Przypisy

odrwić — tu daw.: oszukać. [przypis edytorski]

odryna (reg.) — budynek, w którym przechowuje się siano. [przypis edytorski]

odrzec się czegoś — wyrzec się czegoś. [przypis edytorski]

odrzecze (daw., gw.) — odpowie. [przypis edytorski]

odrzecze — dziś: odrzeknie. [przypis edytorski]

odrzecze — dziś popr. forma: odrzeknie. [przypis edytorski]

odrzucać zysk — dziś w tym znaczeniu: przynosić zysk. [przypis edytorski]

odrzucił — tu: odpowiedział. [przypis edytorski]

odrzwia — konstrukcyjne ujęcie otworu drzwiowego, złożone z węgarów i nadproża. [przypis edytorski]

odrzwia — tu: duże i ciężkie drzwi. [przypis edytorski]

Odrzykoń — w oryginale imię oznaczało mniej więcej „ten, kto oszczędza na koniach”, co jest dokładną odwrotnością postępowania bohatera. [przypis edytorski]

od Świętego Jana — tj. od dnia św. Jana; najbardziej popularny dzień św. Jana przypada 24 czerwca. [przypis edytorski]

od św. Jana do św. Michała — określenia czasu bazujące na ważnych świętach kościelnych: dzień św. Jana przypada w Kościele katolickim 24 czerwca, zaś św. Michała przypada 29 września. [przypis edytorski]

od św. Michała po Boże Narodzenie — od 29 września do 25 grudnia 1112 r. [przypis edytorski]

od św. Michała — tj. od dnia 29 września, kiedy obchodzone jest w kościele katolickim upamiętnienie św. Michała Archanioła. [przypis edytorski]

odsądzić — tu daw.: pozbawić wyrokiem sądu praw do czegoś. [przypis edytorski]

odsada — krawędź wału. [przypis edytorski]

odsada — odróżnienie. [przypis edytorski]

odsadzić się — oddalić się od kogoś lub czegoś. [przypis edytorski]

odsadzić — tu: odepchnąć. [przypis edytorski]

od Sahajdacznych — tu: od połowy XVII w.; Petro Konaszewicz-Sahajdaczny (1570–1622) — hetman i wybitny wódz kozacki, walczył po stronie Rzeczypospolitej w wojnie polsko-rosyjskiej 1609–1618, organizował kozackie wyprawy łupieżcze do Stambułu, dowodził Kozakami w bitwie pod Chocimiem. [przypis edytorski]

od Salomona i teraz się zowie (kościół) — świątynia Salomona w Jerozolimie. [przypis edytorski]

…od Santa Lucia aż do Villafranca… — pola bitew kampanii 1859 r. W Villafranca (miejscowość w północnych Włoszech, w prowincji Werona) został zawarty pokój z Austriakami, w wyniku którego Lombardię włączono do Królestwa Sardynii (Piemontu). [przypis edytorski]

odsednienie — uszkodzenie skóry grzbietu konia spowodowane uciskiem uprzęży. [przypis edytorski]

odsełane (daw. forma) — dziś: odsyłane. [przypis edytorski]

odsep — opłata w formie odsypanej mąki. [przypis edytorski]

odsetka (daw.) — procent od kwoty; dziś tylko w lm: odsetki. [przypis edytorski]

odsieczy (starop. forma) — dziś M.lm: odsiecze. [przypis edytorski]

odsiedziałeś wieżę u mnie — tzn. odsiedziałeś u mnie przykry, długi czas, jak w więzieniu. [przypis edytorski]

od skarbcu — dziś popr. forma D. lp: od skarbca. [przypis edytorski]

od skarbcu — dziś popr. forma D. lp: skarbca. [przypis edytorski]

odsłoniony — dziś raczej: odsłonięty. [przypis edytorski]

odsługa (daw.) — usługa oddana za usługę. [przypis edytorski]

od spieki Syriuszowej bronią — Syriusz (łac. Sirius, z gr. Σείριος: palący, gorący), najjaśniejsza gwiazda nieba północnego, w lipcu i sierpniu wschodzi na niebo przed wschodem Słońcem i jest znakiem największych upałów letnich. [przypis edytorski]

odstąpić — odejść od kogoś. [przypis edytorski]

od sta (daw.) — od stu (sta: daw. D. słowa „sto”, odmienianego jak rzeczownik); dziś: procent. [przypis edytorski]

od sta (daw.) — od stu (sta: daw. D. słowa „sto”, odmienianego jak rzeczownik); dziś: procent. [przypis edytorski]

od sta — dziś: procent. [przypis edytorski]

od (starop.) — przez; od Anioła (…) zleczony,: wyleczony przez anioła. [przypis edytorski]

od (starop.) — przez; od bojaźni zwyciężony: zwyciężony przez bojaźń. [przypis edytorski]

od (starop.) — przez; od niego: przez niego. [przypis edytorski]

od (starop.) — przez; od tych wojowników pobitych: pobitych przez tych wojowników. [przypis edytorski]

od (starop.) — tu: przed; od cesarzów chciwych: przed chciwymi cesarzami. [przypis edytorski]

od (starop.) — tu: przed; od Tankreda strzegli: strzegli przed Tankredem. [przypis edytorski]

od (starop.) — tu: przez; był od chrześcian wzięty: został wzięty przez chrześcijan. [przypis edytorski]

od (starop.) — tu: przez; od Hetmana: przez Hetmana. [przypis edytorski]

od (starop.) — tu: przez; od mistrzów zrobioną: zrobioną przez mistrzów. [przypis edytorski]

od (starop.) — tu: przez; zabitej od siebie: przez siebie zabitej. [przypis edytorski]

odstawując — dziś: odstawiając. [przypis edytorski]

odstępnie napisałem — tu: odchodząc od tematu. [przypis edytorski]

odstępywali — dziś popr. forma: odstępowali. [przypis edytorski]

od stopy do głowy — dziś popr.: od stóp do głów. [przypis edytorski]

od Strojnowskiego (daw.) — przez Strojnowskiego. [przypis edytorski]

odstrojony — dziś: rozstrojony. [przypis edytorski]

od strony Koluszek — na poczcie w Koluszkach znajduje się ogólnokrajowy Wydział Przesyłek Niedoręczonych. [przypis edytorski]

od strony morza nie dojedzie żaden statek — właśc. popr.: (…) nie dopłynie (…) statek. [przypis edytorski]

odstrychnąć się (daw.) — tu: oddalić się, zerwać a. ochłodzić stosunki. [przypis edytorski]

odstrychnienie się — tu: odcięcie się, odłączenie się. [przypis edytorski]

odstrzelona — odłączona, odseparowana. [przypis edytorski]

odszedszy (starop. forma) — odszedłszy. [przypis edytorski]

od szyje — dziś D.lp: szyi. [przypis edytorski]

odtądem była zafrasowaną (starop.) — konstrukcja z przestawną końcówką czasownika; inaczej: odtąd byłam zafrasowana. [przypis edytorski]

odtąd stało się „Życie” tym, czym być powinno — po oświadczeniu Daszyńskiej, że wycofuje się z Redakcji „Życia”, zmienia ono podtytuł z „Tygodnik Ilustrowany Społeczno-polit. i Naukowy” na „Tygodnik Ilustrowany Literacko-artystyczny”. [przypis edytorski]

od Tankreda naycięższy mężnego Wziął raz, który tam (…) przypadł (starop.) — tj. otrzymał najcięższy cios od mężnego Tankreda, który tam się znalazł (by bić się z Argantem). [przypis edytorski]

odtęschnieć (daw.) — przestać tęsknieć. [przypis edytorski]

od tej, która się wspólnie z nim rzemiosłem opiekuje — mowa o siostrze Hefajstosa, Atenie, bogini mądrości, rękodzieła i sprawiedliwej wojny. [przypis edytorski]

od tej małej wioski nazwali Moskale cały kraj Sybirem — pochodzenie nazwy „Syberia” jest niejasne i niepewne. [przypis edytorski]

od tej pory kąt owej topieli nazwano Morzem Jońskim — nazwę Morza Jońskiego wywodzi się tu od imienia Io. [przypis edytorski]

od tejże doby (daw.) — od tego momentu. [przypis edytorski]

Od tłumacza — wstęp tłumacza odnosi się do całego zbioru opowiadań, który otwiera Kuratela, a obejmującego również następujące tytuły: Facino Cane, Sarrasine, Piotr Grassou, Z. Marcas, Granatka, Poronienie. [przypis edytorski]

odtrącając list jak plugawy owad — dziś z D.: (…) jak plugawego owada. [przypis edytorski]

od Trafalgar Square aż do South Kensington — dzielnica South Kensington znajduje się ok. 4 km na zachód od placu Trafalgar. [przypis edytorski]

od trafunku (przestarz.) — na wszelki wypadek, gdyby coś się przytrafiło. [przypis edytorski]

odtroczyć (daw.) — odwiązać. [przypis edytorski]

od — tu: przez; napisane od profesora: napisane przez profesora. [przypis edytorski]

od — tu: przez. [przypis edytorski]

od — tu: ze strony. [przypis edytorski]

odtwórcę Franciszka Moora — pierwszym odtwórcą tej roli był August Wilhelm Iffland, niemiecki aktor. [przypis edytorski]

Od twoich kości wprzód odpadnie ciało, nim żebrakowi przyniesiesz jałmużnę — w późn. wyd. zweryfikowano tłumaczenie, zmieniając ten fragment następująco: „Niech żebrakowi zagłodzone ciało,/ Nim go wspomożesz, od kości odpadnie”. [przypis edytorski]

odtylcówka — broń myśliwska ładowana od tyłu (w odróżnieniu od dawniejszych ładowanych od przodu, przez wylot lufy). [przypis edytorski]

od Tyrolu po Szlezwig, od Eupen i Malmedy po Katowice — mowa o terytoriach spornych między Niemcami a Włochami, Danią, Belgią i Polską. [przypis edytorski]

od ujścia Pontu — tzn. od miejsca, w którym do cieśniny Bosfor „uchodzi” Pont Euksyński, czyli Morze Czarne. [przypis edytorski]

odumarty — krewny, który nam umarł. [przypis edytorski]

odumrzeć — pozostawić kogoś a. coś, umierając, osierocić. [przypis edytorski]

odurzały — zamroczony. [przypis edytorski]

odurzeć — dziś: zostać odurzonym (od daw. „dur”: szaleństwo). [przypis edytorski]

od uścisku palących ręku szernowskich — dziś: od uścisku palących rąk szernowskich. [przypis edytorski]

Od ust na usta — dziś popr.: od ust do ust. [przypis edytorski]

o duszy (…) Bog pieczą ima (starop.) — sam Bóg sprawuje opiekę nad grzesznymi duszami. [przypis edytorski]

o dużo — dziś popr.: o wiele. [przypis edytorski]

od w. 41 — tj. od słów: „A jak w dodońskim drzewo Jowiszowe lesie (…)”. [przypis edytorski]

od w. 517 do końca — tj. od słów: „Lecz te miejsca, Zofijo, więcej zdobisz sama” do słów: „Pół świata czcić cię będzie, drugie pół zazdrościć”. [przypis edytorski]

od w. 53 do 100 — tj. od słów: „Raz dano znać, że się lud z użaleniem skupił (…)” do słów: „Stąd dane Zofijówce i wzrost, i przynęta”. [przypis edytorski]

odwab — dziś: odciągnięcie. [przypis edytorski]

odwach — posterunek. [przypis edytorski]

odwach (przest.) — wartownia; areszt wojskowy lub policyjny. [przypis edytorski]

odwach (przest.) — wartownia. [przypis edytorski]

odwach — wartownia. [przypis edytorski]

odwach (z niem. Hauptwache: straż główna) — kordegarda, wartownia. [przypis edytorski]

odwalić (daw.) — odciąć. [przypis edytorski]