Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | matematyka | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | rosyjski | staropolskie | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy | zoologia
Według języka: wszystkie | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 3660 przypisów.
gnietąc (gw.) — gniotąc. [przypis edytorski]
gniew jego świadczy (…) jego boleść — tzn. jego gniew poświadcza jego boleść; jego gniew świadczy o boleści. [przypis edytorski]
…gniew, który nawet mądrego bywa, że nieraz opada / I bywa słodszy od miodu, który się sączy kroplami — Homer, Iliada XVIII 108–109. [przypis edytorski]
gniewliwy (daw.) — skłonny do gniewu, gniewny. [przypis edytorski]
gniewliwy (daw.) — skłonny do gniewu. [przypis edytorski]
gniew małżonka — tu: małżonka Heleny, Menelausa. [przypis edytorski]
gniezdny — górny żagiel. [przypis edytorski]
gniezdzie — dziś popr. pisownia: gnieździe. [przypis edytorski]
gniłka (gw.) — zgniły owoc a. ulęgałka; tu przen.: stara panna; kobieta zgorzkniała i bezdzietna lub zepsuta, „upadła”. [przypis edytorski]
gniłka — mała, dzika gruszka, ulęgałka. [przypis edytorski]
gniły — dziś: gnijący. [przypis edytorski]
gniły — dziś: zgniły a. gnijący. [przypis edytorski]
Gniły Tykicz (ukr. Гнилий Тікич) — rzeka w środkowej części Ukrainy. [przypis edytorski]
gnil (daw.) — zgnilizna, coś zgniłego. [przypis edytorski]
gniotło się — w oryg. niem. drängte sich: przepychało się, tłoczyło się. [przypis edytorski]
gniot — tu: ciężar. [przypis edytorski]
gniot — tu: tłok, ścisk. [przypis edytorski]
gnip a. gnyp (daw.) — krzywy, krótki nóż; nóż szewski. [przypis edytorski]
gnip a. gnyp (daw.) — krzywy, krótki, ostro zakończony nóż; nóż szewski. [przypis edytorski]
gnoj a. gnój (daw.) — tu: plugastwo, nieczystość. [przypis edytorski]
gnojanką (daw.) — gnojówka. [przypis edytorski]
gnojawki a. gnojnice — deski zakładane po bokach wozu, używane podczas wożenia gnoju. [przypis edytorski]
gnoma (gr. gnome) — sentencja, zwięzłe zdanie wyrażające jakąś myśl ogólną, zwykle o charakterze moralno-dydaktycznym; jedna z najstarszych form greckiej poezji. [przypis edytorski]
gnom — baśniowy, karłowaty opiekun kopalni i skarbów. [przypis edytorski]
gnomon — zegar słoneczny. [przypis edytorski]
gnomy i gnomidy — męskie i żeńskie duchy żywiołu ziemi. [przypis edytorski]
gnoseologia — inaczej epistemologia; dział filozofii, nauka o poznaniu, badająca relacje między poznawaniem i wiedzą a rzeczywistością. [przypis edytorski]
gnostycy — przedstawiciele kierunku religijno-filozoficznego rozwijającego się w pierwszych wiekach chrześcijaństwa; gnostycyzm łączy chrześcijaństwo z neoplatonizmem i pitagoreizmem; gnostycka wizja powstania świata jest opowieścią o wylaniu szeregu emanacji z pierwotnego bóstwa; gnostycyzm głosi skrajny antagonizm materii i ducha, świat materii wiążąc ze złem, grzechem i uznając za domenę złego i głupiego demiurga, pozostającego w stałej walce z najwyższym bogiem, uosobieniem najsubtelniejszej duchowości, dobra i mądrości; w koncepcji tej człowiek jako twór boski, lecz posiadający ciało, stanowi pole gry sił dobra i zła. [przypis edytorski]
gnostycy — wyznawcy gnostycyzmu (z gr. gnosis: poznanie), prądu rel.-filoz. kwitnącego w II-III w., gł. w Egipcie i Syrii, który łączył idee hellenistycznego platonizmu z elementami ze źródeł chrześcijańskich i żydowskich. Gnostyków cechował mistycyzm i silny dualizm: przekonanie o tym, że człowiek jako istota duchowa został uwięziony w złym świecie materii, stworzonym przez Demiurga, będącego bytem niższym od Boga, a sposobem wyzwolenia duszy z materii jest poznanie duchowe. [przypis edytorski]
gnostycy — wyznawcy gnostycyzmu (z gr. gnosis: poznanie), prądu religijno-filozoficznego kwitnącego w II–III w., gł. w Egipcie i Syrii, który łączył idee hellenistycznego platonizmu z elementami ze źródeł chrześcijańskich i żydowskich; gnostyków cechował mistycyzm i silny dualizm: przekonanie o tym, że człowiek jako istota duchowa został uwięziony w złym świecie materii, stworzonym przez Demiurga, będącego bytem niższym od Boga, a sposobem wyzwolenia duszy z materii jest poznanie duchowe. [przypis edytorski]
gnostycyzm (z gr. gnosis: poznanie) — prąd religijno-filozoficzny kwitnący w II-III w., gł. w Egipcie i Syrii, który łączył idee hellenistycznego platonizmu z elementami ze źródeł chrześcijańskich i żydowskich. Gnostyków cechował mistycyzm i silny dualizm: przekonanie o tym, że człowiek jako istota duchowa został uwięziony w złym świecie materii, stworzonym przez Demiurga, będącego bytem niższym od Boga, a sposobem wyzwolenia duszy z materii jest poznanie duchowe. [przypis edytorski]
gnothi sauthon a. gnōthi seauton (gr. γνῶθι σεαυτόν a. γνῶθι σαυτόν) — poznaj samego siebie; aforyzm, który wg gr. pisarza Pauzaniasza stanowił jedną z maksym wyrytych w przedsionku świątyni Apolla w Delfach, przypisywana Talesowi, Pitagorasowi czy Sokratesowi. [przypis edytorski]
gnoza (z gr. gnosis: poznanie) — prąd rel.-filoz. kwitnący w II–III w., gł. w Egipcie i Syrii, który łączył idee hellenistycznego platonizmu z elementami ze źródeł chrześcijańskich i żydowskich. Gnostyków cechował mistycyzm i silny dualizm: przekonanie o tym, że człowiek jako istota duchowa został uwięziony w złym świecie materii, stworzonym przez Demiurga, będącego bytem niższym od Boga, a sposobem wyzwolenia duszy z materii jest poznanie duchowe. [przypis edytorski]
gnozyjskie — kreteńskie; od nazwy gł. miasta Krety, Knossos. [przypis edytorski]
gnozyjski — kreteński, od nazwy miasta Knossos. [przypis edytorski]
gnozyjski — tu: kreteński; od gł. miasta Krety, Knossos. [przypis edytorski]
gnūsas (brus.) — smulkus gyvis, vabzdžiai. [przypis edytorski]
gnuśnieć — być bezczynnym, uchylać się od działania. [przypis edytorski]
gnuśnieć (daw.) — lenić się, pozostawać w bezczynności. [przypis edytorski]
gnuśnieć (daw.) — nic nie robić. [przypis edytorski]
gnuśnieć — unikać działania. [przypis edytorski]
gnuśnik — człowiek apatyczny, niechętny do działania. [przypis edytorski]
gnuśnik — człowiek leniwy, niechętny działaniu. [przypis edytorski]
gnuśność (daw.) — lenistwo, niechęć do działania. [przypis edytorski]
gnuśność (daw.) — lenistwo, niechęć do działania. [przypis edytorski]
gnuśność (daw.) — lenistwo. [przypis edytorski]
gnuśność — lenistwo, niechęć do działania. [przypis edytorski]
gnuśność — niechęć do działania. [przypis edytorski]
gnuśny (daw.) — leniwy, pozbawiony energii. [przypis edytorski]
gnuśny (daw.) — leniwy. [przypis edytorski]
gnuśny — leniwy, niechętny działaniu. [przypis edytorski]
gnuśny — leniwy, unikający działania. [przypis edytorski]
góra Aresa — Areopag, skalne wzgórze w Atenach, w pobliżu Akropolu; w starożytności miejsce obrad najwyższej rady państwowej. [przypis edytorski]
Góra (fr. La Montagne) — pot. francuskie określenie najbardziej radykalnej grupy politycznej okresu rewolucji, złożonej z jakobinów i kordelierów, pochodzące stąd, że na sali obrad Zgromadzenia Narodowego zajmowali górne ławki. [przypis edytorski]
góra Horeb — miejsce powołania Mojżesza przez Boga (Wj 3,1). [przypis edytorski]
góra Jowisza — póra i przełęcz św. Bernarda, gdzie w starożytności oddawano cześć Jowiszowi. [przypis edytorski]
Góra Kalwaria — miasto w województwie mazowieckim, nad Wisłą, ok. 35 km od centrum Warszawy. [przypis edytorski]
Górale Biali i Czarni — dwie podgrupy, należące do grupy tzw. Górali Sądeckich. [przypis edytorski]
góralów — dziś popr. forma B. lm: górali. [przypis edytorski]
góralów — dziś popr. forma D. lm: górali. [przypis edytorski]
Góra Oliwna — wzgórze położone we wschodniej Jerozolimie. [przypis edytorski]
Góra Oliwna — wzniesienie położone we wschodniej Jerozolimie, w czasach starotestamentowych oddawano tam cześć Bogu. [przypis edytorski]
Góra Pokłonna — pot. Pokłonka, wzniesienie kiedyś daleko poza granicami miasta, obecnie w centrum Moskwy, na terenie Parku Zwycięstwa. [przypis edytorski]
góra św. Bernarda — właśc. Wielka Przełęcz św. Bernarda, przełęcz w Alpach Zachodnich, na wys. 2469 m. [przypis edytorski]
Góra Świętego Marcina — wzgórze położone na płd. wschód od centrum Tarnowa. [przypis edytorski]
góra Seir — góra na południowo-wschodniej granicy biblijnych krain Edom i Juda. [przypis edytorski]
Góra stękać poczyna, zaraz ujrzymy mysi ogonek — nawiązanie do powiedzenia: „góra urodziła mysz”, używanego w sytuacji, kiedy coś, co wydaje się wielkie i ważne, okazuje się małe i niewiele warte, a. gdy czyjeś wielkie zapowiedzi lub wysiłki dają mizerny rezultat. [przypis edytorski]
Góra Synaj — druga, co do wysokości góra na półwyspie Synaj. Zgodnie z przekazem biblijnym w jej pobliżu Mojżesz ujrzał anioła w płonącym krzewie, który nakazał mu wyprowadzić Żydów z Egiptu (Wj 3,1–10). Później na górze Synaj Bóg zawarł przymierze z Mojżeszem dając mu tablice z przykazaniami (Wj 31,18). [przypis edytorski]
góra Synaj — góra w południowej części Półwyspu Synaj, utożsamiana z biblijną górą Synaj (Horeb), gdzie Bóg przekazał Mojżeszowi kamienne tablice. [przypis edytorski]
góra Szabli czy Szybli — Sabalan, nieaktywny wulkan w paśmie górskim Małego Kaukazu, trzeci z najwyższych szczytów w Iranie (4794 m n.p.m.). [przypis edytorski]
Góra — tu: radykalne stronnictwo polityczne w rewolucyjnym Konwencie Narodowym, złożone przede wszystkim z jakobinów, którzy zajmowali górne ławy na sali obrad (stąd nazwa stronnictwa, fr. Montagnards). Góralami byli przede wszystkim przedstawiciele inteligencji i burżuazji, w tym tej paryskiej. Ich poglądy i postulaty kształtowały się pod wpływem najbardziej radykalnie nastawionej części francuskiego społeczeństwa, tzw. sankiulotów, czyli miejskich robotników, rzemieślników i drobnej burżuazji. [przypis edytorski]
Góra z górą się nie zejdzie [ale człowiek z człowiekiem zawsze] — powiedzenie oznaczające, że ludzie mogą się nieoczekiwanie spotkać ze sobą po długim czasie niewidzenia, w nieprzewidywalnym miejscu i momencie; przytaczane zwykle w chwili takiego spotkania. [przypis edytorski]
gór, co mają wszystkie kształt sonetów — nawiązanie do Sonetów krymskich Mickiewicza. [przypis edytorski]
górę, co imieniem Mizena nazwana — Przylądek Mizenum, na płd. od Kume. [przypis edytorski]
górka — tu: piętro a. strych. [przypis edytorski]
górka — tu w znaczeniu: stryszek. [przypis edytorski]
górne (…) obłoki — w innym wyd.: górne wyroki. [przypis edytorski]
Górnicki, Łukasz (1527–1603) — polski humanista renesansowy, poeta, pisarz polityczny. Autor Dworzanina polskiego (1566), rozprawy opartej na włoskim oryginale, opisującej ideał dworzanina. [przypis edytorski]
Górnicki, Łukasz (1527–1603) — polski humanista renesansowy, poeta, pisarz polityczny; autor m.in. Dworzanina polskiego (1565), dostosowanej do realiów polskich adaptacji sławnego wówczas dzieła Il Cortegiano Baldassare Castiglione. [przypis edytorski]
Górnicki, Łukasz (1527–1603) — renesansowy poeta, pisarz polit., tłumacz, humanista; sekretarz i bibliotekarz króla Zygmunta Augusta; autor m.in. Dworzanina polskiego (1565), dostosowanej do realiów polskich adaptacji sławnego wówczas dzieła Il Cortegiano Baldassare Castiglione. [przypis edytorski]
Górnicki, Łukasz (1527–1603) — renesansowy poeta, pisarz polit., tłumacz, humanista; sekretarz i bibliotekarz króla Zygmunta Augusta; autor m.in. Dworzanina polskiego (1565), dostosowanej do realiów polskich adaptacji sławnego wówczas dzieła „Il Cortegiano” Baldassare Castiglione. [przypis edytorski]
Górnicki, Wiesław (1931–1996) — dziennikarz, felietonista, działacz polityczny. [przypis edytorski]
górnie bujając — latając wysoko. [przypis edytorski]
górnie (daw.) — patetycznie. [przypis edytorski]
górnie — górą, ponad. [przypis edytorski]
górnie — górnolotnie, wzniośle. [przypis edytorski]
górniejszy — tu: wznioślejszy. [przypis edytorski]
górniejszy — wznioślejszy. [przypis edytorski]
górnie — tu: wysoko. [przypis edytorski]
górny (daw.) — dumny. [przypis edytorski]
górny (daw.) — tu: wzniosły. [przypis edytorski]
górny (daw.) — wzniosły. [przypis edytorski]
górny konsystorz — tu: sąd niebieski (w niebie). [przypis edytorski]
górny piaskowiec zielony, ang. upper greensand (geol.) — angielska formacja piaskowcowa z okresu kredowego, powstała ok. 112–94 mln lat temu. [przypis edytorski]
górny — tu: pochodzący z gór lub najwyższy. [przypis edytorski]
górny — tu: wzniosły. [przypis edytorski]
Górska, Stefania — właśc. Stefania Zadrozińska (1907–1986), aktorka, piosenkarka i tancerka, przed wojną znana z występów w teatrzyku Qui pro Quo, po wojnie zaś w teatrze Syrena. [przypis edytorski]
Górski, Artur (1870–1959) — pisarz, krytyk literacki, propagator idei odnowy romantycznego mesjanizmu, autor manifestu literackiego Młoda Polska, współredaktor tygodnika „Życie”; publikował pod pseud. Quasimodo. [przypis edytorski]
Górski, Artur (1870–1959) — pseud. Quasimodo; pisarz, krytyk literacki, propagator idei odnowy romantycznego mesjanizmu, autor manifestu literackiego Młoda Polska, współredaktor tygodnika „Życie”. [przypis edytorski]
Górski, Artur (ur. 1870–1959) — pisarz, krytyk literacki (jego cykl artykułów pt. „Młoda Polska” wprowadził i utrwalił nazwę odnośnej formacji literackiej), współredaktor wraz z Leonem Wyczółkowskim krakowskiego „Życia” w 1898 r. (od czerwca do października); autor książki o Mickiewiczu Monsalwat (1908); publikował pod pseud. Quasimodo. [przypis edytorski]
