Potrzebujemy Twojej pomocy!
Na stałe wspiera nas 453 czytelników i czytelniczek.
Niestety, minimalną stabilność działania uzyskamy dopiero przy 500 regularnych darczyńców. Dorzucisz się?
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | polityczny | portugalski | potocznie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rzadki | rzymski | staropolskie | teatralny | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 7225 przypisów.
akcydensa (z łac.) — dochody uboczne. [przypis redakcyjny]
akcydens — dochód postronny. [przypis redakcyjny]
akcydensów — dochodów postronnych. [przypis redakcyjny]
akcydens — tu: dodatkowa premia. [przypis edytorski]
akcydens (z łac., filoz.) — nieistotna cecha rzeczy (bytu, filoz.: substancji), mogąca się zmieniać zależnie od okoliczności. [przypis edytorski]
akcyja (starop.) — sprawa. [przypis redakcyjny]
akcyj — dziś forma D.lm: akcji. [przypis edytorski]
akcyjej — [daw. D.lp r.ż. od: akcja; tu:] sprawy. [przypis redakcyjny]
akcyjska krew — potomek Akcjusza, rzekomego protoplasty rodu książąt Esteńskich. [przypis redakcyjny]
akcypa (daw., z łac.) — datek za posługi kościelne. [przypis edytorski]
akcypiter (z łac.) — jastrząb. [przypis redakcyjny]
akcyźny — poborca podatkowy; por. akcyza. [przypis edytorski]
akcyza — cło na rogatkach miejskich, tu przenośnie: zajęcie uciążliwe. [przypis redakcyjny]
akcyzny (z ros.) — w carskiej Rosji urzędnik skarbowy zajmujący się dochodami z akcyzy. [przypis edytorski]
Akdomos — utwór poetycki śpiewany podczas modłów w święto Szawuot. [przypis tłumacza]
a kędy rozdawają — fraszka wymierzona jest przeciw tym protestantom, którzy dla korzyści materialnej udawali stronników kościoła panującego. [przypis redakcyjny]
Akedasa — Adasa, Kedasa, Kedesa, Kadasa, Kydasa, Kydisa, miasteczko w Galilei, Józef Schwartz uważa je za dzisiejsze Dżora di al Chadas (wieś), w odległości 2,5 godziny od Jerozolimy, a 0,5 godziny przed Askalonem. [przypis tłumacza]
Aker — dawna gmina norweska sąsiadująca z miastem Christianią (Oslo), obecnie część tego miasta. [przypis edytorski]
Akerman a. Białogród (dziś ukr.: Biłhorod-Dnistrowskij) — miasto położone nad limanem Dniestru, ok. 20 km od Morza Czarnego, na terenie dzisiejszej płd. Ukrainy, ok. 50 km na płd. zach. od Odessy, założone w VI w. p.n.e. jako kolonia grecka, w XVII i XVIII w. w rękach tatarskich. [przypis redakcyjny]
Akerman — miasto na Ukrainie; dosł. z tur. biała twierdza. [przypis edytorski]
Akerselven a. Akerselva — norweska rzeka, przepływająca przez Oslo. [przypis edytorski]
Akiba ben Josef (ok. 40–137) — tannaita trzeciej generacji; zaangażowany w ostateczne ustalenie kanonu biblii hebrajskiej oraz zebranie przekazów ustnych dotyczących żydowskiego prawa religijnego, co dało podstawy do pracy nad Miszną. Poparł powstanie Bar-Kochby (132–136), za co zginął śmiercią męczeńską; zaliczany do Dziesięciu Męczenników żydowskich. [przypis edytorski]
Akiba właśc. Akiba ben Josef (ok. 40–137) — tannaita trzeciej generacji; zaangażowany w ostateczne ustalenie kanonu biblii hebrajskiej oraz zebranie przekazów ustnych dotyczących żydowskiego prawa religijnego, co dało podstawy do pracy nad Miszną. Poparł powstanie Bar-Kochby (132–136), za co zginął śmiercią męczeńską; zaliczany do Dziesięciu Męczenników żydowskich. [przypis edytorski]
a kiedy kukułka pierwszy raz zakukała… — według panującego na Litwie ludowego przesądu, piérwszy raz na wiosnę usłyszawszy kukułkę, trzeba zadzwonić znajdującą się w kieszeni monetą, aby przez cały rok miéć wiele piéniędzy. [przypis autorski]
A kiedy przyjdziesz (…) Blaskami krwawią je swojemi… — Z. Dębicki Ekstaza, Lwów 1898, s. 30. Całą litanię do śmierci wykoncypował Miciński w utworze Pieśni triumfującej miłości („Życie” 1899, nr 5). Wygłasza tę litanię wtrącony do więzienia w toledańskim Alkazarze dawny kochanek księżniczki Miriam: „Śmierci — królowo niebieska — ratuj mnie — śmierci — zwiastunko miłosierdzia — wspomóż mnie — śmierci — lekarko nieuleczalnych — uzdrów mnie — śmierci, tęsknoto żyjących — porwij mnie — śmierci — furto niebieska — wypuść mnie — śmierci — gwiazdo zaranna — zabij mnie” etc. Cytowane Pieśni Miciński wcielił do tekstu powieści Nietota. Księga tajemna Tatr, Warszawa 1910, s. 88–100. [przypis autorski]
A kiedyś niech powstanie mściciel z naszych kości — przysłowiowe. [przypis edytorski]
A kiedy straszną opisują burzę, To chmura piorun zostawia w cenzurze — aluzja do zaostrzonej cenzury carskiej po powstaniu listopadowym. [przypis edytorski]
Akkadowie — lud semicki, zamieszkujący Mezopotamię od III tysiąclecia p.n.e. [przypis edytorski]
Akka (hebr. עכו: Akko; arab. عكا: Akka) — miasto w Izraelu, zw. także: Akra, Saint-Jean-d'Acre (fr.), położone w Dystrykcie Północnym, strategicznie położone, starożytne miasto portowe, o historii sięgającej epoki brązu. [przypis edytorski]
Akka — istniejące prawdopodobnie od III tysiąclecia p.n.e. miasto portowe. Okres największej świetności miasta przypada na XIV/XIII w. p.n.e. Za czasów króla Salomona miasto należało do Królestwa Izraela, choć pozostawało silnie związane politycznie z Fenicją. [przypis edytorski]
Akka — ważne nadmorskie miasto handlowe na południu Fenicji (dziś w północnym Izraelu). [przypis edytorski]
akklimatisierte, der (niem.) — zaaklimatyzowany. [przypis edytorski]
Akko a. Akka, a. Akra — miasto położone w Dystrykcie Płn. w Izraelu (w rzeczywistości od Jerozolimy dzieli je ponad 150 km). [przypis edytorski]
akkomodować intencyje — stosować zamysły. [przypis redakcyjny]
akkomodować — przykładać. [przypis redakcyjny]
akkomodować — przysługiwać się. [przypis redakcyjny]
akkomodować — układać, przysposabiać. [przypis redakcyjny]
akkomodować — ułożyć. [przypis redakcyjny]
a kługer mensz (jid.) — mądry człowiek. [przypis edytorski]
aklamacja (z łac. acclamatio: okrzyk) — sytuacja, w której wszyscy się zgadzają, co wybrać, wszyscy głosują na to samo rozwiązanie. [przypis edytorski]
aklamacja (z łac.) — jednogłośne przyjęcie jakiejś decyzji, bez konieczności głosowania i liczenia głosów. [przypis edytorski]
aklimatacja — właśc.: aklimatyzacja; przystosowanie się do innego, nowego klimatu. [przypis redakcyjny]
a kluger mensz, erłycher mensz (jid.) — mądry człowiek, uczciwy człowiek. [przypis edytorski]
akmeizm (z gr. akmḗ: szczyt) — nurt w poezji rosyjskiej w latach 1912–1932, unikająca wieloznaczności odmiana klasycyzmu; akmeizm reprezentowali m. in. Nikołaj Gumilow, Osip Mandelsztam i Anna Achmatowa. [przypis edytorski]
Akme — „Ta Akma była rodem Żydówka, znajdująca się w służbie Julii cesarzowej”, Starożytności XVII, v, 7, przekład Lippomana (Julia = Liwia, p. wyżej I, XXVIII, 6, uwaga). [przypis tłumacza]
akolita — pomocnik kapłana, posługujący podczas obrządków religijnych. [przypis edytorski]
akomodacja oka — dostosowanie się oka do ostrego widzenia przedmiotów znajdujących się w różnych odległościach. [przypis edytorski]
akomodacji — życzliwości, przychylności. [przypis redakcyjny]
akomodować (czemuś) (daw.) — dostosować się (do czegoś). [przypis edytorski]
akomodować — prowadzić, układać. [przypis redakcyjny]
akomodować się (daw.) — przystosowywać się. [przypis edytorski]
akomodować się — przystosowywać się. [przypis edytorski]
akomodować się (tu daw.) — zastosować się, wprowadzić w życie. [przypis edytorski]
akomodować się — tu: stosować się. [przypis edytorski]
akomodować się (z łac. accomodare: przystosować, poświęcić) — tu: przestawić się. [przypis edytorski]
akomodować — tu: ułożyć. [przypis redakcyjny]
akomodować (z łac.: przystosować) — tu: przypodobać się, dogadzać. [przypis edytorski]
akomodowany — przystosowany. [przypis redakcyjny]
akompaniament — muzyka towarzysząca (np. śpiewowi solisty, pokazom artystycznym itp.). [przypis edytorski]
akompaniament — muzyka towarzysząca śpiewowi, tańcom lub innym występom. [przypis edytorski]
akompaniując — towarzysząc. [przypis redakcyjny]
A koń na baranie ogonem kiwa — dawniej struny skrzypiec wyrabiano z jelit baranich (dziś z metalu), a włosia końskiego używa się do dziś do budowy smyczka. [przypis edytorski]
A. Kopff Wpływ postępu techniki na prawo autorskie, „ZNUJ” nr 48, s. 83. [przypis autorski]
akordalia (z fr.) — uzgodnienia, umowa; tu: umowa małżeńska, ślub. [przypis edytorski]
akordować (z fr. accorder) — przyznać, udzielić. [przypis edytorski]
akord — tu: norma pracy, od której zależy wysokość wynagrodzenia pracownika. [przypis edytorski]
akord — tu: zgoda. [przypis redakcyjny]
akord (z fr.) — tu: zgoda. [przypis edytorski]
Akrabatta — Ἀκράβατα, עַקְרַבִּים֙, Wzgórze Skorpionów (Lb 34, 4, Cylkow). [przypis tłumacza]
Akragas — dziś: Agrigento, miasto na płd. wybrzeżu Sycylii, w prowincji Agrigento. [przypis edytorski]
akr — anglosaska jednostka równa 0,4 hektara. [przypis edytorski]
akr — anglosaska miara powierzchni gruntów; 16 akrów to ok. 6,5 hektara. [przypis edytorski]
akr — anglosaska miara powierzchni gruntów; 250 akrów to ok. 100 hektarów. [przypis edytorski]
akr — anglosaska miara powierzchni gruntów równa ok. 0,4 hektara. [przypis edytorski]
A. Kraushar, Notatki naukowe i literackie. Ustawy kongresu międzynarodowego do ustalenia zasad własności literackiej, „Gazeta Sądowa Warszawska”, 1879, nr 14, s. 110. [przypis autorski]
A. Kraushar, O prawie własności literackiej i artystycznej według Delalande'a, „Gazeta Warszawska Sądowa”, nr 25, s. 203. [przypis autorski]
A. Kraushar, O prawie własności literackiej i artystycznej według Delalande'a, „Gazeta Warszawska Sądowa”, nr 28, s. 288. [przypis autorski]
A. Kraushar, O prawie własności literackiej i artystycznej według Delalande'a, „Gazeta Warszawska Sądowa”, nr 30, s. 244. [przypis autorski]
A. Kraushar, O prawie własności literackiej i artystycznej według Delalande'a…, s. 213. [przypis autorski]
A. Kraushar, O prawie własności literackiej i artystycznej według Delalande'a…, s. 288. [przypis autorski]
a Krezus natychmiast razem z wojskiem rozpoczął ucieczkę — gdy Media i Persja stały się jednym państwem, zaniepokoili się sąsiedzi, Krezus, król Lidii, Nabonid, król Chaldei [tj. państwa nowobabilońskiego], i nawet egipski Amasis [Ahmose II]. Niebezpieczna była dla nich mocno zorganizowana monarchia pod kierownictwem młodego, ambitnego króla. Siostrę Krezusa, Aryenis, poślubił był Astyages, więc Krezus mógł myśleć o zemście za szwagra i o rozszerzeniu swego panowania na wschód od rzeki Halys. Zawarłszy przymierze z Egiptem i Babilonią, rozpoczął na wiosnę 546 r. wojnę, wkraczając do Kapadocji. Szybki w swych ruchach Cyrus pobił Krezusa, a gdy ten cofnął się do Sardes, stolicy Lidii, w przekonaniu, że wojna odnowi się dopiero z najbliższą wiosną, ruszył Cyrus za nim i wbrew ówczesnym zasadom strategicznym zdobył Sardes (w jesieni 546 r.). Pozostawało jeszcze podbicie Babilonii, co wobec upadku Krezusa było tylko kwestią czasu. Ksenofont przedstawia Krezusa jako sprzymierzeńca Asyrii, a Cyrusa jeszcze jako królewicza; zob. ustęp 3 i 4. [przypis tłumacza]
A król Dawid zestarzał się był i miał wiele dni wieku… — 1 Krl, 1–4, w tłum. Jakuba Wujka. [przypis edytorski]
Akrocerauńskie (…) skały — skalisty przylądek w Epirze. [przypis redakcyjny]
akromegalia — choroba wywołana nadmiarem hormonu wzrostu u osoby dorosłej, oprócz innych przypadłości objawia się rozrostem tkanek, więc i zmianą rysów twarzy. [przypis edytorski]
akromegalia (med.) (łac. acromegalia) — choroba spowodowana nadmiernym wydzielaniem hormonu wzrostu (somatotropiny) i przejawiająca się przerostem tkanek miękkich i kości różnych części ciała (dłoni, stóp, nosa, uszu, żuchwy, zewnętrznych narządów płciowych itp.). [przypis edytorski]
Akropola — dziś popr. w r.m.: Akropol. [przypis edytorski]
akropola — zamek warowny w mieście. [przypis tłumacza]
Akropola (z gr. rzecz. r.ż. akrópolis) — dziś popr. w r.m.: Akropol. [przypis edytorski]
Akropola (z gr. rzecz. r.ż. akrópolis) — dziś popr. w r.m.: Akropol, warownia na wysokim wzgórzu, w Atenach służąca również celom kultowym. [przypis edytorski]
akropola (z gr. rzecz. r.ż. akrópolis) — dziś popr. w r.m.: akropol, w staroż. Grecji warownia znajdująca się na wysokim wzgórzu, obejmująca część lub całość miasta. [przypis edytorski]
Akropolis (gr.) — akropol; w staroż. Grecji warownia znajdująca się na wysokim wzgórzu, obejmująca część lub całość miasta. W jęz. greckim akrópolis to rzeczownik rodzaju żeńskiego, stąd dalej w tekście: Akropola. [przypis edytorski]
akropolis (gr.) — akropol; w staroż. Grecji warownia znajdująca się na wysokim wzgórzu, obejmująca część lub całość miasta. Akropol w Atenach oprócz tego, że pełnił funkcję obronną, służył celom kultowym; znajdował się tam także skarbiec państwowy. [przypis edytorski]
Akropolis (gr. rzecz. r.ż.) — Akropol, warownia na wysokim wzgórzu, w Atenach służąca również celom kultowym. [przypis edytorski]
Akropolis wzniesione ku pamięci Abrahama Lincolna — mauzoleum Lincolna w Waszyngtonie, odsłonięte w 1922: zbudowany na planie prostokąta budynek, otoczony kolumnami doryckimi, przypominający wyglądem klasyczną grecką świątynię (taką jak Partenon na ateńskim Akropolu), z wielkim posągiem Abrahama Lincolna we wnętrzu. [przypis edytorski]
akropol — w staroż. Grecji warownia, cytadela z pałacami i świątyniami, znajdująca się na wysokim wzgórzu, obejmująca część lub całość miasta; w okresie hellenistycznym niezamieszkała część, służąca celom publicznym, kultowym i reprezentacyjnym. [przypis edytorski]
Akropol — w staroż. Grecji warownia, cytadela z pałacami i świątyniami, znajdująca się na wysokim wzgórzu, obejmująca część lub całość miasta; w okresie hellenistycznym niezamieszkała część, służąca celom publicznym, kultowym i reprezentacyjnym. [przypis edytorski]
Akropol — zamek i świątynia Ateny (Partenon) w Atenach; tytuł dramatu Wyspiańskiego, który utożsamił Akropol z Wawelem. [przypis redakcyjny]
akrostych — igraszka poetycka rozpoczynająca wiersze utworu od liter tak dobranych, by składały pewne słowa. [przypis redakcyjny]
akrostychon — akrostych: mały utwór poetycki, którego wiersze zaczynają się od liter stanowiących razem imię lub zdanie. [przypis redakcyjny]
