Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | astronomia | biologia, biologiczny | chemiczny | dawne | filozoficzny | fizyka | francuski | geologia | grecki | hebrajski | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | portugalski | potocznie | przestarzałe | przymiotnik | religijny, religioznawstwo | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | starożytny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | żartobliwie
Według języka: wszystkie | English | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 3199 przypisów.
empire (fr.) — styl cesarstwa; styl w sztuce, meblarstwie, modzie itp., odmiana późnego klasycyzmu związana z rządami Napoleona I we Francji; wykorzystywał wzory i motywy sztuki staroż. Grecji, Rzymu i Egiptu, np. sfinksy, gryfy, kariatydy, a także motyw łabędzia (ulubionego ptaka cesarzowej Józefiny), inicjał Napoleona w wieńcu laurowym, motyw pszczoły, gwiazdy, orłów cesarskich. [przypis edytorski]
empire (fr.) — styl cesarstwa; styl w sztuce, meblarstwie, modzie itp., rozwinięty we Francji za panowania cesarza Napoleona I. [przypis edytorski]
empirejski (daw.) — podobny najwyższej ze sfer niebieskich. [przypis edytorski]
empirejskie drzwi (mit. gr.) — drzwi do najwyższej sfery nieba. [przypis edytorski]
empirejskie niebo — w dawnej kosmologii: znajdująca się za sferą gwiazd najdalsza, najbardziej zewnętrzna sfera wszechświata, będąca siedzibą Boga, miejscem pobytu aniołów i świętych. [przypis edytorski]
empire — późna odmiana klasycyzmu francuskiego, która rozwinęła się za panowania Napoleona I. Ornamenty charakterystyczne dla tego stylu nawiązywały do motywów pochodzących ze starożytnego Egiptu, pojawiała się także zdobiona litera „N”, gwiazdy, wieńce laurowe. [przypis edytorski]
empire — styl w sztuce i architekturze, powstały we Francji za panowania Napoleona I. [przypis redakcyjny]
empire — także: styl cesarstwa; odmiana późnego klasycyzmu związana z rządami Napoleona I we Francji i okresem jego triumfów w Europie; styl powstał w l. 1800–1815, wykorzystywał wzory i motywy sztuki staroż. Grecji, Rzymu i Egiptu, np. sfinksy, gryfy, kariatydy, a także motyw łabędzia (ulubionego ptaka cesarzowej Józefiny), inicjał Napoleona w wieńcu laurowym, motyw pszczoły, gwiazdy, orłów cesarskich. [przypis edytorski]
empireum — kosmiczne niebiosa, najbardziej zewnętrzna sfera wszechświata, będąca siedzibą Boga, miejscem pobytu aniołów i świętych. [przypis edytorski]
Empireum — najwyższa sfera nieba. [przypis edytorski]
empireum — najwyższa sfera nieba wg astronomii starożytnej. [przypis edytorski]
empireum (staroż. i śrdw.) — najwyższe niebo, rozumiane jako sfera ognia i światła, raj bądź siedziba Boga lub bogów. [przypis edytorski]
empiria (filozof.) — doświadczenie, poznanie zmysłowe. [przypis edytorski]
empiriokrytycyzm a. drugi pozytywizm — nurt filozoficzny z przełomu XIX i XX wieku. Znosił różnicę między idealizmem a materializmem poprzez wysunięcie tezy o psychologicznej naturze zdarzeń. Głównym postulatem było rozróżnienie między wiedzą naukową (opartą na empirii, czyli na doświadczeniu zmysłowym) i nienaukową (opartą na metafizyce). Najważniejsi przedstawiciele: Richard Avenarius i Ernst Mach. [przypis edytorski]
empiriokrytycyzm a. „drugi pozytywizm” — pozytywistyczny nurt filozoficzny z przełomu XIX i XX wieku. [przypis edytorski]
empiriokrytycyzm —„drugi pozytywizm”, pozytywistyczny nurt filozoficzny z przełomu XIX i XX wieku. [przypis edytorski]
empiriokrytycyzm — nurt filozoficzny z przełomu XIX i XX wieku, postulujący konieczność usunięcia z nauki pojęć subiektywnych, apriorycznych i metafizycznych, ograniczenie jej do opisu „czystego doświadczenia”, do ekonomicznego, tj. skrótowego zapisu zjawisk. Jego najważniejszymi przedstawicielami byli Richard Avenarius i Ernst Mach. [przypis edytorski]
empiriokrytycyzm — nurt filozoficzny z przełomu XIX i XX w., który postulował usunięcie z nauki czynników i pojęć metafizycznych i subiektywnych przez sprowadzenie jej do skrótowego opisu zjawisk danych w bezpośrednim, „czystym” doświadczeniu. [przypis edytorski]
Empir — jedna z popularnych w międzywojniu warszawskich kawiarni artystycznych. [przypis edytorski]
empirycznie — doświadczalnie, praktycznie. [przypis edytorski]
empiryjski — charakterystyczny dla Empireum, tj. najwyższej sfery niebieskiej. [przypis edytorski]
empiryjskie niebo — dziś popr.: niebo empirejskie, znajdująca się za sferą gwiazd najdalsza, najbardziej zewnętrzna sfera wszechświata, będąca siedzibą Boga, miejscem pobytu aniołów i świętych. Idea hierarchii kosmicznych niebios, coraz odleglejszych od środka świata, kwitła w systemie geocentrycznym, w heliocentryzmie stopniowo traciła na znaczeniu i ostatecznie została porzucona. [przypis edytorski]
empiryzm — pogląd zakładający, że doświadczenie (i jego racjonalna analiza) odgrywa kluczową rolę w poznaniu. [przypis edytorski]
emploi (fr.) — zawodowa specjalność aktora, odpowiadająca jego predyspozycjom. [przypis edytorski]
employment agency (ang.) — agencja pracy, zatrudnienia; biuro pośrednictwa pracy. [przypis edytorski]
employment (ang.) — zatrudnienie. [przypis edytorski]
Empoli — miasto i gmina we Włoszech, w regionie Toskania, w prowincji Florencja. [przypis edytorski]
empregado publico (port.) — pracownik publiczny. [przypis edytorski]
empressement (z fr.) — gorliwość, przesada. [przypis edytorski]
Empusa (mit. gr.) — monstrum zesłane przez Hekatę, niepokoiło podróżnych, a żywiło się mięsem ludzkim. [przypis tłumacza]
Empuza (mit. gr.) — demon z orszaku bogini śmierci Hakate, także: uosobienie strachu, widmo zamieszkujące królestwo Hadesa; rodzaj wampira: nocą Empuza miała opuszczać zaświaty, by napadać na podróżnych, zabijać ich, wysysać ich krew i żywić się ich ciałem; imię Empuzy znaczy: „wdzierająca się siłą”; opisywana i przedstawiona z jedną nogą oślą, a drugą z brązu (a. spiżu), mogła przybierać dowolne kształty. [przypis edytorski]
Empuza (mit. gr.) — demon z orszaku bogini śmierci Hakate, także: uosobienie strachu, widmo zamieszkujące królestwo Hadesa; rodzaj wampira: nocą Empuza miały opuszczać zaświaty, by napadać na podróżnych, zabijać ich, wysysać ich krew i żywić się ich ciałem; imię Empuzy znaczy: „wdzierająca się siłą”; miała jedną nogę oślą, a drugą z brązu (a. spiżu), mogła przybierać dowolne kształty. [przypis edytorski]
Empuza (mit. gr.) — jedna z Lamii o oślej nodze bądź głowie. [przypis edytorski]
empuzy a. lamie (mit. rzym.) — upiory pod postacią pięknych kobiet, porywające i zjadające dzieci i młodych mężczyzn. [przypis edytorski]
emska — wysokozmineralizowana woda pochodząca ze źródeł w kurorcie Ems (Bad Ems) w płd.-zach. Niemczech, stosowana w leczeniu astmy i innych chorób dróg oddechowych, a. sól emska, rozpuszczalny w wodzie proszek, produkt farmaceutyczny o zbliżonym działaniu. [przypis edytorski]
emu (biol.) — podrodzina nielotnych, szybko biegających ptaków zamieszkujących Australię. [przypis edytorski]
emu (biol.) — podrodzina ptaków z rodziny kazuarowatych, obejmująca nielotne i szybko biegające ptaki, zamieszkujące całą Australię. [przypis edytorski]
emulacją — [przez] współzawodnictwo. [przypis redakcyjny]
emulacja (daw.) — współzawodnictwo, rywalizacja. [przypis edytorski]
emulacja (daw., z łac.) — rywalizacja. [przypis edytorski]
emulacja — współzawodnictwo poprzez naśladownictwo. [przypis edytorski]
emulacja — współzawodnictwo. [przypis redakcyjny]
emulacja (z łac.) — konkurowanie z czyimiś osiągnięciami poprzez ich twórcze naśladownictwo. [przypis edytorski]
emulacja (z łac.) — naśladownictwo. [przypis edytorski]
emulacja (z łac.) — rywalizacja. [przypis edytorski]
emulacja (z łac.) — rywalizacja. [przypis redakcyjny]
emulacja (z łac.) — tu: niezgoda, konflikt. [przypis redakcyjny]
emulacji — [forma D.lp od rzecz. r.ż. emulacja] współzawodnictwa. [przypis redakcyjny]
emulantów — współzawodników. [przypis redakcyjny]
emul (daw., z łac.) — współzawodnik, konkurent. [przypis edytorski]
emul (daw., z łac.) — współzawodnik, przeciwnik. [przypis edytorski]
emul (daw., z łac.) — współzawodnik. [przypis redakcyjny]
emulować (daw., z łac.) — rywalizować, współzawodniczyć. [przypis edytorski]
emulować — rywalizować. [przypis edytorski]
emulować (z łac.) — rywalizować. [przypis edytorski]
Emunctae (…) versus (łac.) — „Choć wie, jak trawa rośnie, licho kleci rymy” (Horatius, Satirae, 1, 4, 8; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
en abbé (z fr.) — na księży sposób. [przypis redakcyjny]
en attendant (fr.) — tu: tymczasem. [przypis edytorski]
En avant (fr.) — Naprzód, dalej! [przypis edytorski]
en avant (fr.) — naprzód, do przodu. [przypis edytorski]
en avant (fr.) — naprzód (komenda wojsk. i taneczna). [przypis edytorski]
en avant! (fr.) — naprzód! [przypis edytorski]
en avant (fr.) — naprzód. [przypis edytorski]
en bataille (fr.) — na bakier, w nieładzie. [przypis edytorski]
en biens — na majątku. [przypis edytorski]
en bloc (fr.) — w całości, ogółem, hurtem. [przypis edytorski]
en bloc (fr.) — w całości, ogółem. [przypis edytorski]
en bloc (fr.) — w całości. [przypis edytorski]
Encelad — Jeden z Gigantów, którego Zeus strącił piorunem i Etną przywalił. [przypis redakcyjny]
Encelad — jeden z Gigantów, olbrzymów z wężowymi ogonami zamiast nóg. Encelad, zbuntowany przeciw Zeusowi, został przez tegoż przywalony górą Etną. [przypis redakcyjny]
Encelad — jeden z Gigantów tj. olbrzymów, u których miejsce nóg zastępowały smoki. [przypis redakcyjny]
Enceladus i Tyfeus — dwaj giganci, którzy powstali z krwi Uranosa przeciw Jowiszowi i jego gromom, by pomścić Tytanów. [przypis tłumacza]
Enceladus — jeden z gigantów, którzy się porwali przeciw Jowiszowi i zostali strąceni do Tartaru. [przypis edytorski]
encomia (z gr.) — pochwały. [przypis redakcyjny]
Encomio (…) talem — w enkomion sławimy tych, którzy działali: zaś dzieła są cechami moralnego ustroju; bo chwalilibyśmy także i tego, który nie działał, gdybyśmy mieli tę ufność, że jest człowiekiem zdolnym do tego (tzn. do działania). [przypis tłumacza]
encore pis (fr.) — jeszcze gorzej. [przypis edytorski]
Encore une fois, belle Esmeralde (fr.) — jeszcze raz, piękna Esmeraldo. [przypis edytorski]
encore une fois (fr.) — jeszcze raz. [przypis redakcyjny]
encore un vaincu (fr.) — jeszcze jeden pokonany. [przypis edytorski]
en cure-dents (fr.) — dosł.: na wykałaczki; zaraz po posiłku. [przypis edytorski]
encyklika zwrócona do Francji — Au milieu des sollicitudes z 16 lutego 1892, encyklika Leona XIII, podkreślająca m.in., że „różne formy sprawowania rządów nie są przeszkodą dla Kościoła” i nakazująca konieczność posłuszeństwa wobec każdej legalnej władzy (także republikańskiej). [przypis edytorski]
encyklopedia (…) „Dekadenci, ob. Symboliści” — Wielka encyklopedia powszechna ilustrowana, t. XV, Warszawa 1895, s. 247. [przypis autorski]
Encyklopedia nauk filozoficznych — Encyklopädie der philosophischen Wissenschaften im Grundrisse, 3 części, Heidelberg 1817. Hegel został powołany w r. 1816 na profesora uniwersytetu w Heidelbergu i przez całe pierwsze (zimowe) półrocze wykładał encyklopedię, którą następnie wydał w formie książki jako podręcznik. [przypis tłumacza]
Encyklopedia — pomnikowe wydawnictwo dokonane pod redakcją Diderota i d'Alemberta, które miało olbrzymi wpływ na rozwój myśli w XVIII w., skupiając pod swoim sztandarem całą szkołę filozoficzną szermierzy światła i postępu. Prześladowane przez rząd i przez jezuitów, drukowane przeważnie ukradkiem, walcząc z lękliwością księgarzy i olbrzymimi trudnościami technicznymi, dzieło to ukończone wreszcie zostało w r. 1772. Grupująca się koło niego szkoła tzw. encyklopedystów stanowiła niby zwarty kościółek, niezmiernie solidarny i zazdrośnie strzegący swych wpływów; to — obok innych przyczyn — stanowi tło nieporozumień między grupą „filozofów” a Russem, który nigdy nie dał się podciągnąć pod posłuch dla sztandaru, a później wręcz wystąpił przeciw niemu. [przypis tłumacza]
Encyklopedia Sikorskiego — Wielka Encyklopedia Powszechna Ilustrowana, powstała z inicjatywy Saturnina Sikorskiego, wydawcy i dziennikarza. Nie została ukończona: w latach 1892–1914 ukazało się 55 tomów, do litery P. [przypis edytorski]
„Encyklopedia większa” Orgelbranda — dwudziestoośmiotomowa encyklopedia wydana w latach 1859–1868 przez S. Orgelbranda w Warszawie. [przypis redakcyjny]
Encyklopedyści — grupa francuskich intelektualistów: naukowców, filozofów i pisarzy, którzy napisali i skompilowali Wielką Encyklopedię Francuską, propagującą oświeceniowy racjonalizm, rozwój nauk, świeckie myślenie i tolerancję. [przypis edytorski]
Encyklopedyści — grupa francuskich intelektualistów: naukowców, filozofów i pisarzy, którzy napisali i skompilowali Wielką Encyklopedię Francuską, propagującą oświeceniowy racjonalizm, rozwój nauk, świeckie myślenie i tolerancję. [przypis edytorski]
en détresse (fr.) — zaniepokojona. [przypis edytorski]
endecja — nazwa od skrótu ND, tj. Narodowa Demokracja, określenie stronnictwa nacjonalistycznego, będącego w opozycji zarówno do sanacji, jak i ruchu komunistycznego. [przypis edytorski]
endecy — zwolennicy Narodowej Demokracji. [przypis edytorski]
endek — członek lub sympatyk Narodowej Demokracji (endecji), polskiego ruchu politycznego o ideologii nacjonalistycznej, powstałego pod koniec XIX wieku. [przypis edytorski]
endek — zwolennik a. członek Narodowej Demokracji, partii polit. na początku XX w. opowiadającej się za działaniami legalnymi w ramach cesarstwa rosyjskiego, członkowie endecji byli posłami w ros. Dumie, podobnie jak galicyjscy „stańczycy” w parlamencie Austro-Węgier. [przypis edytorski]
endek — zwolennik a. polityk Narodowej Demokracji, polskiego ruchu politycznego o ideologii nacjonalistycznej, powstałego pod koniec XIX w. [przypis edytorski]
endemia — stałe występowanie jakiejś choroby na określonym terenie. [przypis edytorski]
Endemonidas (…) kiedy się jeszcze uczy? — por. Plutarch, Powiedzenia spartańskie. [przypis tłumacza]
en detaile (fr.) — szczegółowo, detalicznie. [przypis edytorski]
En dioses, reyes ni tribunes… (hiszp.) — początek drugiej zwrotki Międzynarodówki: Nie nam wyglądać zmiłowania/ Z wyroków bożych, z pańskich praw./ Z własnego prawa bierz nadania/ I z własnej woli sam się zbaw! [przypis edytorski]
Endor — miejscowość biblijna w Galilei; wróżbitka z Endor wywołała dla króla Saula (1042–1012 p.n.e.) ducha zmarłego Samuela (1 Sm 28, 1–25). [przypis edytorski]
Endymion — dzieło Keatsa z 1818 r. [przypis edytorski]
