Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | matematyka | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | polityczny | portugalski | potocznie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 5155 przypisów.
desperować (daw.) — rozpaczać. [przypis edytorski]
desperować (przestarz., z łac.)— rozpaczać. [przypis edytorski]
desperować (przestarz., z łac.) — rozpaczać. [przypis edytorski]
desperować — rozpaczać. [przypis edytorski]
desperować (z łac., przestarz.) — rozpaczać. [przypis edytorski]
Desplein — w Komedii ludzkiej Balzaca: wybitny chirurg, nauczyciel Bianchona; patrz: Msza ateusza. [przypis edytorski]
Desplein — w Komedii ludzkiej Balzaca: wybitny chirurg, nauczyciel Bianchona. [przypis edytorski]
despota — bezwzględny jedynowładca; człowiek wymagający absolutnego posłuszeństwa. [przypis edytorski]
despoty — dziś popr. forma N. lm: despotami. [przypis edytorski]
des Princes (fr.) — książęta. [przypis edytorski]
des puissances aeriennes (fr.) — siły powietrzne. [przypis edytorski]
des romans à thèse (fr.) — powieści z tezą. [przypis edytorski]
dessous (fr.) — bielizna damska. [przypis edytorski]
dessous (fr.: pod spodem) — bielizna. [przypis edytorski]
dessous (fr.) — tu: kulisy. [przypis edytorski]
de Sta Theresa — popr. port.: de Santa Teresa. [przypis edytorski]
Desterro — dziś: Florianópolis, drugie największe miasto stanu Santa Catarina w Brazylii. Nazwa Florianópolis nawiązuje do nazwiska drugiego prezydenta Brazylii, Floriano Peixoto. Do 1893 r. miasto było znane pod nazwą Nossa Senhora do Desterro lub Desterro. [przypis edytorski]
des Teufels Durchfahrt (niem.) — diabelskie przejście, diabelski bród. [przypis edytorski]
destricto ense (łac.) — z obnażonym mieczem. [przypis edytorski]
destynacja (daw., z łac.) — przeznaczenie. [przypis edytorski]
destytuowany — zwolniony. [przypis edytorski]
desygnat — to, do czego odnosi się nazwa lub pojęcie. [przypis edytorski]
desynować się (z łac. desino, desinere: zaniechać, zostawić) — wstrzymać się. [przypis edytorski]
Deszcz — ang. Rain, przedstawienie teatralne z premierą w 1921 na Broadwayu, oparte na opowiadaniu brytyjskiego autora Williama Somerseta Maughama (1874–1965). [przypis edytorski]
deszczka (daw.) — deseczka. [przypis edytorski]
deszczka (starop.) — deseczka; tu: trumna. [przypis edytorski]
Deszcz letni — wiersz jest fragmentem poematu Pieśń Ewy, składającego się z 5 części: Preludium, Najpierwsze słowa (w tej części znajduje się niniejszy wiersz Deszcz letni), Kuszenie, Grzech i Jutrzenka. [przypis edytorski]
deszczułka — mała deska. [przypis edytorski]
Detaille, Édouard (1848–1912) — francuski malarz akademicki, batalista, szczególnie znany z obrazów ukazujących wojnę francusko-pruską 1870. [przypis edytorski]
de Tampyr — właśc. Henri Duval, hrabia Dampierre (1580–1620), dowódca wojskowy pozostający na służbie Habsburgów od 1602 roku. [przypis edytorski]
detantę (z fr. détention: zatrzymanie, areszt) — zatrzymanie, odprężenie. [przypis edytorski]
deterioracja — spadek wartości, jakości, sprawności lub wydolności czegoś. [przypis edytorski]
determinacja — zdecydowanie, upór w zmierzaniu do celu. [przypis edytorski]
determinizm — koncepcja filozoficzna, wg której wszystkie zdarzenia są całkowicie uwarunkowane przez uprzednio istniejące przyczyny; determinizm neguje klasycznie rozumianą koncepcję wolnej woli, uznając, że działanie ludzkie jest determinowane przez przeszłe stany. [przypis edytorski]
determinizm — koncepcja filozoficzna, wg której wszystkie zdarzenia są całkowicie uwarunkowane przez uprzednio istniejące przyczyny. [przypis edytorski]
de terzio pelo, właśc. de terciopelo (hiszp.) — aksamitny. [przypis edytorski]
de toilette (fr.) — toaletowy. [przypis edytorski]
detonować (daw.) — odbierać pewność siebie. [przypis edytorski]
detonujący (daw.) — peszący, odbierający pewność siebie, onieśmielający. [przypis edytorski]
de Tracy, Antoine Louis Claude Destutt (1754–1836) — francuski arystokrata i filozof, wymyślił pojęcie „ideologii”. [przypis edytorski]
de Tracy, Antoine Louis Claude Destutt (1754–1836) — francuski arystokrata i filozof, wymyślił pojęcie „ideologii”. [przypis edytorski]
Detras de la cruz está el diablo (hiszp.) — za krzyżem diabeł stoi. [przypis edytorski]
d'etre malheureusement assomé, quand je me consome d'ennui et de mille chagrins (fr.) — że będę nieszczęśliwie zabity, gdy zjada mnie nuda i tysiąc zmartwień. [przypis edytorski]
detyna (ukr. детина) — dziecko. [przypis edytorski]
detyna (ukr.) — dziecko. [przypis edytorski]
detyny (z rus.) — dzieci; dzieciny. [przypis edytorski]
detyny (z ukr.) — dzieci; dzieciny. [przypis edytorski]
Deukalion i Pyrra (mit. gr.) — Deukalion, syn Prometeusza i Pandory, oraz jego żona Pyrra byli jedynymi ludźmi ocalałymi z zesłanego przez Zeusa potopu; odrodzili ludzkość, rzucając za siebie kamienie, które stawały się ludźmi. [przypis edytorski]
Deukalion (mit. gr.) — syn Prometeusza, chcąc odrodzić ludzkość po potopie rzucał za siebie kamienie, z których powstawali ludzie. [przypis edytorski]
Deukalion (mit. gr.) — syn Prometeusza i Pandory; Deukalion i jego żona Pyrra byli jedynymi ludźmi ocalałymi z zesłanego przez Zeusa potopu; odrodzili ludzkość, rzucając za siebie kamienie, które stawały się ludźmi. [przypis edytorski]
Deukalion (mit. gr.) — syn tytana Prometeusza i Pandory, jedyny ocalały z zesłanego przez Zeusa potopu. [przypis edytorski]
Deus, ad te vigilo, miserere mei, Deus (łac.) — Boże, ku służbie Twojej stoję, zmiłuj się nade mną, Boże (połączenie słów biblijnych psalmów 63 oraz 51). [przypis edytorski]
deus animarum (łac.) — bóg zwierząt. [przypis edytorski]
Deus auribus nostris audivimus (łac.) — Boże, słyszeliśmy na własne uszy; Psalm 44. [przypis edytorski]
deus caritatis (łac.) — bóg miłosierdzia. [przypis edytorski]
deus ex machina — dosł. „bóg z maszyny” (nawiązanie do technicznego rozwiązania zakończenia niektórych sztuk w teatrze gr.); wyraz zaskoczenia, tu odpowiednik: z nieba mi spadasz. [przypis edytorski]
deus ex machina (łac.: bóg z maszyny) — nagłe, nieumotywowane rozwiązanie; pierwotnie termin oznaczający sposób zakończenia fabuły wprowadzony do dramatu przez Eurypidesa: dzięki maszynerii teatralnej pojawia się na scenie bóstwo, które rozwiązuje akcję. [przypis edytorski]
Deus ex machina (łac.) — bóg z maszyny (pojawiający się na scenie teatru, by radykalnie zmienić przebieg akcji dramatu), w przenośni: wybawiciel. [przypis edytorski]
deus ex machina (łac.) — dosł.: bóg z maszyny; wprowadzenie na scenę, dzięki odpowiedniej maszynerii, postaci boskiej w celu rozwiązania akcji; jako pierwszy wykorzystał takie rozwiązanie w starożytności Eurypides. Zwrot przen. oznaczający zdarzenie (a. mocny argument) pojawiający się bez logicznego związku z dotychczasowym biegiem myśli lub akcji. [przypis edytorski]
deus fluviorum ac fontium (łac.) — bóg rzek i źródeł. [przypis edytorski]
Deus in adiutorium meum intende (łac.) — Boże, ku wspomożeniu memu wejrzyj. [przypis edytorski]
Deus judicium tuum regi da, et justitiam tuam filio regis (łac.) — O Boże, przekaż Twój sąd królowi i Twoją sprawiedliwość synowi królewskiemu; Psalm 72. [przypis edytorski]
deus maris (łac.) — bóg mórz. [przypis edytorski]
Deus me custodiat — Boże, chroń mnie. [przypis edytorski]
Deus meus (…) inimicus (łac.) — Boże mój, Boże mój, dlaczego mnie odtrąciłeś i dlaczego chodzę smutny, gdy trapi mnie (dosł. powalił mnie) nieprzyjaciel; kontaminacja pierwszego wersetu Psalmu 22, którego słowa miały wg Ewangelii Mateusza być ostatnimi wypowiedzianymi przez Jezusa przed śmiercią (Mt 27, 46) oraz wersetu 10 z Psalmu 41 i 42 (w tradycji chrześcijańskiej połączonych ze sobą) z Księgi Drugiej Psalmów Dawidowych. [przypis edytorski]
Deus semper certus (łac.) — Bóg zawsze pewny. [przypis edytorski]
deus sive natura (łac.) — bóg albo natura. [przypis edytorski]
deuteroplazma a. deutoplazma — substancja zapasowa, np. żółtko w komórce jajowej. [przypis edytorski]
deutschartig schauende Physik (niem.) — fizyka w stylu niemieckim. [przypis edytorski]
Deutsche Bank, Crédit Lyonnais — wielkie prywatne banki europejskie, założone w XIX w.: niemiecki i francuski. [przypis edytorski]
deutsche sprache (niem.) — język niemiecki. [przypis edytorski]
deutsch-jüdisch (niem.) — niemiecko-żydowski. [przypis edytorski]
Deutsch-Jüdisch Wander-Verein (niem.) — Niemiecko-Żydowskie Towarzystwo Wędrowców. [przypis edytorski]
Deutschland, Deutschland über alles (niem.) — Niemcy, Niemcy ponad wszystko (Niemcy, tu w sensie: państwo niemieckie); słowa popularnej pieśni. [przypis edytorski]
Deutschland, Deutschland über alles (niem.: Niemcy, Niemcy ponad wszystko) — pierwsze słowa złożonej z trzech zwrotek pieśni Das Deutschlandlied (Pieśń Niemiec), napisanej w 1841 (przed zjednoczeniem Niemiec w 1871), będącej od 1922 hymnem państwowym Niemiec; w okresie nazistowskim wykorzystywano tylko pierwszą zwrotkę, o wydźwięku nacjonalistycznym; obecnie hymn stanowi jedynie trzecia zwrotka, pominięto drugą ze względu na zbyt prozaiczny wydźwięk oraz pierwszą z uwagi na nacjonalistyczną wymowę, skojarzenia z nazizmem oraz fakt, że wszystkie wymienione w niej punkty geograficzne, zakreślające obszar niemiecki, znajdują się obecnie poza terytorium Niemiec. [przypis edytorski]
Deutschland, Deutschland über alles!/ Über alles in der Welt! (niem.) — Niemcy, Niemcy ponad wszystko, ponad wszystko na świecie (początek niemieckiego hymnu narodowego). [przypis edytorski]
Deutschland erwache (niem.) — Niemcy, przebudźcie się. [przypis edytorski]
Deutschland liegt an allen Fronten (niem.) — Niemcy leżą na wszystkich frontach. [przypis edytorski]
Deutschland siegt an allen Fronten (niem.) — Niemcy zwyciężają na wszystkich frontach. [przypis edytorski]
Deutsch-Ostafrikanische Gesellschaft — Niemiecka Spółka Wschodnioafrykańska; powstała w 1884 w celu założenia niemieckich kolonii handlowych, w 1885 otrzymała od cesarza Niemiec list protekcyjny dla pozyskanych posiadłości, dzięki któremu po podpisaniu traktatów z lokalnymi wodzami plemiennymi utworzyła Niemiecką Afrykę Wschodnią. [przypis edytorski]
Deux inseparables (fr.) — nierozłączna dwójka. [przypis edytorski]
Devadatta — książę z rodu Sakiów, kuzyn i uczeń Gautama Siddhārthy, tj. historycznego Buddy, założyciela buddyzmu, który wystąpił przeciwko niemu, za co został potępiony i zniknął w czeluściach ziemi, trafiając do jednego z buddyjskich piekieł; podobnie jak Judasz w chrześcijaństwie, Devadatta w buddyzmie stanowi uosobienie występku, zdrady. [przypis edytorski]
devant (fr.) — przed sobą [przypis edytorski]
dever nunca se afastar da verdade (port.) — nigdy nie odchodzi od prawdy. [przypis edytorski]
de Vigny, Alfred (1797–1863) — francuski poeta romantyczny. [przypis edytorski]
Deville, Henri Étienne Sainte-Claire (1818–1881) — francuski chemik, profesor Sorbony, członek Francuskiej Akademii Nauk. [przypis edytorski]
Devil's Tower (ang.: Wieża Diabła) — wysoka, samotna skała o stromych ścianach i płaskim wierzchołku, mierząca 386 m licząc od podstawy, położona we wsch. części stanu Wyoming; jeden z pierwszych amerykańskich pomników narodowych. [przypis edytorski]
de virtutibus et vitiis (łac.) — o cnotliwych i bezecnych. [przypis edytorski]
Dewajtis — pozytywistyczna powieść obyczajowa Marii Rodziewiczówny z 1889 r., zaliczana do najbardziej znanych utworów autorki (tu: jej pseudonim); dworsko-zaściankowa historia rodzinna z XIX-wiecznej Żmudzi, z wplecionym wątkiem romansowym stanowi również opowieść o heroicznym zmaganiem się człowieka z własnym losem, zaś tytułowy Dewajtis to odwieczny dąb, symbol trwałości. [przypis edytorski]
dewan — wysoki urzędnik hinduski, tu: marszałek dworu radży. [przypis edytorski]
dewergondować (fr. dévergonder) — sprowadzać na złą drogę, doprowadzać do rozpusty, deprawować. [przypis edytorski]
dewiza rządów autorytatywnych padająca z ust Diomedesa, której nie znajdujemy w naszych tekstach Homera — przeoczenie tłumacza: w tym miejscu Platon cytuje wers 412 z IV księgi Iliady. [przypis edytorski]
dewizka (daw.) — łańcuszek, na którym wieszało się zegarek; dewizkę zaczepiało się na guziku kamizelki, żeby łatwo było wyjąć zegarek z kieszeni. Ludzie, których nie było stać na kosztowny zegarek, nosili sam łańcuszek jako ozdobę. [przypis edytorski]
dewizka (daw.) — łańcuszek, na którym wieszało się zegarek; dewizkę zaczepiało się na guziku kamizelki, żeby łatwo było wyjąć zegarek z kieszeni. [przypis edytorski]
dewizka — łańcuszek do zegarka kieszonkowego. [przypis edytorski]
dewizka — łańcuszek od zegarka kieszonkowego. [przypis edytorski]
dewizka — łańcuszek przy zegarku, który dawniej noszono w kieszeni. [przypis edytorski]
dewocja — przesadna i ostentacyjna religijność. [przypis edytorski]
dewoński — pochodzący z hrabstwa Devon na Półwyspie Kornwalijskim w południowo-zach. Anglii. [przypis edytorski]
dewotka — tercjarka; kobieta świecka, często mieszkająca przy klasztorze, zachowująca częściowo regułę zakonu. [przypis edytorski]
