Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | portugalski | potocznie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rzadki | rzymski | staropolskie | teatralny | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 7108 przypisów.
Amon (mit. egip.) — bóg uosabiający powietrze i wiatr. [przypis edytorski]
Amon (mit. egip.) — główny bóg Teb, samoistny stwórca, dawca życia i obrońca sprawiedliwości dla uciśnionych. Od czasów Nowego Państwa, utożsamiany z bogiem słońca Re, stał się najwyższym bóstwem panteonu i narodowym bogiem Egiptu. [przypis edytorski]
Amon-Ra a. Amon-Re — bóg słońca, stwórca i władca świata, strażnik ładu i sprawiedliwości. Jego kult powstał przez utożsamienie tebańskiego boga-stwórcy Amona, który w czasach Nowego Państwa zyskał rangę bóstwa państwowego, ze słonecznym bogiem Re, popularnym na terenie całego Egiptu od czasów Starego Państwa. [przypis edytorski]
Amontilado (właśc. Amontillado) — odmiana sherry, hiszpańskiego wzmocnionego wina. [przypis edytorski]
amoraici — uczeni żydowscy, kontynuatorzy tannaitów, działający między 219 a 500 r. n.e. w dwóch ośrodkach: w Erec Jisrael i Babilonii, zajmujący się objaśnianiem Miszny; z ich prac powstała Gemara (w dwóch wersjach: babilońskiej i jerozolimskiej). [przypis edytorski]
Amor allatus est (łac.) — miłość jest skrzydlata. [przypis edytorski]
Amor — anagram słowa „Roma” autorstwa Julesa Micheleta. [przypis edytorski]
Amor — bóg miłości, gr. Eros, przedstawiany jako chłopiec z łukiem i strzałami. [przypis edytorski]
Amor — bożek miłości po łacinie. [przypis redakcyjny]
Amor ch'a nul amato amar perdona. — Dante Alighieri, Boska komedia, Piekło, Pieśń V, w. 103; „Miłość, która od miłowania nie zwalnia nikogo, kto jest kochany, [Franczesko]” (w tłum. E. Porębowicza: „Miłość, co zawsze miłością się płaci”). Motto to, podobnie jak dedykacja „Poświęcone Marii” pojawia się w wydaniu drugim utworu, z 1838 r. Pierwsze wydanie (Wrocław 1834) pisarz opatrzył zamiast tego mottem z Melmotha wędrowca (oryg. Melmoth the Wanderer 1820) Charlesa Roberta Maturina (1782–1824): „I loved her as a child, I loved her as a youth, but she did love me”, przetłumaczone jako: „Kochałem ją dzieckiem, kochałem ją młodzieńcem, ale ona nigdy mnie nie kochała”. Niestety fragmentu o tym brzmieniu nie ma w przywołanej powieści. Wersja z mottem z Maturina została wydana w oprac. J. Czubka z 1912 r. [przypis edytorski]
Amor, Cupido, po grecku Eros, syn Afrodyty, przedstawiany w postaci chłopięcia skrzydlatego, wypuszczającego z łuku strzały miłości; szyk przestawny; powinno być: wojny spokojne pustego dziecka; puste — tu: beztroskie, swawolne, niepoważne. [przypis redakcyjny]
Amor Dei (łac.) — miłość Boga; miłość do Boga. [przypis edytorski]
amor Dei (łac.) — miłość Boga. [przypis edytorski]
Amorejczycy — wspominany w Biblii lud pogański. [przypis edytorski]
Amorem (…) specie (łac.) — „Miłość jest popędem zawarcia przyjaźni z pięknem” (Cicero, Tusculanae disputationes, IV, 34; tłum. Edmund Cięglewicz). [przypis tłumacza]
Amore nel cimento (wł.) — Miłość w niebezpieczeństwie. [przypis redakcyjny]
Amor (…) est titillatio concomitante idea causae externae (łac.) — miłość nie jest przedmiotem moich dociekań; dosł. miłość jest ideą wzajemnego łechtania nienależącą do sprawy. [przypis edytorski]
Amor et melle et felle est fecundissimus! — Miłość obfituje najwięcej w miód i żółć. [przypis autorski]
amorevol vostro, come figliuolo (wł.) — twój kochający, jak syn. [przypis edytorski]
amor fati (łac.) — miłość (do) losu. [przypis edytorski]
amor fati (łac.) — ukochanie losu. [przypis edytorski]
amorficzny — bezkształtny, niemający określonych kształtów. [przypis edytorski]
amorficzny — bezkształtny. [przypis edytorski]
amorfizm (z gr.) — bezpostaciowość, bezkształtność. [przypis edytorski]
amorfny a. amorficzny — o nieokreślonym kształcie. [przypis edytorski]
amor in caritas (łac.) — miłość w trosce, miłość przez troskę. [przypis edytorski]
amor intellectualis dei (łac.) — intelektualna miłość ku bogu. [przypis edytorski]
amor intellectualis Dei (łac.) — intelektualne umiłowanie Boga. [przypis edytorski]
amor intellectualis (łac.) — miłość intelektualna. [przypis edytorski]
amor (łac.) — miłość [przypis redakcyjny]
amorliwy — skłonny do amorów, tj. do miłostek; por. łac. amor: miłość. [przypis edytorski]
Amor (mit. gr.) — bóg miłości. [przypis edytorski]
Amor (mit. rzym.) — bóg i uosobienie miłości. [przypis edytorski]
Amor (mit. rzym.) — bóg miłości, gr. Eros, przedstawiany jako chłopiec z łukiem i strzałami. [przypis edytorski]
Amor (mit. rzym.) — bóg miłości i pożądania, przedstawiany jako chłopak z łukiem i strzałami. [przypis edytorski]
Amor (mit. rzym.) — bóg miłości. [przypis edytorski]
Amor (mit. rzym.) — bóg miłości, syn Wenus i Marsa, przedstawiany zwykle jako skrzydlaty chłopczyk z łukiem, z którego „poluje na serca” (jeśli czyjeś serce Amor ustrzeli swą strzałą, musi on nieuchronnie ulec uczuciu miłości). [przypis edytorski]
Amor (mit. rzym.) — bóg miłości, syn Wenus i Marsa, przedstawiony jako skrzydlaty chłopczyk z łukiem. [przypis edytorski]
Amor (mit. rzym.) — syn Wenus i Marsa, bóg miłości. [przypis edytorski]
Amor (mit. rzym.) — w mitologii starożytnych Rzymian bóg miłości. [przypis edytorski]
Amor ordinem nescit — Hieronimus Epistula ad Chromatium, Iovinum et Eusebium. [przypis tłumacza]
amoroso (hiszp.) — pieszczotliwie, czule. [przypis edytorski]
amoroso (wł.) — zakochany; kochający. [przypis edytorski]
amor patriae (łac.) — miłość ojczyzny. [przypis edytorski]
Amor puo far perfetti… — fragment sonetu Michała Anioła Buonarotti. Przekład Lucjana Siemieńskiego ():…Miłość doskonali Ducha na ziemi, w niebie go krzysztali. [przypis edytorski]
Amor vincit omnia (łac.) — Miłość zwycięża wszystko. [przypis edytorski]
amor (wł.) — miłość. [przypis edytorski]
amoryci — plemiona zamieszkujące północną część Ziemi Obiecanej (ziemie zwane Amurru) mające stolicę w Cheszbonie (Joz 12,2). Ziemie podbite przez Jozuego (Joz 12,7–24). [przypis edytorski]
amory (daw.) — flirty, miłostki. [przypis edytorski]
amory — miłostki, miłość. [przypis redakcyjny]
amory (z łac.) — miłości, miłostki, flirty. [przypis edytorski]
Amor (z łac.) — w mit. rzym. bóg miłości. Utożsamiany z greckim Erosem. Symbol miłości zmysłowej, cielesnej. [przypis edytorski]
amoureuse (fr.: kochająca, zakochana) — tu: amantka. [przypis edytorski]
amoureuse (fr.) — kochanka. [przypis edytorski]
a możni korzystają z tego ku zgubie państwa — Aluzja do niedawnych wypadków politycznych we Francji. [przypis tłumacza]
Ampère, Jean-Jacques (1800–1864) — historyk i literat francuski. [przypis edytorski]
amper — jednostka natężenia prądu elektrycznego. [przypis redakcyjny]
ampir — własc. empire (fr.: imperium), styl dekoracji wnętrz, rozwinął się na początku XIX w. pod wpływem odkrywanej właśnie sztuki starożytnej egipskiej i rzymskiej. [przypis edytorski]
ampla — lampa wisząca zaopatrzona w płytki klosz. [przypis edytorski]
ampla — z niem. die Ampel, światło, źródło światła (obecnie przede wszystkim: sygnalizacja świetlna). [przypis edytorski]
amplecti (łac.) — objąć, zaszczycić. [przypis redakcyjny]
amplety (z fr. emplette) — zakupy, sprawunki. [przypis edytorski]
amplifikować (daw.) — przesadzać, przerysowywać w opowiadaniu. [przypis edytorski]
Ampsankta Jar — nad jeziorem Amapsanktus w kraju Hirpinów. Szkodliwe wyziewy jeziora dały powód do wierzeń, że w jego okolicy znajduje się wejście do piekieł. [przypis edytorski]
ampułka — dzbanuszek, w którym w czasie mszy podaje się kapłanowi wino i wodę. [przypis edytorski]
ampułka — tu: naczynie liturgiczne w religii katolickiej. [przypis edytorski]
Amram i Jochewed — rodzice Mojżesza. [przypis edytorski]
Amram — syn Kehata, miał żonę Jokebed, która urodziła mu synów Aarona, Mojżesza oraz córkę Miriam (Lb 26, 58–59). Pochodzi od niego ród Amramitów (Lb 3,27). [przypis edytorski]
Amrawati — miasto w środkowych Indiach, we wsch. części stanu Maharasztra, w dystrykcie Amarawati. [przypis edytorski]
Amru, właśc. Umar ibn al-Chattab (634–641) — dziś popr. Omar; drugi z kalifów arabskich (od 634), jeden z twórców potęgi imperium arabsko-muzułmańskiego: zdobył trzy czwarte terytorium Bizancjum i podbił perskie imperium Sasanidów; późniejsze o kilka wieków źródła podają, że po zdobyciu Egiptu nakazał spalenie sławnej Biblioteki Aleksandryjskiej. [przypis edytorski]
a. m. — skrót od łac. ante meridiem: przed południem. [przypis edytorski]
A. M. — skrót od łac. ante meridiem (przed południem), używany powszechnie w jęz. angielskim. [przypis edytorski]
Amszaspandy, popr. Amszaspandowie (mit.) — dobre duchy stworzone przez Ahura Mazdę do walki ze złymi duchami Arymana. [przypis edytorski]
Am Tische war noch ein Plaetzchen, da hast du, mein Liebchen, gefehlt (niem.) — Przy stoliku było jedno puste miejsce, brakowało tam ciebie, kochanie; cytat z wiersza Heinricha Heinego Sie saßen und tranken am Teetisch (Siedzieli i pili herbatkę), opisującego salonową dyskusję na temat miłości. Cytat pochodzi z ostatniej strofki i wskazuje na niedopowiedzenie: ten, kto wie naprawdę, czym jest miłość, milczy. [przypis edytorski]
amtman — najwyższy urzędnik administracyjny i sądowy mianowany przez władcę, zarządzający majątkiem, zamkiem i wsią w krajach niemieckich. [przypis edytorski]
amtman (z niem. Amtmann) — zarządca. [przypis edytorski]
amty (z niem.) — urzędy. [przypis edytorski]
A much abused letter — książka Tyrrella z 1906 roku. [przypis edytorski]
Amu-daria — rzeka w Uzbekistanie, Turkmenistanie i Afganistanie, jej odcinek stanowi także granicę Tadżykistanu. [przypis edytorski]
amulet — przedmiot chroniący osobę przed czarami lub nieszczęściem. [przypis edytorski]
amulet — przedmiot, któremu przypisuje się magiczną moc. [przypis edytorski]
a multis (…) vincimur — Seneca, Epistulae morales ad Lucilium, CXXIV. [przypis tłumacza]
Amundsenów, Piccardów, Noguszich — Roald Amundsen (1872–1928): norweski badacz polarny, zdobywca bieguna południowego (1911); w 1926 przeleciał nad biegunem północnym na sterowcu; Auguste Piccard (1884–1962): szwajcarski fizyk, wynalazca i badacz, skonstruował balon, w którym w 1931 jako pierwszy człowiek wzniósł się w stratosferę, gdzie dokonał pomiarów atmosfery i promieniowania kosmicznego; Hideyo Noguchi (1876–1928): japoński bakteriolog, w 1911 odkrył krętka kiły. [przypis edytorski]
Amundsen, Roald (1872–1928) — norweski badacz polarny, zdobywca bieguna południowego (1911); w 1926 przeleciał nad biegunem północnym na sterowcu; w czerwcu 1928 wyruszył na pomoc wyprawie Nobilego i razem z załogą wodolotu zaginął bez wieści podczas przelotu nad Arktyką. [przypis edytorski]
Amundsen — Roald Engelbregt Gravning Amundsen – norweski badacz polarny, pierwszy zdobywca bieguna południowego. [przypis edytorski]
amunicją — dziś popr. forma B. lp: amunicję. [przypis edytorski]
Amur — rzeka we wschodniej Azji, płynąca przez terytoria Rosji, Mongolii i Chin. [przypis edytorski]
Amursana (1722–1757) — książę mongolskich Ojratów. W 1754 zainicjował bunt Ojratów (w Dżungarii) i Mongołów zachodniej Mongolii przeciwko Chinom władających wówczas Mongolią. Po klęsce powstania i odwetowej rzezi ludności ojrackiej przeprowadzonej przez wojska chińskie, przedostał się do Rosji. Wkrótce zmarł tam na ospę. [przypis edytorski]
Amyklas — ubogi rybak, jak opowiada Lukan w swojej Farsalii, spał snem głębokim i spokojnym, nie troszcząc się o wojnę, która w tej chwili wokół niego wrzała, w swojej chruścianej chatce, podczas gdy Cezar zagnany gwałtowną burzą, szukał pod jej dachem schronienia. [przypis redakcyjny]
Amykle — miasto w Lacjum nad Morzem Tyrreńskim. [przypis edytorski]
amylnitryt — azotyn amylu, stosowany jako środek obniżający ciśnienie krwi i napięcie mięśni gładkich bądź jako antidotum na zatrucie cyjankiem. [przypis edytorski]
a myśl sama o tym barwę z twarzy zdziera — sens: na samą myśl o tym człowiek blednie. [przypis edytorski]
a my taki — pomimo wszystko. [przypis autorski]
anabaptysta — członek powstałej w XIX w. w Niemczech grupy wyznaniowej, która żądała m.in. powtórnego chrztu w wieku dojrzałym. [przypis tłumacza]
Anabasis, pol. Anabaza — pamiętniki wojskowe Ksenofonta z Aten (ok. 430–ok. 355 p.n.e.), greckiego pisarza, historyka i żołnierza najemnego, opisujące liczącą 1000 mil drogę powrotną do ojczyzny armii 10 tysięcy najemników greckich zwerbowanych przez satrapę perskiego Cyrusa Młodszego przeciwko jego bratu, królowi Persji Artakserksesowi II. [przypis edytorski]
Anabasis — utwór znany również jako Wyprawa Cyrusa, jeden z pierwszych pamiętników wojennych. Ksenofont opisuje w nim brawurowy powrót greckiego wojska najemnego spod Kunaksy w Babilonii do Grecji. [przypis edytorski]
Anabaza — por. wydanie Bibl. Narodowej, seria II, nr 31. [przypis tłumacza]
ana Boga twego będziesz się bać i jemu samemu będziesz służyć, a przez imię jego będziesz przysięgał — 5. Mojż 6, 13. [przypis edytorski]
Anacapri — miejscowość i gmina we Włoszech, w regionie Kampania, w prowincji Neapol, na wyspie Capri. [przypis edytorski]
Anacharsis (VI w. p.n.e.) — scytyjski filozof, przez niektórych autorów starożytnych zaliczany do siedmiu mędrców; pochodził z królewskiego rodu, przybył ze Scytii do Aten w czasie, gdy Solon zajmował się reformowaniem państwa; według niektórych miał być wynalazcą kotwicy oraz koła garncarskiego (zob. Diogenes Laertios, Żywoty i poglądy sławnych filozofów I 105). [przypis edytorski]
