Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | białoruski | biologia, biologiczny | czeski | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | islandzki | łacina, łacińskie | literacki, literatura | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | niemiecki | norweski | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rodzaj żeński | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 2458 przypisów.
Hiady (gr. Hyades: Płaczki) — córki tytana Atlasa i Okeanidy Plejone, siostry Plejad i Hyasa; po śmierci Hyasa zamienione przez Zeusa wraz z siostrami w gwiazdy; na niebie Hiady należą do gwiazdozbioru Byka, sąsiadują z Plejadami i konstelacją Oriona; zachodziły za horyzont przed wschodem słońca na początku listopada, tydzień po Orionie, pół tygodnia po Plejadach. [przypis edytorski]
hialina (ang. hyaline, z gr. hyalinos: przezroczysty) — szklista, przezroczysta substancja. [przypis edytorski]
hiatus (łac.) — przerwa, luka. [przypis edytorski]
hiatus (z łac.) — przerwa, luka. [przypis edytorski]
hiatus (z łac.) — rozziew; tu: gra słów z wyrazem „ziewanie”. [przypis edytorski]
hiberna — danina pieniężna pobierana w Polsce w XVII i XVIII w., przeznaczona na utrzymanie wojska w zimie. [przypis edytorski]
Hibiscus heterophyllus (biol.) — jeden z gatunków ketmii (hibiskusa), występujący wyłącznie w Australii. [przypis edytorski]
hibisk — dziś popr.: hibiskus. [przypis edytorski]
hic bibitur (łac.) — tu pił. [przypis edytorski]
Hic… captabis frigus opacum! — parafraza słów z Bukolik Wergiliusza (ekloga I): „Tu… będziesz zażywał cienia i chłodu u świętych strumieni”. [przypis edytorski]
hic et nunc (łac.) — tu i teraz. [przypis edytorski]
hic et ubique (łac.) — tutaj i wszędzie. [przypis edytorski]
Hic, haec, hoc (łac.) — ten, ta, to. [przypis edytorski]
hic, haec, hoc (łac.) — ten, ta, to. [przypis edytorski]
Hic ibat Simois; hic est Sigeia tellus; Hic steterat Priami regia celsa senis (łac.) — Tu płynęła rzeka Simois, tu jest Sigeja, tu stał wysoki zamek sędziwego Priama (fragment Eneidy Wergiliusza). [przypis edytorski]
Hic illum patrio… (łac.) — przekład prozą: Tu zobaczyłem owego, śpiewającego pieśni przy akompaniamencie ojczystej lutni Ronsarda, nie mniej oniemiałem… Po tym, jak Mars wzniósł się na niebiańskich koniach w przestworza, wysławiał ów zalety bogów i pożytki szlachetnego pokoju. [przypis edytorski]
hic jacet lepus (łac.) — dosł.: tu siedzi (kryje się) zając; przen. tu jest pies pogrzebany, tj. tu leży problem. [przypis edytorski]
hic mulier (łac. dosł.: ten kobieta) — kobieta despotyczna. [przypis edytorski]
hic mulier (łac.: ten kobieta) — mężna, wojownicza kobieta, herod-baba. [przypis edytorski]
hic natus est Conradus M D CCC XXIII calendis novembris (łac.) — tu narodził się Konrad 1 listopada 1823 r. [przypis edytorski]
hicoro — popr.: hikora, drzewo o twardym, elastycznym drewnie, występujące we wsch. części Ameryki Północnej. [przypis edytorski]
hic Rhodus, hic salta (łac.) — dosł.: tu jest Rodos, tu skacz; przen.: dowiedź, do czego jesteś zdolny, tu i teraz. [przypis edytorski]
hidalgo — hiszpański szlachcic. [przypis edytorski]
hidalgo (hiszp., lm: hidalgos) — szlachcic. [przypis edytorski]
hidalgo (hiszp.) — szlachcic. [przypis edytorski]
hidalgo — szlachcic hiszpański. [przypis edytorski]
hidalgo — szlachcic. [przypis edytorski]
hidrauliczny — dziś popr.: hydrauliczny. [przypis edytorski]
hidraulika — dziś popr.: hydraulika. [przypis edytorski]
hiena — zwierzę znane z tego, że żywi się padliną; tu: martwym „ciałem” ojczyzny poety żywią się zaborcy. [przypis edytorski]
hienodon — wymarły ssak mięsożerny, który zamieszkiwał Eurazję, Amerykę Płn. i Afrykę. [przypis edytorski]
Hieracium (biol.) — rodzaj roślin z rodziny astrowatych, mający wiele gatunków i odmian na całym świecie; w Polska stwierdzono występowanie 103 gatunków. [przypis edytorski]
hieratyczny — doniosły, patetyczny, uroczysty. [przypis edytorski]
hieratyczny — pełen patosu, dostojeństwa. [przypis edytorski]
hieratyczny — tu: uroczysty. [przypis edytorski]
hieratyczny — właściwy uroczystemu rytuałowi (np. religijnemu). [przypis edytorski]
Hier hast die Kanne voll, kannst essen (niem.) — Masz tu pełną konewkę, możesz jeść. [przypis edytorski]
Hier hat man mehr kein Mut (niem.) — tu już nie ma więcej odwagi. [przypis edytorski]
hier Hilfe (niem.) — tu, pomocy. [przypis edytorski]
Hier ist der Moor (niem.) — Tutaj jest ten Maur. [przypis edytorski]
hier (niem.) — tutaj. [przypis edytorski]
hierodul — starożytny niewolnik świątynny w służbie bóstwa, uważany za własność bogów. [przypis edytorski]
hierofant (gr.) — kapłan kultu misteryjnego, przeznaczonego dla wtajemniczonych. [przypis edytorski]
hierofant (z gr.) — kapłan misteriów eleuzyjskich; człowiek objawiający innym święte tajemnice. [przypis edytorski]
hieroglifik — symbol (w formie prostego znaku wizualnego). [przypis edytorski]
hieroglify — rodzj starożytnego pisma obrazkowego. [przypis edytorski]
hieroglify (z gr. hieroglyphika: święte znaki) — najstarszy rodzaj pisma starożytnego Egiptu. Nazwa stosowana również do innych rodzajów pisma obrazkowego. [przypis edytorski]
hieroglif — znak pisma obrazkowego. [przypis edytorski]
Hiero-gliptos (gr.) — glipto- w złożeniach oznacza ryć, rzeźba, hiero- to święty, jak i potężny. [przypis edytorski]
Hieron II (ok. 306–215 p.n.e.) — wódz, a od 275 p.n.e. tyran Syrakuz; jego rządy to okres dobrobytu tego miasta-państwa. [przypis edytorski]
Hieron II (ok. 306–215 p.n.e.) — wódz, a od 275 p.n.e. tyran Syrakuz na Sycylii; jego rządy to okres dobrobytu tego miasta-państwa. [przypis edytorski]
Hieronim Radziejowski (1612–1667) — syn Stanisława Radziejowskiego i Katarzyny Sobieskiej, córki Marka Sobieskiego; podkanclerzy koronny, po konflikcie z królem Janem Kazimierzem, na którego rzucił wobec królowej pomówienie o romans z własną żoną, skazany na infamię i banicję w 1652 r., uciekł z Polski i aktywnie współdziałał z Karolem Gustawem podczas najazdu Szwedów na Polskę; utrzymywał też dwuznaczne kontakty z Bohdanem Chmielnickim i Kozakami; w 1662 r. rehabilitowany, stanął po stronie króla polskiego w czasie rokoszu Lubomirskiego, zmarł jako poseł Rzeczpospolitej do Turcji. [przypis edytorski]
Hieronim ze Strydonu (ok. 347–420) — tłumacz Biblii na łacinę, autor komentarzy biblijnych i polemicznych pism teologicznych. [przypis edytorski]
Hieronim ze Strydonu (ok. 347–420) — tłumacz Biblii na łacinę, autor komentarzy biblijnych i polemicznych pism teologicznych; święty Kościoła katolickiego, doktor Kościoła. [przypis edytorski]
Hieronim z Pragi (1378–1416) — czeski teolog, zwolennik husytyzmu; usiłował przyjść z pomocą uwięzionemu przez sobór w Konstancji Janowi Husowi, został ujęty, poddany torturom i spalony na stosie jako heretyk. [przypis edytorski]
Hieron I Starszy (zm. 467 p.n.e.) — początkowo tyran miasta Gela, po śmierci swego brata Gelona objął po nim władzę także w Syrakuzach (478); rozszerzył wpływ Syrakuz na płd. Italię, zlikwidował rządy Etrusków w Kampanii, pobiwszy w 474 ich flotę pod Kyme (Cumae); protektor sztuki i nauki; za jego panowania Syrakuzy zdominowały życie polityczne i gospodarcze Sycylii, stały się jedną z największych ówczesnych metropolii i ważnym ośrodkiem kulturalnym. [przypis edytorski]
hierro (hiszp.) — żelazo. [przypis edytorski]
Hier — trink man mehr kein Bier (niem.) — tu więcej nie pijesz piwa. [przypis edytorski]
Hieruzalem (daw.) — Jaruzalem, Jerozolima. [przypis edytorski]
Hieruzalem (daw.) — Jeruzalem, Jerozolima, od czasów króla Dawida centrum polityczne i religijne Izraela, po podziale państwa stolica Królestwa Judy. [przypis edytorski]
Hier wird nur deutsch gegrüsst (niem.) — Tu pozdrawia się tylko po niemiecku. [przypis edytorski]
Hier wirst du heiraten (niem.) — Tutaj się ożenisz. [przypis edytorski]
Highgate — przedmieście położone w płn. części Londynu, które do końca ery wiktoriańskiej stanowiło osobną wioskę pod miastem (z tych czasów pochodzi cmentarz, na którym leży wiele sławnych osób, m.in. Karol Marks); zdobią je trzy zasobne w starodrzew lasy oraz pagórki z uczęszczanymi stokami, a ze szczytu North Hill (129 m n.p.m.) rozciąga się widok na krajobraz Londynu; na Highgate składają się trzy dzielnice: północna Haringey, południowo-zachodnia Camden i południowo-wschodnia Islington. [przypis edytorski]
high jacking (ang.) — uprowadzenie, porwanie. [przypis edytorski]
Highlands — górzysty, północny region Szkocji. [przypis edytorski]
high life (ang.) — wielki świat, wytworne towarzystwo. [przypis edytorski]
high life (ang.) — wytworne towarzystwo, wielki świat. [przypis edytorski]
high-life (ang.) — wyższe sfery. [przypis edytorski]
high males, low males (ang.) — samce silne, samce słabe. [przypis edytorski]
high schools (ang.) — szkoły średnie; licea. [przypis edytorski]
higrometr — urządzenie do pomiaru wilgotności powietrza. [przypis edytorski]
hijacynt — dziś popr.: hiacynt. [przypis edytorski]
hikor — gatunek drzewa orzechowego w Ameryce Północnej. [przypis edytorski]
Hilarion z Gazy (ok. 293–371) — pustelnik chrześcijański; jako kilkunastolatek został uczniem Antoniego, którego po dwóch miesiącach opuścił, by prowadzić życie pustelnicze w pobliży Gazy; w 356 zmęczony popularnością, jaką zyskał przez 22 lata, opuścił Palestynę, udając się do Egiptu, na Sycylię i ostatecznie na Cypr. [przypis edytorski]
Hilary z Poitiers (ok. 315–367) — biskup Poitiers, teolog, obrońca dogmatu o Trójcy, zaangażowany w spór z arianizmem; autor hymnów kościelnych; Ojciec oraz Doktor Kościoła, święty. [przypis edytorski]
Hilbert, David (1862–1943) — niemiecki matematyk. [przypis edytorski]
Hildebrand, Friedrich Hermann Gustav (1835–1915) — botanik niemiecki. [przypis edytorski]
Hildebrandt — (papież Grzegorz VII, 1073–1085) jeden z najgłośniejszych papieży średniowiecza, prowadził długotrwałą walkę o wyższość władzy duchownej nad świecką. [przypis edytorski]
Hildegarda z Bingen (1098–1179) — frankońska mniszka, mistyczka, wizjonerka, kompozytorka, badaczka natury i lekarka, w Kościołach zachodnich uznawana za świętą. W jej wizjach kule pojawiają się zarówno w obrazie kosmologicznym, jak i antropologicznym: zstępujące z góry ogniste kule, ogarniające serce człowieka w łonie matki, są płomykami rozumienia, obrazem duszy ożywiającej ciało ludzkie. [przypis edytorski]
Hilde i Solness — bohaterowie dramatu Ibsena z 1892 roku pt. norw. Bygmester Solness (Mistrz Solness a. Budowniczy Solness). [przypis edytorski]
hildur (isl.; rzecz. r.ż.) — walka; skandynawskie imię, zarówno męskie jak i żeńskie. W wydaniu z 1936 w tytuł wkradła się literówka i zamiast hildura pojawił się hidur (hebr.) — elegancja; piękne spełnianie nakazu (hidur mitzvah). [przypis edytorski]
Hilel Stary właśc. Hillel Starszy (I w. p.n.e – I w. n.e.) — należał do ostatniej generacji zugotu; wybitny interpretator Tory. Jego wykładnia Tory była uniwersalistyczna. [przypis edytorski]
Hilfe (niem.) — pomocy. [przypis edytorski]
Hillebrand, Joseph (1788–1871) — niemiecki pisarz, filozof, historyk literatury. [przypis edytorski]
Hille, Peter (1854–1904) — „następca duchowy braci Hart” (p. niżej), jeden z głównych przedstawicieli irracjonalistycznego nurtu moderny niemieckiej; autor aforyzmów i mistyczno-refleksyjnych, impresjonistycznych liryków. Ekscentryczny w ubiorze i sposobie życia, zagubił większość swych manuskryptów, które stale nosił przy sobie, podczas włóczęgi i częstych noclegów na dworcach kolejowych. [przypis edytorski]
Hill, Rowland (1795–1879) — nauczyciel brytyjski, inicjator wprowadzenia do dystrybucji znaczków pocztowych. [przypis edytorski]
hilotów wojsko — wojsko złożone z helotów (łac. helotae a. ilotae), ludności niewolniczej w Sparcie, wywodzącej się z daw. mieszkańców podbitej Lakonii i Mesenii, stanowiącej własność państwa, pracującej na utrzymanie klasy wolnych obywateli: spartiatów (hoplitów), a w czasie wojny towarzyszącej im jako oddziały lekkozbrojne. [przypis edytorski]
Hilula derabi Szymon ben Jochaj — radosna uroczystość obchodzona przez pobożnych Żydów nad grobem twórcy kabały, Szymona ben Jochaja, w rocznicę jego śmierci. [przypis edytorski]
Himalaje — najwyższy łańcuch górski na Ziemi, położony w Azji. [przypis edytorski]
Himalaje — najwyższy łańcuch górski na Ziemi położony w południowej Azji. [przypis edytorski]
himation — okrycie wierzchnie noszone w starożytnej Grecji. [przypis edytorski]
Himawat a. Himawant (sanskr.) — w hinduizmie personifikacja gór Himalajów jako boga, ojca Gangi i Parwati, żon Śiwy. [przypis edytorski]
Himera — staroż. kolonia grecka na Sycylii. [przypis edytorski]
Himilkon Kartagińczyk zburzył gród (…) — Himilikon, wódz kartagiński, bratanek Hannibala, towarzyszył mu w wyprawie na Sycylię w 406 r. p.n.e., a objąwszy po jego śmierci dowództwo wojsk punickich, prowadził dalej kampanię, podczas której m.in. zajął i zburzył w 396 r. p.n.e. niefortunnie sprzymierzoną w tym czasie z Syrakuzami Messynę. [przypis edytorski]
Himmelanschauung (niem.) — „pogląd na niebo”. [przypis edytorski]
Himmelstoss — podoficer, bohater powieści Ericha Marii Remarque’a Na zachodzie bez zmian. [przypis edytorski]
Himmelstoss — postać z powieści Remarkque'a Na Zachodzie bez zmian (1929): kapral tyranizujący podwładnych, będący uosobieniem militaryzmu. [przypis edytorski]
Hindenburg — nazwa sterowca nazwanego na cześć byłego prezydenta Niemiec. [przypis edytorski]
Hindenburg, Paul von (1847–1934) — niemiecki dowódca, feldmarszałek i polityk, od 22 sierpnia 1914 r. dowódca 8. Armii. [przypis edytorski]
hindustański a. hindustani — język potoczny używany w Indiach płn. [przypis edytorski]