Przypisy

komora (daw.) — pokój; szczególnie pomieszczenie przeznaczone do przechowywania rzeczy (garderoba, spiżarnia) a. osobista komnata, w której się przebierano itp. [przypis edytorski]

komora (daw.) — pomieszczenie magazynowe. [przypis edytorski]

komora (daw.) — pomieszczenie przeznaczone do przechowywania rzeczy, służące jako skład, magazyn. [przypis edytorski]

komora (daw.) — tu: pokój, komnata. [przypis edytorski]

komora (daw.) — urząd celny. [przypis edytorski]

komora (daw.) — w dawnych wiejskich domach było to małe pomieszczenie mieszkalne lub miejsce, gdzie przechowywano np. żywność. [przypis edytorski]

komora — tu: izba, komnata. [przypis edytorski]

komora — tu: komora celna, graniczny urząd celny. [przypis edytorski]

komora — tu: komora gazowa; urządzenie do uśmiercania ludzi trującym gazem. [przypis edytorski]

komora Wilsona (fiz.) — urządzenie do rejestracji promieniowania jonizującego zaprojektowane przez szkockiego fizyka Charlesa Wilsona w 1911, uhonorowanego za tę metodę Nagrodą Nobla (1927). [przypis edytorski]

komor — dziś popr.: komar. [przypis edytorski]

komorne towarzysze (daw.) — pokojowcy, służący na dworze królewskim. [przypis edytorski]

komornica — chłopka nie mająca własnej chałupy ani ziemi, płacąca pracą za mieszkanie. [przypis edytorski]

komornica — chłopka nie mająca własnej chałupy ani ziemi, płacąca pracą za mieszkanie w komorze (daw.: izbie, pomieszczeniu) domu innego, bogatszego chłopa a. właściciela ziemskiego. [przypis edytorski]

Komornicka, Maria (1876–1949) — poetka okresu Młodej Polski, od 1901 roku uznająca się za mężczyznę i używająca nazwiska Piotr Odmieniec Włast. [przypis edytorski]

Komornicka, Maria (1876–1949) — poetka okresu Młodej Polski, od 1901 roku uznająca się za mężczyznę i używająca pseudonimu Piotr Odmieniec Włast. [przypis edytorski]

komornicy — tu: pokojowcy; osoby dopuszczane do pokojów królewskich; komora (daw.): pomieszczenie w budynku, pokój, izba. [przypis edytorski]

komornik — chłop nieposiadający gospodarstwa ani domu, opłacający własną pracą swój pobyt w domu innego, bogatszego chłopa a. właściciela ziemskiego. [przypis edytorski]

komornik — chłop nieposiadający gospodarstwa ani domu, opłacający własną pracą swój pobyt w domu innego, bogatszego chłopa. [przypis edytorski]

komornik (daw.) — urzędnik dworski opiekujący się pokojami i sprzętami. [przypis edytorski]

komornik — tu daw.: lokator, człowiek wynajmujący izbę w cudzym domu. [przypis edytorski]

komornik — tu: dworzanin a. sługa pokojowy. [przypis edytorski]

komornik — w oryg. łac. camerarius. [przypis edytorski]

komornym mieszkać a. na komornym siedzieć — nie mieć własnego domu i mieszkać w izdebce w domu innego, bogatszego chłopa, przeważnie w zamian za świadczoną pracę. [przypis edytorski]

Komorowski, Franciszek — polski wojskowy epoki wojen napoleońskich; od 1809 kapitan 11. pułku ułanów. [przypis edytorski]

kompanią — dziś popr. B.lp r.ż.: kompanię. [przypis edytorski]

kompania (daw.) — stowarzyszenie zakładane w celu prowadzenia handlu za granicą. [przypis edytorski]

kompania (daw.) — towarzystwo. [przypis edytorski]

kompania (daw.) — towarzystwo, towarzysze. [przypis edytorski]

kompania — towarzystwo; mieć kompanię z kim: spotykać się z kim. [przypis edytorski]

kompania — towarzystwo. [przypis edytorski]

kompania — tu: przyjęcie, zabawa. [przypis edytorski]

kompania — w oryg. lochos, staroż. grecka jednostka taktyczna o różnej wielkości, zależnie od miasta-państwa i okresu. [przypis edytorski]

kompanii nie trzymać — nie bratać się, nie spędzać z kimś czasu. [przypis edytorski]

kompanija — dziś popr.: kompania. [przypis edytorski]

kompan — towarzysz. [przypis edytorski]

kompan — towarzysz zabaw. [przypis edytorski]

komparacja (z łac.) — porównanie. [przypis edytorski]

komparatyści — badacze literatury porównawczej, badający podobieństwa, wpływy i zależności między utworami literackimi przynależnymi do różnych języków i kultur. [przypis edytorski]

kompars (daw.) — aktor występujący w roli drugoplanowej. [przypis edytorski]

kompars (daw., z fr.) — aktor występujący w roli drugoplanowej, statysta. [przypis edytorski]

kompars (z fr.) — statysta, podrzędny towarzysz. [przypis edytorski]

kompartyment (daw.) — wydzielona, zamknięta część czegoś, np. przedział w wagonie. [przypis edytorski]

kompartyment (daw.) — wydzielona, zamknięta część czegoś; przedział. [przypis edytorski]

komparycja (daw.) — wstępna część dokumentu sądowego wymieniająca strony procesowe. [przypis edytorski]

kompasja (łac.) — współczucie. [przypis edytorski]

kompasja (z łac. compassio, compassionis) — współczucie. [przypis edytorski]

kompasja (z łac.) — współczucie. [przypis edytorski]

kompatriota — rodak. [przypis edytorski]

kompatura — dosł. skórzana okładka księgi, przen.: staromodny literat. [przypis edytorski]

kompaturka — oprawa książki. [przypis edytorski]

kompensacja a. kompensata (z łac.) — wyrównanie, wynagrodzenie, odszkodowanie. [przypis edytorski]

kompensata — wynagrodzenie strat lub krzywd. [przypis edytorski]

komper (z łac. compertus) — tu: winny. [przypis edytorski]

komplanacja (z łac.) — ugoda między stronami sporu. [przypis edytorski]

komplata właśc. kompleta — wieczorna modlitwa (ostatnia z liturgii godzin) odmawiana tuż przed pójściem spać. [przypis edytorski]

kompleksja — budowa; tu: charakter, osobowość, konstrukcja psychiczna. [przypis edytorski]

kompleksja (daw.) — budowa ciała. [przypis edytorski]

kompleksja (daw.) — charakter, osobowość, konstrukcja psychiczna. [przypis edytorski]

kompleks — w psychologii zbiór myśli i zachowań związanych z jakimś nieświadomym, wypartym przekonaniem. [przypis edytorski]

kompleta — w kościele katolickim ostatnia modlitwa liturgii godzin, odmawiana w nocy, przed udaniem się na spoczynek. [przypis edytorski]

komplimenta (daw.) — dziś: komplementy. [przypis edytorski]

komplimenta — daw. komplementy. [przypis edytorski]

kompliment (daw.) — dziś popr. forma: komplement. [przypis edytorski]

kompliment (daw.) — komplement. [przypis edytorski]

komplot (daw.) — spisek. [przypis edytorski]

komponista (daw.) — kompozytor. [przypis edytorski]

komponując w myśl zasady wypowiedzianej na s. 198/199 — [autor w ten sposób opatrzył odsyłaczami wewnątrztekstowymi pierwodruk swej powieści; tu na odnośnej stronie znajduje się fragment] „(…) ta moja nudna metoda podawania przekrojów, myślenia przed czytelnikiem, zamiast urządzania przed nim teatru, nie jest wcale tylko dowolnym złamaniem przyjętego zwyczaju, lecz naśladowaniem najzwyklejszej, najnaturalniejszej formy, w jakiej każdy człowiek przedstawia sobie prawdziwe zdarzenia. (…) Tak jak się w przeciętnych powieściach opisuje fakty, tak może się one i dzieją, ale w tej formie nikt zajść swego życia nie pamięta ani rozważa (…). Otóż i ja często podchwytuję ten ton pamiętnikowy, bo on mi daje pewną gwarancję prawdy (…)” (rozdział X). [przypis edytorski]

komponują „Roberta Diabła”, grają „Fedrę”, śpiewają „Wilhelma Tella” (…) piszą „Reisebilder” — Robert Diabeł (1831): opera Giacomo Meyerbeera, niemieckiego kompozytora żydowskiego pochodzenia; Fedra (1677): tragedia Racine'a, w której główną rolę w 1842 z ogromnym sukcesem odgrywała Rachel Félix (1821–1858), francuska aktorka żydowskiego pochodzenia; Wilhelm Tell (1829): opera Rossiniego; Reisebilder (Obrazy z podróży, 1826–31): książka Heinricha Heinego, niemieckiego poety żydowskiego pochodzenia. [przypis edytorski]

kompromis — porozumienie w sporze uzyskane dzięki obustronnym ustępstwom. [przypis edytorski]

kompromissarski — kompromisarski; ustanawiający kompromis. [przypis edytorski]

komput (daw.) — liczba, zwł. wojska. [przypis edytorski]

komput — jednostki wojskowe, zatrudniane i opłacane zgodnie z ustaleniami sejmu dodatkowo, w razie nagłej potrzeby. [przypis edytorski]

komput (łac.) — poczet, spis. [przypis edytorski]

komput — liczba stałego wojska w I Rzeczypospolitej XVII i XVIII w., ustalana na sejmie wielkim osobno dla Korony i dla Litwy. [przypis edytorski]

komputowe wojsko — stałe wojsko zaciężne w XVIIw. [przypis edytorski]

komputowe wojsko — wojsko regularne, etatowe, państwowe w I Rzeczpospolitej. [przypis edytorski]

komputowe wojsko — wojsko utrzymywane ze skarbu państwa. [przypis edytorski]

komput — ustalana przez sejm liczba stałego wojska w I Rzeczypospolitej XVII i XVIII w. [przypis edytorski]

Komsomoł (skrótowiec od ros. Kommunisticzeskij Sojuz Mołodioży: Komunistyczny Związek Młodzieży) — komunistyczna organizacja młodzieży w Rosji Radzieckiej i ZSRR, powstała w 1918. [przypis edytorski]

komtur — godność w zakonach rycerskich. [przypis edytorski]

komturia — jednostka administracyjna w zakonie krzyżackim. [przypis edytorski]

komtur — zwierzchnik domu zakonnego bądź okręgu w zakonach rycerskich, do których zaliczali się krzyżacy. [przypis edytorski]

komtur — zwierzchnik domu zakonnego bądź okręgu w zakonach rycerskich, do których zaliczali się Krzyżacy. [przypis edytorski]

komtur — zwierzchnik domu zakonnego u Krzyżaków. [przypis edytorski]

komtur — zwierzchnik zakonu rycerskiego, komandor; także: zarządca terytorium zwanego komturią, obejmującego zamek będący siedzibą zakonu i jego okolice. [przypis edytorski]

komtuś — pol. zdrobnienie z fr. comte: hrabia. [przypis edytorski]

komu da Pan ten funt, to jest godność poczciwą, nie każe go w ziemię zagrzebać, ani świece jasnej ciemnym naczyniem zakrywać — porównanie ewangeliczne: Mt 5, 15, Łk 11, 33. [przypis edytorski]

komu, którym gwoli (daw.) — ze względu na kogo. [przypis edytorski]

komunał — banał, frazes. [przypis edytorski]

komunał — ogólnie znane stwierdzenie, nieposiadające głębszej treści; banał, frazes. [przypis edytorski]

komunał — ogólnie znane stwierdzenie, nieposiadające głębszej treści. [przypis edytorski]

Komuna Paryska — krwawo stłumione powstanie ludności Paryża w dniach 18 marca–28 maja 1871. [przypis edytorski]

Komuna Paryska — krwawo stłumione powstanie ludności Paryża w dniach 18 marca–28 maja 1871 roku. [przypis edytorski]

komuna paryska — krwawo stłumione powstanie ludności Paryża w dniach 18 marca–28 maja 1871 roku. [przypis edytorski]

Komuna Paryska — rewolucyjny protest paryskiego ludu w 1871 roku. [przypis edytorski]

Komuna, właśc. Komuna Paryża (fr. la commune de Paris) — nazwa miasta Paryża przyjęta przez rewolucyjny rząd powstały po zwycięskim ataku na Bastylię w dniu 14 lipca 1789; po 10 sierpnia 1792 Komuna uległa radykalizacji, stając się pośrednikiem między parlamentem a paryskim ruchem sankiulockim zorganizowanym w 48 sekcjach; 2 czerwca 1793 współorganizowała zbrojne obalenie żyrondystów; w czasie przewrotu 9 thermidora stanęła w obronie Robespierre'a i jego zwolenników. [przypis edytorski]

komuna (z łac. communis: wspólny) — grupa ludzi żyjących na zasadach wspólnoty majątkowej i razem pracujących; także: miejsce, w którym żyje taka wspólnota. [przypis edytorski]

komunia (z łac.) — tu: uczestnictwo, wspólność; emocjonalne utożsamienie się z czymś. [przypis edytorski]

komunikant — hostia. [przypis edytorski]