Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 472 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | czeski | dawne | drukarstwo, drukowany | filozoficzny | fizyka | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | staropolskie | szwedzki | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 14544 przypisów.
symbolizmie, zazwyczaj bardzo szeroko rozumianym przez badaczy amerykańskich — por. np. E. Wilson, Axel's Castle, New York 1931. [przypis autorski]
Symbolizm i wyrazy pochodne służyły prezentacji francuskiej, a potem i belgijskiej szkoły poetyckiej — zob. A. Lange, Symbolizm. Dodatek do „Przeglądu Tygodniowego” 1887, I półrocze, s. 280–283; E. Przewóski, Symbolizm, „Głos” 1891, nr 13; tenże, Rozwój i dążenia symbolizmu (Charles Morice), „Biblioteka Warszawska” 1892, t. III; Z. Przesmycki, Maurycy Maeterlinck, „Świat” 1891; tenże, Wstęp do: M. Maeterlinck Wybór pism dramatycznych, Warszawa 1894. [przypis autorski]
symbol jerozolimski — credo, wyznanie wiary w formule wg tradycji przyjętej w Jerozolimie. [przypis edytorski]
[symbol] jest pewną metodą przedstawiania twórczości duszy w dziełach sztuki — J. Żuławski, Szkice literackie, Warszawa 1913, s. 125. [przypis autorski]
symbolów — dziś popr. forma D. lm: symboli. [przypis edytorski]
symbolów — dziś raczej: symboli. [przypis edytorski]
symbolum (łac.) — godło. [przypis redakcyjny]
symbolum (łac.) — znak, symbol. [przypis edytorski]
symbol — w poetyce okresu Młodej Polski za symbol uważano obraz wyrażający trudne do jednoznacznego sprecyzowania znaczenia, intensywnie za to oddziałujący na nastrój. [przypis edytorski]
symbol wspólnego spisku wszystkich ludzi — technika tego symbolu na wzór słynnej sceny z Peera Gynta. Inne wpływy: Gulliwer Swifta, dzieła Poego. W tytule nawet echo z Poego (Tajemniczy zgon Marii Roget). A chociaż Poe'owskiego Gordona Pyma nie znałem jeszcze wówczas, gdym pisał Marię Dunin, mimo to uważam mój rysunek kopalni Dzwonu oraz rysunek B.W.D. wprawdzie nie za naśladownictwo szczegółu o tajemniczych podziemiach z Gordona Pyma, ale za coś więcej niż przypadkowe podobieństwo: za przykład tego psychicznego objawu, iż można się mimo woli tak przejąć czyimiś pomysłami, że potem oryginalnie wytwarza się pomysły te same albo pasujące doskonale do tego samego genre'u. I w Pałubie jest jeden wpływek z Poego: mianowicie najogólniejszy schemat fabuły przypomina jego nowelę pt. Morella. [przypis autorski]
Symchat Tora (Symchas Tojre) — dosł. „radość Tory”; święto przypadające w ósmym dniu święta Sukot, związane z odczytywaniem Pięcioksięgu Mojżeszowego, którego rozdziały w ciągu całego roku odczytuje się podczas nabożeństw w świątyniach w sobotę i święta. W to święto wierzący przy śpiewie nabożnych pieśni obnoszą rodały [przyp. tłum: rodały — pięcioksięgi przeznaczone do celów rytualnych, spisane na sklejonych arkuszach pergaminu. Arkusze te owija się na ozdobnych drewnianych drążkach, następnie przywdziewa się je w ozdobne haftowane pelerynki i przechowuje w świątyniach, w specjalnie do tego celu przeznaczonej szafie, zwanej aron-kojdesz (święta szafa, arka).] wokół ambon w świątyniach. [przypis tłumacza]
Symchat Tora (Symchas Tojre) — dosł. „radość Tory”; święto przypadające w ósmym dniu święta Sukot, związane z odczytywaniem Pięcioksięgu Mojżeszowego, którego rozdziały w ciągu całego roku odczytuje się podczas nabożeństw w świątyniach w sobotę i święta. W to święto wierzący przy śpiewie nabożnych pieśni obnosząobnoszą rodały [przyp. tłum: rodały — pięcioksięgi przeznaczone do celów rytualnych, spisane na sklejonych arkuszach pergaminu. Arkusze te owija się na ozdobnych drewnianych drążkach, następnie przywdziewa się je w ozdobne haftowane pelerynki i przechowuje w świątyniach, w specjalnie do tego celu przeznaczonej szafie, zwanej aron-kojdesz (święta szafa, arka).] wokół ambon w świątyniach. [przypis tłumacza]
Symchat Tora (Symchas Tojre) — święto związane z zakończeniem rocznego cyklu czytania Tory, obchodzone ostatniego dnia Sukot. [przypis tłumacza]
Symetejon a. Symaethus — rzeka we wsch. Sycylii (dziś Giaretta). [przypis edytorski]
symetrią — porządek, równomierność, [przypis redakcyjny]
symetria — tu: równość, podobieństwo. [przypis redakcyjny]
(…) symetryczności (…) — [Komentarz autora z Uwag.] Rolę symetryczności w błędach myślowych poznałem jeszcze wówczas, kiedy udzielając lekcji matematyki wciąż spotykałem się z tym, że moi uczniowie pewne zadania algebraiczne rozwiązywali bez troski o ich treść, kierując się tylko poczuciem symetrii np. [przypis autorski]
symfonalik (starop.) — narzędzie muzyczne. [przypis redakcyjny]
Symfonia c-moll — V symfonia c-moll op. 67 Ludwiga van Beethovena, jeden najsłynniejszych i najczęściej wykonywanych utworów muzyki poważnej; rozpoczyna ją charakterystyczny, czteronutowy motyw, który niekiedy traktuje się jako mający znaczenie symboliczne, gdyż wg sekretarza Beethovena kompozytor skomentował początek dzieła słowami: „Tak oto los puka do drzwi!”. [przypis edytorski]
symfonia (z gr.) — najwspanialsza forma muzyczna instrumentalna. [przypis redakcyjny]
symmachia (gr. dosł.: wspólna walka) — związek obronny lub zaczepno-obronny staroż. państw greckich. [przypis edytorski]
symmachia (gr. dosł.: wspólna walka) — związek obronny lub zaczepno-obronny staroż. państw greckich; symmachia peloponeska: Związek Peloponeski, zrzeszający państwa Płw. Peloponeskiego pod przewodnictwem Sparty, zawiązany w VI w. p.n.e., w V w. p.n.e. walczący z Ateńskim Związkiem Morskim. [przypis edytorski]
symmachia — symmachia spartańska, przymierze zaczepno-odporne ze Spartą [dziś bardziej znana jako Związek Peloponeski]. [przypis tłumacza]
Symmach, Kwintus Aureliusz Symmachus (ok. 340–402) — rzymski mówca, senator i polityk, obrońca tradycyjnej religii rzymskiej; przewodniczył delegacji sprzeciwiającej się dekretowi cesarza Gracjana, nakazującemu usunięcie z budynku senatu ołtarza bogini zwycięstwa, Wiktorii; jego późniejszy ponowny apel w tej sprawie doprowadził do konfliktu z Ambrożym, biskupem Mediolanu. [przypis edytorski]
Symois a. Symoent — rzeka pod Troją. [przypis edytorski]
Symonds, John Addington (1840–1893) — angielski poeta i krytyk literacki. Jako historyk kultury zasłynął studium The Renaissance. An Essay (1863). [przypis edytorski]
symonia — handel godnościami kościelnymi, stanowiącymi źródło prestiżu i dochodów. [przypis edytorski]
symoniak — człowiek popełniający symonię, świętokupstwo, tj. handel sakramentami, dobrami duchowymi a. kościelnymi godnościami lub urzędami. [przypis edytorski]
symonia — świętokupstwo, handel sakramentami lub godnościami i urzędami kościelnymi. [przypis edytorski]
symonia — świętokupstwo, sprzedawanie i kupowanie godności i urzędów kościelnych. [przypis edytorski]
symonia — świętokupstwo, tj. handel sakramentami, dobrami duchowymi a. kościelnymi godnościami lub urzędami. [przypis edytorski]
symonia — symonia jest, gdy kto święte rzeczy albo duchowne urzędy kupuje albo przeda je, albo jakąkolwiek czyni umowę (przyp. źródła). [przypis edytorski]
Symonides (556–468 przed Chr.) — z wyspy Keos (Cyklada na wschód od Sunion, płd.-wsch. przylądka Attyki), znakomity przedstawiciel greckiej liryki chóralnej. Utwory jego nie zachowały się; znane są pod jego imieniem (nieautentyczne jednak) epigramy na cześć wojowników greckich z pod Termopil. Z Keos przybył do Aten, do tyrana Hipparcha, syna Pizystrata. W 514 r. bawił w Tesalii. Po wojnach perskich (sławił elegią poległych pod Maratonem) przebywał aż do swej śmierci na dworach władców sycylijskich. [przypis tłumacza]
Symonides z Keos (ok. 556–468 p.n.e.) — poeta grecki, znany jako autor trenów i smutnych elegii. [przypis edytorski]
Symon — jakaś marna figura, sofista z Heraklei, osławiony krzywoprzysięzca i lichwiarz. [przypis tłumacza]
Symon Petlura (1879–1926) — ukraiński polityk i przewodniczący Dyrektoriatu Ukraińskiej Republiki Ludowej w latach 1919–1921. [przypis edytorski]
Symon (…) pragnął aby nań zstąpiła siła działania cudów (…) ofiarując za nie pieniądze Apostołom, aby mu ich udzielili — Dzieje Apostolskie 8, 9n. [przypis autorski]
Symon przywiózł był z sobą do Rzymu dziwnéj piękności niewolnicę tyryjską (…) jest to… druga część rozłamanego Bóstwa mojego… — i ta historya Heleny tyryjskiéj, towarzyszki Symona, jest prawdziwą. [Wszystkie starożytne wzmianki o Szymonie Magu pochodzą ze źródeł chrześcijańskich, jako pierwsi o jego towarzyszce piszą Justyn i Ireneusz, w II w. n.e.]. [przypis autorski]
Symon — Szymon Mag, wg Dziejów Apostolskich usiłował kupić dar udzielania Ducha św., od czego pochodzi współczesne pojęcie symonii (kupczenia godnościami kościelnymi). [przypis edytorski]
Symp. §. 210. D — Platon, Uczta, §. 210. D. [przypis edytorski]
sympatia (łac. sympathia, z gr. sympatheia, syn: wspólne, razem, pathos: uczucia, emocje, doświadczenia) — tu: współodczuwanie. [przypis edytorski]
sympatia (łac. sympathia, z gr. sympatheia, syn: wspólne, razem, pathos: uczucia, emocje, doświadczenia) — tu: współodczuwanie. [przypis edytorski]
sympatie „centralne” — sympatie do „państw centralnych”, tj. do związanych sojuszem Niemiec i Włoch. [przypis edytorski]
sympatyczny (daw.) — tu: mający takie same odczucia wobec poszczególnych kwestii. [przypis edytorski]
symplak — zapewne: ktoś upraszczający złożoność problemu. [przypis edytorski]
symplak (z łac.) — prostak; tu: nowicjusz, początkujący. [przypis edytorski]
Symplegady (mit.gr.) — dwie skały przy cieśninie Bosfor, strzegące wejścia na Morze Czarne. [przypis edytorski]
Symplegady (mit. gr.) — ruchome skały utrudniające przepłynięcie cieśniny Bosfor. [przypis edytorski]
Symplegady — mityczne ruchome skały, miażdżące przepływający między nimi statek. [przypis edytorski]
Symplicjusz (z łac.) — naiwny, prostaczek. [przypis edytorski]
symplicystyczny a. symplifikujący (z łac.) — nadmiernie uproszczający i spłycający. [przypis edytorski]
symplicystyczny (z łac.) — prosty. [przypis edytorski]
symplicyzm (z łac.) — prostota, zwł. nadmierna. [przypis edytorski]
symplicyzm (z łac. simplex, simplicis: prosty) — nadmierne upraszczanie i spłycanie. [przypis edytorski]
symplifikacja — uproszczenie. [przypis edytorski]
symplikacja dziejów, które pod piórem Delassus'a i pokrewnych jemu publicystów przeistaczają się w obraz nieustającej walki między Kościołem Boga a synagogą Szatana… — Delassus, op. cit., t. I, s. 156–475. [przypis autorski]
symplistyczność — uproszczenie. [przypis redakcyjny]
symplistyczny (z łac. simplex, simplicis: prosty) — prosty, nieskomplikowany; prostacki. [przypis edytorski]
symplońska — właśc. Simplońskiej, od: Simplon nazwy przełęczy w Alpach szwajcarskich. [przypis edytorski]
symposion (gr.) — uczta, biesiada. [przypis edytorski]
Sympozjon — dialog Platona poświęcony miłości, bardziej znany pod polskim tytułem Uczta. [przypis edytorski]
sympozjon (z gr.) — uczta. [przypis edytorski]
symptomata (daw.) — objawy. [przypis edytorski]
symptomata (łac.) — objawy. [przypis edytorski]
symptomata — symptomy; objawy. [przypis edytorski]
symptomat (daw.) — symptom, objaw. [przypis edytorski]
symptomat (daw.) — symptom, objaw. [przypis edytorski]
symptomat (daw.) — symptom, oznaka czegoś. [przypis edytorski]
symptomat — objaw, symptom. [przypis edytorski]
Sym — rzeka w azjatyckiej części Rosji, lewy dopływ Jeniseju. [przypis edytorski]
symulacja — udawanie. [przypis redakcyjny]
symultaniczny — równoczesny. [przypis edytorski]
synaczek (daw.) — syneczek. [przypis edytorski]
synaczek — dziś: syneczek. [przypis edytorski]
synagoga — świątynia żydowska. [przypis edytorski]
Synagoga Szatana — powieść Stanisława Przybyszewskiego, pierwodruk po niem. w 1897 r., wyd. w tłum. polskim z 1902 r. nosi podtytuł: Przyczynek do psychologii czarownicy. [przypis edytorski]
synagoga — tu: gmina, wspólnota (nie dom zebrań pobożnych!). [przypis redakcyjny]
synagoga — żydowski dom modlitw, niekiedy również siedziba instytucji takich jak sąd rabinacki. [przypis edytorski]
synagoga (z gr.: miejsce zebrań) — bożnica; w judaizmie miejsce modlitw, odprawiania nabożeństw, studiowania Tory i Talmudu; często również siedziba gminy żydowskiej; tu znajduje się Aron ha-kodesz (Arka Przymierza): rodzaj skrzyni, w której przechowywane są zwoje Tory, powyżej zawieszona jest lampka Ner tamid, symbol obecności Boga, zaś centralne miejsce zajmuje bima, czyli podwyższenie z pulpitem, z którego czytana jest Tora. [przypis edytorski]
Synaj — (bibl.) góra w Egipcie, na której Mojżesz otrzymał od Boga kamienne tablice z wyrytymi dziesięcioma przykazaniami. Przybyszewski używa nazwy góry w rodzaju żeńskim. [przypis edytorski]
Synaj — góra w Arabii, na półwyspie utworzonym przez dwie odnogi Morza Czerwonego. [przypis redakcyjny]
Synaj — góra w płd. części Płw. Synaj, utożsamiana z biblijną górą Horeb, określaną jako „góra Boga”, gdzie Bóg przekazał Mojżeszowi kamienne tablice z wyrytymi dziesięcioma przykazaniami (Wj 3,1), a w późniejszych czasach ukazał się prorokowi Eliaszowi (1Krl 19,8–14). [przypis edytorski]
Synaj — półwysep w Egipcie. [przypis edytorski]
syn Akatelasa — Ἀκατελᾶ (N), Καθλᾶ (D). [przypis tłumacza]
syn Alkmeny — Herakles. [przypis edytorski]
syn Alkmeny (…) niewoli dźwigał jarzmo — Herakles, syn Alkmeny, pełnił służbę niewolniczą u królowej lidyjskiej Omfale jako odkupienie za zabójstwo. [przypis redakcyjny]
syna pięknej Kalijopy — Orfeusza, który brał udział w wyprawie argonautów do Kolchidy po złote runo, „po kożuch barani”. [przypis redakcyjny]
synapizm (daw.; z gr.) — gorczycznik, okład z papki sporządzonej z utartych nasion gorczycy, wywołujący przekrwienie i rozgrzanie skóry; stosowano go w leczeniu stanów zapalnych i nerwobólów. [przypis edytorski]
Synap — król etiopski, ojciec Kloryndy. [przypis redakcyjny]
Synap — król Nubii (Abisynii); zob. Pretojan. [przypis redakcyjny]
syna swojego — Arindala. [przypis redakcyjny]
syna wychowywać przy skórach bydlęcych — to znaczy: wychowywać się w garbarni. [przypis tłumacza]
syn Bareisa — Βάρεις (N), Βαρούχου (D). [przypis tłumacza]
syn Chobara — Χωβαρεῖ (N), Χωβαρί (D). [przypis tłumacza]
synchronistyczny (z gr.) — zawierający zestawienie współczesnych sobie wydarzeń. [przypis edytorski]
syn człowieczy — książę Reichstadzki, syn Napoleona I; alluzya do poematu Barthéleme’go, p. t.: Le fils de l’homme. [przypis autorski]
Syn dowodzi (…), że ma prawo bić ojca, nawet matkę (…) Wtedy nareszcie zrozumiał stary Wykrętowic, jaka ta nauka — czy to nie analogiczne zjawisko nasze warszawskie, uświadamiające wiece pedagogiczne? [przypis tłumacza]
syndykalizm — kierunek w ruchu robotniczym, zakładający pierwszeństwo celów ekonomicznych nad politycznymi. [przypis edytorski]
syndykalizm — kierunek w ruchu robotniczym zakładający pierwszeństwo celów ekonomicznych nad politycznymi. [przypis edytorski]
Syndykat Płazów (…) zdobywał dla Salamander nowe kontynenty i nowe wybrzeża, pokonując przy tym liczne przeszkody hamujące tę ekspansję — O takich przeszkodach świadczy na przykład ta informacja, wycięta z gazety bez daty:
Czy Anglia zamyka się przed płazami?
(Reuter) Na pytanie członka Izby Gmin Mr J. Leedsa odpowiedział dziś sir Samuel Mandeville, że rząd Jego Wysokości zamknął Kanał Sueski dla wszelkich transportów Płazów; dalej — że nie zamierza dopuścić do tego, by choćby jeden Płaz był zatrudniony na wybrzeżu albo na wodach terytorialnych Wysp Brytyjskich. Powodem podjęcia takich kroków, oświadczył sir Samuel, jest z jednej strony bezpieczeństwo Wysp Brytyjskich, z drugiej zaś obowiązywanie dawnych przepisów dotyczących zwalczania handlu niewolnikami.
Na pytanie członka Parlamentu Mr B. Russela sir Samuel odpowiedział, że to stanowisko nie dotyczy jednak brytyjskich dominiów i kolonii.
[przypis autorski]
