Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | portugalski | pospolity | potocznie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rzadki | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy | wulgarne | zdrobnienie
Według języka: wszystkie | English | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 6273 przypisów.
Oh, qu'il est boche! (fr.) — Och, co za szkop! [przypis edytorski]
Ohrili Hüseyin Pasza — wezyr od marca do września 1621, z pochodzenia Albańczyk. [przypis edytorski]
ohyda — w oryginale: the horror!. [przypis edytorski]
ohyda — wstyd, niesława. [przypis redakcyjny]
Ohydna sztuka! Cóż za mieszczańska dusza (…) — Polowanie Henryka IV, komedia Collégo. [przypis tłumacza]
ohydzać — dziś tylko w formie: zohydzać. [przypis edytorski]
ohydzić (daw.) — obmierzić, zohydzać; hańbić. [przypis edytorski]
ohydzić się — hańbić się. [przypis edytorski]
Oh, yes it's really a fine place (ang.) — O tak, to naprawdę ładne miejsce. [przypis edytorski]
O Iane (…) tantum (łac.) — „Janusie, iże dwa masz oblicza, więc z figlów/ Nigdy sługus stojący za tobą nie zagra/ Palcami na swym nosie ni oślich ci uszu/ Przyprawi, ni ozora nie wywiesi tyle,/ Ile go pies apulski wywali w upały” (Aulus Persius Flaccus, Satirae, I, 58; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
,o i chłopu poradze (gw.) — jestem tak silna, jak mężczyzna. [przypis edytorski]
oidor (hiszp.) — sędzia wojskowy. [przypis edytorski]
o ile chcecie dalszą drogę odbyć, płynąc, czekajcie aż przybędę z powrotem — zawiódł się; por. VI 1. [przypis tłumacza]
O ile członkowie przyrodzonych i obywatelskich społeczności dążą do dobra ciała (…) — Wszystkie te rozumowania wciąż zmierzają do dowiedzenia grzechu pierworodnego. [przypis tłumacza]
Oileid — Ajas Lokryjczyk, nazywany też Ajasem Mniejszym. [przypis edytorski]
O ile manierę Stefana Mallarmé nazwać można symbolizmem, o tyle sposób Verlaine'a określi dobrze słowo impresjonizm — A. Lange, Dekadenci, „Życie” 1890, nr 28. [przypis autorski]
o ilem mógł (daw.) — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: o ile mogłem. [przypis edytorski]
o ile najlepszą szlachtę u was dopuszcza się do steru — Spartanin, obywatel arystokratycznie rządzonego państwa, czyni aluzję do demokracji ateńskiej, która się coraz bardziej radykalizuje. Od lat trzech, tj. od obalenia trzydziestu tyranów, podejrzliwy lud nie dopuszcza do urzędów i rządów szlachty rodowej. [przypis tłumacza]
o ile nie pojmie za żonę cudzoziemki — ożenienie się z cudzoziemką jest rzadkością, gdyż przeciętnie takich związków państwo nie uznaje. Dzieci z takich małżeństw (np. synowie Peryklesa, Temistokles) doznawały wiele przykrości, zanim im przyznano pełnię praw obywatelskich. Czasem układy między państwami pozwalały na wzajemne zawieranie związków małżeńskich (epigamia). Oczywiście tyran nie krępuje się ustawą lub zwyczajem. [przypis tłumacza]
o ile nie zechcemy wraz z autorem Historii duszy wskrzesić starożytnej i niezrozumiałej nauki o „formach istotnych” (substancjalnych) — De la Mettrie polemizuje tutaj, podobnie jak w wielu innych miejscach Człowieka-maszyny, z wcześniejszymi pismami własnymi bądź to celem pewniejszego ukrycia swego autorstwa, bądź też po to, aby ironizować nad sobą i kazać przeciwnikom brać poważnie tę autoironię. W Historii naturalnej duszy nie broni bynajmniej „starożytnej i niezrozumiałej nauki o »formach istotnych«” (formae substantiales), zaznaczając tam, przeciwnie, bardzo dobitnie, że „formy powstają z ciśnienia części jednego ciała na części drugiego”, a więc że są to, mówiąc inaczej, jeno formy cząsteczkowe (atomistyczne), ukrywające się tutaj pod scholastyczną powłoką „form istotnych”. Autor obstaje z pewnych względów przy tych „formach”, powiada bowiem w rozdz. VII wspomnianego dzieła, że tak jasno wyłożył swe pojęcie „form istotnych”, iż „powinien gardzić zmianą wyrazów uświęconych przez zwyczaj, ponieważ światłego czytelnika nie mogą wprowadzić w błąd ściśle określone miana”. [przypis tłumacza]
O ile przepych i wspaniałość, które otaczają królów, stanowią cząstkę potęgi tronu, skromność i prostota obejścia stanowią siłę arystokratycznej szlachty — Za naszych czasów Wenecjanie, którzy pod wieloma względami poczynają sobie bardzo roztropnie, osądzili w sporze między panem weneckim a pewnym obcym szlachcicem o miejsce w kościele, iż poza obrębem Wenecji szlachcic wenecki nie będzie miał przywileju nad innym obywatelem. [przypis autorski]
o ile sądzi, że to nie wywoła groźnych powikłań — jeżeli to nie będzie krzyżowało planów polityki spartańskiej. [przypis tłumacza]
o ile sił mu stanie (daw.) — o ile sił mu starczy. [przypis edytorski]
o ile to myślenie polega na ujmowaniu pojęć — Kant włącza tu słowa tłumaczące, co to jest pojęcie: „jedność świadomości połączonych przedstawień”. Przeniosłem je do przypisku, gdyż rozrywają tekst i wymagają zresztą osobnego wyjaśnienia. Jednością świadomości nazywa psychologia fakt, że istniejące w danej chwili i w danym człowieku procesy duchowe pozostają ze sobą w ścisłym związku, który sprawia, że stanowią całość dla siebie, tę jedną właśnie świadomość. To świadomość naszego „ja”. Kant nazywa ją „apercepcją (empiryczną)”. Jedność apercepcji, polegająca na ciągłej tożsamości naszego „ja” mimo zmienności owych procesów duchowych, jest mu podstawą wszelkiego myślenia. Myślenie jest poznawaniem pojęciowym. Gdzie nie ma pojęć, nie ma myślenia. Ale myślenie (rozum) wytwarza sobie pojęcia, łącząc przedstawienia jednością świadomości. Pojęcia empiryczne powstają przez porównywanie przedmiotów empirycznych (zmysłowo doświadczalnych), a więc przez porównawcze łączenie wyobrażeń i przez ujęcie tego, co im wspólne, czyli ogólności, a więc przez ujęcie ich w jedności. Tylko tę formę ogólności otrzymuje pojęcie od rozumu. Ale te formy myślenia (kategorie) są również pojęciami, Kant nazywa je „czystymi”, albowiem one także treść swoją otrzymują od rozumu. Kategorie te są znowu same warunkami i formami myślenia. Jedną taką kategorię (przyczynowości) poznaliśmy już powyżej. [przypis tłumacza]
(…) o ile współcześni wszechświatowi mężowie stanu nie zmądrzeją i nie zarządzą jakiejś dekretowej transformacji od góry. Bo ostatecznie po co są? — możliwe, że Roosevelt jest zaczątkiem nowego typu męża stanu, ale to nie jest jeszcze zupełnie zdeklarowane. [przypis autorski]
o Indiach (…) kolebce (…) tej rasy, do której my należymy — autor ma na myśli pochodzenie Niemców i większości innych Europejczyków, którzy należą do ludów indoeuropejskich. Obecnie uważa się jednak, że ludy indoeuropejskie pochodzą ze stepów na płn. od M. Czarnego, przy czym w II tysiącleciu p.n.e. część z nich osiedliła się w Iranie i Indiach (Ariowie) oraz na Bliskim Wschodzie (Hetyci), natomiast Europę zajmowały odrębne fale migracji. [przypis edytorski]
oinologia — stworzony przez Balzaka dla żartu wyraz (od gr. oinos: wino): wiedza o winie. [przypis edytorski]
O inteligencji — fr. De l'intelligence, dzieło Hipolita Taine'a, w którym przedstawia on świat jako fantazję i złudzenie, uzasadniając te twierdzenia tym, że poza umysłem ludzkim nic w sposób obiektywny nie istnieje. Próbował również udowodnić, że podobną iluzją jest pojęcie „ja” jako wyodrębnionego, jednostkowego bytu. [przypis edytorski]
Oisin — po polsku znany również jako Osjan, mityczny irlandzki wojownik, bohater tzw. cyklu feniańskiego. [przypis edytorski]
O Italia, giardino del mondo (wł.) — O Italio, ogrodzie świata. [przypis edytorski]
O ja, das ist wunderschön (niem.) — O tak, to jest cudowne. [przypis edytorski]
O jadowite szaleństwo i śmiałość, jakoby w rzeczach pogańskich tak śmieli apelacyą wkładać! — Optat, Contra Parmenianum I, 25. Skarga zaczerpnął ten tekst z dzieła Baroniusza Annales ecclesiastici (t. 3). [przypis edytorski]
O ja, ganz nette Thiere! (niem.) — popr. Ganz nette Tiere; O tak, całkiem miłe zwierzęta. [przypis edytorski]
o jakich się filozofom nie śniło — ironiczna aluzja do słów Hamleta o dziwach na ziemi i w niebie z tragedii Shakespeare'a. [przypis edytorski]
o jakiej hańbie, jaką by państwo ściągnęło na siebie z powodu tej uchwały (…) jakie Ajschines zapowiada — Ajschines mówił także o politycznych następstwach. [przypis tłumacza]
O jakżeś piękna, przyjaciółko moja, o jakżeś piękna! — nawiązanie do Pieśni nad Pieśniami; por. np. PnP 1,15. [przypis edytorski]
O jakżeś piękna, przyjaciółko moja, o jakżeś piękna! — Pieśń nad pieśniami 4, 1 (słowa Oblubieńca do Oblubienicy). [przypis edytorski]
O jakże to wielka hojność Boga Ojca, jakże wielkie i godne podziwu jest szczęście człowieka! Dano mu mieć to, czego zapragnie i być tym, czym zechce. Zwierzęta, równocześnie ze swym przyjściem na świat, wynoszą ze sobą z łona matki to, czym mają być. Duchy najwyższe albo od samego początku, albo nieco później, stały się tym, czym są i pozostaną przez całą wieczność. Natomiast rodzącemu się człowiekowi dał Ojciec wszelkiego rodzaju nasiona i zarodki wszelkiego rodzaju życia, które zaś z nich uprawiać będzie, te dojrzeją i owoc swój w nim wydadzą. Jeśli zarodki wegetatywne, stanie się rośliną, jeśli zmysłowe — zwierzęciem będzie, jeśli racjonalne — stanie się istotą niebiańską. A jeśli intelektualne — wówczas aniołem będzie i synem bożym; jeśli zaś z losu żadnego ze stworzeń niezadowolony, zwróci się ku centrum swojej jedności, stanie się jednym duchem wraz z duchem bożym i w samotnej niedostępności Ojca, który jest nad wszystkim, wszystkich przewyższy. (Giovanni Pico della Mirandola, fragm. Mowy o godności człowieka, tłum. Zdzisław Kalita [w:] Filozofia włoskiego Odrodzenia. Wybrane teksty z historii filozofii, Warszawa 1967, s. 140 i n.).
[przypis edytorski]
O! jak z spłonionych liców patrzał — Mowa oczywiście o licach Wacława, spłonionych radością, w przeciwieństwie do bladości Marii. Znaczy to: „okiem jakby wybiegającym ze spłonionych liców”; liców zam. lic: forma w XVIII w. i na początku XIX w. prawie powszechna. Podobnie nawet: uczuciów, pojęciów itp. [przypis redakcyjny]
O ja, mein Schatz, aber zur grösseren Sicherheit, haben Sie Geld bei sich (niem.) — O tak, mój skarbie, ale dla większego bezpieczeństwa, czy ma pani ze sobą pieniądze? [przypis edytorski]
ojca naszego, króla Borsa z Ganisu — Lionel i Bors młodszy, rycerze Okrągłego Stołu, byli synami Borsa starszego, króla Ganisu, wcześniej nazwanego Borsem z Galii. [przypis edytorski]
Ojca pana naszego, po którego zgonie — Jeremi Michał Korybut, książę na Wiśniowcu i Lubniach, wojewoda ruski, ojciec króla Michała, mąż wielce waleczny, zmarły 22 sierpnia 1651 roku. [przypis redakcyjny]
ojca. [przypis redakcyjny]
ojca samej pani Tetmajerowej — chodzi o Romualda Lisickiego (1752–1832). [przypis edytorski]
ojca w swoich widokach zawiedzionego — ojca, którego zawiodły jego przewidywania. [przypis edytorski]
ojce — dziś popr. forma B. l mn.: ojców. [przypis edytorski]
ojce — dziś popr. forma M.lm: ojcowie. [przypis edytorski]
Oj, cei lubosti… Po wik ne zabudu (z ukr.) — Oj, ta miłość Gorsza od słabości! Słabość przetrzymam, Wyzdrowieję, A wiernej miłości Na wieki nie zapomnę. [przypis redakcyjny]
Ojcem bowiem mi jesteś i bratem, i matką czcigodną — Homer, Iliada VI 429–430 (Andromacha do swego męża Hektora; parafraza). [przypis edytorski]
ojce — M. lm. od wyrazu: ojciec; dziś: ojcowie. [przypis edytorski]
ojce nasze (daw. forma) — dziś: ojcowie nasi. [przypis edytorski]
ojce nasze — dziś popr. B. lm: ojców naszych. [przypis edytorski]
ojciec — Adam. [przypis redakcyjny]
Ojciec Aleksandra, pan Jacek, pochodził z dobrej, ale podupadłej rodziny, dziedziczył tylko lichą wioskę koło Leska, Cisnę — Jeden z moich zacietrzewionych, jak zwykle, krytyków, kwestionował tę relację, mieniąc ją moim (?!) „grubym bykiem” i stwierdzając, że, „każde dziecko w powiecie leskim powie, że Cisna to ogromny dziesięciotysięcznomorgowy majątek”. Krytyka ta jest dość pocieszna: cóż my wiemy, w jakiej mierze któryś właściciel Cisny mógł powiększyć jej obszar; jaka mogła być wówczas, przed powstaniem kolei żelaznych, wartość leśnego majątku w górach, etc. Mimo wszystko, uważam w tym szwagra poety za pewniejsze źródło. [przypis autorski]
Ojciec Aubry pozwolił nowochrzczeńcom grzebać zmarłych na swój sposób… — ojciec Aubry uczynił tak jak jezuici w Chinach, którzy pozwalali Chińczykom grzebać rodziców w swoich ogródkach, wedle dawnego zwyczaju. [przypis autorski]
ojciec beztroski (mit. rzym.) — Bachus, bóg płodności i wina (odpowiednik Dionizosa w mit. gr.); jednym z jego epitetów było określenie „rozwiązujący troski” (Lyaeus). [przypis edytorski]
ojciec bogów (mit. gr.) — Zeus, najważniejszy spośród bogów olimpijskich; bóg nieba i ziemi, władał piorunami. [przypis edytorski]
ojciec ciebie zabierze — dziś raczej: ojciec cię zabierze. [przypis edytorski]
ojciec dzieci — Talent. [przypis redakcyjny]
Ojciec familii — wyszedł w druku w zbiorowym wydaniu dzieł Bogusławskiego, Berlin 1841. [przypis tłumacza]
ojciec Ginnistan — Księżyc. [przypis redakcyjny]
ojciec Henryka IV — Antoine de Bourbon-Vendôme (1518–1562), król Nawarry (od 1555). [przypis edytorski]
ojciec jego — Nikiasz, ojciec Nikerata, jeden z najbogatszych Ateńczyków, znany ze swej hojności, wpływowy polityk (pokój Nikiasza 421 r.) przekonań zachowawczych. Był wielokrotnie strategiem, np. w 426 r. wyruszył przeciw Melos (wyspa na wschód od Lakonii) i Tanagrze w Beocji, 425 przeciw Koryntowi, 424 przeciw Kyterze (wyspa na południe od Lakonii), 423 na Skione. W 415 r. razem z Alkibiadesem i Lamachosem objął dowództwo nad wyprawą sycylijską; po początkowych dużych powodzeniach pobity i zmuszony do kapitulacji, dostał się do niewoli i został ścięty w 413 r. [przypis tłumacza]
ojciec [Klejniasa] — Kryton, bogaty właściciel ziemski i wierny przyjaciel Sokratesa. Motyw miłości tej czytamy i we Wspomnieniach o Sokratesie, I 3, koniec; Ksenofont sam się powtarza. [przypis tłumacza]
Ojciec Kościoła — pisarz wczesnochrześcijański ważny dla ukształtowania się doktryny. Niektórzy z autorów chrześcijańskich z tej epoki nie są w dzisiejszych Kościołach zaliczani do tej grupy z uwagi odstąpienie od wyznania głównego nurtu, np. Tertulian, mimo że apologeci chrześcijańscy powoływali się i nadal powołują na niektóre z ich wypowiedzi. [przypis edytorski]
ojciec Kościoła — Św. Piotr. [przypis redakcyjny]
ojciec królowej Bietki — Henryk VIII (1491–1577), wprowadził w Anglii reformację, aby uniezależnić się od papiestwa i uzyskać rozwód z pierwszą żoną, która nie mogła dać mu syna. Królowa Elżbieta (tu w zdr. Bietka) była owocem drugiego małżeństwa Henryka. [przypis edytorski]
ojciec ludzi i bogów — Epitet zwykły Jowisza. [przypis autorski]
ojciec [Marka Aureliusza] — [Marcus] Annius Verus, był pretorem; wcześnie odumarł syna [ok. 124 n.e.], który go mało pamiętał. [przypis tłumacza]
ojciec [Marka Aureliusza] — tu: Antoninus Pius, ojciec przybrany. [Titus Fulvus Aelius Hadrianus Antoninus Augustus Pius (86–161), cesarz rzymski 138–161, brat ciotki Marka Aureliusza; został wyznaczony na następcę i adoptowany przez cesarza Hadriana, pod warunkiem, że jednocześnie usynowi Marka Enniusza Werusa (późniejszego cesarza Marka Aureliusza) oraz Lucjusza Aeliusza Commodusa (późniejszego cesarza Lucjusza Werusa), co nastąpiło 25 lutego 138; red. WL] [przypis tłumacza]
ojciec Menou — popr.: Menoux, Joseph de (1695–1766), francuski jezuita, kapelan Stanisława Leszczyńskiego. [przypis edytorski]
ojciec — między ustępem drugim a trzecim opuszczamy ustęp rękopisu, zawierający w 7,5 w. pewne szczegóły o stosunkach ściśle prywatnej natury w domu rodzicielskim autora za jego lat dziecinnych. Nie uważaliśmy za stosowne obojętne te zresztą szczegóły podawać już obecnie do wiadomości czytelników. Podobnej treści dwa ustępy, jeden zawierający 7 wierszów rękopisu, drugi dwa tylko, opuszczamy we wpisie z dnia 21 I w Pamiętniku. [red. WL]. [przypis redakcyjny]
ojciec mógł sprzedać własne dzieci — Dionizy z Halikarnasu dowodzi z prawa Numy, że prawo które pozwalało ojcu sprzedać swego syna trzy razy, było to prawo Romulusa, a nie decemwirów (Liv., II). [przypis redakcyjny]
ojciec mój, bogaty Poliktor — Hermes oszukuje Priama co do swojego pochodzenia i przekonuje go, że jest jednym z Myrmidonów, poddanych Peleusa, towarzyszy Achillesa. [przypis edytorski]
Ojciec napisał muzykę do licznych poezji Żmichowskiej — Łaskawa dziewczyna, Oczywistość, Tęsknota, Niepodobieństwo, Podarunek, Co ja bym ci chciała dać?, Dziwne dziewczę. [przypis redakcyjny]
ojciec niebian i król ludzi — Jowisz. [przypis edytorski]
ojciec nieśmiertelnych, co piorunem włada — Zeus. [przypis edytorski]
ojciec Ollivier (1835–1910) — głośny i modny w swoim czasie kaznodzieja; jego kazanie w katedrze Notre-Dame w Paryżu na temat pożaru w Bazarze ściągnęło nań burzę, gdyż dopatrzono się w nim ataku na rząd; władze duchowne zabroniły mu wygłaszać kazania w Notre-Dame. [przypis redakcyjny]
ojciec promotor — w Monachomachii występuje „promotor różańcowy”, czyli zakonnik opiekujący się kółkiem różańcowym. [przypis edytorski]
Ojciec rodziny — Le Père de famille (1758), pięcioaktowy dramat mieszczański prozą napisany przez Diderota, druga po Synu naturalnym sztuka tego gatunku w teatrze francuskim. [przypis edytorski]
Ojciec — sztuka Augusta Strindberga z 1887 r., opisująca walkę między małżonkami o zasady wychowania córki, zakończony szaleństwem i śmiercią tytułowego ojca. [przypis edytorski]
ojciec tej Natalki, co z tobą rozmawiała, jest polityczny i siedzi pod ziemią w fortecy — mowa o więźniu politycznym, czyli człowieku uwięzionym za działalność polityczną, a nie jako złodziej czy zabójca. [przypis edytorski]
Ojciec — tu: Zeus; ojciec bogów, w tym Hefajstosa. [przypis edytorski]
Ojciec wciąż a wciąż pisze, że konfiskata, jeśli 1-go oktobra nie stanę — rząd rosyjski groził konfiskatą majątku Krasińskiego, jeżeli nadal przebywać będzie za granicą; jako ostateczny termin powrotu oznaczono dzień 1-go października. [przypis redakcyjny]
Ojciec wszystkiego chrześcijaństwa — papież. [przypis edytorski]
ojciec — w wersji pierwotnej tekstu: „ociec”. [przypis edytorski]
ojciec wymowy rzymskiej tak często ma go na ustach (…) — Horacy, w swojej Sztuce poetyckiej (Ars poetica), 270n. [przypis tłumacza]
Ojciec zadżumionych — poemat Juliusza Słowackiego (1809–1849); opowiada historię mężczyzny, któremu zaraza zabiera żonę i siedmioro dzieci. [przypis edytorski]
Ojciec Zadżumionych — poemat Juliusza Słowackiego. [przypis edytorski]
Ojciec zadżumionych — poemat Juliusza Słowackiego. [przypis edytorski]
Ojciec zadżumionych — poemat Juliusza Słowackiego z 1838 roku. Bohaterem utworu jest Arab (wzorowany na postaci biblijnego Hioba), któremu dżuma zabrała żonę i siedmioro dzieci. [przypis edytorski]
Ojców i dzieci — powieść Iwana Turgieniewa, wydana w 1862 roku. [przypis edytorski]
Ojców — wieś w woj. małopolskim, na terenie Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej, w Dolinie Prądnika, w otoczeniu Ojcowskiego Parku Narodowego, na Szlaku Orlich Gniazd, sławna z ruin zamku Kazimierza Wielkiego z 2. poł. XIV w. (1354–1370); we wczesnej epoce żelaza w miejscu zamku znajdowała się osada kultury łużyckiej zniszczona przypuszczalnie przez najazd Scytów. [przypis edytorski]
ojcowi — dziś popr. forma C.lp: ojcu. [przypis edytorski]
ojcowie (daw.) — rodzice. [przypis edytorski]
ojcowie (gw.) — rodzice. [przypis edytorski]
Ojcowie Kościoła — apologeci chrześcijańscy z wczesnego okresu chrześcijaństwa (I–IV w.), których pisma i nauka jest ważna dla ukształtowania się doktryny. [przypis edytorski]
ojcowie kościoła uznali kobietę za „bramę piekielną, przez którą wchodzi grzech” — jest to określenie z pisma O strojeniu się kobiet autorstwa Tertuliana (ok. 155 – ok. 240), teologa i płodnego apologety wczesnochrześcijańskiego, pierwszego z piszących po łacinie, który przeszedł na chrześcijaństwo ok. 197, zaś ok. 207 roku zerwał z Kościołem Rzymu i przeszedł do bardziej rygorystycznych moralnie i religijnie montanistów. [przypis edytorski]
Ojcowie Nicejscy — biskupi uczestniczący w soborze zwołanym w Nicei (325) przez cesarza Konstantyna w celu rozstrzygnięcia i zakończenia kontrowersji ariańskiej. [przypis edytorski]
ojcowi — przodkowie. [przypis edytorski]
