ZBIÓRKA KRYZYSOWA
Potrzebujemy 125 tys. zł do końca 2024 roku, żeby móc dalej funkcjonować. Dlaczego?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza | przypisy tradycyjne
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | białoruski | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | geografia, geograficzny | grecki | gwara, gwarowe | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | norweski | polski | portugalski | potocznie | prawo, prawnicze | przestarzałe | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | staropolskie | ukraiński | włoski | wojskowy | żartobliwie
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 3541 przypisów.
Icchak — od rdzenia צחק (cachak): 'śmiać się', aluzja do śmiechu Abrahama (Genesis 17:17) i śmiechu Sary (Genesis 18:12). W innych tłumaczeniach jako: Izaak. [przypis edytorski]
ice-cream (ang.) — lody (do jedzenia). [przypis edytorski]
ice-cream (ang.) — lody. [przypis edytorski]
ice krem soda (z ang.) — deser lodowy z wodą sodową a. z napojem gazowanym. [przypis edytorski]
Icek zapieczętowany — popularna komedia ze śpiewami autorstwa Aleksandra Ładnowskiego (1815–1891). [przypis edytorski]
Ich als praktische Einheit (niem.) — ja jako praktyczna (funkcjonalna) jednostka. [przypis edytorski]
Ich bin doch Gallen, Johann Gallen. Erkennen Sie mich nicht? (niem.) — Jestem przecież Gallen, Johann Gallen. Nie poznaje mnie pan? [przypis edytorski]
Ich bin mein eigener Dalai-Lama, ich bin mein eigener Jesus Christ (niem.) — Sam sobie jestem Dalajlamą, sam sobie jestem Chrystusem. [przypis edytorski]
Ich bin nicht von Prag, nicht von Wien, / Ich bin eine fesche Ungarin — nie jestem z Pragi ani z Wiednia, jestem szykowną Węgierką. [przypis edytorski]
Ich bin's! Es ist eben Karneval! (niem.) — To ja [zrobiłem]! To jest właśnie karnawał! [przypis edytorski]
Ich bitte, sagen Sie, Kurt (niem.) — Proszę, niech pan powie, Kurt. [przypis edytorski]
I chcę (…) jawny i otwarty. — Raz przyjąwszy fałszywą sytuację, Alcest brnie coraz głębiej w śmieszności. Ten mocny człowiek miota się bezsilnie w cienkiej jak pajęczyna siatce światowego konwenansu. [przypis tłumacza]
Ich ciała wyglądały jak zamarzłe posągi; widok wstrząsający — Mielgunow, op. cit., s. 86. [przypis autorski]
Ich Czworo — komedia Gabrieli Zapolskiej z 1907 r. [przypis edytorski]
Ich danke (niem.) — dziękuję. [przypis edytorski]
ich dowódca Hoenszyld był zabit — dowódcą eskadry szwedzkiej blokującej port w Gdańsku i walczącej w bitwie pod Oliwą był wiceadmirał Nils Göransson Stiernsköld (1583–1627), który zmarł od odniesionych ran. [przypis edytorski]
ich — dziś B.lm r.ż.: je. [przypis edytorski]
ich — dziś popr. forma B. lm r.n.: je; zdanie z dziećmi się nie układa, a ich się… bije oznacza: nie należy dzieci prosić ani pytać o zgodę, należy je bić (aby je zmusić do posłuszeństwa). [przypis edytorski]
ich — dziś: schował je (obrazki). [przypis edytorski]
ich falangi równoważą się swą liczbą, a liczba jazdy z obu stron była także prawie równa — o peltastach nie ma wzmianki, tych pewnie miał Agesilaos więcej. [przypis tłumacza]
ich gwoli (daw.) — ze względu na nie. [przypis edytorski]
Ich habe dir doch alles genau erklärt, Jude (niem.) — Przecież wszystko ci dokładnie wyjaśniłem, Żydzie. [przypis edytorski]
Ich habe es oft gesagt und werde noch oft wiederholen, die causa finalis der Welt — u. Menschenhändel ist die dramatische Dichtkunst (niem.) — Często mówiłem i równie często będę jeszcze powtarzał, że ostateczna przyczyna świata i ludzkości — to poezja tragiczna. [przypis edytorski]
Ich hab' mein Herz in Heidelberg verloren (niem.) — Straciłem serce w Heidelbergu. [przypis edytorski]
Ich halte, och an die Photographie (niem.) — opieram się na fotografii. [przypis edytorski]
Ich hipoteza powiada, że (…) spotkanie się owulu z plemnikiem gatunku X daje nam dziewczynkę, a z plemnikiem Y daje chłopczyka! — jest to opis systemu determinacji płci XY (płci chromosomalnej, genotypowej), odpowiadający obecnej wiedzy naukowej, potwierdzonej szczegółową wiedzą genetyczną; płeć chromosomalna nie decyduje bezwzględnie o wszystkich cechach uznawanych za wyróżniki płci, dlatego współcześnie do określenia płci danej osoby stosuje się kilka kryteriów, m.in. płeć hormonalną; streszczona przez doktora Kunokiego koncepcja regulowania pewnych cech płciowych hormonami zasadniczo nie jest sprzeczna z opisanym procesem powstania płci genotypowej. [przypis edytorski]
Ich jest królestwo ziemi — odniesienie do biblijnego: „Błogosławieni ubodzy w duchu, albowiem ich jest królestwo niebios” (Mt 5,3; podobnie Łk 6,20). [przypis edytorski]
Ich kauf's, Grossmutter (niem.) — kupuję to, babciu [przypis edytorski]
i chłopskim oraz Przecież ten wolny lud (…) despotyczną władzą — te słowa w wyd. z 1816 r. usunięto. [przypis edytorski]
Ichlichkeit (niem.) — jaźniowość, jaźń. [przypis edytorski]
Ich liebe dich, du liebst mich (niem.) — ja cię kocham, ty mnie kochasz. [przypis edytorski]
Ich liebe dich (niem.) — Kocham cię. [przypis edytorski]
Ich nabożność jest ludzka — Nieznacznie i nieco sofistycznie Molier przeszedł na inny teren; pomieszał te dwa pojęcia, tak bardzo różne: obłudę religijną i religijność szczerą, ale zbyt surową, „nieludzką”, w którą uderza tu mimochodem. Są to rzeczy bardzo różne, ale dla Moliera jednakowo antypatyczne i jednako groźne bodaj jako dla autora dramatycznego. Wszak oba te obozy szły ręka w rękę, gdy szło o uśmiercenie jego komedii. [przypis tłumacza]
ichneumon a. mangusta — małe zwierzę drapieżne żyjące w Afryce i Azji Mniejszej. [przypis edytorski]
Ich (niem.) — ja. [przypis edytorski]
ich (niem.) — ja. [przypis edytorski]
ich obliczania — naliczania zarobków. [przypis edytorski]
i chociaż życie nasze nic nie warte: evviva l'arte! — K. Tetmajer, Poezje, S. II, s. 46. [przypis autorski]
ich — Olintyjczyków. [przypis tłumacza]
ich państwo w całej Helladzie najsławniejsze (…) nad przodownikami mają przodownictwo — Sparta weszła w przymierze zaczepno-odporne z sąsiadami na Peloponezie, tak że od połowy VI w. przed Chr. rozporządza siłą zbrojną całego Peloponezu, obszaru wynoszącego 20 000 km². Była to pierwsza potęga w Grecji, rozdartej na szereg drobnych państewek wstrząsanych wojnami i przesileniami politycznymi. Silna i sprężysta organizacja państwowa, konsekwentna i świadoma swego celu polityka imponowały nawet narodom niegreckim. Cała Grecja uznawała jej przodownictwo (hegemonię); pół wieku tylko morska potęga Aten (w chwili rozkwitu więcej niż 200 miast i wysp, obszar 30 000 km²) rywalizowała z Lacedemonem. W 404 r. przed Chr. padła moc Aten w gruzy pod ciosami Spartan i sprzymierzeńców, a hegemonia lacedemońska miała teraz potężniejsze i dalej sięgające ramię niż dawniej. Krótkotrwałe, potężne greckie państwo na Sycylii, zorganizowane i utrzymywane żelazną ręką syrakuzańskiego tyrana Dionizjosa I liczyło się do przyjaciół Sparty. Ksenofont był jej potęgi świadkiem i wielbicielem. Zapomniał nawet, że w czasie kiedy te słowa pisze, prysnął już urok Sparty, grobem jej potęgi stała się bitwa pod Leuktrami (w Beocji, w 371 r.) i pod Mantineją (na Peloponezie we wschodniej Arkadii, w 362 r.). [przypis tłumacza]
ich pięty — «Wszystkie oddziały [Gada] powrócą do swojej ziemi za Jordanem, tymi drogami, którymi przyszli, bez strat w ludziach», zob. Raszi do 49:19. [przypis edytorski]
ich przewodniki (…) w bieli ubrane osoby — Patriarchowie. [przypis redakcyjny]
Ich schnitt es gern (…) bleiben — pieśń Niecierpliwość (niem. Ungeduld) z cyklu pieśni (pierwsze wyd. 1824) skomponowanego przez Franza Schuberta do poezji Wilhelma Müllera. [przypis edytorski]
Ich sehe des Dorfes Weiden, Des Wiesenbaches Rand, Wo ich die ersten Freuden Den ersten Schmerz empfand (niem.) — Widzę wiejskie pastwiska, obrzeża Weisenbach, gdzie doznałem pierwszych radości i pierwszego bólu; tłum. WL. [przypis edytorski]
Ich sei, gewährt mir die Bitte, In eurem Bunde die dritte (niem.) — niech wejdę, spełnijcie mą prośbę, do waszego związku na trzecią; cytat z ballady Fryderyka Schillera Poręka (Die Bürgschaft), ze zmienionym rodzajem gram. zaimka na żeński. [przypis edytorski]
ichtiofag — rybożerca. [przypis tłumacza]
ichtiologia — nauka zajmująca się badaniem ryb. [przypis edytorski]
ichtiomancja — wróżenie z ryb. [przypis tłumacza]
ichtiozaur (gr.: rybojaszczur) — wymarły, mezozoiczny gad morski, z kształtu przypominający rybę o długim pysku. [przypis edytorski]
ichtiozaury (z gr. ichthys: ryba, sauros: jaszczur; paleont.) — rząd drapieżnych gadów morskich, żyjących w erze mezozoicznej, wymarłych ok. 90 mln lat temu. [przypis edytorski]
ich — tj. płócien. [przypis redakcyjny]
ich trinke (niem.) — piję. [przypis edytorski]
ich — tu: Szwedów. [przypis redakcyjny]
ich ucieczki tak nagłej — pozorowany odwrót konnych łuczników był często stosowanym elementem partyjskiej sztuki wojennej; w starożytności istniało nawet powiedzenie „partyjska strzała”. [przypis edytorski]
Ich wäge die Gedanken in der Schale meines Zornes! Und die Werke mit dem Gewicht meines Grimms (niem.) — Ja ważę myśli na szali mojego gniewu, a czyny ciężarami mojej wściekłości w przekładzie Michała Budzyńskiego (wyd. 1900 r.); cytat z dramatu Zbójcy Friedricha Schillera (1759–1805). [przypis edytorski]
Ich war nie Nazi, Ich war immer Deutsch-National (niem.) — nigdy nie byłam nazistką, zawsze byłam Niemiecko-Narodowa [popierałam Niemiecką Narodową Partię Ludową]. [przypis edytorski]
I chwyciłaś mnie w Twe ramiona (…) czas sam siebie w ogon gryzie, bo się rozpostrzeć nie może — S. Przybyszewski, Requiem aeternam, s. 57. [przypis autorski]
I ciągle widzę ich twarze — wiersz ten jest listem pisanym do Adama Chmiela [żyjącego w latach 1865–1934 historyka i archiwisty, przyjaciela Stanisława Wyspiańskiego — red. WL.] z Bad-Hall (zdrojowisko w Austrii Górnej). [przypis redakcyjny]
I cicho jak modlitwa w łono Boga płynie — podobne porównania w Narzeczonej z Abydos: „Soft, as the memory of buried love, Pure, as the prayer which childhood wafts above” (I. 7). [przypis redakcyjny]
Ici des sabres! (fr.) — Tutaj, szable! (jeden z okrzyków we francuskim Zgromadzeniu Narodowym na widok Bonapartego, który wszedł na salę obrad z grenadierami, żeby dokonać zamachu stanu; według legendy podczas tych wydarzeń członek rady Pięciuset Barthélemy Arena, rodak Napoleona, rzekomo rzucił się na Napoleona ze sztyletem). [przypis edytorski]
i cierpię tak, jak Bóg jest szczęśliwy, sam w sobie, sam dla siebie — Interpretatorzy Nie-Boskiej komedii wcześnie zwrócili uwagę na pokrewieństwo tej sceny z dwoma dramatami należącymi do romantycznych dramatów filozoficznych czy (jak je nazwała G. Sand) metafizycznych: z Faustem Goethego i Manfredem Byrona. Kleiner w przypisie przypomina nazwiska badaczy, którzy poświęcili temu zagadnieniu osobne uwagi (W. M. Kozłowski, J. Kleiner, T. Sternal). Wypowiadał się na ten temat również S. Treugutt. Określiwszy bohatera Nie-Boskiej… jako bohatera faustycznego, wskazał, że „w hrabim Henryku rysy boleśnie doświadczonego »męża wieku« sprzęgnięte zostały z faustowskimi cechami poszukiwacza i sceptyka oraz z koncepcją tytana-Prometeusza” (Dwugłos w sprawie zakończenia Nie-Boskiej. Oprac. A. Witkowska. Sprawozdanie z Prac Naukowych Wydz. Nauk Społ. PAN, 1961, z. 4. Kleiner zaś w przypisie do wyd. BN kładzie nacisk na zbieżność treści monologu Męża z monologami tytułowych bohaterów dramatów Goethego i Byrona. Faust mówi: „Przestudiowałem wszystkie fakultety / Ach, filozofię, medycynę, prawo / I w teologię też, niestety, / Do dna samegom wgryzł się pracą krwawą — / I jak ten głupiec u mądrości wrót / Stoję — i tyle wiem, com wiedział wprzód / (…) Obca mi zwątpień i skrupułów męka / (…) Lecz za to radość wszelką mi wydarto” (Faust, cz. I, w. 355–361 i 370–372, przeł. F. Konopka, Warszawa 1962, s. 71). Manfred zaś: „Wiedza jest męką; bo im więcej wiemy, / Bardziej czujemy tę nieszczęsną prawdę, / że drzewo życia nie jest drzewem wiedzy. / Jam filozofią zbadał, jam przeniknął / Źródła mądrości i cudów tej ziemi. / (…) Nic mię nie trwoży, czuję w sobie tylko / Przeklęty ciężar nieznania bojaźni; / Nic mię nie nęci, żądza ni nadzieja, / Ni zwodny urok czego bądź na świecie” (Manfred. Przeł. J. Paszkowski, akt I, w. 12–16, 27–30). Kleiner widzi też podobieństwo tej sceny Nie-Boskiej komedii do scenerii w akcie II w dramacie Byrona (dolina w Alpach). Trzeba jednak sprostować informację, jakoby w scenie tej Manfredowi ukazywał się orzeł. Orzeł przelatuje w scenie 2 aktu I, kiedy Manfred stoi na skałach Jungfrau i patrzy w przepaść (por. przypis w Części I do słów Męża „rozkosz otchłani mnie porywa”). [przypis redakcyjny]
Ici on se tutoye (fr.) — Tu mówi się sobie na ty. [przypis edytorski]
i cnotliwa, nie ma wątpliwości, nikt temu zaprzeczyć się nie odważy — w późn. wyd. tłumaczenie skorygowano: i cnotliwa, nie mogę temu zaprzeczyć. [przypis edytorski]
i co dzień uciążliwsze ogłaszają postanowienia ku uszczerbkowi i ograniczeniu biedaków — wg Plutarcha plebejuszom, masowo tracącym dobytek i wtrącanym do więzienia z powodu długów, przed wyprawą przeciwko Sabinom najzamożniejsi wierzyciele obiecali, że będą ich traktować łagodniej. W senacie przegłosowano, że gwarantem przyrzeczenia zostanie konsul Waleriusz. Jednak po wygranej wojnie sabińskiej senat udawał, że nic nie wie o takiej umowie, a wierzyciele wrócili do wcześniejszych praktyk. [przypis edytorski]
I co zapowiedział w słowach, czynami tego dopełnił — po zajęciu Kijowa przez wojska polskie, księżniczka Przedsława, o której rękę bezskutecznie starał się w 1017 roku owdowiały Bolesław Chrobry, została przez niego zgwałcona, a w rok później uprowadzona do Polski jako nałożnica władcy Polski. Był to rodzaj zemsty, ponieważ Jarosław Mądry zbiegł przed nadciągającymi na Kijów siłami Bolesława do Nowogrodu, zabierając ze sobą żonę Świętopełka, czyli córkę Bolesława i miał też nie zgodzić się na wymianę kobiet-jeńców (w zajętym grodzie pozostała macocha Jarosława, jego żona oraz dziewięć sióstr). [przypis edytorski]
I crossed Mississippi (ang.) — przeszedłem Missisipi. [przypis edytorski]
I cz. 113, A 10, ad 2 — Odsyłacz ten odnosi się do Sumy św. Tomasza z Akwinu. [przypis tłumacza]
I czemu kocham (…) błyskawicznie się odsłania — cytat z Zur Psychologie des Individuums, t. II: Ola Hansson (tłumaczenie Przyb.). [przypis edytorski]
I czuje sercem, że tu na tej ziemi (…) Jako się patrzą lodowe księżyce — W. Orkan, Z tej smutnej ziemi, Lwów 1902, s. 107. [przypis autorski]
I czy ssaki zostały stworzone z fałszywym śladem sposobu odżywiania się w łonie matki? — tj. z pępkiem, będącym pozostałością po pępowinie, łączącej naczynia krwionośne rozwijającego się embrionu z ciałem matki, co umożliwia pobieranie substancji odżywczych. Być może autor czyni zakamuflowaną aluzję do problemu pępka biblijnego Adama: w 1857, dwa lata przed dziełem Darwina, znany kreacjonistyczny przyrodnik Philip Gosse opublikował książkę Omphalos: An Attempt to Untie the Geological Knot (Pępek. Próba rozplątania węzła geologicznego), w której przekonywał, że świat został stworzony od razu w obecnej postaci, razem ze śladami rzekomej przeszłości, w tym także biblijny pierwszy człowiek, choć nie potrzebował pępka, został z nim stworzony, tak by wydawało się, że urodził się z matki. Dzieło Gosse'a miało niewielu nabywców i nie zyskało prawie żadnych zwolenników. [przypis edytorski]
I czyż (…) myliłem — w oryginalnej wersji językowej: and have I not stood up once, like an evoked ghost, to answer for his eternal constancy? Was I so very wrong after all?; tłum. red. W.L. [przypis edytorski]
idąc do górnych sklepieni — unosząc się w górę. [przypis edytorski]
idące po sobie — tu: goniące za nim (ogary, tj. psy myśliwskie). [przypis edytorski]
Idących z tyłu dwóch starców widziałem — św. Łukasz i św. Paweł. Św. Paweł w liście swoim do Kolosan w rozdz. 4 mówi: „Pozdrawia was Łukasz lekarz i Paweł autor listów z mieczem”. [przypis redakcyjny]
idący — dziś popr.: idąc. [przypis edytorski]
idący na końcu nie przez lenistwo — Lenistwo na kręgu, jakim szedł poeta, miejsca mieć nie mogło, albowiem poeta na niższym kręgu z tego grzechu już się oczyścił. [przypis redakcyjny]
Idąc z Wercelli smugiem do Markabo — Kraj lombardzki od Wercelli w Piemoncie aż do ujścia rzeki Po, nad którą stał niegdyś zamek Makrabo. [przypis redakcyjny]
idą precz (daw.) — odchodzą. [przypis edytorski]
Idą przebrani niby za Moskali — pod koniec XVI w. egzotyczna Rosja była modna w Londynie. Car Iwan Groźny szukał sojusznika wojskowego i politycznego, proponując królowej Elżbiecie wzięcie za żonę jej krewnej, zgodził się też udzielić Anglikom praw wyłączności na handel ze swoim państwem. Wymieniano wizyty ambasadorów, prężnie działała Kompania Moskiewska, angielska spółka objęta patronatem królewskim. Przebranie za Moskali stanowi echo widowiska wystawionego w 1594 podczas festiwalu zimowego w Gray's Inn w Londynie, gdzie pojawili się aktorzy przebrani za posłów moskiewskich (podczas tego samego festiwalu trupa Szekspira odegrała Komedię omyłek). [przypis edytorski]
idą w się — przyjdzie do bitwy. [przypis redakcyjny]
Ida — góra na Krecie, gdzie wychowywał się Zeus ukryty przez swoją matkę Reę przed Kronosem, który pożerał swoje dzieci w obawie przed przepowiednią, że jedno z nich pozbawi go władzy. [przypis edytorski]
Ida — góra na Krecie, gdzie wychowywał się Zeus ukryty przez swoją matkę Reę przed Kronosem, który pożerał swoje dzieci w obawie przed przepowiednią, że jedno z nich pozbawi go władzy. Przed grotą z małym Zeusem kureci, kapłani Rei, wykonywali taniec, uderzając bronią o tarcze, by zagłuszyć płacz dziecka. [przypis edytorski]
Ida — góra na Krecie. [przypis redakcyjny]
Ida — góra na Krecie, wg. mitologii miejsce, w którym wychowywał się Zeus. [przypis edytorski]
Ida — góra we Frygii (w Małej Azji). [przypis redakcyjny]
Ida — góra w pobliżu Troi, na której znajdują się źródła rzeki Skamander. [przypis edytorski]
Ida — góra w Troadzie (dziś Anatolia). [przypis edytorski]
Ida — góra w Troadzie, w płn.zach. Turcji. [przypis edytorski]
Idaj — herold Priama. [przypis edytorski]
Idajos — woźnica Priama. [przypis edytorski]
idajskie chóry — chóry z gór Idy w Troadzie, tj. tu: orszak bogini Cybele. [przypis edytorski]
idajski — przydomek Jowisza pochodzący od góry Idy na Krecie, gdzie miał się wychować. [przypis edytorski]
idajski — przymiotnik od Idy, pasma górskiego w pobliżu Troi. [przypis edytorski]
idalijska — przydomek Wenery, od góry na Cyprze, Idalium. [przypis edytorski]
Idalska Wenus — przydomek bogini miłości, Wenus (Afrodyty): Idalia (tu przymiotnikowe: Idalska) pochodził od gór Idalion na Cyprze, gdzie znajdowała się sławna świątynia Afrodyty. [przypis edytorski]
idalski chram — świątynia w Idalium na Cyprze poświęcona Afrodycie, bogini miłości, którą stąd obdarzano przydomkiem Idalia. [przypis edytorski]
I dalszą miłość prowadzą listownie. W listach dopiero… (a wszystkie umieszczę w przypiskach) — autor wyśmiewa tu sentymentalne powieści epistolarne. [przypis edytorski]
Ida (mit. gr.) — góra na Krecie, gdzie wychowywał się Zeus ukryty przez swoją matkę Reę przed Kronosem, który pożerał swoje dzieci w obawie przed przepowiednią, że jedno z nich pozbawi go władzy. [przypis edytorski]
Ida — nazwa dwóch gór związanych z kultem Bogini-Matki; pierwsza, położona we Frygii, poświęcona była bogini Kybele, zwanej Matką Bogów; druga, stanowiąca najwyższy szczyt na Krecie, poświęcona była bogini Rei, w mit. gr. na jej zboczu wychował się Zeus, ukryty przez matkę przed obawiającym się utraty swej władzy Kronosem. [przypis edytorski]
Ida — pasmo górskie na Krecie, miejsce urodzenia Zeusa. [przypis edytorski]
