Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 454 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | czeski | dopełniacz | dawne | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 8840 przypisów.
Marek Salwiusz Otho a. Oton (32–69 r. n.e.) — doradca i dworzanin Nerona, odsunięty od łask i wysłany w charakterze gubernatora do Luzytanii (dziś terytorium Portugalii i zach. Hiszpanii), gdy jego żona, Poppea Sabina, została kochanką, a następnie żoną Nerona. Po upadku i śmierci Nerona był przez trzy miesiące na pocz. 69 r. n.e. cesarzem rzymskim z wyboru pretorianów. [przypis edytorski]
Marek Tuliusz Cycero, Marcus Tullius Cicero (106–43) — rzym. pisarz i mówca. [przypis edytorski]
Marek Tuliusz — Cyceron; właśc. Marcus Tullius Cicero (106–43 p.n.e.), filozof, mówca i pisarz rzym. [przypis edytorski]
Marek Winicjusz — dwukrotny konsul rzymski, spowinowacony poprzez małżeństwo z rodziną cesarską, zginął otruty. W powieści ożeniony z siostrą Petroniusza, miał z nią syna, Marka Winicjusza. [przypis edytorski]
Marek, właśc. Szymszon Dränger (1916–1943) — pseud. Marek Borowski; mąż Justyny, jeden z liderów żydowskiego ruchu oporu, zginął w listopadzie 1943 r. [przypis edytorski]
Mare (łac.) — morze. [przypis edytorski]
marena — (fr. marine) marynarka wojenna, morskie siły sbrojne. [przypis edytorski]
Marena — Marzanna, w mit. słowiańskiej bogini śmierci i zimy. [przypis edytorski]
marengo — gruba tkanina wełniana z ciemnej przędzy z jaśniejszymi nitkami. [przypis edytorski]
marengo — odcień ciemnoszarego, nieco jaśniejszy od grafitowego. [przypis edytorski]
Marengo — Spinetta Marengo, wieś w prowincji Alessandria, we włoskim regionie Piemont. 14 czerwca 1800 roku miała tu miejsce decydująca bitwa drugiej kampanii włoskiej Napoleona, zakończona zwycięstwem Francuzów nad Austriakami. [przypis edytorski]
mare nostrum (łac.) — nasze morze. [przypis edytorski]
mare tenebrarum (łac.) — morze ciemności; mit. gr. i rzym. morze okalające zamieszkałe lądy, za którym miały się znajdować krańce świata. [przypis edytorski]
mare tenebrarum (łac.) — morze ciemności, morze mroków; przen.: nieznany bezmiar. [przypis edytorski]
mare tenebrarum (łac.) — morze ciemności [przypis edytorski]
mare tenebrarum (łac.) — morze ciemności. [przypis edytorski]
mare tenebrarum (łac.) — morze mroków. [przypis edytorski]
mare tenebrarum (łac.) — morze niejasności. [przypis edytorski]
mare viriditatis (łac.) — morze zieloności; morze świeżości. [przypis edytorski]
Marfiza — królowa perska, siostra Rugiera. [przypis redakcyjny]
Marganor — ojciec Cylandra i Tanakra, wróg i prześladowca kobiet. [przypis redakcyjny]
Margate — nadmorskie miasto w hrabstwie Kent, w płd. Anglii, popularny ośrodek wypoczynkowy. [przypis edytorski]
Margency, Adrien Quiret (Cuyret) de (1727 – ok.1802) — francuski oficer dworu królewskiego, poeta. [przypis edytorski]
Margeta — zapewne Margeta Gonzaga, dama na dworze urbińskim, występuje w Dworzaninie Kastyliona. [przypis redakcyjny]
margiel — odmiana skały osadowej złożonej z węglanów wapnia lub magnezu. [przypis edytorski]
margiel — rodzaj gliny. [przypis redakcyjny]
margiel — rodzaj jasnoszarej skały osadowej. [przypis edytorski]
margiel — szara, krucha skała osadowa składająca się z węglanów i minerałów ilastych; tu: aluzja do gliniastego budulca, z którego miał zostać stworzony pierwszy mężczyzna. [przypis edytorski]
Margier — bohater poematu Syrokomli Margier. Poemat z dziejów Litwy. [przypis edytorski]
Margier — książę litewski z XIV w., uwieczniony w poemacie Władysława Syrokomli z 1855 r.; w swoim zamku na Górze Zamkowej w Puniach nad Niemnem w 1336 r. książę wraz załogą zamku i okoliczną ludnością stawił bohaterski opór wyprawie krzyżackiej, pod wodzą wielkiego mistrza Teodoryka z Altenburgu, Ludwika, margrabiego brandenburskiego, Filipa hrabiego Namur i hrabiego Hennenberga; obrońcy zamku (zgodnie z tradycją, którą za kronikarzami pruskimi podaje również Jan Długosz), widząc brak możliwości dalszej obrony zamku, pozabijali swoje żony i dzieci, spalili zgromadzone kosztowności, a sami polegli w walce z Krzyżakami lub spłonęli na stosie; na koniec książę Margier popełnił samobójstwo, rzucając się w płomienie. [przypis edytorski]
„Margites” — Margites była nazwa bohatera w poemacie nam nieznanym. Był to przemądrzały głupiec, który o wszystkim niby wiedział, ale o niczym dokładnie. Poemat zawierał opowiadanie o rozmaitych niedorzecznościach, jakich się dopuszczał Margites, którego by przeciwstawić można Odyseuszowi. Chociaż Arystoteles autorem jego mieni Homera, był on prawdopodobnie, jak i parodie inne, utworem znacznie późniejszym; Suidas podaje za autora Pigresa z Halikarnasu, brata królowej Artemizji, który miał napisać także Batrachomyomachię [gr. wojna żabio-mysia; poemat heroikomiczny]. [przypis tłumacza]
Margrabia de La Fare (1644–1712) — przyjaciel Tureniusza, lekki poeta, głośny z przygód miłosnych i wesołego życia. [przypis tłumacza]
margrabia de la Moussaye, właśc. Amaury III Goyon, markiz de La Moussaye (1601–1663) — francuski szlachcic, oficer. [przypis edytorski]
margrabia de Montriveau — [por.] Księżna de Langeais. [przypis tłumacza]
margrabia Stanisław — Myszkowski. [przypis redakcyjny]
margrabia — tytuł arystokratyczny, pośredni między hrabiowskim a książęcym. [przypis redakcyjny]
margrabia z Peskary — Alfons z Peskarii, mąż poetki Wiktorii Kolonna, zabity przez Murzyna. [przypis redakcyjny]
margrabina de Brinvilliers, właśc. Marie Madeleine d'Aubray, markiza de Brinvilliers (1630–1676) — francuska trucicielka, skazana na śmierć, ścięta i spalona; jej proces zwrócił uwagę na znaczącą liczbę nagłych i niewyjaśnionych zgonów wśród arystokracji i zapoczątkował aferę trucicielską. [przypis edytorski]
Margrabina de Pompadour (1721–1764) — wszechwładna faworyta Ludwika XV, która wywierając przemożny a opłakany wpływ na politykę Francji, starała się wzmocnić swoje stanowisko kokietując z nauką i literaturą. [przypis tłumacza]
margrabina d'Espard — patrz: Stracone złudzenia, Blaski i nędze życia kurtyzany, Ostatnie wcielnie Vautrina. [przypis edytorski]
margrabina d'Espard — postać ta pojawiła się także w innych powieściach Balzaka: Stracone złudzenia i Ostatnie wcielenie Vautrina. [przypis edytorski]
margrabina Surgis-le-Duc — kilkanaście stronic wprzódy przedstawił nam ją Proust jako księżnę de Surgis-le-Duc. [przypis redakcyjny]
„margrabiowie” — „Margrabiami” zwano podówczas to, co dziś gommeux [fr.: fircyk, modniś; red. WL] nazywają. Arogancja ich służyła Molierowi i innym pisarzom często za cel złośliwej satyry. [przypis tłumacza]
margrabstwo — właśc. ordynacja pińczowska, ustanowiona przez Zygmunta Myszkowskiego, marszałka wielkiego koronnego, potwierdzona konstytucją sejmową 1601 r. Tytuł margrabiego otrzymał marszałek od Klemensa VIII, a od księcia mantuańskiego do herbu i familii przyjęty. [przypis redakcyjny]
margrafów Geronów i komturów von Plauen — Geron (zm. 965): margrabia Marchii Wschodniej w latach 937–965, opanował tereny słowiańskie między Soławą a Odrą, podporządkowując je wpływom króla niemieckiego Ottona Wielkiego; Heinrich von Plauen (1370–1429): komtur zakonu krzyżackiego, dowodził obroną zamku w Malborku po bitwie pod Grunwaldem, wielki mistrz zakonu krzyżackiego w latach 1410–1413. [przypis edytorski]
Marguerite Jeanne Cordier de Launay, baronowa de Staal (1684–1750) — francuska pamiętnikarka i autorka, znana przede wszystkim z wydanych pośmiertnie pamiętników (Mémoires, 1755). [przypis edytorski]
Margutta — jeden z bohaterów poematu Il Morgante Maggiore Luigi Pulci (1432–84). [przypis tłumacza]
Marholm, Laura, właśc. Laura Mohr-Hansson (1854–1928) — autorka dramatów, nowel i powieści głównie o tematyce kobiecej. W l. 1897–1903 wydała książkę o zbliżonym do pierwszego utworu Przybyszewskiego tytule: Zur Psychologie der Frau („O psychologii kobiety”). [przypis edytorski]
Maria Aegyptiaca — Maria Egipcjanka, wg legend chrześcijańskich pokutowała 48 lat w pustyni Jordanu. [przypis edytorski]
Maria Antonina (1755–1793) — żona Ludwika XVI, córka Marii Teresy, cesarzowej austriackiej; ścięta w czasie Rewolucji Francuskiej. [przypis edytorski]
Maria Antonina (1755–1793) — żona Ludwika XVI. [przypis edytorski]
Maria Antonina Habsburg (1755–1793) — żona Ludwika XVI, ścięta w okresie Rewolucji Francuskiej. [przypis edytorski]
Maria Antonina — żona Ludwika XVI, córka Marii Teresy, cesarzowej austriackiej; znienawidzona przez lud francuski, została w czasie rewolucji ścięta na gilotynie (1798). [przypis redakcyjny]
Maria Apolonia Sznage (1864–ok. 1942) — aktorka, tancerka. [przypis edytorski]
Maria Cetys ps. „Szympans” (1914–1944) — przed wojną urzędniczka, instruktorka Przysposobienia Wojskowego Kobiet, w czasie okupacji łączniczka w Obwodzie Śródmieście Okręgu Warszawa AK, łączniczka Zgrupowania „Kryska”, zamordowana przez Niemców 10 września. [przypis edytorski]
Maria Egipcjanka (ok. 344–ok. 421) — prostytutka, która pod wpływem pielgrzymki do grobu Chrystusa przemieniła się w mieszkającą na pustyni pokutnicę; święta Kościoła katolickiego, prawosławnego i koptyjskiego. [przypis edytorski]
Maria Egipcjanka — święta pustelnica, żyjąca między IV a VI w. [przypis edytorski]
Maria — Es dürfte für die Leser in manchem Betracht wünschenswert sein, die geschichtliche Tatsache, die gegenwärtiger Erzählung zu Grunde liegt, kennen zu lernen. Schon als stoffliche Unterlage eines Gedichtes, das der Pole zu den schönsten Zierden seiner Literatur zählt, wird die Kenntnis derselben für Alle von Interesse sein, welche das gestaltende und schaffende Talent des Dichters beurteilen wollen. Um hiebei einen falschen Standpunkt von vornherein abzuweisen, bemerke ich nur, daß Malczewski sowohl den Schauplatz, als auch die Zeit der Handlung, und zwar letztere wohl mindestens um ein Jahrhundert zurück, verlegt hat. Er bemächtigte sich der Erzählung von dem tragischen Schicksal der Gertruda Komorowska, wie sie im ganzen Polenland von Mund zu Mund ging und wie er sie als Knabe oft gehört hatte, mit dichterischer Freiheit und gestaltete sie nach seiner Intention zu dem um, was sie geworden. Sodann läßt uns die nackte Tatsache, an und für sich betrachtet, einen Blick in die damaligen Verhältnisse Polens tun, wenn auch jeder Verständige die Gräueltaten Einzelner nicht zu Merkmalen der ganzen Nation stempeln wird. Jch teile demnach die wahre Begebenheit, wie ich dieselbe den Klage-Acten des Grafen Komorowski gegen den Grafen Potocki (s. A. Malczewski, jego żywot i pisma, wydał A. Bielowski, Lwów 1843) entnommen habe, in Folgendem mit. Graf Jakob Komorowski, Castellan [Castellan, ursprünglich Festungskommandant, mit denselben Rechten, wie die Wojwoden; später bloßer Titel. — Starost: Schloßamtmann, Aufseher der königlichen Schlösser, mit richterlicher Gewalt. — Wojwode: Feldherr und Statthalter der einzelnen Landschaften.] von Santok, Starost von Nowesiolo, hatte eine Tochter, Gräfin Gertruda Komorowska, die, mit großer Sorgfalt erzogen, als aufblühende Jungfrau mit allen ihrem hohen Stande angemessenen Eigenschaften in seltenem Maße ausgerüstet erschien. Nachbarliche jahrelange Freundschaft mit dem Hause des Grafen Franz Potocki, Wojwoden von Kiew, gab dem Sohne des letztern, Grafen Stanislaus Potocki, Starosten von Belz, Gelegenheit, Gertruda näher kennen zu lernen. Beide entbrannten für einander in heftiger Liebe, und der junge Graf hielt bald förmlich um die Hand der Auserwählten an. Graf Komorowski lehnte zwar seine Bewerbung nicht ab, ersuchte ihn aber zunächst seine Eltern von der getroffenen Wahl zu verständigen. Stanislaus tat dies nicht; im Gegenteil, er erklärte mit Entschiedenheit, daß er bei aller Pietät gegen seine Eltern gerade in dieser Angelegenheit ganz allein seiner Neigung, seinem freien Entschlusse folgen werde, versicherte aber zugleich auf das bündigste, daß aus diesem Schritte weder für ihn, noch für die Familie Komorowski irgendwelches Unheil erwachsen solle. Graf Komorowski, der den finstern hochmütigen Charakter des Wojwoden von Kiew kannte, zog indes das Verhältnis absichtlich in die Länge, teils um die Standhaftigkeit der Liebenden zu prüfen, teils um sich die Gewißheit zu verschaffen, ob der Wojwode die Absicht seines Sohnes kenne und seine Wahl billige. Vermittelnde Schritte zu tun, um ein Verständnis anzubahnen, fand er sich um so weniger veranlaßt, als seine Tochter dem jungen Grafen vollkommen ebenbürtig war. Unmerklich trat zwischen beiden Familen eine Spannung ein, ja, der freundschaftliche Verkehr wurde endlich geradezu abgebrochen. So verging ein halbes Jahr: die Liebe bestand die Feuerprobe der Geduld, und da Graf Komorowski während der Zeit die verbürgtesten Nachrichten erhalten hatte, daß der Wojwode vom Stand der Dinge genaue Kunde, eine Abneigung gegen die beabsichtigte Verbindung aber nicht gezeigt habe, so gab er endlich den Bitten der Liebenden nach, die Verlobung fand am 28. Dezember d. J. 1770 statt und nach einigen Wochen wurde die feierliche, öffentliche Trauung vollzogen. So gemessen und ehrenwert das Verhalten des Grafen Komorowski in der ganzen Sache auch gewesen, so unheilschwanger war doch dieser letzte Schritt für ihn und seine Tochter. Kaum hatte nämlich der Wojwode die wirklich erfolgte Vermählung seines Sohnes in Erfahrung gebracht, als er wider alles Erwarten in den heftigsten Zorn geriet und diesen an seinem Sohne sowohl wie an dessen Freunden ausließ. Um aber den Plan, welchen die Rache ihm eingegeben, nicht zu verraten, änderte der hochmütige Schlaukopf sofort sein Betragen, er nahm die Miene des Versöhnten an und gab sich alle Mühe, seinen Sohn über das Vorgefallene zu beruhigen. Um jedem Verdacht vorzubeugen, zeigte er dem Grafen Stanislaus, der übrigens wie ein Gefangener gehalten wurde, einen eigenhändigen Brief, in welchem er die Familie des Castellans zu sich lud, und befahl ihm zugleich einen ähnlichen Brief an seine Frau zu schreiben, mit der dringenden Bitte zu ihm zu kommen. Darauf schickte er einen seiner Hofdiener, Namens Wilczek, in einem sechsspännigen Wagen mit dem Briefe des jungen Grafen ab. Der Castellan, insgeheim durch seinen Schwiegersohn gewarnt, schöpfte aber Verdacht und hielt seine Tochter zurück. Da auf diese Art dem Wojwoden der listige Plan, seine Schwiegertochter in eine Falle zu locken, mißlungen war, so entsandte er einen zweiten Boten mit dem andern von seiner eignen Hand geschriebenen Briefe, worin er den Castellan sammt Familie auf das freundlichste ersuchte, die letzten Faschingstage bei ihm zuzubringen. (Damit beginnt unsere Erzählung. In Nr. 1, 2 und 3 wird der Ritt des Kosaken durch die Steppe, in Nr. 13 die Ankunft desselben und in Nr. 14 die Wirkung seiner Botschaft geschildert.) Nun erst entschloß sich der Castellan der Einladung Folge zu leisten, und er tat es um so lieber, als er zuversichtlich hoffte, seine freundschaftliche Zuvorkommenheit und die mündliche Auseinandersetzung seines bisherigen Verhaltens werde auch den heftigsten Zorn besänftigen. Nachdem er nämlich zuvor seine kranke Frau auf sein Gut Nowesiolo bei Lemberg begleitet, hatte er sich auf den Weg zum Wojwoden gemacht, gleichzeitig aber einen seiner Hofdiener vorausgeschickt um sich anmelden zu lassen. Dieser, kaum zu Christianopol, dem damaligen Anfenthaltsorte des Wojwoden angekommen, wurde von dessen Dienern überfallen; es gelang ihm jedoch zu entkommen, und er kehrte eiligst zurück, seinem Herrn das Geschehene mitzuteilen. Daraufhin hielt der Castellan es nicht für geraten seinen Weg fortzusetzen, sondern kam nach Nowesiolo zu seiner Familie zurück. Am zweiten Tage nach seiner Rückkehr — es war am 13. Februar 1771 Abends 10 Uhr — überfiel ein Haufe bewaffneter Männer sein Haus, überwältigte die Wache und umzingelte seine Wohnung derart, daß kein Weg zur Flucht übrigblieb. Einige von ihnen, die sich vermummt und ihre Gesichter geschwärzt hatten, stürzten mit durchdringendem Geschrei ins Schlafgemach, wo der Castellan mit Frau und Tochter am Tische saß, und schossen ihre Gewehre auf die Anwesenden ab, trafen jedoch niemand. Hierauf bemächtigten sie sich gewaltsam Gertrudas, schleppten sie hinaus, luden sie auf einen Schlitten und fuhren in größter Eile davon, ohne von den nachsetzenden Verfolgern eingeholt zu werden. Kurz darauf gab der junge Graf vor einem Geistlichen die Erklärung ab, daß er den ehelichen Bund mit Gertrude zu lösen wünsche und um Scheidung bitte. Unterdessen lebte Graf Komorowski in der größten Besorgnis um seine Tochter, da alle Nachforschungen nach ihr vergebens waren, bis endlich die grauenvolle Gewißheit sich herausstellte, daß Gertruda das Opfer der Rache des Wojwoden geworden sei. Jene Sendlinge hatten ihr den Mund so fest zugeknebelt, daß sie erstickte, worauf sie den Leichnam in der Gegend von Jastrzębica in einen Arm des Bug warfen. [przypis tłumacza]
Maria Gonzaga — zapewne chodzi o Ludwikę Marię Gonzagę (1611–1667), córkę księcia Karola Gonzagi, żonę dwóch polskich królów: Władysława IV i Jana II Kazimierza, która jako jeszcze niezamężna prowadziła w Paryżu salon literacki. [przypis edytorski]
Mariahilfstrasse, popr. Mariahilferstrasse — największa i jedna z najbardziej znanych ulic handlowych w Wiedniu. [przypis edytorski]
Maria I Stuart (1542–1587) — królowa Szkotów od 1542 do 1567 r. [przypis edytorski]
Maria I Tudor (1516–1558) — córka Henryka VIII i jego pierwszej żony, Katarzyny Aragońskiej, królowa Anglii (od 1553); zwana Bloody Mary (Krwawa Maria), ponieważ, będąc gorliwą katoliczką, starała się siłą wykorzenić w swoim państwie protestantyzm (anglikanizm). [przypis edytorski]
Maria I Tudor (1516–1558) — królowa Anglii w latach 1553–1558, zwana Bloody Mary (Krwawa Maria), ponieważ, będąc gorliwą katoliczką, starała się siłą wykorzenić w swoim państwie protestantyzm (anglikanizm). [przypis edytorski]
Maria Karolina — w rzeczywistości na obrazie przedstawiona została królowa Maria Ludwika Burbon-Parmeńska (1751–1819), żona Karola IV. Autor prawdopodobnie pomylił jej imię. [przypis edytorski]
Maria Katolicka — Maria I Tudor (1516–1558), królowa Anglii (od 1553), zwana Bloody Mary (Krwawa Maria), ponieważ, będąc gorliwą katoliczką, starała się siłą wykorzenić w swoim państwie protestantyzm (anglikanizm). [przypis edytorski]
Maria królowa, własc. Maria I Tudor (1516–1558) — królowa Anglii w latach 1553–1558, zwana Bloody Mary, ponieważ, będąc gorliwą katoliczką, starała się siłą wykorzenić w swoim państwie protestantyzm (anglikanizm). Córka Henryka VIII i Katarzyny Aragońskiej, żona króla Hiszpanii Filipa II Habsburga. [przypis edytorski]
Maria Krystyna Austriacka (1858–1929) — arcyksiężniczka austriacka, królowa Hiszpanii jako żona Alfonsa XII, po jego śmierci w 1855 regentka Hiszpanii do 1902 w imieniu jego syna (pogrobowca), Alfonsa XIII. [przypis edytorski]
Maria Leszczyńska (1703–1768) — córka króla polskiego Stanisława Leszczyńskiego, żona króla francuskiego Ludwika XV. [przypis redakcyjny]
Maria Ludwika Austriaczka (1791–1847) — arcyksiężniczka austriacka, córka Franciszka II, ostatniego władcy Świętego Cesarstwa Rzymskiego, druga żona Napoleona I. [przypis edytorski]
Maria Ludwika Austriaczka (1791–1847) — księżniczka austriacka, druga żona Napoleona I, cesarzowa Francuzów (1811–1814). [przypis edytorski]
Maria Ludwika Austriaczka (1791–1847) — księżniczka austriacka, druga żona Napoleona I, cesarzowa Francuzów w latach 1811–1814. [przypis edytorski]
Maria Magdalena — nawrócona grzesznica i uczennica Jezusa z Nowego Testamentu. [przypis edytorski]
Maria Magdalena — postać pokutującej grzesznicy z Ewangelii. [przypis redakcyjny]
Maria Medycejska (1573–1642) — żona Henryka IV, królowa Francji. [przypis redakcyjny]
Mariam — ja jestem Maria. [przypis edytorski]
Mariamme — Μαριάμη, łac. Mariamne. [przypis tłumacza]
Mariammy — w tekście: βασιλίδος [królowej]. [przypis tłumacza]
Maria Modzelewska (1903–1997) — aktorka. [przypis edytorski]
Marian Bohusz — właściwie Józef K. Potocki (ur. 1854, przepadł bez wieści w 1898), poeta, socjolog, współzałożyciel „Głosu”, działacz Ligi Polskiej i Ligi Narodowej. W przekonaniach jego radykalizm społeczny łączył się z orientacją nacjonalistyczną. (Wspomina o nim Joasia w Ludziach bezdomnych.) [przypis redakcyjny]
mariani — por. § 13. [przypis redakcyjny]
Marian Jednowski (1873–1932) — właśc. Marian Jednoróg; aktor. [przypis edytorski]
Marianna — córka Orgona. [przypis edytorski]
Marianna d'Alcoforado (1640–1723) — portugalska mniszka z zakonu klarysek, domniemana autorka Listów portugalskich, utworu opublikowanego anonimowo po francusku w Paryżu w 1669, złożonego z pięciu listów miłosnych portugalskiej zakonnicy do francuskiego oficera, arcydzieła literatury stanowiącego przykład wczesnej powieści epistolarnej. Obecnie uważa się, że napisał je Gabriel de Guilleragues (1628–1684), fr. pisarz i dyplomata. [przypis edytorski]
Marianna jest osóbką bardzo dobrze wychowaną! Ale cała ta scena Doryny z Marianną nie jest na wysokości reszty komedii; są to tradycyjne sceny pana ze służącym (Wartogłów) lub pani ze służącą, bez indywidualnego charakteru, gdyż trudno trwożliwość Marianny wobec ojca uważać za charakter. [przypis tłumacza]
Marianna, Melka — rodzeństwo Loty. [przypis redakcyjny]
Marianna — nieoficjalny symbol narodowy Francji, kobieta przedstawiana jako wojowniczka w symbolizującej wolność czapce frygijskiej na głowie, na niektórych obrazach prowadząca do walki naród francuski. [przypis edytorski]
Mariano Pimentel, Barao de Triumpho i Feliciano w górach Serra do Herval, S. Marco, Antonio Prado i Alfredo Chaves… — wszystkich tych miejscowości z wyjątkiem Serra do Herval na szczegółowej mapie kolonii niemieckich nie mogłem odnaleźć. [przypis autorski]
Maria P. — Maria Puttkamerowa; wiersz pisany w roku 1823. [przypis redakcyjny]
Maria — postać biblijna, matka Jezusa. [przypis edytorski]
Maria santissima (wł.) — Matko Najświętsza. [przypis redakcyjny]
Maria Stuart (1542–1587) — królowa Szkocji; w 1558 poślubiła francuskiego następcę tronu Franciszka II Walezjusza, który w 1559 został królem Francji; po śmierci męża (1560) wróciła do Szkocji; w 1567 zmuszona do abdykacji na rzecz swojego rocznego syna Jakuba, zbiegła do Anglii; skazana za spiskowanie przeciwko królowej Elżbiecie I i ścięta. [przypis edytorski]
Maria Stuart (1542–1587) — królowa szkocka (1542–1567); zmuszona do abdykacji na rzecz swojego rocznego syna Jakuba, po nieudanej próbie odzyskania tronu zbiegła do Anglii; jako pretendentka do korony angielskiej angażowała się w spiski przeciwko królowej Elżbiecie I; dwadzieścia lat więziona, w 1586 skazana i ścięta. [przypis edytorski]
Maria Stuart (1542–1587) — królowa szkocka i pretendentka do korony angielskiej, dwadzieścia lat więziona przez królową angielską Elżbietę i z jej rozkazu ścięta; przed śmiercią przebaczyła katom. [przypis redakcyjny]
Maria Stuart — dramat Friedricha Schillera wydany po raz pierwszy w roku 1800 w języku niemieckim, ukazujący ostatnie dni przed śmiercią Marii I z dynastii Stuartów, królowej Szkotów. [przypis edytorski]
mariasz (daw.) — rodzaj gry w karty. [przypis redakcyjny]
mariasz — gra w karty, w której o wygranej decydowało skompletowanie par króla i królowej tego samego koloru; para taka tworzy małżeństwo, czyli mariaż (z fr. mariage), stąd nazwa gry. [przypis edytorski]
mariasz — rodzaj gry w karty popularnej w XVIII w., z której rozwinęła się później gra w 66 i gra w tysiąca. [przypis edytorski]
mariasz — rodzaj gry w karty. [przypis edytorski]
Maria Szymanowska (1789–1831) — z domu Maria Wołowska, pianistka i kompozytorka, żona Józefa Szymanowskiego, z którym miała troje dzieci: Romualda i Helenę (ur. 1811) oraz Cecylię (ur. 1812, przyszłą żonę Adama Mickiewicza); od wczesnego dzieciństwa niezwykle utalentowana, zyskała uznanie, koncertując w kraju, w Cesarstwie Rosyjskim i w całej zach. Europie, od Drezna po Paryż i Londyn; przyjaźniła się z wybitnymi artystami epoki: Goethem, Mendelssohnem-Bartholdym, Rossinim i in.; Luigi Cherubini, dyrektor konserwatorium w Paryżu, będąc pod wielkim wrażeniem talentu Szymanowskiej, zadedykował jej swoją Fantazję; skomponowała kilkadziesiąt utworów, wśród których szczególną uwagę zwracają kompozycje fortepianowe: mazurki, polonezy, walce, nokturny i etiudy; zmarła podczas epidemii cholery w Petersburgu. [przypis edytorski]
Maria Teresa a. Maria Teresa von Habsburg (1717–1780) — królowa Czech i Węgier, niekoronowana cesarzowa od 1745 r. [przypis edytorski]
