Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | architektura | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | dziecięcy | francuski | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rzadki | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | żeglarskie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 7355 przypisów.
Berman, Jakub (1901–1984) — działacz komunistyczny, znajdował się we władzach Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. [przypis edytorski]
Bermuda a. Wielka Bermuda — największa wyspa archipelagu Bermudów, często błędnie postrzegana jako jedyna wyspa na tym obszarze; w jęz. ang. Bermuda jest także nazwą całego archipelagu. [przypis edytorski]
bermyca (z niem. Bärenmütze: niedźwiedzia czapka) — wysoka czapka, najczęściej wykonana lub pokryta niedźwiedzią skórą w oryginalnym kolorze, używana przez żołnierzy wojsk wyborowych (dziś m.in. przez reprezentacyjną gwardię brytyjską). [przypis edytorski]
bermyca (z niem.) — wysoka czapka, najczęściej wykonana z niedźwiedziej skóry w oryginalnym kolorze lub nią pokryta, używana przez żołnierzy wojsk wyborowych (dziś m.in. przez reprezentacyjną gwardię brytyjską). [przypis edytorski]
Bernacki — właśc. Bernawski, wódz wołoski. [przypis redakcyjny]
Berna — Franciszek Berna, krewniak kardynała Bibbieny, znakomity poeta, twórca i ojciec burleski, zwanej od niego poesia bernesca (zm. 1535). [przypis redakcyjny]
Bernal, John Desmond (1901–1971) — irlandzko-brytyjski fizyk, historyk nauki, futurolog oraz działacz polityczny, zwolennik komunizmu; jako pierwszy użył w 1939 r. pojęcie „rewolucja naukowo-techniczna”. [przypis edytorski]
Bernard — Bernardo Dovizi z Bibbieny, znany lepiej pod nazwą kardynała Bibbieny (1470–1520), autor pierwszej włoskiej komedii pt. Calandria. [przypis redakcyjny]
Bernard — być może wspominany tu jest Bernard Bolzano (1781–1848), czeski matematyk, filozof, historyk, logik i teolog, albo Claude Bernard (1813–1878), francuski lekarz fizjolog. [przypis edytorski]
Bernard de Palissy, Ludwik XI, Fox — Bernard de Palissy (ok.1510–ok.1589): francuski chemik, fizyk i geolog; Ludwik XI (1423–1483): król Francji (od 1461), złamał potęgę wielkich feudałów; Charles James Fox (1749–1806): brytyjski arystokrata i polityk, zwolennik zniesienia niewolnictwa, niepodległości Stanów Zjednoczonych i rewolucji francuskiej. [przypis edytorski]
Bernard George Shaw (1856–1950) — irlandzki pisarz, dramaturg; jego twórczość realizowała idee realizmu (np. dramat Pigmalion), filozofia była bliska koncepcjom Nietzschego czy Bergsona. [przypis edytorski]
Bernardina de Saint-Pierre, autora Pawła i Wirginii — Olbrzymie powodzenie Studiów przyrody Bernardina de Saint-Pierre, które są jakby zaprzeczeniem istnienia Descartes'a i przekreśleniem dwóch wieków naukowego myślenia, stanowi ciekawą ilustrację, do jakiego stopnia fala myśli ludzkiej podlega od czasu do czasu, wstecznym prądom i reakcjom. Tutaj ten objaw tłumaczy się upomnieniem się o swoje prawa długo zdławionej koncepcji artystycznej świata. [przypis tłumacza]
Bernardin de Saint-Pierre, Jacques Henri (1737–1814) — francuski pisarz, podróżnik, przyrodnik, uczeń i przyjaciel Jana Jakuba Rousseau. [przypis edytorski]
Bernardin de Saint-Pierre, Jacques Henri (1737–1814) — francuski pisarz, uczeń i zwolennik poglądów J. J. Rousseau; autor powieści sentymentalnej Paweł i Wirginia (1788), opisującej miłość na łonie przyrody oraz zgubny wpływ wychowania w cywilizacji. [przypis edytorski]
Bernardin de Saint-Pierre, Jacques-Henri (1737–1814) — fr. pisarz, podróżnik, przyrodnik, uczeń i przyjaciel Jana Jakuba Rousseau. [przypis edytorski]
Bernardin de St. Pierre, Chateaubriand, Lamartin, Balzac — pisarze francuscy końca XVIII w. i pierwszej połowy XIX w. [przypis edytorski]
Bernard, Samuel (1651–1739) — francuski finansista, hrabia de Coubert od 1725. [przypis edytorski]
Bernard, Tristan (1866–1947) — właśc. Paul Bernard; francuski pisarz, dziennikarz; pisał głównie komedie: np. udany debiut w 1895 roku dowcipną sztuką Les Pieds Nickelés. [przypis edytorski]
bernardyni — członkowie odłamu zakonu franciszkanów w Polsce. [przypis edytorski]
Bernardyni — kościół Św. Anny (pobernardyński) na Krakowskim Przedmieściu, wzniesiony w r. 1454, wielokrotnie przebudowywany, ostatni raz w w. XVIII, bardzo zniszczony podczas powstania warszawskiego, został odbudowany. [przypis redakcyjny]
Bernardyn Kapel — Bernardo Cappel, statysta, poeta liryczny włoski, jeden z najlepszych XVI w. (1504–1565). [przypis redakcyjny]
Bernard z Clairvaux (1090–1153) — mnich cysterski, opat klasztoru w Clairvaux, filozof, uczony, wpływowy teolog XII w.; święty katolicki, doktor Kościoła. [przypis edytorski]
Bernard z Clairvaux (1090–1153) — opat klasztoru w Clairvaux, filozof i teolog; ojciec mistyki średniowiecznej; święty katolicki. [przypis edytorski]
Bernard z Clairvaux (1090–1153) — opat klasztoru w Clairvaux, wpływowy teolog, kaznodzieja; ojciec mistyki średniowiecznej; zaliczany do tzw. Doktorów Kościoła. [przypis edytorski]
Bernard z Clairvaux (Bernardus Clarevallensis) — ur. 1091 w Burgundii, założył w dolinie, zwanej później Clara vallis (w pobliżu rzeki Aube), klasztor Cystersów. Umarł 1153. Napisał m.in. De contemptu mundi, De consideratione, De deligendo Deo, De gradibus humilitatis et superbiae. [przypis autorski]
Bernatowicz, Feliks Aleksander Geysztowt (1786–1836) — autor powieści Pojata, córka Lezdejki, albo Litwini w XIV wieku, opublikowanej najpierw w odcinkach w „Kurierze Warszawskim”, a następnie w wydaniu książkowym w 1826 r. roku, wznawianej regularnie przez cały wiek XIX i początek XX, aż do wybuchu I wojny światowej; powieść ma popularną formę romansu historycznego. [przypis edytorski]
Bernauer — Agnes Bernauer, dramat Hebbla z 1851 roku. [przypis edytorski]
bernauti — būti bernu, tarnauti kam. [przypis edytorski]
berneńskie terytorium — Rousseau udawał się do Yverdon na terenie Vaud, które było wówczas częścią terytorium kantonu Berna (ob. Vaud stanowi odrębny kanton). [przypis edytorski]
Bernhard, Sara — właśc. Henriette Rosine Bernardt (1844–1923), francuska aktorka o międzynarodowej sławie. [przypis edytorski]
Bernhardt, Sara (1844–1923) — francuska aktorka; występowała głównie w teatrach paryskich, była znana z teatralnych ról dramatycznych. [przypis edytorski]
Bernhardt, Sarah, właśc. Henriette Rosine Bernardt (1844–1923) — fr. aktorka sceniczna o światowej sławie, którą zdobyła jako odtwórczyni głównych ról w tragediach; jako poważna aktorka dramatyczna zdobyła sobie tytuł „Boska Sarah”. [przypis edytorski]
Bernhardt, Sarah, właśc. Henriette Rosine Bernardt (1844–1923) — francuska aktorka sceniczna o światowej sławie, którą zdobyła jako odtwórczyni głównych ról w tragediach; była wysoką, szczupłą brunetką. [przypis edytorski]
Bernier, Nicolas (1664–1734) — kompozytor francuski. [przypis edytorski]
Bernika — starożytna Berenice, miasto w Trypolitanii. [przypis redakcyjny]
Bernis, François-Joachim de Pierre de (1715–1794) — francuski duchowny i polityk, kardynał; urzędnik francuskiej ambasady w Wenecji (1752–1755), sekretarz spraw zagranicznych Francji (1757–1758). [przypis edytorski]
Bernis, [François-Joachim de Pierre de] (1715–1794) — zawdzięczał swoją karierę kościelną, w której doszedł do najwyższych godności, głównie lekkim wierszykom i poparciu pani de Pompadour. [przypis tłumacza]
Berno — dziś: Brno (dawniejsza transkrypcja uwzględnia fakt, że w czeskiej nazwie miasta występuje r zgłoskotwórcze). [przypis edytorski]
bernsztejn (z niem. Bernstein) — bursztyn. [przypis edytorski]
beroesy — inaczej świętognice; rodzaj żebropława, posiadającego dzwonowate ciało. [przypis edytorski]
Beroiki — miasto Berwick nad ujściem rzeki Tweed, na granicy Anglii i Szkocji. [przypis redakcyjny]
Beroz — Chaldejczyk, który napisał dzieło o chaldejskich i babilońskich starożytnościach. [przypis tłumacza]
Berry — Johann von Berry (1340–1416), Bruder Karls V. [przypis edytorski]
Berry — kraina historyczna w płn.-śr. Francji. [przypis edytorski]
Bersabe — dziś popr.: Beer-Szeba. [przypis edytorski]
bersalierski — przym. od bersalier: żołnierz lekkiej piechoty włoskiej, formacji utworzonej w 1836. [przypis edytorski]
bersalierzy — oddziały specjalne piechoty włoskiej, istniejące od 1836 r. [przypis edytorski]
bertainis — nedidelė statinaitė alui supilti. [przypis edytorski]
Berta — legendarna matka Karola Wielkiego. [przypis tłumacza]
berta (z fr. berthe) — szeroka, koronkowa falbana otaczająca dekolt sukni wieczorowych. [przypis edytorski]
Berthelot, Marcellin Pierre (1827–1907) — chemik i polityk francuski. [przypis edytorski]
Berthier i Massena — marszałkowie cesarza Napoleona I Bonaparte: André Masséna, wł. Andrea Massena (1758–1817) oraz Louis Alexandre Berthier (1753–1815). [przypis edytorski]
Berthier, Joseph-Étienne (1702–1783) — fr. profesor fizyki. [przypis edytorski]
Berthier, Louis Alexandre, książę Neufchâtel i Wagram (1753–1815) — wojskowy francuski, szef sztabu Napoleona Bonapartego, dwukrotnie minister wojny, pierwszy z marszałków Cesarstwa mianowanych przez Napoleona. [przypis edytorski]
Bertholletia excelsa — orzesznica wyniosła, orzesznica brazylijska, bertolecja. [przypis edytorski]
Berti, Nerli, Wekio — starożytne florenckie rodziny za czasów poety. [przypis redakcyjny]
Bertolag a. Bertoladz z Bajony — pochodził z domu Maganzów, wrogiego panom z Jasnej Góry (Clermont). [przypis redakcyjny]
Bertram — służący Krasińskiego. [przypis redakcyjny]
Bertrand de Fénelon — przyjaciel Prousta, który padł na froncie w początkach wielkiej wojny. Wiele z jego sympatycznych rysów weszło w fizjognomię Roberta de Saint-Loup. Szczegół ten, jak wiele innych, świadczy, jak dalece sam Proust zajmuje chwilami miejsce bohatera opowiadania. [przypis redakcyjny]
Bertrand, Henri Gatien (1773–1844) — francuski generał, adiutant Napoleona Bonaparte; wielki marszałek dworu cesarskiego (1813–1815); towarzyszył Napoleonowi na wygnaniu na Wyspie Świętej Heleny. [przypis edytorski]
Bertrand z Gleskinu zginął — w r. 1380. [przypis tłumacza]
Berwick a. Berwick-upon-Tweed — miasto w hrabstwie Northumberland w płn. Anglii, na pograniczu ze Szkocją, przy ujściu rzeki Tweed. [przypis edytorski]
Berwiński, Ryszard (1819–1879) — poeta romantyczny związany z Wielkopolską, uczestnik Wiosny Ludów. [przypis edytorski]
beryl — drogi kamień koloru wody morskiej. [przypis edytorski]
beryl (gr. berillos: morska zieleń) — przezroczysty minerał o szklistym połysku, krzemian berylu i glinu. Jego zabarwione odmiany są kamieniami szlachetnymi, np. zielony to szmaragd, niebieski to akwamaryn. [przypis redakcyjny]
beryl (gr. berillos: morska zieleń) — przezroczysty minerał o szklistym połysku, krzemian berylu i glinu. Jego zabarwione odmiany są kamieniami szlachetnymi, np. zielony to szmaragd, niebieski to akwamaryn. [przypis edytorski]
Berytos — Βηρυτός, dziś Bejrut, arab. Bērūt (Oppenheim), stare miasto fenickie, wspominane w listach znalezionych w Tell-Amarna: Biruta (Niebuhr, Die Amarna-Zeit, str. 27). Znaczenie słowa „studnia”, a nie „miejsce cyprysów” בֵּרוֹתָה (Berotai, 2 Sm 8, 8). Obecnie duże miasto portowe o 120 000 mieszkańców, z siedzibą wicekróla Libanu (Mussafer-Pasza-Czajkowski). [przypis tłumacza]
berżera a. berżerka — niski, szeroki, wyściełany fotel z pełnym, nieco cofniętym oparciem i luźno położoną poduszką na siedzeniu, spopularyzowany w połowie XVIII w., typowy dla stylu Ludwik XV. [przypis edytorski]
berżerek (neol., z fr. berger) — pasterz. [przypis edytorski]
berżerka a. berżera — niski i szeroki fotel z wyściełanym, pełnym oparciem i siedzeniem. [przypis edytorski]
berżerka a. berżera — niski, szeroki, wyściełany fotel z cofniętym oparciem i siedzeniem, na którym kładziono poduszkę. [przypis edytorski]
berżerka — niski i szeroki fotel z wyściełanym, pełnym oparciem i siedzeniem, na którym kładziono poduszkę. [przypis edytorski]
berżerka — niski i szeroki fotel z wyściełanym, pełnym oparciem i siedzeniem. [przypis edytorski]
berżerka — niski, szeroki fotel z wyściełanym, pełnym oparciem i siedzeniem, na którym kładziono poduszkę. [przypis edytorski]
berżerka — rodzaj fotela. [przypis edytorski]
berżerka — zdr. od berżera (fr. bergere); wygodny, wyściełany fotel z pełnym, cofniętym oparciem i luźno położoną poduszką na niskim, szerokim siedzeniu. [przypis edytorski]
Besaleel i Oholiab — główni rzemieślnicy odpowiedzialni za wykonanie Arki Przymierza oraz Namiotu Spotkania, przenośnej świątyni, w czasie wędrówki Izraelitów po pustyni, z Egiptu do Ziemi Obiecanej (Wj 35, 30n). [przypis edytorski]
Besant, Annie (1847–1933) — angielska socjalistka, feministka i aktywistka walcząca o prawa człowieka, w tym szczególnie prawa kobiet, oraz pisarka, teozofka (druga, po Helenie Bławatskiej, prezeska Towarzystwa Teozoficznego) i filantropka (współzałożycielka Banaras Hindu University); ur. jako Annie Wood, była znana pod nazwiskiem męża, z którym miała dwoje dzieci, a następnie pozostawała w separacji. [przypis edytorski]
Besarabia — kraina historyczna między rzekami Dniestrem a Prutem, obecnie pogranicze Mołdawii i Ukrainy. [przypis edytorski]
Besarabia — kraina historyczna, obecnie stanowiąca część Mołdawii i Ukrainy. [przypis edytorski]
beselerowskie królestwo polskie — od nazwiska Hansa Hartwiga von Beselera (1850–1921), sprawującego od sierpnia 1915 r. stanowisko Generalnego Gubernatora okupowanego przez wojska niem. Królestwa Polskiego (właśc. jego części z Warszawą włącznie). Polityka i działania Beselera przygotowywały polską niepodległość. Otworzył polskojęzyczne uczelnie w stolicy Królestwa: Uniwersytet Warszawski i Politechnikę Warszawską; był inspiratorem tzw. aktu 5 listopada, podpisanego podczas konferencji w Pszczynie wspólnie przez władze niemieckie i austro-węgierskie i ogłoszonego publicznie w Radomiu, gwarantującego powstanie Królestwa Polskiego (nie było mowy o jego niepodległości, ale o odrębności i „łączności” z mocarstwami-sygnatariuszami). Od 10 kwietnia 1917 r. Beseler był Naczelnym Dowódcą Polskiej Siły Zbrojnej; 18 października 1918 r. uznał zwierzchność Rady Regencyjnej nad Wojskiem Polskim, 24 października złożył na jej ręce swój urząd, a 12 listopada opuścił incognito Warszawę i wrócił do Niemiec. [przypis edytorski]
besieda — susirinkimas su vaišėmis, pokylis. [przypis edytorski]
Besimo — Βησιμώ (N), Βησιμώθ (D), LXX Αισιμώθ, Ασειμώθ, Βαιθασινώθ, Βεθασιμούθ; בֵּית היְשִׁימוֹת (Lb 33, 49). [przypis tłumacza]
Beskidy — grupa pasm górskich w łańcuchu Karpat. [przypis edytorski]
beskurcyja — bestia. [przypis edytorski]
beskurcyja (gw.) — nicpoń, łobuz. [przypis edytorski]
beso del cortesia — pocałunek ceremonialny. [przypis autorski]
Bespieczeństwo — dziś popr.: bezpieczeństwo. [przypis edytorski]
bespieczeństwo (starop. forma ort.) — dziś popr.: bezpieczeństwo. [przypis edytorski]
bespieczne słowa (starop.) — śmiałe słowa; [wypowiedziane bez zachowania pieczy, tj. uwagi, ostrożności; red. WL]. [przypis redakcyjny]
bespiecznie (starop.) — bezpiecznie; tu: nie zachowując pieczy, nieostrożnie, zuchwale. [przypis edytorski]
bespiecznie (starop. forma ort.) — bezpiecznie; tu: śmiało. [przypis redakcyjny]
bespiecznie (starop. forma ort.) — dziś popr.: bezpiecznie. [przypis edytorski]
bespieczny (starop. forma) — dziś popr.: bezpieczny. [przypis edytorski]
bespieczny (starop. forma ort.) — dziś popr.: bezpieczny; pewny. [przypis edytorski]
bespieczny (starop. forma ort.) — dziś popr.: bezpieczny. [przypis edytorski]
bespieczny zrobić co (starop. konstrukcja) — śmiały do zrobienia czego. [przypis edytorski]
besprenzten — hier: urinieren. [przypis edytorski]
bessa — długotrwały spadek kursów papierów wartościowych lub cen towarów notowanych na giełdzie. [przypis edytorski]
Bessarion —patriarcha Konstantynopola, platonik w 15 w. [przypis tłumacza]
