Przypisy

hyjena — dziś popr.: hiena. [przypis edytorski]

Hyksosi — grupa ludów, która opanowała Egipt w okresie ok. 1650–1540 p.n.e. [przypis edytorski]

Hyksosi — grupa plemion przybyłych w XVIII–XVII w. p.n.e. z Azji Zachodniej, które przez powolną infiltrację osiedliły się na wschodnich terenach Delty. Zorganizowały się, obrały władcę i stopniowo opanowały cały Dolny Egipt. Hyksosi założyli nową, XIV dynastię faraonów, rządząc Egiptem przez ponad sto lat, choć ich władza nad Górnym Egiptem była nominalna. Ok. 1560 p.n.e. książętom tebańskim udało się pokonać przybyszów i ponownie zjednoczyć kraj, co stanowiło zakończenie Drugiego Okresu Przejściowego i początek Nowego Państwa. Dawniej uważano, że opanowanie Egiptu przez Hyksosów było nagłym najazdem. [przypis edytorski]

Hyksowie a. Hyksosi — grupa plemion przybyłych w XVIII–XVII w. p.n.e. z Azji Zachodniej, które przez powolną infiltrację osiedliły się na wschodnich terenach Delty. Zorganizowały się, obrały władcę i stopniowo opanowały cały Dolny Egipt. Hyksosi założyli nową, XIV dynastię faraonów, i rządzili Egiptem przez ponad sto lat, choć ich władza nad Górnym Egiptem była nominalna. Ok. 1560 p.n.e. książętom tebańskim udało się pokonać przybyszów i ponownie zjednoczyć kraj, co stanowiło zakończenie Drugiego Okresu Przejściowego i początek Nowego Państwa. Dawniej uważano, że opanowanie Egiptu przez Hyksosów było nagłym najazdem. [przypis edytorski]

Hylas (mit. gr.) — młody towarzysz i kochanek Heraklesa, razem z nim uczestniczył w wyprawie Argonautów. [przypis edytorski]

Hylej, Folus — Centaury; zostali pokonani przez Herkulesa. [przypis edytorski]

Hyle — miasto w Beocji. [przypis edytorski]

hyletyczny (filoz.) — u Husserla odnoszący się do dziedziny doznań zmysłowych. [przypis edytorski]

hylozoista (z gr. hyle: materia; zoon: życie) — a. hilozoista; termin stosowany w odniesieniu do jońskich filozofów przyrody, którzy głosili, że materia świata jest ożywiona. [przypis edytorski]

hymen cornutum (łac.) — rogaty hymen; hymen tu: błona dziewicza. [przypis edytorski]

Hymen (mit. gr.) — bóg ceremonii ślubnej i wesela. [przypis edytorski]

Hymen (mit. gr.) — bóg małżeńskich ślubów. [przypis edytorski]

Hymen (mit. gr.) — bóg małżeństwa i zaślubin. [przypis edytorski]

Hymen (mit. gr.) — bóg małżeństwa oraz obrządku zaślubin. [przypis edytorski]

Hymen (mit. gr.) — bóg małżeństwa, patronujący obrządkowi zaślubin, a także pieśniom weselnym. [przypis edytorski]

Hymen (mit. gr.) — bóg małżeństwa, patronujący obrządkowi zaślubin. [przypis edytorski]

Hymen (mit. gr.) — bóg małżeństwa, syn Apollona. [przypis edytorski]

Hymen (mit. gr.) — bóg zaślubin i małżeństwa; przen.: małżeństwo. [przypis edytorski]

Hymen (mit. gr.) — bóg zaślubin i małżeństwa. [przypis edytorski]

Hymen (mit. gr.) — bóg zaślubin, przedstawiany z pochodnią. [przypis edytorski]

Hymen (mit. gr.) — bóg zaślubin, także pieśń ślubna. [przypis edytorski]

Hymen (mit. gr) — patron małżeństwa i uroczystości weselnych; palono mu ofiarne ognie, aby zapewnić pomyślność i szczęście związku małżeńskiego. [przypis edytorski]

hymen — przen.: ślub, wesele; w mit. gr. Hymen to bóg zaślubin i małżeństwa. [przypis edytorski]

hymen — tu: płomień zapalany podczas uroczystości zaślubin. [przypis edytorski]

hymen — tu: pochodnia zapalana podczas uroczystości zaślubin, od gr. boga Hymena, patrona zaślubin i małżeństwa. [przypis edytorski]

hymenu pochodnie — ceremonia ślubna. [przypis edytorski]

hymen (z gr.) — wesele. [przypis edytorski]

Hymet — góra na płn.-wsch. od Aten. [przypis edytorski]

Hymetos — pasmo górskie na wschód od Aten. [przypis edytorski]

Hymet — pasmo górskie na płd.-wsch. od Aten. [przypis edytorski]

Hymet — pasmo górskie w Attyce, na płd.-wsch. od Aten, między górą Brilessos i Zatoką Sarońską, słynące z doskonałego miodu. [przypis edytorski]

Hymet — pasmo górskie w Attyce, na płd-wsch. od Aten. [przypis edytorski]

hymn Ambrożego a. hymn ambrozjański — starożytne pieśni łacińskie, stworzone i wprowadzone do liturgii przez św. Ambrożego (340–397), arcybiskupa Mediolanu, świętego Kościoła katolickiego i prawosławnego. [przypis edytorski]

hymn book (ang.) — śpiewnik religijny. [przypis edytorski]

hymny eoniczne — Kasprowicz nawiązuje tu albo do eonu jako największej jednostki formalnej w dziejach ziemi, którą dopiero dzieli się na ery (wyróżnia się trzy eony: archaik, proterozoik, fanerozoik), albo do gnostyckiej kosmogonii (historii powstania świata), w której kolejne eony są emanacjami boskimi, coraz dalszymi od rdzenia boskiej istoty i doprowadzającymi w końcu do stworzenia świata (przez upadek tego, co boskie, w materię). Hymny eoniczne w każdym z tych rozumień odnoszą się do odległych dziejów świata, epoki jego powstawania. [przypis edytorski]

hymny wedyckie a. Rigweda — najstarszy zabytek literatury indoaryjskiej (część tekstów jest datowana na XV w. p.n.e.), zbiór 1028 hymnów wchodzący w skład Wed, hinduskich świętych ksiąg. Utwory mają charakter pochwalny, służyły przede wszystkim do celów kapłańskich, takich jak zaproszenie bóstw do wzięcia udziału w ofierze. Można w nich znaleźć liczne odniesienia natury religijnej i kulturowej, a także zaczątki rozważań filozoficznych. Powoływanie się Brzozowskiego na hymny wedyckie i Upaniszady jest śladem silnej fascynacji orientem, która była wspólna dla całej kultury okresu Młodej Polski. [przypis edytorski]

Hypatia z Aleksandrii (ok. 370–415) — aleksandryjska matematyczka, astronomka, filozofka neoplatońska; brutalnie zamordowana przez tłum chrześcijan, zwolenników biskupa Cyryla. [przypis edytorski]

Hypatia z Aleksandrii (ok. 370–415) — aleksandryjska matematyczka, astronomka, filozofka neoplatońska; brutalnie zamordowana przez tłum chrześcijan, zwolenników biskupa Cyryla. [przypis edytorski]

hype — podekscytowanie czymś; mieć na coś hypa: być czymś podekscytowanym, emocjonować się czymś. [przypis edytorski]

Hyperborea (mit. gr.) — kraina na północy, położona za siedzibą Boreasza, boga wiatru północnego; jej mieszkańcy, Hiperborejczycy, mieli prowadzić beztroskie i szczęśliwe życie, wolne od cierpień i chorób. [przypis edytorski]

Hyperia — z gr. „wysoki kraj”, baśniowa kraina o nieokreślonej lokalizacji. [przypis edytorski]

Hyperion (mit. gr.) — ojciec Heliosa (Słońca), Selene (Księżyca) i Eos (Jutrzenki); wcielenie męskiego piękna, światłości (przez to niekiedy utożsamiany z Apollinem). [przypis edytorski]

hyperoxyd — nadtlenek. [przypis edytorski]

hypocaustum (łac.) — w starożytnych domach centralne ogrzewanie powietrzem krążącym w przewodach podłogowych i ściennych. [przypis edytorski]

hypogeum (łac.) — podziemie. [przypis edytorski]

hypogryfując (neol.) — imiesłów utworzony od rzecz. hipogryf, tj. pegaz, połączenie orła i konia; hipogryf występuje w Orlandzie Szalonym Ariosta. [przypis edytorski]

hypokorystyczny — zdrabniający. [przypis edytorski]

hyracotheria (łac. Hyracotherium) — daleki przodek konia. [przypis edytorski]

Hyrkania — region i satrapia w staroż. Persji, położony na płd.-wsch. wybrzeżu Morza Kaspijskiego (staroż. Morza Hyrkańskiego); w mit. pers. uważana za krainę stworzoną przez Ahura Mazdę (a. Ormuzda; boga-stworzyciela, będącego ucieleśnieniem dobra, walczącego ze złem uosobionym w bogu Arymanie); dziś: ziemie wchodzące w skład Turkmenistanu i Iranu. [przypis edytorski]

Hyrkania — staroż. kraina i satrapia w staroż. Persji, położona na płd.-wsch. wybrzeżu Morza Kaspijskiego (staroż. Morza Hyrkańskiego). [przypis edytorski]

Hyrkan — imię staroż. władców i arcykapłanów Judei: Jana Hyrkana I (II w. p.n.e.) oraz jego wnuka Jana Hyrkana II (I w. p.n.e.). [przypis edytorski]

Hyspa, Vincent (1865–1938) — aktor filmowy i piosenkarz fr., muzykę do niektórych jego piosenek napisał Erik Satie. [przypis edytorski]

Hythe, Sandgate, Folkstone — miejscowości położone wzdłuż wybrzeża przy drodze do Dover. [przypis edytorski]

hyź a. hyś (pot.) — bzik, nieszkodliwe wariactwo, lekkie zaburzenie rozumu; występuje tylko w wyrażeniu mieć hyzia. [przypis edytorski]

hyzop — niewielka roślina zielna, zawierająca silne olejki eteryczne. W starożytności używana jako środek leczniczy oraz w rytuałach oczyszczenia, dziś głównie jako przyprawa kuchenna. [przypis edytorski]

hyzop — roślina lecznicza lub przyprawa. [przypis edytorski]

hyzop — roślina (półkrzew), z którego olejek używany był przez staroż. Żydów w oczyszczających obrzędach rytualnych. [przypis edytorski]

hyzop — ziele służące jako lek wykrztuśny, przyprawa lub ozdoba; w staroż. Izraelu używane w obrzędach oczyszczenia. [przypis edytorski]