Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | czeski | dopełniacz | dawne | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 8711 przypisów.
meklemburg — koń rasy meklemburskiej, dawniej używanej jako pociągowa lub do celów wojskowych. [przypis edytorski]
Meklemburg, Schwerin, Oldenburg! Cała obora zarodowa! — wchodzące w skład Cesarstwa Niemieckiego księstwa Meklemburgia-Schwerin oraz Oldenburg słynęły z krów mlecznych. [przypis edytorski]
me księgi i papiery — Eurypides posiadał dużą prywatną bibliotekę. [przypis edytorski]
mełamed a. melamed (hebr.: nauczyciel) — nauczyciel w chederze, elementarnej szkole żydowskiej o charakterze religijnym przeznaczonej dla dzieci. [przypis edytorski]
mełamed a. melamed (hebr.: nauczyciel) — nauczyciel w chederze, podstawowej szkole żydowskiej o charakterze religijnym przeznaczonej dla dzieci. [przypis edytorski]
mełamed a. melamed — nauczyciel w chederze (szkole podstawowej). [przypis tłumacza]
mełamed — dosł.: „nauczyciel”; uczył on dzieci żydowskie (od najmłodszego wieku, częstokroć od trzeciego roku życia) czytania po hebrajsku, znajomości Pięcioksięgu, modlitw, a także Talmudu i innych dzieł religijnych. [przypis tłumacza]
mełamed — nauczyciel w chederze, elementarnej szkole religijnej dla chłopców. [przypis tłumacza]
mełamed — nauczyciel w chederze. [przypis tłumacza]
mełamed — nauczyciel w chederze (szkole podstawowej). [przypis tłumacza]
mełła — daw. forma od: mleć (dziś raczej: mielić) czyli ucierać ziarno zbóż. [przypis edytorski]
Melam — hiszpański geograf. [przypis tłumacza]
Melampos, Orfeusz, Pitagoras — Melampos: mityczny grecki uzdrowiciel i wieszczek, znający mowę ptaków i zwierząt, przodek rodu wieszczków; Orfeusz: mityczny tracki śpiewak i poeta, od którego wywodzono początki orfizmu, staroż. nurtu religijnego o charakterze mistycznym, który w odróżnieniu od tradycyjnej religii greckiej propagował ascezę, posługiwał się świętymi pismami i charakteryzował się wiarą w istnienie boskiej i nieśmiertelnej duszy ludzkiej, uwięzionej w ciele, oraz we wcielanie się duszy po śmierci w inne ciała (wędrówka dusz); Pitagoras (ok. 570–495 p.n.e.): grecki matematyk, filozof i domniemany założyciel ruchu filozoficzno-religijnego i naukowego zwanego pitagoreizmem, powstałego pod znacznym wpływem matematyki i mistycyzmu. [przypis edytorski]
Melampyga (gr.) — czarnozada, mająca czarny tył. [przypis edytorski]
melancholia progressiva (łac.) — termin psychiatryczny na oznaczenie pogłębiającego się stanu chorobliwego przygnębienia. [przypis redakcyjny]
melancholia — przygnębienie umysłowe. [przypis redakcyjny]
melancholicy — „Myślę — tak piszą sami o sobie w swoim Dzienniku — że od początku świata nie było chyba istot tak zatopionych w rzeczach sztuki i myśli, jak my dwaj. Gdzie tego brak, tam brakuje nam czegoś, jak powietrza do oddychania. Książki, ryciny, sztychy, ograniczają nasz horyzont. Obracać kartki patrzeć — oto na czym trawimy życie. Hic sunt tabernacula nostra. Nic nas nie odciąga, nic nas nie odrywa. Nie mamy żadnej namiętności, które wyrywają człowieka a biblioteki, z muzeum, z medytacji ozy kontemplacji, z sycenia się myślą, linią lub barwą. Ambicji politycznej nie znamy; miłość to dla nas, wedle określenia Chamforta, kontakt dwóch naskórków… [przypis autorski]
melancholicznie (daw.) — melancholijnie. [przypis edytorski]
Melanchton, Filip (1497–1560) — współpracownik Marcina Lutra, profesor uniwersytetu w Wittenberdze, reformator religijny. [przypis edytorski]
Melanchton, Filip (1497–1560) — współpracownik Marcina Lutra, profesor uniwersytetu w Wittenberdze, reformator religijny. [przypis edytorski]
Melanchton, Filip, właśc. Schwartzerd, Philipp (1497–1560) — wykładowca uniwersytetu w Tybindze, a nast. w Wittenberdze, profesor; współtwórca reformacji jako najbliższy współpracownik Marcina Lutra, którego reprezentował na sejmie Rzeszy w Augsburgu w 1530 r., oraz jako autor fundamentalnej dla luteranizmu księgi Wyznanie augsburskie; Melanchton był też reformatorem szkolnictwa, jednocześnie ujednolicając profil kształcenia humanistycznego i kładąc nacisk na powszechne nauczanie uniwersyteckie matematyki. [przypis edytorski]
Melancjusz (…) o tragedii Dionizjusza — por. Plutarch, Jak należy słuchać, 7. [przypis tłumacza]
Melanion — postać raczej mityczna, uczeń Chirona (jak Achilles), który go wprawiał do łowów w lasach Arkadii. Pokonał w biegu Atalantę i miał z nią syna Parthenopeja. Ale to nie jest w sprzeczności z śliczną pieśnią Strymodora: Melanion gardził kobietami: Atalanta to była bogini. [przypis tłumacza]
Melanip — bratanek Priama, władcy Troi. [przypis edytorski]
Melanippa — Były dwie tragedie Eurypidesa ten sam noszące tytuł; tutaj mowa o Melanippie „mądrej”. Eol, syn Hellena i Hippe, córka mądrego centaura Chejrona, mieli córkę Melanippę. Mądrość odziedziczoną po ojcu przekazała Hippe swej córce. Ta podczas jednorocznej nieobecności ojca została przez Posejdona matką bliźniaków, które za radą boga do stajni krowiej odnieść kazała. Dzieci karmione przez krowy uważano za nienaturalny płód ich, a Eol postanowił je spalić. Melanippa przynosi je ubrane w żałobne szaty, chcąc je jednak zachować od śmierci, wygłasza długą mowę z wyszukanym i naciągniętym rozumowaniem, wykazuje, że to przesąd niefilozoficzny i ciemny czuć wstręt do takich istot i że może krowy w sposób zupełnie naturalny zostały matkami ludzkich dzieci. Z tragedii tej dochowały się tylko urywki. [przypis tłumacza]
melanizm (z gr. mélas, mélanos: czarny) — brunatne lub czarne zabarwienie skóry wskutek zwiększonej zawartości ciemnego pigmentu (melaniny), będące wynikiem przystosowania do środowiska lub zaburzeniem chorobowym. [przypis edytorski]
melankolia (daw.) — dziś popr.: melancholia, głęboki smutek. [przypis edytorski]
melankolia (daw.) — dziś popr.: melancholia. [przypis edytorski]
melankoliczny (daw.) — dziś: melancholiczny. [przypis edytorski]
melankoliczny — dziś: melancholiczny. [przypis edytorski]
melankolik — melancholik. [przypis edytorski]
Melantios — postać z Odysei, nielojalny pasterz kóz Odyseusza; podczas rozprawy Odyseusza z zalotnikami przyłapany w zbrojowni, skąd próbował ukraść dla nich broń; przywiązany do krokwi, później okrutnie stracony, ale nie przez Odyseusza, lecz przez wiernych mu poddanych. [przypis edytorski]
Melara — wieś nad Padem w prowincji Rovigo w płn. Włoszech. [przypis redakcyjny]
Mela — rzeczka Mella, dopływ rzeki Oglio. [przypis redakcyjny]
melasa — gęsty, ciemnobrunatny syrop, produkt uboczny przy wyrobie cukru. [przypis edytorski]
melawe malke — uroczyste zakończenie soboty. [przypis edytorski]
melawe malke — uroczyste zakończenie soboty. [przypis tłumacza]
Melcatis — zapewne gr. Metelis, egipskie Per Ha-Nereb, miasto w zachodniej części Delty, stolica 7. nomu Dolnego Egiptu, położona ok. 60 km na północ od Memfis. [przypis edytorski]
Melcatis — zapewne Metelis (gr.), egipskie Per Ha-Nereb, miasto w zachodniej części Delty, ok. 60 km na północ od Memfis, stolica 7. nomu Dolnego Egiptu. [przypis edytorski]
Melcer-Szczawiński, Henryk (1869–1928) — kompozytor neoromantyczny, pianista i dyrygent, autor m.in. opery Maria (1904 r.), napisanej na podstawie poematu Antoniego Malczewskiego. [przypis edytorski]
Melcer-Szczawiński, Henryk (1869–1928) — kompozytor neoromatyczny, pianista i dyrygent, autor m.in. opery Maria (1904 r.), napisanej na podstawie poematu Antoniego Malczewskiego. [przypis edytorski]
[Melchior Michałowski odsprzedał kamienicę 8 sierpnia] 1617 r. Piotrowi Kochanowskiemu — [por.] Scab. crac, 1166, p. 114. [przypis redakcyjny]
Melchior Wańkowicz (1892–1974) — pisarz, dziennikarz, reportażysta, w czasie wojny nieoficjalny kronikarz II Korpusu Polskiego, później na emigracji, od 1958 roku w Polsce. [przypis edytorski]
Melchizedech a. Melchizedek — tajemniczy kapłan Boga i król z biblijnej Księgi Rodzaju (Rdz 14,18-20), którego pochodzenia nie podano. [przypis edytorski]
Melchizedech a. Melchizedek — tajemniczy kapłan Boga i król z biblijnej Księgi Rodzaju (Rdz 14, 18–20), który spotkał się z Abrahamem. [przypis edytorski]
meldai — vilskvinių šeimos augalas. [przypis edytorski]
Meldung (niem.) — zgłoszenie, meldunek. [przypis edytorski]
Meleager — był synem króla Ojneosa z Etolii. W siedem dni po jego urodzeniu się przybyły w dom jego rodziców Parki, aby dziecię obdarować. Jedna z nich, Atropos, oświadczyła wtedy, że chłopiec tak długo żyć będzie, dopóki nie wygaśnie płomień żarzący się właśnie na ognisku. Usłyszawszy to, matka dziecięcia wyjęła szybko polano z ogniska i, zagasiwszy je, przechowała. Meleager, podrósłszy, urządził polowanie na dzika, którego z pomocą Atalanty ubił. W nagrodę za pomoc ofiarował Atalancie głowę i skórę zwierza, czym uczuli się dotkniętymi wujowie Meleagra i wszczęli z nim bójkę, w której z jego ręki polegli. Matka, dowiedziawszy się o tym, zagniewana na Meleagra, wydobyła z ukrycia owe polano i rzuciła na ognisko. Wkrótce zmarł Meleager wśród najokropniejszych boleści. Do tej tragicznej jego śmierci odnoszą się powyższe słowa: „wewnętrzny żar sympatyczny”. [przypis tłumacza]
Meleager (mit. gr.) — heros, jeden z Argonautów; jego narodzinom towarzyszyła przepowiednia, że będzie żył, dopóki nie spłonie głownia paląca się właśnie w kominku; matka Meleagra wyjęła ją z ognia i zgasiła, a po wielu latach wrzuciła z powrotem do paleniska, gdy Meleager w sprzeczce zabił rodzeństwo. [przypis edytorski]
Meleager (mit. gr.) — heros, syn Ojneusa i Altei. [przypis edytorski]
Meleager (mit. gr.) — Meleagros, uczestnik wyprawy Argonautów po złote runo. Urządził polowanie na ogromnego dzika kalidońskiego, którego zabił, a skórę z niego podarował Atalancie za to, że pierwsza trafiła dzika ze swojego łuku. Na skutek tej decyzji Meleager skłócił się z rodziną, co przypłacił śmiercią. [przypis edytorski]
Meleager (mit. gr.) — syn Ojneusa, króla Kalidonu i Altei. Jego matka otrzymała proroctwo, według którego jej nowo narodzony syn miał żyć tak długo, póki nie spali się głownia płonąca wówczas w domowym ognisku. Altea szybko wyjęła głownię z ognia, ugasiła i schowała. Meleager wyrósł na dzielnego młodzieńca, brał udział w wyprawie Argonautów po złote runo oraz zorganizował polowanie na ogromnego dzika kalidońskiego, którego zabił, a skórę z niego podarował Atalancie za to, że pierwsza trafiła dzika. W sporze, jaki powstał z myśliwymi o trofea, przypadkiem zabił swego wuja. Kiedy Altea dowiedziała się, że Meleager zabił jej brata, włożyła żagiew w ogień, powodując śmierć syna. [przypis edytorski]
Meleager — niem. Meleager: Eine Tragödie (1854). [przypis edytorski]
Meleksala, zniekszt. al-Malik as-Salih, właśc. al-Malik as-Salih Nadżm ad-Din Ajjub ibn Muhammad (1207–1249) — sułtan z dynastii Ajjubidów, władca Egiptu (od 1240) i Damaszku (od 1245); za jego panowania Egipt stał się celem ataku VI wyprawy krzyżowej, która poniosła wielką klęskę; do niewoli dostało się wielu rycerzy i dowodzący wyprawą król francuski Ludwik IX, zwolniony po zapłaceniu olbrzymiego okupu. [przypis edytorski]
Meletos — główny z trzech oskarżycieli Sokratesa, zarzucających mu bezbożność i psucie młodzieży. [przypis edytorski]
Meletos — syn Meletosa, z demu (gminy) Pittos, poeta, główny oskarżyciel Sokratesa. [przypis tłumacza]
Meletos — ten sam Meletos, który w kilka lat później oskarża Sokratesa, był lirykiem od siedmiu boleści. [przypis tłumacza]
Melibeus — bohater pierwszej sielanki Wergilego. [przypis redakcyjny]
melioracja — tu: ulepszenie. [przypis redakcyjny]
melioracja — zabiegi, których celem jest ulepszenie produkcyjnego potencjału ziemi. [przypis edytorski]
Meliorem, meliorem elegit (łac.) — wybrał lepszą, lepszą [część]. [przypis redakcyjny]
meliorem partem elegit (łac.) — wybrał lepszą część. [przypis redakcyjny]
Melipona domestica — rodzaj bezżądłowych pszczół z Ameryki Środkowej, ob. klasyfikowany jako Melipona beecheii. [przypis edytorski]
Melisanda, Arkel, Golaud — postacie z opery Peleas i Melisanda Claude'a Debussy'ego, której akcja rozgrywa się mitycznym królestwie Allemonde w okresie wczesnego średniowiecza. [przypis edytorski]
Melissa — wiedźma, opiekunka Bradamanty. [przypis redakcyjny]
Melissos z Samos (V w. p.n.e.) — grecki filozof ze szkoły eleatów; polityk, dowódca floty podczas wojny samijskiej (441–440 p.n.e.), zwyciężył flotę ateńską; autor dzieła O naturze, w którym komentował podstawowe założenia filozoficzne Parmenidesa z Elei. [przypis edytorski]
Melit — w innym przekładzie: Meletos. [przypis edytorski]
Meliūnuosna — į Meliūnus. [przypis edytorski]
melius (…) desinent — Seneca, Epistulae morales ad Lucilium, 72. [przypis tłumacza]
melius in semente, quam in segete bella exscindere (łac.) — łatwiej w zarodku niż w dojrzałości wojny tłumić. [przypis redakcyjny]
melius (łac.) — lepszy. [przypis edytorski]
Melius (…) nesciendo — Augustinus Aurelius, De ordine, II, 16. [przypis tłumacza]
Melius non incipient (łac.) — Seneca Epist. 72; cyt. u Mont III 10. „Lepiej, by nie zaczynali”. [przypis tłumacza]
melius (…) praeveniri (łac.) — lepiej uprzedzić, niż być uprzedzonym. [przypis redakcyjny]
melizmat — figura muzyczna, polegająca na graniu lub śpiewaniu kilku nut na jednej sylabie tekstu. [przypis edytorski]
melizma, właśc. melizmat (z gr.) — figura melodyczna złożona z wielu dźwięków, śpiewana na jednej sylabie tekstu (np. pierwszej sylabie słowa „Amen” a. „Alleluja”); element charakterystyczne dla średniowiecznego śpiewu liturgicznego w Europie (chorał ambrozjański, chorał gregoriański) oraz muzyki orientalnej. [przypis edytorski]
Mellin de Saint-Gelais (ok. 1491–1558) — fr. poeta renesansowy, lekarz i astrolog, nadworny poeta Franciszka I. [przypis edytorski]
mellitus (łac.) — miodowy. [przypis edytorski]
Melmoth — genialny utwór Maturina [red. WL: Melmoth the Wanderer (1820), szkatułkowa historia o uczonym, który zaprzedał duszę diabłu w zamian za długie życie, arcydzieło powieści gotyckiej, autorstwa Charlesa Maturina (1782–1824)]. [przypis autorski]
Melo, Custódio José deo (1840–1902) — brazylijski polityk i oficer marynarki w latach 1881–1889. [przypis edytorski]
melodia bakchiczna — rytm bakchiczny w mowie polega na używaniu stóp składających się z dwóch zgłosek długich i jednej krótkiej, czyli równających się wymowie pięciu krótkich zgłosek. [przypis tłumacza]
melodrama (daw.) — dziś popr.: melodramat, utwór dramatyczny z wątkiem miłosnym, nasycony sentymentalizmem; przen.: zachowanie przesadnie wyrażające emocje, egzaltowane. [przypis edytorski]
melodyi — melodii; tu: forma wydłużona (zgodna z daw. wymową) dla zachowania rytmu jedenastozgłoskowca. [przypis edytorski]
melodyją — melodią; tu: forma wydłużona (zgodna z daw. wymową) dla zachowania rytmu jedenastozgłoskowca. [przypis edytorski]
melodyja — melodia; tu: forma wydłużona (zgodna z daw. wymową) dla zachowania rytmu jedenastozgłoskowca. [przypis edytorski]
melodykon (muz.) — fisharmonia, klawiszowy dęty instrument muzyczny, używany w kaplicach i niewielkich kościołach zamiast organów. [przypis edytorski]
melon — melonik; kapelusz o zaokrąglonym, kopulastym kształcie z wąskim rondem. [przypis edytorski]
melopeja a. melopea (z gr.) — hist.: staroż. gr. melodeklamacja; tu: pieśń. [przypis edytorski]
Melos — Μῆλος, dziś Milo, wyspa, na której znaleziono słynny posąg Wenery, będący dziś ozdobą Luwru. [przypis tłumacza]
Melos — wyspa w połowie drogi między Eubeą a Kretą. Ponieważ Melijczycy nie chcieli przyłączyć się do Ateńczyków, ci w 415 r. po zdobyciu wyspy wycięli ich w pień, a kobiety i dzieci sprzedali w niewolę. [przypis tłumacza]
Melpomena (mit. gr.) — muza opiekuńcza tragedii. [przypis edytorski]
Melpomena (mit. gr.) — muza tragedii. [przypis edytorski]
Melpomena (mit. gr.) — pierwotnie muza pieśni, później stała się muzą tragedii, z czego jest obecnie powszechnie znana, przedstawianą na koturnach, ze smutną maską tragiczną. [przypis edytorski]
Melpomena (z gr. melpô: świętować pieśnią i tańcem) — w mit. gr. pierwotnie muza pieśni i w tym znaczeniu występuje w utworze Horacego. Później stała się muzą tragedii, przedstawianą na koturnach, ze smutną maską tragiczną. [przypis edytorski]
Melpomene a. Melpomena (mit.) — w mit. gr. muza tragedii, której atrybutem jest smutna maska tragiczna. [przypis edytorski]
Melpomene a. Melpomena (z gr. melpô: świętować pieśnią i tańcem) — w mit. gr. pierwotnie muza pieśni, później stała się muzą tragedii, z czego jest obecnie powszechnie znana, przedstawianą na koturnach, ze smutną maską tragiczną. Za muzę tańca i płynącej z niego radości tradycyjnie uznaje się Terpsychorę. [przypis edytorski]
Melskis uź mus grieszus dabar ir in wałandoju smerties musu. Amen. (lit.) — Módl się za nami grzesznymi teraz i w godzinie śmierci naszej, amen (tradycyjna modlitwa w nieco spolszczonym zapisie) [przypis edytorski]
melsties — dabar: melstis. [przypis edytorski]
melsti — labai prašyti, maldauti. [przypis edytorski]
melszpeis (z niem. Mehlspeise) — legumina. [przypis edytorski]
