Footnotes

piu bella regina (wł.) — najpiękniejsza królowa. [przypis edytorski]

podesta (z wł.) — gł. reprezentant władz miasta a. prowincji skupionej wokół ośrodka miejskiego; średniowieczny urząd ustanowiony w XII w. przez cesarza Fryderyka I Barbarossę, utrzymujący się do XVI w. w niektórych wł. republikach miejskich; podesta posiadał uprawnienia sądownicze i wojskowe. [przypis edytorski]

Polacco! Varsovia! (wł.) — Polak! Warszawa! [przypis edytorski]

ponte storto (wł.) — wygięty most. [przypis edytorski]

Ponte Vecchio (wł.) — Most Złotników, najstarszy florencki most na rzece Arno, zabudowany niewielkimi budynkami. [przypis edytorski]

ponticello (wł.) — mostek. [przypis edytorski]

porco (wł.) — wieprz. [przypis edytorski]

porto (z wł.) — opłata za przesyłkę. [przypis edytorski]

poverino mio (wł.) — mój biedaku. [przypis edytorski]

povero (wł.) — biedny, biedactwo. [przypis edytorski]

prepotenza (wł.) — arogancja, stosowanie przemocy, nadużywanie władzy. [przypis edytorski]

prestissimo (muz., wł.) — tempo w muzyce: bardzo szybko. [przypis edytorski]

presto (wł.) — szybko (też: określenie tempa w muzyce). [przypis edytorski]

prete (wł.) — ksiądz. [przypis edytorski]

primadonna (wł.) — dosł.: pierwsza dama; śpiewaczka operowa, solistka w operze. [przypis edytorski]

primavera (wł.) — wiosna. [przypis edytorski]

prime del monde (wł.) — pierwszy w świecie. [przypis edytorski]

primo amoroso (wł.) — pierwszy amant. [przypis edytorski]

przez prokurację (z wł. per procura) — przez pełnomocnika. [przypis edytorski]

puginał (z wł.) — krótki, wąski sztylet. [przypis edytorski]

Pulcinella (z wł. pulcino: kogucik) — postać z komedii dell'arte, zwykle występująca z kogucim piórem, charakteryzująca się złośliwością, nieuprzejmością i egoizmem. [przypis edytorski]

questa canaglia di Cristophoro, il piccolo barbaro (wł.) — ten łobuz Krzysztof, ten mały barbarzyńca. [przypis edytorski]

Questa infame vita (wł.) — to haniebne życie. [przypis edytorski]

raro, divinissimo, adorando (wł.) — rzadki, najbardziej boski, uwielbiony. [przypis edytorski]

recitativo (muz., wł.) — recytatyw, melodeklamacja na tle muzycznym, element opery. [przypis edytorski]

Re sciochi, re… (wł.) — Królowie, głupi królowie… [przypis edytorski]

Roma (łac., wł.) — Rzym. [przypis edytorski]

rosso antico (wł.) — czerwień antyczna. [przypis edytorski]

sajan (z wł. saione, od łac. sagum) — renesansowy obcisły kaftan męski przypominający krojem rzym. strój wojskowy: sięgający do pół uda, zakończony krótką spódniczką z klinów; noszony do XVII w. przez dworzan i rycerstwo. [przypis edytorski]

salto mortale (z wł.) — ryzykowny skok z dużej wysokości, w trakcie którego koziołkuje się w powietrzu. [przypis edytorski]

Sanctissima Madre! (wł.) — Matko Najświętsza! [przypis edytorski]

Santa Margueritta! San Giorgio! Diffendete mi! (wł.) — święta Małgorzato, święty Jerzy, ratujcie mnie. [przypis edytorski]

Schiocchi senza vergogna! Somari! (wł.) — głupcy bez wstydu, osły. [przypis edytorski]

scusate, signora (wł.) — przepraszam panią. [przypis edytorski]

sedia (z wł.) — krzesło, siedzisko. [przypis edytorski]

Se fiato in corpo avete (wł.) — ile macie tchu w piersiach. [przypis edytorski]

sekatura (z wł.) — szykana, nękanie, prześladowanie. [przypis edytorski]

sekować (z wł.) — dręczyć, nękać, prześladować, dokuczać komuś. [przypis edytorski]

sempre nello stomaco [hai] dieci lupi affamati (wł.) — zawsze w żołądku [ma] dziesięć głodnych wilków. [przypis edytorski]

Senuccio i vo'che sappi (wł.) — Senuccio, chcę, żebyś wiedział; początek sonetu 89 Petrarki. [przypis edytorski]

Senza di te… Sentimi idol mio… (wł.) — bez ciebie… usłysz mnie, moja kochana. [przypis edytorski]

si, amico (wł.) — tak, przyjacielu. [przypis edytorski]

signora (wł.) — pani. [przypis edytorski]

signore pittore (wł.) — panie malarzu. [przypis edytorski]

signore (wł.) — pan; zwrot grzecznościowy. [przypis edytorski]

signore (wł.) — tu W.lp: panie. [przypis edytorski]

Signoria (z wł. signore: pan) — tu ogólnie: rząd; forma rządów w komunach miast śr. i płn. Włoch w okr. średniowiecza i renesansu, gdzie w okolicznościach sprzyjających wzmocnieniu władzy (np. wobec zewn. zagrożenia) przejmowali ją przedstawiciele bogatych rodów, uzyskując rozszerzone prerogatywy i utrzymując je dożywotnio lub przekazując swoim następcom. [przypis edytorski]

Signoria (z wł. signore: pan) — tu ogólnie: rząd; forma rządów w komunach miast śr. i płn. Włoch w okr. średniowiecza i renesansu, gdzie w okolicznościach sprzyjających wzmocnieniu władzy (np. wobec zewn. zagrożenia) przejmowali ją przedstawiciele bogatych rodów, uzyskując rozszerzone prerogatywy i utrzymując je dożywotnio lub przekazując swoim następcom. [przypis edytorski]

signori Inglesi (wł.) — panowie Anglicy. [przypis edytorski]

signorina (wł.) — panna, panienka. [przypis edytorski]

signor Polacco (wł.) — panie Polaku. [przypis edytorski]

Simigliante a quella inferma (…) suo dolore scherma. (wł.) — Podobny człowiekowi choremu, który nad rzeką nie może znaleźć ukojenia, ale gdy dać mu czas, osłoni swój ból [wolne tłumaczenie; Red. WL]. [przypis edytorski]

siniora, sinorina (z wł.) — pani, panna. [przypis edytorski]

siniora (wł.) — pani. [przypis edytorski]

sinior (wł.) — pan. [przypis edytorski]

si non e vero (wł.) — jeśli to nieprawda; całość cytatu brzmi: Si non e vero, e ben trovato, jeśli to nie jest prawdziwe, to jednak dobrze wymyślone. [przypis edytorski]

sirocco (wł.) — suchy i gorący wiatr południowy lub południowo-wschodni wiejący na ziemie włoskie znad wybrzeży afrykańskich. [przypis edytorski]

Si, signore, un letto matrimoniale (wł.) — Tak, proszę pana, łóżko małżeńskie. [przypis edytorski]

si (wł., hiszp.) — tak. [przypis edytorski]

skopuła (z wł.) — rafa. [przypis edytorski]

skud (wł., z łac. scutum: tarcza) — daw. złota lub srebrna moneta z wizerunkiem tarczy, bita we Włoszech; lir liczył sobie dwadzieścia skudów. [przypis edytorski]

Slavi (wł.) — Słowianie a. niewolnicy. [przypis edytorski]

solfatara (z wł. solfo: siarka) — obszar na terenie wulkanicznym, na którym z kraterów i szczelin wydobywają się na powierzchnię gorące wyziewy zawierające duże ilości siarki; także nazwa tych wyziewów. [przypis edytorski]

solfedżio, częściej: solfeż (z wł. solfeggio) — czytanie nut głosem, podstawowe ćwiczenie w nauce śpiewu. [przypis edytorski]

splendeca (daw., z wł.) — splendor, przepych. [przypis edytorski]

sposo (wł.) — mąż. [przypis edytorski]

sprezzatura (wł.) — termin z Dworzanina Baltasara Castiglione, oznaczający swobodę, lekkość i działanie w taki sposób, jakby wykonywana czynność nie wymagałą wysiłku. [przypis edytorski]

spropositi (wł.) — głupstwa, niewłaściwości, niedorzeczności. [przypis edytorski]

stanca (z wł.) — strofa. [przypis edytorski]

stiletto (wł.) — sztylet; tu: sztyletem. [przypis edytorski]

stretta (z wł. stretto) — muz.: imitacja w polifonicznym utworze instrumentalnym lub wokalnym (fuga), w której głosy imitujące włączają się, zanim temat dobiegnie końca w poprzednich; a. rodzaj zakończenia o coraz szybszym tempie. [przypis edytorski]

stylet (z wł. stiletto) — sztylet; krótka biała broń kłująca; także puginał, tulich. [przypis edytorski]

szkopuł (z wł.) — przeszkoda w działaniu. [przypis edytorski]

T'amo (wł.) — kocham cię. [przypis edytorski]

tarok a. tarot (wł.) — dawna gra karciana bądź talia do niej, używana również do wróżenia. [przypis edytorski]

tempo galantuomo (wł.) — właśc. Il tempo è galantuomo: czas jest dżentelmenem. [przypis edytorski]

tenuta (z wł.) — czynsz dzierżawny. [przypis edytorski]

tercyna (z wł.) — układ stroficzny, stosowany w Boskiej komedii Dantego. Wiersz o strofach złożonych z trzech wersów, najczęściej jedenastozgłoskowych, łączących się między sobą rymami w układzie aba, bcb, cdc itd. [przypis edytorski]

tercynela a. tercjanela (z wł. terzanella) — rodzaj tkaniny jedwabnej lub półjedwabnej, czasem z kwiecistym wzorem. [przypis edytorski]

Terra Santa College (wł.) — ob. Terra Sancta College (łac.), kompleks budynków edukacyjnych zakonu franciszkanów, zbudowany w Jerozolimie w 1926 r.; w latach 1929–1947 funkcjonowała w nim otwarta szkoła podstawowa i średnia dla uczniów wszystkich wyznań. [przypis edytorski]

terribilità (wł.) — włoska nazwa używana na określenie poruszającej siły wyrazu dzieł Michała Anioła; siła dramatyczna. [przypis edytorski]

tomba (wł., z łac. tumba) — grób. [przypis edytorski]

trabant (z wł.) — żołnierz straży przybocznej. [przypis edytorski]

trabuco (wł.) — gatunek cygara. [przypis edytorski]

traduttore, traditore (wł.) — tłumacz, kłamca. [przypis edytorski]

traktiernia (z wł. trattoria) — jadłodajnia. [przypis edytorski]

trattoria (wł.) — gospoda. [przypis edytorski]

tremolando (z wł.) — wibracja, drżenie głosu. [przypis edytorski]

trionfo (wł.) — triumf; odwołanie do starożytnej tradycji pochodu triumfalnego wodza, by uczcić jego osiągnięcia wojenne. [przypis edytorski]

Trovan mi duro/ E io lo so:/ Pensar li fo! (wł.) — Uważają mnie za trudnego. Wiem o tym: każę im myśleć. [przypis edytorski]

tutti guanti (wł.) — cała reszta. [przypis edytorski]

tutti (wł.) — wszyscy. [przypis edytorski]

una siora maschera (wł.) — zamaskowana pani (siora to skrócenie od signora); formułą „buongiorno, siora maschera” (dzień dobry, pani w masce) podczas karnawału tradycyjnie witano zamaskowaną osobę: przebranie z maską ukrywało tożsamość, płeć i klasę społeczną. [przypis edytorski]

Un assassino! un tradittore! una spia! (wł.) — Zdrajca! zabójca! szpieg! [przypis edytorski]

una voce (wł.) — jednym głosem, jednogłośnie. [przypis edytorski]

Un baiocco, bella signora, un baiocco ai poveri bambini (wł.) — Pieniążek, piękna pani, pieniążek dla biednych dzieci. [przypis edytorski]

unisono (muz., z wł.) — jednym głosem. [przypis edytorski]

unisono (z wł., muz.) — jednym głosem, w jednej tonacji. [przypis edytorski]

Un letto matrimoniale, signore? (wł.) — Łóżko małżeńskie, proszę pana? [przypis edytorski]

un porco (wł.) — świnia; wieprz. [przypis edytorski]