Przypisy

ewokacja (daw.) — odwołanie się do innej instancji. [przypis edytorski]

ewokacja — wywołanie wspomnień, skojarzeń lub wizji czegoś. [przypis edytorski]

ewokacyjny (książk.) — przedstawiający lub wywołujący wspomnienia. [przypis edytorski]

ewolucjonizm — (z łac. evolutio: rozwinięcie) kierunek w filozofii i naukach społecznych zainicjowany przez biologiczną teorię ewolucji Karola Darwina i system filozoficzny Herberta Spencera, ukształtowany w 2. połowie XIX w. Jako główne założenie przyjął koncepcję zmienności i postępowego rozwoju całej rzeczywistości. Przedstawicielami ewolucjonizmu byli: L.H. Morgan, L. Hobhouse, Th. Huxley, E. Haeckel. [przypis edytorski]

ex abrupto (łac.) — bez przygotowania, od razu, nagle. [przypis edytorski]

exactly (ang.) — właśnie, dokładnie. [przypis edytorski]

exaltacya (z łac.) — wywyższenie, wyniesienie; pochwała, wzniosłość; por. dzisiejsze: egzaltacja, egzaltowany. [przypis edytorski]

exaltados (hiszp.) — radykałowie, fanatycy. [przypis edytorski]

exaltowany (z łac.) — wywyższony, wyniesiony, wzniesiony; por. dzisiejsze: egzaltowany. [przypis edytorski]

examen (fr.) — badanie; kontrola; egzamin. [przypis edytorski]

Examina, o mortal, tu corazon, ahi veras los motivos de tus acciones! (hiszp.) — Zbadaj, o śmiertelniku, swoje serce, tam zobaczysz powody swoich działań. [przypis edytorski]

examiniert — unter Folter verhört. [przypis edytorski]

Exaudiat te Dominus in die tribulationis (łac.) — Niech Pan cię wysłucha w dniu utrapienia; Psalm 20. [przypis edytorski]

ex avibus (łac.) — z ptaków. [przypis edytorski]

ex cathedra (łac.) — dosł. z katedry (tu mowa o stanowisku uniwersyteckim). [przypis edytorski]

ex cathedra (łac.) — dosł. z katedry (uniwersyteckiej); po profesorsku, apodyktycznie. [przypis edytorski]

ex cathedra (łac.: z katedry) — z pozycji autorytetu, poważnie. [przypis edytorski]

excellentissimo señor (hiszp.) — dosł.: najświetniejszy pan; Jego Ekscelencja; tytuł używany w jęz. hiszp. wobec głów państwa i innych wysokich rangą osobistości. [przypis edytorski]

excellit (łac.) — przewyższa, góruje. [przypis edytorski]

excelsior (łac.) — dosł. wyższy; przen. (nakaz dążenia): w górę, wyżej. [przypis edytorski]

excelsior (łac.) — wyższy. Tu: krój czcionki, ale również hasło postępu. [przypis edytorski]

excelsior (łac.) — wzwyż, wciąż wyżej. [przypis edytorski]

excelsior (łac.) — zawsze ku górze. [przypis edytorski]

excentricity (ang.) — ekscentryczność, tj. przesadna oryginalność, celowe udziwnianie, odbieganie od konwenansów. [przypis edytorski]

excerptem (łac. forma B.lp) — wyjątek. [przypis edytorski]

Excita Domine potentiam tuam, et veni ut salvos facias nos (łac.) — Wzbudź, Panie, potęgę swoją i przybądź, ażeby nas zbawić. [przypis edytorski]

excitare (łac.) — podżegać, podniecać. [przypis edytorski]

excito, excitare — podburzać, napuszczać; tu 3 os. lm cz.ter. excitant: podburzają. [przypis edytorski]

excluded classes (ang.) — klasy (tu: kategorie, grupy) wykluczone. [przypis edytorski]

exclusi tertii [principium] (łac.) — zasada wyłączonego środka; prawo logiczne, zgodnie z którym każde zdanie logiczne albo jest prawdziwe, albo prawdziwe jest jego zaprzeczenie. [przypis edytorski]

exclusive (łac.) — wyłączając; z wyłączeniem. [przypis edytorski]

exclusive (łac.) — z wyłączeniem; wyłącznie. [przypis edytorski]

ex concessis (łac.) — z przyzwolenia, ze zgody; argument ex concessis: argument oparty na mocy tego, na co zgadza się oponent, choćby było obiektywnie fałszywe. [przypis edytorski]

ex concessis (łac.) — z przyzwolenia, ze zgody. [przypis edytorski]

ex contentione (łac.) — w bójce. [przypis edytorski]

excuses, mesdemoiselles (fr.) — wybaczcie, panienki. [przypis edytorski]

excusez du peu (fr.) — tu: co najmniej; ni mniej ni więcej. [przypis edytorski]

excusez (fr.) — przepraszam. [przypis edytorski]

Excusez! (fr.) — Przepraszam! [przypis edytorski]

excusez le mot (fr.) — proszę wybaczyć, że użyję słowa; przepraszam za słowo. [przypis edytorski]

excusez le mot (fr.) — przepraszam za słowo. [przypis edytorski]

excusez le mot — przepraszam za słowo. [przypis edytorski]

Excusez monsieur! (fr.) — przepraszam pana. [przypis edytorski]

excusez — proszę wybaczyć.DO WERYFIKACJI [przypis edytorski]

ex definitione (łac.) — z definicji. [przypis edytorski]

ex delatione cuiusvis (łac.) — z czyjegokolwiek oskarżenia. [przypis edytorski]

Executive Office — Urząd Wykonawczy; tu: Urząd Wykonawczy Prezydenta Stanów Zjednoczonych, odpowiednik Kancelarii Prezydenta w innych państwach. [przypis edytorski]

exegi monumentum (łac.) — wybudowałem pomnik; początek Pieśni III, 30 Horacego. [przypis edytorski]

exegisti monumentum aere perennius (łac.) — wzniosłeś pomnik trwalszy niż ze spiżu. [przypis edytorski]

exempla byłyby odiosa — parafraza łac. sentencji: exempla sunt odiosa, przykłady są znienawidzone. [przypis edytorski]

exemplum in contrarium (łac.) — przykład przeciwieństwa. [przypis edytorski]

exemplum (łac.) — na przykład. [przypis edytorski]

exemplum (łac.) — przykład. [przypis edytorski]

exemplum (łac.) — przykład; tu: przykładem jest. [przypis edytorski]

exemplum (łac., r.n.) — przykład. [przypis edytorski]

Exemplum ut talpa (łac.) — na przykład jak kret; słowa z bajki La Fontaine'a Towarzysze Ulissesa (XII, 1), które we Francji weszły do codziennego obiegu przy wymienianiu pojedynczego przykładu zamiast kilku. [przypis edytorski]

exequatur — zgoda państwa na to, aby konsul przysłany z innego kraju mógł wykonywać swoje obowiązki. [przypis edytorski]

exercitia spiritualia (łac.) — ćwiczenia duchowe. [przypis edytorski]

exercycje — ćwiczenia. [przypis edytorski]

Exeter Hall — dawny budynek w płn. części ulicy Strand w Londynie, z wielką aulą, w której odbywały się spotkania religijne i filantropijne, m.in. Stowarzyszenia Antyniewolniczego (stąd określenie „Exeter Hall” stało się synonimem lobby antyniewolniczego); budynek, wzniesiony w 1831, został w 1907 sprzedany i zburzony, na jego miejscu wybudowano Strand Palace Hotel. [przypis edytorski]

exeunt omnes (łac.) — wszyscy wychodzą. [przypis edytorski]

exhorta (z łac.) — zachęta. [przypis edytorski]

ex hypothesi (łac.) — dosł.: z hipotezy; zgodnie z założeniem, przypuszczeniem. [przypis edytorski]

Exili — Alchimist, aus Italien stammend, lebte in Paris und war in die Giftaffäre verwickelt. [przypis edytorski]

exit (łac.) — wychodzi. [przypis edytorski]

ex-kardynał — Jan Kazimierz otrzymał tytuł kardynała w 1646, a zrzekł się go w 1647. [przypis edytorski]

ex (łac.) — z. [przypis edytorski]

ex luto (łac.) — z błota. [przypis edytorski]

ex machina deus (łac.: bóg z maszyny) — chodzi o boga pojawiającego się na scenie dzięki maszynerii teatralnej; określenie oznaczające nieumotywowane rozwiązanie akcji. [przypis edytorski]

ex machina — od łac. deus ex machina: bóg z maszyny (o zakończeniu sztuki); tu w znaczeniu: nieoczekiwanie. [przypis edytorski]

Exner, Sigmund (1846–1926) — austriacki fizjolog; znany z prac nad fizjologią porównawczą i psychologią postrzegania z fizjologicznego punktu widzenia. [przypis edytorski]

ex nihilo (łac.) — z niczego. [przypis edytorski]

ex nunc prout ex tunc (łac.) — dosł.: od teraz jak i od wtedy; na stan obecny, jak i wstecz. [przypis edytorski]

Exodus a. Księga Wyjścia — druga księga Pisma Świętego. [przypis edytorski]

exodus — tłumne wywędrowanie, masowa emigracja. [przypis edytorski]

ex officio (łac.) — urzędowo. [przypis edytorski]

ex officio (łac.) — z urzędu; urzędowo, na mocy praw przysługujących danemu urzędowi. [przypis edytorski]

Exorbitancye a. Exorbitancje i naprawa koła poselskiego — broszura na temat niedomagania porządku sejmowego, opublikowana anonimowo przez prymasa Stanisława Karnkowskiego (1520–1603) w 1596 roku; egzorbitancja (daw.) oznacza nadużycie władzy królewskiej. [przypis edytorski]

Exorciso (łac.) — zaklinam.DO WERYFIKACJI [przypis edytorski]

exorciso te in (łac.) — zaklinam cię w… [imię Ojca i Syna i Ducha]; urywek formuły egzorcyzmu. tj. obrzędu wyganiania diabła w kościele rzymskokatolickim. [przypis edytorski]

Exorciso te! (łac.) — zaklinam cię!; por. egzorcyzm. [przypis edytorski]

ex ordine mendicantium (łac.) — z zakonu żebraczego. [przypis edytorski]

Ex oriente lux (łac.) — ze wschodu [przychodzi] światło. [przypis edytorski]

ex oriente lux (łac.) — ze wschodu [przychodzi] światło. [przypis edytorski]

expecta cadaver (łac.) — czekaj trupa (tj. śmierci przeciwnej strony w sprawie sądowej). [przypis edytorski]

expedite (łac.) — biegle, dokładnie. [przypis edytorski]

expedite (łac.) — biegle. [przypis edytorski]

expedite (łac.) — biegle, swobodnie. [przypis edytorski]

experimentum factum (łac.) — eksperyment dokonany (został). [przypis edytorski]

explicite (łac.) — jasno, wyraźnie. [przypis edytorski]

exploits (ang.) — wyczyny. [przypis edytorski]

exponieren — übersetzen. [przypis edytorski]

exposé (fr.) — wystąpienie, przemówienie. [przypis edytorski]

ex post (łac.) — po fakcie, później, z późniejszej perspektywy. [przypis edytorski]

ex post (łac.) — po fakcie. [przypis edytorski]

ex praesidio (łac.) — z miejsca przewodniczącego; jako przewodniczący. [przypis edytorski]

Expressen — Eilboten. [przypis edytorski]

ex professo (łac.) — ze znajomością rzeczy. [przypis edytorski]

ex proposito (łac.) — celowo, z rozmysłem. [przypis edytorski]

expugno, expugnare (łac.) — zdobyć, wywalczyć; tu 3.os. lp cz.przesz. expugnavit: zdobył. [przypis edytorski]