Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | czeski | dawne | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | pogardliwe | portugalski | potocznie | przenośnie | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | środowiskowy | staropolskie | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 17895 przypisów.
pomort — fagot. [przypis redakcyjny]
pomorze — tu ogólnie: teren nadmorski. [przypis edytorski]
pomorzyć (daw.) — zabić. [przypis edytorski]
pomoście — pomóżcie (zob. rym: „noście — pomoście”). [przypis redakcyjny]
pomosty — ἐπιβατηρίους μηχανάς. [przypis tłumacza]
pomosty — tu tylko μηχανὰς, machinae, Sturmbrücken (Cl.), [pominięto tłum. na rosyjski]. [przypis tłumacza]
pomożcie — dziś popr. pisownia: pomóżcie. [przypis edytorski]
pomoży, Bat'ku (z ukr.) — pomóż, Ojcze. [przypis edytorski]
pomoży mi (starop.) — forma trybu rozkazującego; dziś: pomóż mi. [przypis edytorski]
pompa (daw.) — przepych, splendor. [przypis edytorski]
pompatice (łac.) — pompatycznie, okazale. [przypis edytorski]
pompa — uroczystość. [przypis edytorski]
Pompeius Trimalchio, Trymalchion — bohater Satyriconu, awanturniczej powieści z czasów rzymskich, której autorstwo przypisuje się Gajuszowi Petroniuszowi (27–66); Trymalchion jest typem nowobogackiego. [przypis edytorski]
Pompeja (daw.) — dziś popr.: Pompeje, miasto rzymskie zasypane pyłem wulkanicznym w czasie wybuchu Wezuwiusza w 79 n.e., szerzej znane dzięki wykopaliskom prowadzonym systematycznie od 1869. [przypis edytorski]
Pompeja — dziś popr.: Pompeje, miasto rzymskie zasypane pyłem wulkanicznym w czasie wybuchu Wezuwiusza w 79 n.e., szerzej znane dzięki wykopaliskom prowadzonym systematycznie od 1869. [przypis edytorski]
pompejański — pochodzący z Pompejów, staroż. rzymskiego miasta zasypanego pyłem wulkanicznym w czasie wybuchu Wezuwiusza w 79 n.e., szerzej znanego dzięki wykopaliskom prowadzonym systematycznie od 1869. [przypis edytorski]
Pompeja Paulina (…) przez rany — ustęp ten skopiowany jest z opisu śmierci Seneki w Tacycie: Tacyt, Roczniki, XV, 61, 62 etc. [przypis tłumacza]
Pompejego — Pompejusza. [przypis edytorski]
Pompeje i Herkulanum — pod Neapolem, miasta zasypane popiołem podczas wybuchu Wezuwiusza w r. 79 n.e. [przypis tłumacza]
Pompeje — miasto rzymskie zasypane pyłem wulkanicznym w czasie wybuchu Wezuwiusza w 79 r. n.e. [przypis edytorski]
Pompeje — miasto rzymskie zasypane pyłem wulkanicznym w czasie wybuchu Wezuwiusza w 79 r. n.e., szerzej znane dzięki wykopaliskom prowadzonym systematycznie od 1869. [przypis edytorski]
Pompeje — miejscowość i gmina we Włoszech, w regionie Kampania, w prowincji Neapol, niedaleko ruin starożytnych Pompejów (stanowisko archeologiczne). [przypis edytorski]
Pompejusz (106–35 p.n.e.) — wybitny wódz rzymski; po zwycięskiej wojnie hiszpańskiej z Sertoriuszem w r. 71 p.n.e. odbył triumf w Rzymie; podczas takiej uroczystości przed triumfatorem wieziono na wozach wyobrażenia miast i krajów podbitych przez niego. [przypis redakcyjny]
Pompejusz — Pompejusz Warus, przyjaciel Horacego, który w rzymskiej wojnie domowej walczył po stronie republikańskiej; według niektórych przekazów Horacy wyjednał dla niego pozwolenie na powrót do kraju, prosząc Mecenasa, by ten wpłynął na Oktawiana Augusta. [przypis edytorski]
Pompejusz Warus — przyjaciel Horacego, który w rzymskiej wojnie domowej walczył po stronie republikańskiej; według niektórych przekazów Horacy wyjednał dla niego pozwolenie na powrót do kraju, prosząc Mecenasa, by ten wpłynął na Oktawiana Augusta. [przypis edytorski]
Pompejusz Wielki, Gnaeus Pompeius Magnus (106–48 p.n.e.) — rzym. dowódca wojskowy i polityk, jeden z twórców I triumwiratu, po jego rozpadzie walczył przeciwko Juliuszowi Cezarowi w wojnie domowej. [przypis edytorski]
Pompejusz Wielki, właśc. Gnejusz Pompejusz, zw. Magnus (106–48 p.n.e.) — wybitny rzymski dowódca wojskowy i polityk; stanął po stronie Sulli podczas jego konfliktu z Mariuszem; razem z Juliuszem Cezarem i Markiem Krassusem zawiązał I triumwirat; po rozpadzie triumwiratu konflikt między nim i Cezarem przerodził się w otwartą wojnę domową, zakończoną bitwą pod Farsalos, w której odniósł druzgoczącą klęskę; uciekł do Egiptu, ufając w zapewnienia Ptolemeusza XIII, który jednak, wobec toczącej się wojny domowej z Kleopatrą, rozkazał go zamordować tuż przed zejściem na na ląd, a jego głowę odesłał Cezarowi. [przypis edytorski]
Pompejusz, właśc. Gnaeus Pompeius Magnus (106–48 p.n.e.) — wybitny rzymski polityk i wódz; od 66 p.n.e. prowadził serię kampanii wojennych na wschodzie, z zajętych terytoriów utworzył nową rzymską prowincję Syrię, stworzył regionalny system państw zależnych od Rzymu; w 60 p.n.e. razem z Juliuszem Cezarem i Markiem Krassusem zawiązał tzw. I triumwirat, tajne, nieoficjalne przymierze polityczne, którego celem było wspólne sprawowanie rządów w republice rzymskiej; po rozpadzie triumwiratu konflikt między nim i Cezarem przerodził się w otwartą wojnę domową, zakończoną bitwą pod Farsalos, w której Pompejusz odniósł druzgoczącą klęskę. [przypis edytorski]
Pompejusz, właśc. Gnejusz Pompejusz, zw. Magnus (Wielki) (106–48 p.n.e.) — wybitny rzymski polityk i wódz; stanął po stronie Sulli podczas jego konfliktu z Mariuszem; razem z Krassusem stłumił powstanie niewolników pod wodzą Spartakusa; skutecznie walczył przeciwko piratom oraz przeciw Mitrydatesowi VI, królowi Pontu; razem z Juliuszem Cezarem i Markiem Krassusem zawiązał tzw. I triumwirat, tajne, nieoficjalne przymierze polityczne, którego celem było wspólne sprawowanie rządów w republice rzymskiej; po rozpadzie triumwiratu konflikt między nim i Cezarem przerodził się w otwartą wojnę domową, zakończoną bitwą pod Farsalos, w której Pompejusz odniósł druzgoczącą klęskę. [przypis edytorski]
pompes funèbres (fr.) — zakład pogrzebowy. [przypis edytorski]
pompier (daw.) — strażak. [przypis edytorski]
pompier — strażak obsługujący pompę. [przypis edytorski]
pompier — strażak obsługujący pompę. [przypis edytorski]
pompier — strażak. [przypis edytorski]
Pompilus — w staroż. tekstach pod tą nazwą występuje żyjąca na otwartych ciepłych wodach przynawka retman (Naucrates ductor), zwana rybą pilotem, gdyż często towarzyszy rekinom, a nawet statkom, czasem płynąc z nimi na duże odległości. [przypis edytorski]
Pomponacjusz, z łac. Petrus Pomponatius, właśc. Pietro Pomponazzi (1462–1525) — wł. filozof renesansowy, wykładowca uniwersytetów w Padwie i Bolonii, rozwinął innowacyjne podejście do filozofii naturalnej i psychologii Arystotelesa. Zyskał rozgłos traktatem na temat nieśmiertelności duszy (De immortalitate animae, O nieśmiertelności duszy, 1516; spalony publicznie w Wenecji) oraz naturalistycznymi wyjaśnieniami zdarzeń pozornie demonicznych lub nadnaturalnych (De incantationibus, O inkantacjach, wyd. pośmiertnie w Bazylei; umieszczona w 1576 na indeksie ksiąg zakazanych). [przypis edytorski]
Pomponiusz Attykus (…), będąc chory (…) — por. Korneliusz Nepos, Pomponiusz Attyk [w:] Żywoty wybitnych mężów. [przypis tłumacza]
pompy — świetności, okazałości. [przypis redakcyjny]
pompy (starop.) — zbytki; przedmioty zbytku, wystawności. [przypis edytorski]
pomrocz — dziś: pomroka. [przypis edytorski]
pomrocznica (neol.) — rzecz. utworzony od rzecz. mrok. Określenie kobiety, kojarzonej z mrokiem i śmiercią. [przypis edytorski]
pomroka — prawie całkowita lub całkowita ciemność. [przypis edytorski]
pomrok (daw.) — półmrok. [przypis edytorski]
pomścić swoich na Zakonie dzieci — zemścić się na Zakonie za śmierć swoich dzieci. [przypis edytorski]
pomściémy — dziś popr. forma: pomścimy. [przypis edytorski]
pomsta — zemsta (zob. współczesne wyrażenie pomścić kogoś). [przypis redakcyjny]
pomstę przeciw swego syna — dziś: (…) przeciw swemu synowi. [przypis edytorski]
pomstę wywoła na szyję — sprowadzi śmierć jako zemstę. [przypis edytorski]
pomstować — przeklinać. [przypis edytorski]
pomstujący — właściwie: mszczący się, mściciel. [przypis redakcyjny]
Pomszczę dzieci wam na głowie — wasza śmierć będzie zemstą za śmierć dzieci. [przypis edytorski]
pomszczony za się przez niedźwiedzi za lekkomyślną niewiarę gawiedzi — Elizeusz, po widzeniu swoim wstępującego do nieba na wozie ognistym proroka Eliasza, przyszedł do miasta Betel i opowiadał swoje widzenie; gdy chłopcy uliczni z niego szydzili, Elizeusz przeklął ich w imię Pańskie, i wkrótce niedźwiedzie wypadły z pobliskich lasów i rozszarpały szyderców (Księgi Królewskie, rozdz. 2 w. 23). [przypis redakcyjny]
pomucha (daw.) — zaraza, choroba. [przypis redakcyjny]
pomucha (daw.) — zaraza. [przypis redakcyjny]
Pomus non cadit absque arbore (łac.) — niedaleko pada jabłko od jabłoni. [przypis edytorski]
pomykać — biec. [przypis edytorski]
pomykać (starop.) — iść, przemieszczać (się); tu: przystawiać. [przypis edytorski]
pomykać (starop.) — posuwać. [przypis edytorski]
pomykać (starop.) — posuwać się; podchodzić; dążyć, iść. [przypis edytorski]
pomykać — tu: zamykać a. gonić. [przypis edytorski]
pomykał się — posuwał się, dążył. [przypis edytorski]
Pomyłujte, pane (ukr.) — zmiłujcie się, panie. [przypis redakcyjny]
pomyłuj (ukr.) — zmiłuj się. [przypis redakcyjny]
pomylony — obłąkany. [przypis edytorski]
po mym słowie — pod moje dyktando. [przypis redakcyjny]
pomyślał — w oryg. niem. lachte: zaśmiał się. [przypis edytorski]
Pomyślcie, co by się stało z Europą, gdyby komunizm… — Gonzague de Reynold, op. cit., s. 364. [przypis autorski]
pomyślić — dziś popr.: pomyśleć. [przypis edytorski]
pomyśliłem (daw. forma) — dziś: pomyślałem. [przypis edytorski]
pomyśliłem — dziś: pomyślałem. [przypis edytorski]
pomyśliłem — dziś popr.: pomyślałem. [przypis edytorski]
pomyśliłem — dziś popr. pomyślałem. [przypis edytorski]
Pomyślność (Commoditas) — bóstwo, przez Plauta stworzone. [przypis tłumacza]
Pomyślność wchodzi na scenę… — poza drobnymi śladami rękopisy plautyńskie nie posiadają żadnych objaśnień scenicznych. Wszystko zależało od pomysłowości reżysera, którym zresztą często bywał sam autor. [przypis tłumacza]
pomyślunek (gw.) — tu: myśl. [przypis edytorski]
Pomysł do tego dialogu, lub, jeśli kto woli, komedyjki, przyszedł mi do głowy po drugim czy trzecim przedstawieniu sztuki. — X. Dubuisson: sztuka, o której mowa, to zapewne Panegiryk Szkoły żon, ogłoszony drukiem w kilka lat później. [przypis tłumacza]
pomysł hr. Caylusa (…), że probierzem poetów jest ich użyteczność dla malarzy — Tableau tirés de l'Iliade, Avert., V: „On est toujours conveuu, que plus un Poëme fournissait d'images et d'actions, plus il avait de supériorité en Poésie. Cette réflexion m'avait conduit à penser que le calcul des differens Tableaux, qu'offrent les Poëmes et des Poêtes. Le nombre et le genre des Tableau que présentent ces grands ouvrages, auraient été une espéce de pierre de touche, ou plutôt une balance certaine du mérite de ces Poëmes et du génie de leurs Auteurs”. [przypis redakcyjny]
pomysł, który jest wytłumaczony w Dioptryce — wynalazek soczewki i teleskopu. [przypis tłumacza]
pomysł Polikratesa, tyrana Samos (…) — Herodot, Dzieje, III, 41–42. [przypis tłumacza]
Pomysł[u], aby ojca wraz z obydwoma synami kazać morderczym wężom w jeden węzeł związać (…) Montfaucon nie chce go znaleźć u poety — [por.] Suppl. à Antiq. Expl., t. I, p. 243: „Il y a quelque petite différence entre ce que dit Virgile, et ce que le marbre représente. Il semble, selon ce que dit le poète, que les serpens quittèrent les deux enfans pour venir eutortiller le père, au lieu que dans ce marbre ils lient en même tems les enfants et leur père”. [przypis redakcyjny]
pomysłu śpiewaka Antygenidesa (…) — por. por. Plutarch, Życie Demetriusza. [przypis tłumacza]
pomy (starop. forma) — pójdźmy. [przypis redakcyjny]
pomy (starop. forma) — przejdźmy. [przypis edytorski]
pomy zgodą (starop.) — powiemy zgodnie [z Janem świętym]. [przypis redakcyjny]
pończoszka — tu wg tradycji praktykowanej w kręgu kultury anglosaskiej: pończocha a. skarpetka na prezenty dawane z okazji Bożego Narodzenia. [przypis edytorski]
poń (daw.) — po niego. [przypis edytorski]
poń — skrócone od: po niego. [przypis edytorski]
poń — skrócone: po niego. [przypis edytorski]
ponade mną — dziś: nade mną. [przypis edytorski]
ponade mną — dziś popr.: nade mną. [przypis edytorski]
Ponad jeziora błękitne fale (…) ku ciszy! — J. Kasprowicz, Dzieła, V, s. 33 (Marian Olchowicz). Namiętny przeciwnik modernizmu, Marian Zdziechowski, znaczenie nirwany pojmował jak mało kto w pokoleniu i jego słowa muszą być tu zacytowane, by zrozumieć źródła filozoficzne i siłę nirwany modernistycznej: „Miłość, natura, szczęście zagrobowe — te miały być trzy pociechy w życiu doczesnym… ale kto po rozkoszy miłosnych upojeń, spojrzawszy na usiane gwiazdami niebo, nie poczuł w sercu swym gorzkiego rozdźwięku pomiędzy wieczną pogodą błękitów a tym szałem płochym, którym przed chwilą serce to wrzało, i nie zapragnął wtedy zapomnieć o wszystkim, co mu się szczytem rozkoszy i szczęścia zdawało, i oczyścić serce z marzeń ziemskich, aby w nim gwiazdy odbić się mogły; — kto znowu, uczuciem takim zmierzywszy gwiaździste otchłanie, nie poczuł, że głębie te łkały bólem gwiazd wszystkich, z pozoru łagodnych i jasnych, lecz wijących się w mękach tej walki o byt, odwiecznej, fatalnej, której ziemia wtórzyła szałem wichrów, drzew jękiem, rykiem zwierząt tępiących się po puszczach, krwią walk bratobójczych wśród ludzi; — kto wtedy nie zwątpił w niebo Dantejskie i nie przeklął bytu, i jak zwierz szczwany, wyjąc ze zgrozy, nie szukał kryjówki od mąk świadomości, w której skupiają się bole wszechświata, i w wysiłku wariackim nie kusił się rozbić krat swojego ja, by wyrwać się i zdrzemnąć nareszcie, i spocząć pod gruzami indywidualnego istnienia?… Kto?… Płonnymi przeto i bezcelowymi okazywały się marzenia o miłości, naturze i niebie, coraz donośniej grzmiała w wieku naszym pieśń zwątpienia i rozpaczy, aż na koniec Leopardi, głęboki i smętny, przybity skonem nadziei, które mu snuło najpotężniejsze z uczuć, wstąpił na nowe a nieznane jego towarzyszom tory i odkrył owo jedyne ocalenie i ukrycie, w którym od wieków już chronili się jego bracia indyjscy. Spłynęło wtedy na smętną duszę poety odrętwienie nirwany, zaśpiewał o braterstwie miłości i śmierci” (Byron i jego wiek, Kraków 1894, I, s. 431). [przypis autorski]
ponad Kraków — ze wzniesienia w Bronowicach roztaczał się widok na cały Kraków wraz z Wawelem na horyzoncie. [przypis redakcyjny]
ponadmiar — nadmiernie. [przypis edytorski]
ponad siebie budując, doskonalszemu od siebie człowiekowi dać początek — parafraza kilkuzdaniowego fragmentu z: F. Nietzsche, Tako rzecze Zaratustra, Mowy Zaratustry: O dziecku i o małżeństwie. [przypis edytorski]
„Ponad siły” — głośny dramat pisarza norweskiego Björnstierne Björnsona (1832–1910). [przypis redakcyjny]
Ponad siły — (norw. Over ævne), sztuka Bjørnsona, składająca się z 2 dwuaktowych części (pierwsza z roku 1883, druga z 1895). [przypis edytorski]
Ponadto jest rzeczą oczywistą, że ta umowa narodu z tą lub inną osobą byłaby aktem szczególnym (…) w następstwie tego byłaby bezprawna — będąc aktem szczegółowym, nie byłaby wykonaniem żadnego prawa. [przypis tłumacza]
ponajmywani — dziś popr. forma: powynajmowani. [przypis edytorski]
Po napisaniu brulionu tej pracy przeczytałem niedawno w artykule, którego autora nazwiska nie pamiętam, a który dotyczył książek pani Żurakowskiej — właściwie całego artykułu nie znam, tylko ktoś mi pokazał takie zdanie (cytuję z pamięci) — coś takiego: „ani kokainowe wyczerpanie Witkiewicza, którego wybuchy nie są wybuchami”. Przede wszystkim, gdzie jest definicja ścisła pojęcia „wybuch” (w literaturze)? A po wtóre, albo autor tego artykułu jest człowiekiem głupim i nie wie, co robi, albo złym i programowo popełnia świństwo, pisząc takie brednie na podstawie plotek. W każdym razie dziwię się redakcji „Wiadomości Literackich”, że tego rodzaju nieetyczny czyn literacki na swoich tzw. „łamach” toleruje. Oskarżenie kogoś w krytyce literackiej o nałogowy kokainizm (bo jakże zrozumieć to „wyczerpanie”) jest zwykłym oszczerstwem. Można oskarżać o wyczerpanie, ale to trzeba udowodnić, i to nie na podstawie głupich plotek. [przypis autorski]
ponaprawował (starop. forma) — ponaprawiał. [przypis edytorski]
