Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 159264 przypisów.
Sanktissimum (łac.) — w kościele katolickim: Najświętszy Sakrament. [przypis edytorski]
sanktuarium (z łac.) — święty przybytek; budowla lub pomieszczenie o szczególnym znaczeniu kultowym; przen.: miejsce dla kogoś szczególne, do którego dopuszcza się tylko wybranych. [przypis edytorski]
sanktuarium (z łac.) — święty przybytek; budowla lub pomieszczenie o szczególnym znaczeniu kultowym. [przypis edytorski]
Sankt Valentin a. St. Valentin, a. San Valentino — miasto w kraju związkowym Dolna Austria w powiecie Amstetten lub włoska miejscowość nad jeziorem Garda. [przypis edytorski]
Sanmicheli, Michele (1484–1559) — włoski architekt i inżynier manierystyczny, znany szczególnie z budowy fortyfikacji w Weronie. Pochodził z rodziny inżynierów-architektów wywodzących się z Porlezzy. Jego ojciec Giovanni i wuj Bartolomeo również byli architektami. [przypis edytorski]
sanna droga — droga przejezdna dla sań. [przypis edytorski]
sanna — jazda saniami po drodze usłanej śniegiem. [przypis edytorski]
Sannazar Jakub (1458–1530) — Neapolitańczyk, znakomity poeta włoski i łaciński. [przypis redakcyjny]
San Nicolò — kościół z XIII wieku, znajdujący się w Treviso. [przypis edytorski]
San Nicolo sotto riva (wł.) — Święty Nicolo nad brzegiem. [przypis edytorski]
sannjasin — hinduski asceta, najczęściej wędrowny: osoba na ostatnim z czterech etapów życia, która wyrzekła się materialistycznego życia i pragnień, poświęcając resztę życia na duchowe rozmyślania i poszukiwania. [przypis edytorski]
Sanok — obecnie miasto powiatowe w województwie podkarpackim. [przypis edytorski]
San Pédro — rzeka w zach. Afryce uchodząca do Atlantyku w pobliżu miasta o tej samej nazwie, w płd.-zach. części ob. Wybrzeża Kości Słoniowej. [przypis edytorski]
San Pietro ad Vincula — tu: kardynał Giuliano della Rovere (1443–1513), siostrzeniec Sykstusa IV, późniejszy papież Juliusz II; był kardynałem (1471–1479) z tytułem San Pietro ad Vincula (rzymskiej bazyliki św. Piotra w Okowach). [przypis edytorski]
San Pietro — Święty Piotr; tu: bazylika św. Piotra. [przypis edytorski]
san por ni san reprosz (zniekszt. fr.: sans peur ni sans reproche; włśc. sans peur et sans reproche) — bez trwogi i skazy; określenie związane z rycerzem Bayarde'm (1476–1526). [przypis edytorski]
San Remo — anagram Saint-Omer, gdzie przebywała Klementyna Curial w momencie zerwania ze Stendhalem (wrzesień 1826 r.). [przypis redakcyjny]
San Salvatore di Collalto — ufortyfikowana budowla w prowincji Treviso. [przypis edytorski]
sans conséquence (fr.) — bez konsekwencji. [przypis edytorski]
sans culotte (fr.) — bez spodni. [przypis edytorski]
sans-culotte (fr.) — człowiek z najuboższej klasy społecznej a. radykalny rewolucjonista (sankiulota). [przypis edytorski]
sans-culotte (fr.) — dosłownie: bez (krótkich) spodni; w czasie Rewolucji Francuskiej nazwa nadawana rewolucjonistom, którzy nosili spodnie długie, zamiast modnych wówczas wśród szlachty krótkich spodni z koronkami (fr. culotte). [przypis edytorski]
San Sebastián — miasto w płn.-wsch. Hiszpanii nad Zat. Biskajską, tuż przy granicy z Francją; popularna miejscowość wypoczynkowa. [przypis edytorski]
Sanseverina, Gina — postać literacka z Pustelni parmeńskiej Stendhala: ciotka Fabrycego del Dongo, która została księżną Parmy. [przypis edytorski]
sans-façons (fr.) — bezceremonialność. [przypis edytorski]
Sans — (franz.) ohne. [przypis edytorski]
sanskritas — kalba, kurioje parašytos šventos Indijos knygos. Šitos kalbos dabar jau ne viena tauta nevartoja. [przypis autorski]
sanskryt — język indoaryjski z rodziny indoeuropejskiej, używany w staroż. Indiach, później jako język liturgiczny i literacki pełnił funkcję podobną do łaciny w Europie. [przypis edytorski]
sanskryt — język indoaryjski z rodziny indoeuropejskiej, używany w staroż. Indiach, później jako język liturgiczny i literacki pełnił funkcję podobną do łaciny w Europie; zapisywany zwykle sylabicznym pismem dewanagari. [przypis edytorski]
sanskryt — język indoaryjski z rodziny indoeuropejskiej, używany w staroż. Indiach; później jako język liturgiczny i literacki pełnił funkcję podobną do łaciny w Europie. Jako jeden z najstarszych utrwalonych języków indoeuropejskich (zapisane w sanskrycie wedyjskim partie Rigwedy z ok. 1500–1200 p.n.e.) odgrywa ważną rolę w studiach nad tą grupą języków. [przypis edytorski]
sans le savoir (fr.) — nie wiedząc o tym, nieświadomie. [przypis edytorski]
sans mademoiselle (fr.) — bez panienki. [przypis edytorski]
Sansonet — Sansonet z Meki, pierwotnie Saracen, ale nawrócony przez Karola Wielkiego, został z jego ramienia podkrólim jerozolimskim. [przypis redakcyjny]
Sansonet z Meki — pierwotnie Saracen, ale nawrócony przez Karola Wielkiego, został z jego ramienia podkrólim jerozolimskim (XVIII 132, 4). [przypis redakcyjny]
sans peur et sans reproche (fr.) — bez strachu i bez wymówki. [przypis edytorski]
sans peur ni reproche (fr.) — bez trwogi ani skazy. [przypis edytorski]
sans rire pince, własc. pince sans rire (od fr. pincer: szczypać i sans rire: bez śmiechu) — [tu wym.: sã rir pęsy] rodzaj humoru, bliski ironii, polegający na wypowiadaniu twierdzeń przesadzonych, często w stylu czarnego humoru, z poważnym wyrazem twarzy. Może się wiązać z ośmieszeniem rozmówcy, jeśli ten nie zrozumie, że to żart. Określenie pince sans rire pochodzi od nazwy zabawy, opisanej w XVII w., w której prowadzący szczypał twarz „ofiary” palcami ubrudzonymi w sadzy do momentu, kiedy ktoś z obecnych nie wytrzymał i wybuchnął śmiechem na widok takiego „makijażu”; śmiejący się zajmował wówczas miejsce „ofiary”. [przypis edytorski]
sans son galant (fr.) — bez swego amanta. [przypis edytorski]
Sans souci (fr.) — bez trosk; nazwa na wzór Schloss Sanssouci, rokokowej letniej rezydencji królów pruskich, wybudowanej w II poł. XVIII w. w Poczdamie pod Berlinem. [przypis edytorski]
Sanssouci (z fr. sans souci: beztroski) — rokokowy pałac Hohenzollernów w Poczdamie, w pobliżu Berlina, wzniesiony w latach 1745–1747 jako letnia rezydencja króla Prus Fryderyka II Wielkiego. [przypis edytorski]
Sanszo-Panszo — właśc. Sancho Pansa, postać z powieści Don Kichote Miguela Cervantesa. [przypis edytorski]
Santa Catalina di Chewing Gum! (hiszp. i ang.) — Święta Katarzyna od Gumy do Żucia. [przypis edytorski]
Santa Catharina, właśc. Santa Catarina — jeden ze stanów Brazylii ze stolicą w Joinville. W tekście nazwa ta często bywa spolszczana do formy Św. Katarzyna. [przypis edytorski]
Santa Cruz de Tenerife — największe miasto Teneryfy. [przypis edytorski]
Santa-Fé — miasto położone 10 km na zach. od Grenady; zbudowane w 1491, podczas oblężenia Grenady przez armie katolickie, w miejscu umocnionego obozu wojskowego. W Santa-Fé 25 listopada 1491 podpisano traktat uzgadniający warunki kapitulacji Grenady, zaś 17 kwietnia 1492 umowę pomiędzy Kolumbem a Ferdynandem Aragońskim i Izabelą Kastylijską, dotyczącą warunków sfinansowania wyprawy w poszukiwaniu drogi do Indii. [przypis edytorski]
Sant Agata — prawdopodobnie chodzi o wieś Sant'Agata sui Due Golfi w okolicy Sorrento, obecnie wchodzącą w skład gminy Massa Lubrense. [przypis edytorski]
Santa Isabel — ob. Malabo, miasto portowe na wyspie Bioko (daw. Fernando Poo) w Zat. Gwinejskiej, stolica Gwinei Równikowej. [przypis edytorski]
Santa Lucia a. Borgo Santa Lucia — historyczna dzielnica Neapolu. [przypis edytorski]
Santa Lucia — pieśń sławiąca nadmorską dzielnicę Neapolu, Santa Lucia. [przypis edytorski]
Santa Margueritta! San Giorgio! Diffendete mi! (wł.) — święta Małgorzato, święty Jerzy, ratujcie mnie. [przypis edytorski]
Santa Maria! (hiszp.) — Święta Mario! [przypis edytorski]
Santa Maria Maggiore — rzymska bazylika Najświętszej Marii Panny. [przypis edytorski]
Santa Maura — skała i twierdza na starożytnej wyspie Leukada, z której skoczyła w morze w przystępie rozpaczy liryczna poetka grecka Safo. [przypis redakcyjny]
Santa Virgen del Pilar! (hiszp.) — Święta Dziewico z Kolumny; wezwanie Matki Boskiej z Bazyliki Nuestra Señora del Pilar w Saragossie, gdzie znajduje się kolumna, na której wg tradycji aniołowie nieśli Maryję, objawiającą się w ten sposób apostołowi Jakubowi, prowadzącemu ewangelizację tych okolic. [przypis edytorski]
Santa-Zita — Święta Zyta, patronka miasta Lucca. Magistratura tego miasta w owych czasach głośna była ze swego przekupstwa. Tu poeta chcąc jeszcze więcej zaostrzyć żądło ironii, nazwę miasta omawia imieniem jego patronki. [przypis redakcyjny]
Santern — rzeka Santerno, prawy dopływ Padu (Po-Primaro). [przypis redakcyjny]
Santiago di Compostella — miasto w miasto w płn.-zach. Hiszpanii, od średniowiecza ośrodek kultu i cel pielgrzymek do grobu św. Jakuba. [przypis edytorski]
Santificetur nomen tuum (łac.) — święć się imię Twoje. [przypis edytorski]
Santissima Madre (hiszp.) — Najświętsza Matka (Maryja). [przypis edytorski]
Santok — gród u ujścia Noteci, obecnie wieś. [przypis edytorski]
Santok — miasto u ujścia Noteci do Warty. [przypis edytorski]
santon — tu: mnich muzułmański. [przypis edytorski]
Santos, José Antunes dos — konsul generalny Brazylii w Portugalii. [przypis edytorski]
Santos — miasto w płd.-wsch. Brazylii, w stanie São Paulo, nad Oceanem Atlantyckim. [przypis edytorski]
Santos — miasto w południowo-wschodniej Brazylii, w stanie São Paulo, nad Oceanem Atlantyckim. [przypis edytorski]
Santos — miasto w stanie São Paulo w Brazylii. [przypis edytorski]
santuk (z tur.) — skrzynka, sepet. [przypis redakcyjny]
sanus mente et corpore (łac.) — zdrów na duszy i ciele. [przypis redakcyjny]
san żardę (zniekszt. fr. sans jardin) — bez ogrodu; tu: przetłumaczone dosł. dla efektu komicznego wyrażenie „bez ogródek” (właśc. fr. sans ambages a. sans détours). [przypis edytorski]
Sanzio Rafaello (1483–1520) — Rafael Santi, wł. malarz renesansowy. [przypis edytorski]
Sapa Inka — Ogólna nazwa rządzących Inków. [przypis autorski]
sa patience de supporter une âme (fr.) — cierpliwość we wspieraniu duszy. [przypis edytorski]
sa patience… (frz.) — seine Geduld, eine Seele zu ertragen. [przypis edytorski]
saperdy robi — smali koperczaki. [zaleca się; red. WL] [przypis autorski]
Sapere (…) aevum (łac.) — „Odważ się mądrym być,/ Raz pocznij mądrze żyć!/ Kto przewleka godzinę poprawy,/ Czyni jak ten cham niemrawy,/ Co nad brzegiem siadł i czeka,/ Aż spłynie rzeka…/ A fale płyną i płyną,/ I płynąć będą, choć wieki miną!” (Horatius, Epistulae, II, 1, 40; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
saperlipopette (fr.) — do kaduka! [przypis edytorski]
saper — osoba, najczęściej wojskowa, zajmująca się materiałami wybuchowymi, dziś głównie ich rozbrajaniem, ale w czasie wojny także zaminowywaniem terenów, budynków czy wysadzaniem mostów i torów kolejowych. [przypis edytorski]
Sapete, Thomaseo-Avesano… sapete, sottoprefetto… (wł.) — Zna pan (pani) Thomaseo-Avesano… zna pan (pani), zastępcę prefekta… [przypis edytorski]
Sapetto, Marek (ur. 1939) — malarz i grafik, profesor malarstwa na warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych. [przypis edytorski]
Sapfo — Σαπφὼ, var. Σαμφὼ, Dindorf Σαμφὼ. Może dzisiejsza wieś el-Sâavije na południe od Samarii? (Boettger). [przypis tłumacza]
saphiry (starop.) — szafiry. [przypis edytorski]
Sapieha, Jan Paweł — hetman wielki litewski. [przypis redakcyjny]
Sapieha, Jan Piotr (1569–1611) — pochodzący z potężnego rodu magnackiego Sapiehów herbu Lis; hetman Dymitra Samozwańca II, uczestnik Dymitriad, rotmistrz królewski od 1605, starosta uświacki od 1606, dowódca polskiej załogi na Kremlu, zwany „hetmanem Maryny Mniszchówny i Dymitra Samozwańca II”; zm. 15 października w Moskwie. [przypis edytorski]
Sapieha, Kazimierz — wojewoda wileński, zm. 1720. [przypis redakcyjny]
Sapiens (…) acerrimus — Seneca, Epistulae morales ad Lucilium, 119. [przypis tłumacza]
Sapiens et circumspectus animus etiam minutissimos praevidet cuniculos, incautus etiam in visibilem incidit Charybdim (łac.) — Człowiek przezorny i mądry nawet najmniejsze spostrzega dołki, niebaczny nawet w widoczną wpada Charybdę. [przypis redakcyjny]
sapiens (…) fortuna (łac.) — „Mędrzec, sobie pan prawdziwy,/ Co depce swoje żądze, odrzuca zaszczyty,/ Sam dla siebie całością jak kula wymierną,/ Nie ma nigdzie słabizny, o którą zaczepia/ Zła Fortuna, co bije zawdy we wadliwe” (Horatius, Satirae, II, 7, 83; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
Sapiens (…) sibi (łac.) — „Mędrzec zawsze potrafi stworzyć dla się szczęście” (Plautus, Trinummus, II, 2, 84; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
Sapiens, ubicunque est, peregrinatur; fatuus, semper exulat (łac.) — Mądry wszędzie jest podróżnikiem, głupiec zawsze wygnańcem. [przypis edytorski]
sapientem solum felicem esse (łac.) — tylko mądry jest szczęśliwy; tylko mądry potrafi być szczęśliwy. [przypis edytorski]
Sapientes sunt ut faciant mala, bene autem facere nescierunt (łac.) — „Mądrzy są do czynienia złego, ale dobrze czynić nie umieją”. [przypis tłumacza]
sapientia (łac.) — mądrość. [przypis edytorski]
sapientia (łac.) — mądrość, rozsądek. [przypis redakcyjny]
sapienti sat (łac.) — mądremu wystarczy; fragm. z Persa Plauta: dictum sapienti sat est: mądremu wystarczy to, co powiedziano. [przypis edytorski]
sapienti sat (łac.) — mądremu wystarczy; mądrej głowie dość dwie słowie. [przypis edytorski]
sapienti sat (łac.) — mądremu wystarczy; odpowiednik przysłowia: „mądrej głowie dość dwie słowie”. [przypis edytorski]
sapienti sat (łac.) — mądremu wystarczy. [przypis edytorski]
sapienti sat (łac.) — sentencja łac. mądremu wystarczy, w znaczeniu: „mądrej głowie dość dwie słowie”. [przypis edytorski]
sapientius est hominibus (łac.) — 1 Kor, 25: „Mędrsze od ludzi”. [przypis tłumacza]
Sapienza Capranica — Wszechnica Rzymska. [przypis tłumacza]
