Przypisy

kosmopolita — człowiek nie odczuwający związku ze swoim narodem. [przypis edytorski]

kosmorama — panoramiczne malowidło przedstawiające widok miasta, wystawiane w zaciemnionym pomieszczeniu, dzięki zastosowaniu soczewek i odpowiedniego oświetlenia dające złudzenie głębi przestrzennej. Pierwszy salon kosmoram otwarto w 1808 w Paryżu, w Palais-Royal. [przypis edytorski]

kosmos — gr. ład. [przypis edytorski]

„Kosmos” — jedno z najstarszych polskich czasopism popularyzujących wiedzę przyrodniczą, założone 17 stycznia 1875 we Lwowie przez Polskie Towarzystwo Przyrodników im. Kopernika; obecnie wydawane w Warszawie jako kwartalnik. [przypis edytorski]

Kosmowska, Ada (1871–1944) — aktorka. [przypis edytorski]

kosmyki — dziś popr. forma N.lm: kosmykami. [przypis edytorski]

kosówka — kosodrzewina, gatunek sosny karłowatej, rosnącej na terenach górskich. [przypis edytorski]

kosówka — kosodrzewina. [przypis edytorski]

kosówki — kosodrzewina. [przypis edytorski]

koso (daw.) — krzywo. [przypis edytorski]

kosodrzewina a. kosówka — gatunek drzewa lub krzewu z rodziny sosnowatych. [przypis edytorski]

kosodrzewina — gatunek sosny karłowatej, rosnącej na terenach górskich. [przypis edytorski]

kosodrzew — kosodrzewina, gatunek sosny karłowatej, rosnącej na terenach górskich. [przypis edytorski]

kosołapy (daw.) — o krótkich rękach. [przypis edytorski]

kosowica (reg.) — sianokosy. [przypis edytorski]

Kossak, Juliusz (1824–1899) — malarz, znany szczególnie jako autor obrazów o tematyce batalistycznej i historycznej. [przypis edytorski]

Kossakowie — krakowska rodzina malarzy znanych z dzieł historycznych i batalistycznych. [przypis edytorski]

Kossakowski, Józef Antoni (1772–1842) — generał wojsk francuskich, adiutant Napoleona I, przedstawiciel Litwy w jego sztabie. [przypis edytorski]

Kossakowski, Józef Kazimierz (1738–1794) — biskup, targowiczanin, publicysta; od 1781 związany z ambasadorem rosyjskim, od 1787 pobierał pensję z ambasady; razem z bratem stał na czele targowiczan na Litwie; podczas insurekcji skazany na śmierć za zdradę i powieszony. [przypis edytorski]

Kossak-Szczucka, Zofia (1889–1968) — polska powieściopisarka i publicystka. [przypis edytorski]

Kossak-Szczucka, Zofia (1889–1968) — polska powieściopisarka i publicystka; współzałożycielka Frontu Odrodzenia Polski oraz Rady Pomocy Żydom „Żegota”; więźniarka obozu koncentracyjnego KL Auschwitz. [przypis edytorski]

Kossak, Wojciech (1856–1942) — malarz specjalizujący się w obrazach historycznych i batalistycznych, syn malarza Juliusza Kossaka; z urody: zażywny pan z sumiastym wąsem u dołu nieco podkręconym. [przypis edytorski]

Kossak, Wojciech (1856–1942) — malarz, specjalizujący się w obrazach historycznych i batalistycznych, syn malarza Juliusza Kossaka. [przypis edytorski]

Kossak — w rodzinie Kossaków było wielu malarzy, największą sławą cieszyli się: Juliusz Kossak (1824–1899), jego syn Wojciech Kossak (1857–1942) i wnuk Jerzy Kossak (1886–1955), mniej znani byli Leon Kossak (1827–1877) i Władysław Kossak (1828–1918). [przypis edytorski]

Kossuth, Lajos (1802–1894) — polityk węgierski, przywódca rewolucji węgierskiej 1848–1849, węgierski bohater narodowy; po upadku rewolucji wyjechał; w 1859 przyczynił się do utworzenia węgierskiego legionu, który walczył w północnych Włoszech po stronie Garibaldiego przeciwko Austriakom. [przypis edytorski]

Kossuth, Lajos (1802–1894) — węgierski polityk, bohater narodowy; przywódca rewolucji węgierskiej 1848–1849, po jej upadku resztę życia spędził na emigracji; zmarł we Włoszech. [przypis edytorski]

Kostecki, Platon (1832–1908) — rusińsko-polski dziennikarz, pisarz, poeta związany ze Lwowem. [przypis edytorski]

kosteczka (starop., zdrobn.) — pesteczka. [przypis edytorski]

kostera — człowiek namiętnie grający w kości lub karty. [przypis edytorski]

kostera (daw.) — gracz w kości, hazardzista. [przypis edytorski]

kostera (daw.) — gracz w kości, hazardzista. [przypis edytorski]

kostera (daw.) — ryzykant, hazardzista, szuler, awanturnik. [przypis edytorski]

kostera — gracz w kości, hazardzista. [przypis edytorski]

kostera — hazardzista, oszust karciany. [przypis edytorski]

kostera — hazardzista, ryzykant. [przypis edytorski]

kostera — ryzykant, hazardzista, szuler. [przypis edytorski]

kosterski (daw.) — typowy dla graczy w kości, hazardzistów. [przypis edytorski]

kosterstwo (daw.) — hazard; częste granie w kości lub w karty, rujnujące grającego lub nieuczciwe. [przypis edytorski]

kosterstwo — gra w kości uprawiana nałogowo; por. karciarstwo. [przypis edytorski]

Kostiuchnówka a. Kościuchnówka — wieś na Ukrainie, w obwodzie wołyńskim; w 1916 roku Legiony Polskie prowadziły tutaj działania wojenne przeciwko oddziałom rosyjskim. [przypis edytorski]

Kostka-Napierski, Aleksander (1617–1651) — oficer, przywódca powstania chłopskiego na Podhalu w 1651. [przypis edytorski]

Kostka-Napierski, Aleksander (1617–1651 ) — polski oficer, uczestnik wojny trzydziestoletniej i przywódca powstania chłopskiego na Podhalu w 1651 r. [przypis edytorski]

Kostka-Napierski, Aleksander Leon (ok. 1620-1651) — oficer polski, w okresie wojny trzydziestoletniej kapitan w służbie szwedzkiej, przywódca powstania chłopów podhalańskich, wywołanego najprawdopodobniej w porozumieniu z Bohdanem Chmielnickim. Oblegany w Czorsztynie, został wydany przez własnych żołnierzy i skazany na śmierć na palu. [przypis edytorski]

kostki dawane jako zakłady przyjaźni — w staroż. Grecji znakiem przyjaźni zawartej między osobami z różnych krajów były połówki przełamanej na pół kości, glinianej tabliczki lub innego drobnego przedmiotu; każda ze stron przechowywała połówkę przedmiotu; obie części dopasowywano, kiedy z odległych stron z taką połówką, zwaną symbolon, przybywał ktoś nieznajomy, przyjaciel lub krewny drugiej osoby, i powoływał się na związki przyjaźni, oczekując gościnności i pomocy. [przypis edytorski]

kostki — kości (gra hazardowa). [przypis edytorski]

kostnoszkieletowe, Teleostei (biol.) — największa podgromada w gromadzie ryb promieniopłetwych, obejmująca 96% wszystkich ryb; wykształciła się z odmiennej linii ewolucyjnej niż przodkowie czworonogów (płazów, gadów, ptaków i ssaków). [przypis edytorski]

kostołuskie, Ganoidea (biol.) — podgromada ryb o ciałach pokrytych rzędami kostnych łusek, przeżywająca rozkwit 300–200 mln lat tamu. [przypis edytorski]

Kostomarow, Mykoła Iwanowycz (1817–1885) — ukraiński historyk, pisarz i etnograf, jeden z pierwszych krytyków literatury ukraińskiej. [przypis edytorski]

kostromski monaster — Monaster Ipatiewski w Kostromie, prawosławny męski klasztor pod wezwaniem Świętej Trójcy i św. Hipacego, zbudowany nad brzegiem rzeki Kostromy w pobliżu miasta Kostroma, wg legendy założony ok. 1330 r. przez tatarskiego księcia Czeta nawróconego na chrześcijaństwo. Wiosną 1609 r. zabudowania klasztorne zajął drugi Dymitr Samozwaniec, lecz już jesienią armia moskiewska odbiła monaster. 14 marca 1613 ukrywający się w Monasterze Ipatiewskim Michaił Fiodorowicz Romanow został wybrany na nowego cara rosyjskiego jako Mikołaj I. [przypis edytorski]

kostropaty — szorstki, obfity w nierówności. [przypis edytorski]

Kostruban — imię mało znaczącego diabła z ludowych opowieści. [przypis edytorski]

kostrzewa — rodzaj trawy. [przypis edytorski]

Kostrzewski, Franciszek (1826–1911) — malarz, ilustrator. [przypis edytorski]

kostur — długa laska wędrowna; pielgrzymi kostur jest tu metaforą emigracji [przypis edytorski]

kostur — kij, laska używany przez wędrowców do podpierania się. [przypis edytorski]

kostur — kij podróżny, laska. [przypis edytorski]

kostur — kij podróżny, laska używana przez wędrowców do podpierania się. [przypis edytorski]

kostur — tu: kij służący do podpierania się. [przypis edytorski]

kostusia (pot.) — kostucha, śmierć wyobrażana jako kościotrup w białych szatach z kosą. [przypis edytorski]

kostyczny — obdarzony złośliwym, jadowitym poczuciem humoru. [przypis edytorski]

kostyczny — uszczypliwy a. złosliwy. [przypis edytorski]

kostyczny — uszczypliwy, złośliwy. [przypis edytorski]

kostyczny — złośliwy a. uszczypliwy. [przypis edytorski]

kostyra (daw.) — gracz w kości, hazardzista. [przypis edytorski]

kostyra — ryzykant, hazardzista, karciarz. [przypis edytorski]

kosy (daw.) — krzywy, także: zezowaty. [przypis edytorski]

kosy (daw.) — tu: warkocze. [przypis edytorski]

kosy (daw.) — warkocze. [przypis edytorski]

kosy — krzywy a. zezowaty. [przypis edytorski]

Kosynier — uczestnik powstania kościuszkowskiego z 1794 r. [przypis edytorski]

kosy — (o oczach) skośny, krzywy bądź zezowaty. [przypis edytorski]

kosy — pochyły, ukośny. [przypis edytorski]

kosy — skośny a. zezowaty. [przypis edytorski]

kosy — skośny, z ukosa. [przypis edytorski]

kosy (tu daw.) — warkocze; Żemajtys znowu kosy zaplatała — Żmudź (personifikacja krainy jako młodej dziewczyny) znowu była szczęśliwa. [przypis edytorski]

kosy — tu: spode łba. [przypis edytorski]

koszałka (daw.) — wiklinowy koszyk z przykrywką, służący zwykle do noszenia jedzenia. [przypis edytorski]

koszarny — dziś: koszarowy; taki jak w koszarach, tj. budynkach, w których stacjonuje wojsko. [przypis edytorski]

koszary kadeckie — budynek położony opodal Pałacu Kazimierzowskiego w Warszawie (wówczas stanowiącego gł. siedzibę Szkoły Rycerskiej założonej przez króla Stanisława Augusta, obecnie znajdującego się w obrębie kampusu głównego Uniwersytetu Warszawskiego), wzniesiony w 1781 r. pod kierunkiem majora Stanisława Zawadzkiego, w l. 1777–1795 pełniącego urząd architekta wojsk koronnych. [przypis edytorski]

koszary — tu: zagrody dla zwierząt. [przypis edytorski]

koszatka — drobny gryzoń z rodziny popielicowatych. [przypis edytorski]

koszatka — drobny gryzoń z rodziny popielicowatych. [przypis edytorski]

koszatka — gatunek nadrzewnego gryzonia o nocnym trybie życia. [przypis edytorski]

koszatki — gryzonie znane z tego, że od października do kwietnia zapadają w sen zimowy. [przypis edytorski]

kosz (daw.) — odmowa na propozycję zawarcia związku. [przypis edytorski]

koszenila — kwas karminowy, organiczny związek chemiczny, naturalny ciemnoczerwony, niezwykle trwały barwnik pozyskiwany z wysuszonych, zmielonych owadów, zwanych czerwcami kaktusowymi (Dactylopius coccus), żyjących w Meksyku. [przypis edytorski]

koszenila — naturalny ciemnoczerwony barwnik pozyskiwany z wysuszonych i zmielonych owadów z Ameryki Środkowej, zwanych czerwcami kaktusowymi. [przypis edytorski]

koszenilowy — czerwony (od nazwy barwnika). [przypis edytorski]

koszer, koszerny (z hebr. dosł.: właściwy) — określenie rodzajów pokarmów dozwolonych do spożycia przez prawo żydowskie (halachę) oraz warunków, w jakich powinny być przechowywane i spożywane; zasady te wywodzą się z Tory, zostały uściślone w Talmudzie. [przypis edytorski]

koszerny (hebr. dosł.: właściwy) — przymiotnik określający rodzaje pokarmów dozwolonych do spożycia przez prawo żydowskie (halachę) oraz warunki w jakich powinny być przechowywane i spożywane. Zasady te wywodzą się z Tory, zostały uściślone w Misznie i Talmudzie. [przypis edytorski]

koszerny — w religii żydowskiej: nadający się do spożycia zgodnie z żydowskimi przepisami religijnymi. [przypis edytorski]

kosz (hist.) — tatarski lub kozacki obóz; oddział wojska. [przypis edytorski]

kosz — kozacki lub tatarski oddział wojska lub obóz warowny takiego oddziału. [przypis edytorski]

koszlawo — dziś popr.: koślawo. [przypis edytorski]

koszlawy — dziś: koślawy; krzywy, niezgrabny. [przypis edytorski]

koszlawy — dziś popr.: koślawy. [przypis edytorski]

koszlawy — koślawy. [przypis edytorski]

kosz — oprawa rękojeści broni białej (pałasze, szable, szpady) w postaci gęsto splecionych ze sobą kabłąków i obłęków tworzących osłonę dla dłoni. [przypis edytorski]

koszowy — ataman koszowy, dowódca kosza, tj. oddziału kozackiego. [przypis edytorski]

koszowy — ataman koszowy rządził na Zaporożu w czasie pokoju, miał też obowiązek przygotować Sicz do wojny; kosz — obóz kozacki. [przypis edytorski]