ang. Averil, rzadkie imię żeńskie, noszone m.in. (w postaci Everilda) przez anglo-saksońską świętą z VII w. [przypis edytorski]
Awesta — święta księga mająca według podania zawierać objawienie Zaratustry; pochodzi prawdopodobnie z VI w p.n.e. [przypis redakcyjny]
Awesta — święta księga zawierająca teksty religijne wyznawców zaratusztrianizmu (zoroastryzmu), religii irańskiej, której charakterystyczną cechą jest wiara w istnienie dwóch walczących ze sobą pierwiastków: dobra (światła) i zła (ciemności), oraz kult ognia. [przypis edytorski]
awfull (ang.) — okropny, straszny. [przypis edytorski]
Aw (hebr.) — piąty miesiąc kalendarza żydowskiego, przypadający w lipcu i sierpniu. W dziewiątym dniu miesiąca Aw obchodzone jest święto Tisza b'Aw, rocznica zburzenia Świątyni jerozolimskiej. [przypis edytorski]
Awicenna (908–1036) — słynny arabski lekarz i filozof. [przypis tłumacza]
A widząc znowu te fale cofnięte od brzegu, te trzciny pochylone w jedną stronę i zmrok ponury — [Komentarz autora z Uwag.] Zapewne mało kto przypomni sobie, że to Strumieński wmówił w nią to wrażenie [rozdział VII „Obraz, który Strumieński teraz pokazał, był pierwej pominięty tak przez niego, jak i przez Olę. Przedstawiał skaliste wybrzeże nad jakąś wodą, ogromnie puste i smutne (…)”]. [przypis autorski]
A więc ci umrą; każdy ma swój znaczek — mowa o przygotowaniu tzw. list proskrypcyjnych, zawierających nazwiska osób skazanych na wyjęcie spod prawa, w konsekwencji czego każdy mógł taką osobę bezkarnie zabić; zginął w ten sposób m. in. Cyceron. [przypis edytorski]
A więc dalej, proszę — wzywa Filokomazjum, by rozpoczęła swą rolę, ale udaje, że słowa te są niby dalszą częścią rozmowy ze Sceledrusem. [przypis tłumacza]
A więc scena chrztu i otrzeźwienia Męża z pokus szatańskich odbywają się równocześnie. [przypis redakcyjny]
A więc, sługo Boży, w którego imię wznoszą się te modły, ziść śluby sług twoich błagalne! Za pacholę wyjednaj pacholę; za udane wyjednaj prawdziwe; niech otrzymają cieleśne w zamian za przynoszone w darze kruszcowe — w oryg. kronice łacińskiej jest to czterowiersz. [przypis edytorski]
a większość dla innych — Tj. nieprzewidzianych prawem. [przypis tłumacza]
A wiecież — konstrukcja z partykułą -że, skróconą do -ż; znaczenie: A czy wiecie. [przypis edytorski]
a wielu się wstydzą — dziś popr. składnia: a wielu się wstydzi. [przypis edytorski]
a wiesz to (gw.) — a czy wiesz. [przypis edytorski]
Awila — miasto w Kastylii (w Hiszpanii). [przypis redakcyjny]
awinioński — w latach 1378–1417 na skutek tarć politycznych wśród kardynałów oraz działań królów Francji wielokrotnie wybierano dwóch, a nawet trzech papieży jednocześnie. Obóz związany z Francją stworzył drugą siedzibę papieską w mieście Avingon. Obecnie papieże awiniońscy uznawani są za antypapieży (osoby nieprawnie sprawujące ten urząd), a okres ten określany jest mianem „wielkiej schizmy zachodniej”. W czasie przedstawianym w powieści papieżem awiniońskim był Benedykt XIII, a rzymskim — Bonifacy IX. [przypis edytorski]
Awinion — miasto we Francji, lokalizacja stolicy papieskiej w latach 1309 do 1370 (tzw. awiniońska niewola papieży). [przypis edytorski]
Awinion — miasto w płd. Francji nad Rodanem. [przypis redakcyjny]
Awinion — w latach 1378–1417 na skutek tarć politycznych wśród kardynałów oraz działań królów Francji wielokrotnie wybierano dwóch, a nawet trzech papieży jednocześnie. Obóz związany z Francją stworzył drugą siedzibę papieską w mieście Avingon. Obecnie papieże awiniońscy uznawani są za antypapieży (osoby nieprawnie sprawujące ten urząd), a okres ten określany jest mianem „wielkiej schizmy zachodniej”. [przypis edytorski]
awizacja — awizo, pisemne powiadomienie o przesyłce pocztowej do odebrania. [przypis edytorski]
awizacja — pisemne zawiadomienie. [przypis redakcyjny]
awizacja — powiadomienie, odpowiedź. [przypis redakcyjny]
awiza (z fr.) — nowina, doniesienie. [przypis edytorski]
awizo — powiadomienie. [przypis edytorski]
awizować — powiadamiać. [przypis edytorski]
awizować — powiadamiać. [przypis redakcyjny]
awizować — uwiadomić. [przypis redakcyjny]
awizować — zapowiadać, zatwierdzać pojawienie się czegoś. [przypis edytorski]
awizo — wiadomość. [przypis redakcyjny]
awizy — listy z informacją. [przypis edytorski]
awizy (lm) — wiadomości, świstki ulotne, nowiny. [przypis redakcyjny]
awizy (lm) — zapowiedzi, nowiny (groźby śmierci). [przypis redakcyjny]
awizy (z fr. avis: zdanie, ostrzeżenie, doniesienie) — pisemne zawiadomienia. [przypis edytorski]
A w jego mglistych oczach (…) na śmiertelnej twarzy — Myśl zawarta w tych wierszach jest najprawdopodobniej następująca: Najwspanialszym świadectwem nieśmiertelności duszy w śmiertelnym ciele jest zdolność opanowywania uczuć wysiłkiem woli. Otóż na śmiertelnej twarzy Wacława zabłysło nagle nieśmiertelne światło zwycięstwa odniesionego nad wszystkimi smutkami. Gmatwa tę myśl wiersz: I wszystkie razem smutki w zwycięstwie rozżarzy; należy go właściwie rozumieć: „I wszystkie razem smutki zwycięży i to zwycięstwo rozżarzy się na twarzy światłem nieśmiertelności”. [przypis redakcyjny]
A w liście będą te słowa — na końcu tego wersu umieszczono znak [-], dodany przez Bożenę Keff, redaktorkę wydania źródłowego: Tango łez śpiewajcie Muzy (Warszawa 2012). [przypis edytorski]
Aw — miesiąc lipiec-sierpień. [przypis tłumacza]
a w niej były napisane narzekania i wzdychania, i bieda — Ez 2, 10. [przypis edytorski]
A wódz ich tyłem trąbił marsz pochodny — To hasło Jeżobrody wyda się zapewne odrażającym dla nosa delikatnego. Tu Dante może ubliżył gustowi estetycznemu, ale za to wiernym był echem opinii średniowiecznej, która wyobrażenie obrzydliwości przywiązywała szczególnie do piekła, a sztuka w średnich wiekach malując piekielne obrazy, żywiołem grotesque zwanym, często się posługiwała. Ta pieśń i następna przypomina piekło Callota. [przypis redakcyjny]
A wówczas będziemy bardzo powściągliwi — Skierowane przeciw luźnej moralności kazuistów. [przypis tłumacza]
awo (daw.) — oto. [przypis redakcyjny]
awo (gw.) — a oto. [przypis autorski]
awo (gw.) — a to. [przypis autorski]
awom ja jest (daw.) — otom jest; oto jestem. [przypis edytorski]
A wot i nyma wże nimciw w Żytomire (z ukr.) — No i już nie ma Niemców w Żytomierzu. [przypis edytorski]
Aw — piąty miesiąc żydowskiego kalendarza religijnego i jedenasty miesiąc żydowskiego kalendarza cywilnego. Wg kalendarza gregoriańskiego przypada na lipiec–sierpień. Nazwa przyjęta w okresie niewoli babilońskiej. [przypis edytorski]
A w Raduni krwawo woda — nawiązanie do tzw. rzezi Gdańska w r. 1308, dokonanej przez Krzyżaków. Rzekoma pieśń kaszubska to w rzeczywistości utwór literacki z 1880 r. Por. https://m.trojmiasto.pl/wiadomosci/Rzez-Gdanska-Krwawa-woda-ale-nie-w-Raduni-n52988.html. [przypis edytorski]
A wsio taki ja najszoł (ukr.) — a jednak znalazłem. [przypis edytorski]
A wszakoż już są znaki, iż już, jako prorok pisze, pociąga na nas łuku swego i strzałę nałożył, a pewnie ugodzić umie, gdzie jedno będzie raczył — por. Iz. 5,28. [przypis edytorski]
(…) a wszystkich prawie swoich, rzadkich zresztą, prawdziwie wielkich mężów — przez brak podtrzymania ich, a tępy zasię opór przeciw ich wielkości i hojnej dla innych potędze — zmarnował i mówiąc dalej tym trochę napuszonym stylem, zgnoił — [w pierwodruku fragmentu „Skawa” nr 2, luty 1939:] (…) a tak wielu swoich, rzadkich zresztą, prawdziwie wielkich mężów, przez brak podtrzymania ich, a tępy zasię opór przeciw ich wielkości i hojnej dla innych potędze, zmarnował i mówiąc dalej tym trochę napuszonym stylem, nie pozwolił im całkowicie swej misji na tej planecie wypełnić. [przypis redakcyjny]
a wtem Agamemnon (…) oddał — Iliada, II, 101–108. [przypis redakcyjny]
A wtem i Czesi, jakby zwycięstwa pewni zupełnie (…) — tymi słowami rozpoczyna się opis bitwy nad Trutiną w październiku 1110 r. [przypis edytorski]
A w ten czas (…) Archodonijusz niżli — Niewykluczone, że kolejność wierszy 52–53 oraz 54–55 powinna być odwrócona [tj. „To ten był cesarz pirwy, / Archodonijusz niżli / A w ten czas papieża miano, / Innocencyjusz mu dziano”; red. WL]. [przypis redakcyjny]
A wtenczas znowu radośni, weseli (…) — z sonetu Gaszyńskiego Pożegnanie, napisanego w roku 1829 przy wyjeździe Krasińskiego z Warszawy. [przypis redakcyjny]
A w twarzy smutek, czoło co schyla w cichości — Smutek, który czoło schyla w cichości. [przypis redakcyjny]
A wy, Filowie drodzy… — cały ten ustęp w autografie przekreślony przez p. Bécu. [przypis redakcyjny]
a wyzywy — wyzywająco. [przypis edytorski]
a wżdy już lat przeszło wiele (starop.) — a przecież już minęło wiele lat. [przypis edytorski]
axioma — zdanie. [przypis redakcyjny]
ayah (z port. aia) — służąca, opiekunka pracująca dla Europejczyków żyjących w południowej Azji. [przypis edytorski]
Ayez soin de votre bouche, car c'est la chose du monde qui nous fait le plus tôt haїr (fr.) — dbaj o swoje usta, ponieważ to one ze wszystkiego najszybciej mogą uczynić nas wstrętnymi. [przypis edytorski]
ažantis — čia: užantis; vieta už drabužių priešakinėjė kūno pusėje lig juostos. [przypis edytorski]
ažgynė — uždraudė. [przypis edytorski]
Ažlaist — užleisti. [przypis edytorski]
ažu — dabar: už. [przypis edytorski]
ažuodžia — užuodžia. [przypis redakcyjny]
ažuverst — užversti. [przypis edytorski]
ażaby (daw.) — czy by. [przypis edytorski]
A żadnej kary nie mają, oprócz bolących ducha wnętrzności… — List Apostolski. [przypis autorski]
ażali a. azali — czy, czy też, czy aby; (konstrukcja z partykułą wzmacniającą -li). [przypis edytorski]
ażali a. azali (daw.) — czy, czy też, czy aby. [przypis edytorski]
ażali a. azali (daw.) — czy, czy też. [przypis edytorski]
ażali a. azali (daw.) — czy, czyż, czy też. [przypis edytorski]
ażali a. azali (daw.) — czy, czyż. [przypis edytorski]
ażali a. azali (daw.) — czy. [przypis edytorski]
ażali, azali a. zali (daw.) — czy. [przypis edytorski]
ażalibym się nie mógł widzieć (daw.) — czybym się nie mógł widzieć; czy nie mógłbym się widzieć. [przypis edytorski]
ażali (starop.) — czyż. [przypis edytorski]
ażard — hazard, narażenie życia. [przypis redakcyjny]
ażardowni — hazardowi. [przypis redakcyjny]
aż cię spotka Beatrycze (…) Nic już nie czuję trudu, com czuł pierwej — Wspomnienie Beatrycze obudza w poecie większą żarliwość pośpiechu podróży. Beatrycze wspomniana tu jest wyraźnie nie jako kochanka młodości poety, ale przewodniczka do mądrości bożej: jest tu symbolem teologii, jest zarazem figurą historyczną i alegoryczną. [przypis redakcyjny]
aż do następującego porównania — tj. do następującego potem (po przesileniu zimowym 21/20 grudnia) zrównania dnia z nocą (20/21 marca). [przypis edytorski]
aż do okręgu sodomickiego — bis an das frühere (?) Sodomitergebiet (Cl.); [pominięto tłum. na rosyjski]. [przypis tłumacza]
aż dotąd pali moją duszę — przytoczone słowa (w trochę zmienionym brzmieniu) pochodzą z wiersza Adama Asnyka Ta łza. [przypis redakcyjny]
aż do uliczek poprzecznych — πρός τε τὸ τεῖχος πλάγιοι κατέτεινον οἱ στενωποί, adm urum angustae viae transversae tendebant, die Cassen in schiefer Richtung auf die Mauer zuliefen (Cl.), [pominięto tłum. na rosyjski]. [przypis tłumacza]
ażeby — ażby; aż do czasu, kiedy by. [przypis redakcyjny]
ażeby ich wściurności a. wciurności! (daw.) — a niech ich szlag trafi! [przypis edytorski]
Ażeby jednak niektórzy Żydzi nie mogli gdzie indziej tych jego bezprawi ukazać we właściwym świetle… — jakie znaczenie przypisywano dziełom Flawiusza dowodzi fakt, że w niektórych rękopisach umieszczano następujący dopisek na końcu dzieła: εκ του οκτωκαιδεκατου λογου της ιωσεπου αρχαιολογιας περι του χριστου μαρτιριαι (Z osiemnastej księgi Starożytności Józefa świadectwa o Chrystusie, tj. Mesjaszu) i po tych słowach przytaczano cały ustęp ze Starożytności XVIII, III, 3, który pojawił się w epoce Euzebiusza i przez niego pierwszego został zacytowany (Euzebiusz, Historia kościelna I, XI, 7), gdy Orygenes natomiast pisze (Κατὰ Κέλσου [Przeciw Celsusowi] I, 35): ἀπιστῶν τῷ Ἰησοῦ ὡς Χριστῷ Ἰώσηπος (Józef nie wierzył, że Jezus był Chrystusem, tj. Mesjaszem). To samo stosuje się do ustępu Starożytności XX, IX, 1. Aczkolwiek Renan jeszcze z zastrzeżeniami wyrażał się o tych ustępach (Żywot Jezusa XXI i uwaga G). Zagadnienie to można uważać za rozwiązane. Ale te „subscriptiones” i „interpolationes” [dopiski i wstawki] były wśród wzburzonego morza ówczesnych fanatyzmów pasami korkowymi, które z powodzi zniszczenia starożytnych kultur wyniosły dzieła Flawiusza i podały do rąk badawczej i bardziej humanitarnej Teraźniejszości. [przypis tłumacza]
ażeby jego nauka nosiła jego imię — Wyrażenie zapożyczone od Terencjusza, Enn. 263. [przypis redakcyjny]
Ażeby moją wypróbować stałość, Tu dobrowolną dałam sobie ranę — według legendy Porcja w ten sposób pokazała Brutusowi, że nie wyda jego tajemnic nawet na torturach. [przypis edytorski]
Ażebym, tracąc własny kąt (…) nie stracił cudzych przez gorycz mej pieśni — poeta martwi się, żeby gorzkie prawdy, które w swojej Boskiej Komedii o współczesnych sobie powiedział, nie przysporzyły mu tylu nieprzyjaciół, że wygnany z Florencji nigdzie w końcu nie znajdzie schronienia. [przypis redakcyjny]
Ażeby należycie uzasadnić potrzebę inkwizycji, umiano wynaleźć dla niej podstawy w Ewangelii, mianowicie w słowach Chrystusa o latorośli… — [Vacandard], op. cit., s. 212. [przypis autorski]
Ażeby pogodzić wolność człowieka z wszechmocą i wszechwiedzą Boga, nie ma innego sposobu… — „Gibt es einen andern Ausweg, als dem Menschen mit seiner Freiheit, da sie im Gegensatz der Allmacht undenkbar ist, zu sagen, dass der Mensch nicht ausser Gott, sondern in Gott sei und dass seine Tätigkeit mit zum Leben Gottes gehöre” (VII, 339). [przypis autorski]
Ażeby praca nasza, mówił Ozanam na jednym z zebrań, została ubłogosławiona przez Boga… — Mgr. Baunard, op. cit., s. 96. [przypis autorski]
