Przypisy

Pokój, pry, mój dawam wam, pokój mój zostawuję wam — J 14, 27. [przypis edytorski]

pokój — tu: spokój. [przypis edytorski]

pokój — tu w zanczeniu: spokój. [przypis edytorski]

pokój w Tylży — wraz z traktatami tylżyckimi podpisanymi w dniach 7 i 9 lipca 1807 stanowił porozumienie między cesarstwem Francji a Rosją i Prusami, w wyniku którego m.in. zostało utworzone Księstwo Warszawskie (z części ziem zajętych przez Prusy podczas rozbiorów Polski) oraz Wolne Miasto Gdańsk; natomiast Francja w osobie Napoleona I uznała formalnie aneksję przez Rosję departamentu białostockiego. [przypis edytorski]

pokochała go jeszcze więcej — dziś raczej: pokochała go jeszcze bardziej. [przypis edytorski]

pokocić się (daw., reg.) — poturlać się. [przypis edytorski]

pokojowa — służąca dbająca o porządek w pokoju i wygody pani. [przypis edytorski]

pokojowiec — służący mieszkający w domu i pomagający w codziennych czynnościach. [przypis edytorski]

pokojowiec — służący, pilnujący porządku w pokoju pana. [przypis edytorski]

Pokole (mit. litew.) — Poklus, bóg piekła i zemsty. [przypis edytorski]

Pokolenia roślinne — Genera Plantarum Karola Linneusza, wydane pierwszy raz w 1737 r., tu mowa wydaniu uzupełnionym przez Johanna Christiana Daniela Schrebera (1739–1810). [przypis edytorski]

pokolenie Dany — chodzi o Tuatha Dé Danann, w mitologii irlandzkiej plemię bogini Dany. [przypis edytorski]

pokolenie — tu: szczep, plemię. [przypis edytorski]

pokonywa — dziś 3. os. lp raczej: pokonuje. [przypis edytorski]

pokonywa — dziś raczej: pokonuje. [przypis edytorski]

pokorzyć się — stanąć w pokorze, okazać pokorę. [przypis edytorski]

pokorzylim (gw.) — pokorzyliśmy; pokonaliśmy. [przypis edytorski]

pokost — wytwarzana z oleju szybkoschnąca substancja do pokrywania powierzchni drewna; daw.: lakier; tu przen. [przypis edytorski]

pokosy — pas skoszonego zboża. [przypis edytorski]

pokoszczony (starop.) — nasączony pokostem; pomalowany. [przypis edytorski]

pokotem — jeden obok drugiego rzędem. [przypis edytorski]

pokotem — jedno obok drugiego, razem. [przypis edytorski]

pokot — tu: ścisk. [przypis edytorski]

po krajach — na krańcach, na brzegach. [przypis edytorski]

pokraśnieć (daw.) — zaczerwienić się. [przypis edytorski]

pokraśnieć — tu: zaczerwienić się. [przypis edytorski]

pokręcając wąsa — dziś raczej: podkręcając wąsa. [przypis edytorski]

pokrętka — tu: korba. [przypis edytorski]

pokrewny — dziś: krewny; dawniej uważano, że zostając ojcem chrzestnym, wchodzi się do rodziny, podobnie jak przez małżeństwo. [przypis edytorski]

pokrewny — krewny. [przypis edytorski]

pokrótce (gw.) — tu: wkrótce, niedługo. [przypis edytorski]

pokrótce (gw.) — wkrótce. [przypis edytorski]

pokrótce — wkrótce. [przypis edytorski]

po krótkiej dobie — niedługo po. [przypis edytorski]

pokrwawie — krwawej barwy blask (tu: zachodzącego słońca). [przypis edytorski]

pokryć — tu: pochować, ukryć. [przypis edytorski]

Pokryłeś dudki — ukryłeś pieniądze. [przypis edytorski]

pokryły się — raczej: rozbłysły. [przypis edytorski]

pokrytość (daw.) — obłuda. [przypis edytorski]

pokrzepić — wzmocnić. [przypis edytorski]

pokrzepiliśmy się (…) i zaczerpnęli — inaczej: pokrzepiliśmy się i zaczerpnęliśmy. [przypis edytorski]

pokrzepione — wzmocnione. [przypis edytorski]

pokrzepion — pokrzepiony, wzmocniony. [przypis edytorski]

pokrzyk — wilcza jagoda; roślina trująca, wykorzystywana w lecznictwie. [przypis edytorski]

pokrzywnica — mały ptak z rzędu wróblowych. [przypis edytorski]

Pokucie — kraina hist. nad górnym Prutem, na terenie ob. płd.-zach. Ukrainy; jej nazwa pochodzi od miasta Kut. [przypis edytorski]

po kuglarsku — jak sztukmistrz, fałszywie. [przypis edytorski]

pokumać się — daw. gw.: zostać czyimś kumem, tj. ojcem chrzestnym jego dziecka a. teściem tego dziecka; wejść z kimś w jakieś istotne relacje (dziś: dogadać się z kimś, nierzadko w złych zamiarach). [przypis edytorski]

pokumać się z kimś — zaznajomić, zaprzyjaźnić się z kimś. [przypis edytorski]

pokup (daw.) — popyt na jakiś towar; mieć pokup: być poszukiwanym przez nabywców. [przypis edytorski]

pokup (daw.) — popyt na jakiś towar. [przypis edytorski]

pokup (daw.) — popyt, zainteresowanie. [przypis edytorski]

pokup (daw.) — popyt; zapotrzebowanie. [przypis edytorski]

pokupił winę (daw.) — „zyskał” winę, zawinił; por. też daw. wina: grzywna, kara pieniężna. [przypis edytorski]

pokupki (z ros.) — zakupy. [przypis edytorski]

pokup — pokupność; popularność wśród nabywców. [przypis edytorski]

pokup — popyt, zapotrzebowanie na rynku na jakiś towar. [przypis edytorski]

pokup — zbyt. [przypis edytorski]

pokurć a. pokurcz — gatunek psa, mieszaniec charta i brytana. [przypis edytorski]

pokurć — pogardliwie o niedużych, dość brzydkich zwierzętach. [przypis edytorski]

pokurć — pogardliwie o niedużym, dość brzydkim zwierzęciu. [przypis edytorski]

pokusić (starop.) — spróbować. [przypis edytorski]

pokusy piekielne (starop.) — [tu:] diabły. [przypis edytorski]

pokusy (starop.) — tu: diabły. [przypis edytorski]

pokuszać się na co (starop.) — skusić się na co. [przypis edytorski]

pokusza — kusi. [przypis edytorski]

pokuszę się (starop.) — spróbuję. [przypis edytorski]

pokutił niemnożeczko (z ros. кутить: hulać, lumpować) — pohulałem troszeczkę. [przypis edytorski]

pokutować — tu: tkwić (na jaju), musieć wysiadywać. [przypis edytorski]

pokwapić się (daw.) — pospieszyć się. [przypis edytorski]

pokwapić się — pospieszyć się; pójść. [przypis edytorski]

połączać — dziś popr.: łączyć. [przypis edytorski]

połączenie drogi mlecznej z andromedą — według obserwacji naukowców Droga Mleczna, rodzima galaktyka ziemska, i galaktyka Andromedy zbliżają się do siebie nieuchronnie; początkowo przewidywano, że proces ostatecznego zderzenia i połączenia dwóch struktur galaktycznych w jedną nową rozpocznie się za 4 miliardy lat i potrwa przez kolejnych kilka miliardów, obecnie szacuje się, że może to nastąpić wcześniej (za ok. 3,75 mld lat). [przypis edytorski]

połączon — daw. skrócona forma od: skrócony. [przypis edytorski]

Połąga (lit. Palanga) — miasto na zachodzie Litwy, położone nad Morzem Bałtyckim, znany kurort nadmorski. [przypis edytorski]

Połąga (lit. Palanga) — miasto w zach. Litwie, położone nad Morzem Bałtyckim. [przypis edytorski]

poła — brzeg ubrania (płaszcza, marynarki itp.). [przypis edytorski]

połać — duży fragment przestrzeni. [przypis edytorski]

po łacinie jeździć konno — nieumiejętnie, jak nowicjusz (żartobliwie o jeźdźcu dobrze wykształconym, ale bez praktyki w jeździe konnej). [przypis edytorski]

poła — dolna część jednej połowy ubioru rozpinającego się z przodu, takiego jak marynarka czy frak. [przypis edytorski]

poła — dolna część odzieży np. płaszcza. [przypis edytorski]

poła — dolna część ubioru rozpinanego z przodu. [przypis edytorski]

poła — dolny fragment ubrania rozpinającego się z przodu. [przypis edytorski]

poła — jedna z dwóch dolnych części rozpinanego ubrania, takiego jak np. marynarka. [przypis edytorski]

połamaniec a. łamaniec — tradycyjny wigilijny deser kuchni wschodniej, rodzaj kruchych ciastek pszennych podawanych z masą makową. [przypis edytorski]

Połanieccy — odniesienie do bohaterów powieści obyczajowej Rodzina Połanieckich autorstwa Henryka Sienkiewicza, przedstawiającej losy małżeństwa: kupca Stanisława Połanieckiego ze zubożałą szlachcianką Marynią. [przypis edytorski]

Połaskotał się po gardle, by wywołać śmiech — w oryginale niem.: Er kitzelte sich, um zu lachen: korciło go, żeby się roześmiać. [przypis edytorski]

połatka — siedzenie urządzone dla myśliwych w formie ławy (półeczki) między drzewami, służące do zaczajania się na zwierzę (dzika, niedźwiedzia) przywabionego jedzeniem zostawionym na przynętę. [przypis edytorski]

po łebku — dziś popr.: po łebkach. [przypis edytorski]

połeć — duży kawałek. [przypis edytorski]

połeć — duży kawał słoniny lub mięsa. [przypis edytorski]

połechtać — tu: sprawić przyjemność. [przypis edytorski]

połednie (gw.) — południe. [przypis edytorski]

połknąć pigułę — tu: przyjąć kulę; zostać ranionym kulą z broni palnej. [przypis edytorski]

połóg — okres po porodzie. [przypis edytorski]

Połock — miasto u ujścia rzeki Połoty do Dźwiny, dziś w płn. części Białorusi. Warownia wspomniana w dokumentach od IX w., w średniowieczu stanowiła stolicę oddzielnego księstwa i silny ośrodek prawosławny. [przypis edytorski]

Połock — wczesnośredniowieczny gród słowiański, obecnie miasto na Białorusi. [przypis edytorski]

połogą — miejsce pochyłe, o niewielkim spadku. [przypis edytorski]

połogi (daw.) — lekko pochyły, spadzisty. [przypis edytorski]

połogi — pochyły, nisko pochylony. [przypis edytorski]