Dzisiaj aż 13,496 dzieciaków dzięki wsparciu osób takich jak Ty znajdzie darmowe książki na Wolnych Lekturach.
Dołącz do Przyjaciół Wolnych Lektur i zapewnij darmowy dostęp do książek milionom uczennic i uczniów dzisiaj i każdego dnia!
Przypisy
Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z
Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza
Według kwalifikatora: wszystkie | anatomiczne | angielski, angielskie | arabski | architektura | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | bez liczby pojedynczej | botanika | celtycki | chemiczny | chiński | czasownik | czeski | dopełniacz | dawne | drukarstwo, drukowany | dziecięcy | ekonomiczny | filozoficzny | fizyka | francuski | frazeologia, frazeologiczny | geografia, geograficzny | geologia | grecki | gwara, gwarowe | handel, handlowy | hebrajski | hinduski | historia, historyczny | hiszpański | holenderski | ironicznie | islandzki | japoński | język, językowy, językoznawstwo | łacina, łacińskie | literacki, literatura | liczba mnoga | matematyka | medyczne | mineralogia | mitologia | mitologia germańska | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | nieodmienny | niemiecki | norweski | obelżywie | poetyckie | pogardliwe | polski | polityczny | portugalski | pospolity | potocznie | prawo, prawnicze | przenośnie | przestarzałe | przymiotnik | przysłowiowy | przysłówek | psychologia, psychologiczny | regionalne | religijny, religioznawstwo | rodzaj męski | rodzaj nijaki | rosyjski | rodzaj żeński | rzadki | rzeczownik | rzymski | środowiskowy | staropolskie | starożytny | szwedzki | teatralny | techniczny | turecki | ukraiński | węgierski | włoski | wojskowy | wulgarne | żartobliwie | zdrobnienie | żeglarskie | zoologia
Według języka: wszystkie | English | français | Deutsch | lietuvių | polski
Znaleziono 159243 przypisów.
czymsiś (daw.) — czymś. [przypis edytorski]
czymsiś — dziś: czymś. [przypis edytorski]
czym to się dzieje (daw.) — jak to się dzieje; w jaki sposób (przez co, z jakiego powodu) się dzieje. [przypis edytorski]
czymu (gw.) — czemu. [przypis edytorski]
Czym umarł? — konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika; inaczej: Czy umarłem? [przypis edytorski]
Czy murem… — mowa o ucieczce przez mur getta. [przypis edytorski]
czy mu się gdzie gospoda nie szykuje (pot.) — dziś raczej: czy mu się gdzieś gospoda nie szykuje. [przypis edytorski]
czym wiek leciał — inaczej: czy wiek leciałem (konstrukcja z ruchomą końcówką czasownika). [przypis edytorski]
czymże będzie ciemność — Mt 6, 23. [przypis tłumacza]
Czymże jednak w końcu jest prawo? Dopóki będziemy zadowalać się podkładaniem pod to słowo metafizycznych jedynie idei… — ustęp ten zwrócony jest przeciw Monteskiuszowi, który, choć w I księdze Ducha praw bada różne znaczenia słowa prawo, nie daje dokładnej definicji prawa państwowego i zdaje się je wiązać z prawem natury. Według Russa, prawa przyrody nie są prawami w znaczeniu normatywnym. Również prawo natury, jako biorące za punkt wyjścia metafizyczną naturę człowieka, nie może służyć za podstawę logiczną praw, którymi się rządzą społeczeństwa. Prawo społeczne jest czymś odrębnym i samoistnym, i by je zdefiniować, należy dokładnie określić, jaką ma mieć formę i treść. [przypis tłumacza]
czymże się stało, że (…) (daw. składnia) — jak to się stało, że. [przypis edytorski]
czymże się to dzieje (starop.) — daw. konstrukcja składniowa; dziś: czemuż tak się dzieje, dlaczego tak się dzieje. [przypis edytorski]
Czymże to było wobec nieszczęść narodowych i społecznych! (por. s. 107) — autor w ten sposób opatrzył odsyłaczami wewnątrztekstowymi pierwodruk swej powieści; w tym przypadku we wskazanym miejscu znajduje się fragment rozdziału V: „a do zupełnego otrzeźwienia go przyczyniła się powódź (…) w sam czas”. [przypis edytorski]
czymże ty się szczycisz, Sokratesie? (…) Rajfurzeniem — myśl głębsza prostackiego tego wyrażenia jest taka: Sokrates pośredniczy przy zawieraniu znajomości między kochanką-filozofią a jej wielbicielami. Obecni tego nie rozumieją i są zaciekawieni ogromnie. Sokrates czasem pozwalał sobie na wyrażenia mniej odpowiednie w dobrym towarzystwie. [przypis tłumacza]
czymżeż (…) jest — konstrukcja z partykułą wzmacniającą -że; znaczenie: czym zatem jest, czym więc jest. [przypis edytorski]
Czym (…) żyje to społeczeństwo (…) dowcipem — staropolskie słowo dowcip, tak dobrze oddające francuskie ésprit, zwyrodniało, ścieśniło się w nowoczesnej polszczyźnie w pojęcie żartu, konceptu; w ten sposób dla wyrażenia dawniejszego pojęcia powstała luka trudna do zapełnienia. [przypis tłumacza]
czym z niego obfitujecie (daw.) — w co obfitujecie dzięki niemu. [przypis edytorski]
Czyńcie dzieła godne pokuty — por. Mt 3, 8. [przypis tłumacza]
Czyń jak Orygenes — Orygenes wykastrował się, by nie czuć ziemskich pokus. [przypis edytorski]
Czyńmy pokutę, aby przekonać się, czy przypadkowo nie ulituje się — Jon 3, 9. [przypis tłumacza]
Czyń wszystkie rzeczy wedle wzoru, jaki ci ukazano na górze — Por. fragm. 673. [przypis tłumacza]
czyna (starop. forma) — dziś popr. D.lp: czynu. [przypis edytorski]
czyn (daw.) — [tu:] machina wojenna. [przypis redakcyjny]
czynel — perkusyjny instrument muzyczny złożony z dwóch metalowych talerzy, które, uderzane o siebie, wydają dźwięki. [przypis edytorski]
czynel (z wł. cinelle) — perkusyjny instrument muzyczny złożony z dwóch metalowych talerzy, które, uderzane o siebie, wydają dźwięki. [przypis edytorski]
Czyngis-chan (1162–1227) — władca mongolski, jeden z największych zdobywców w historii, twórca imperium mongolskiego; znany z brutalności swoich kampanii wojennych. [przypis edytorski]
Czyngis-chan (1162–1227) — władca mongolski, jeden z największych zdobywców w historii, twórca imperium mongolskiego; znany z brutalności swoich kampanii wojennych, podczas których mordowano oporne plemiona, wsie i miasta. [przypis edytorski]
Czyngis-chan (1162–1227) — władca mongolski, twórca imperium mongolskiego; prowadził politykę podbojów, prąc na zachód, m.in. w 1223 r. w bitwie nad Kałką jego wojska pokonały siły ruskie sprzymierzone z Połowcami, zaś najazdy wojsk jego wnuków zakończyły się zdobyciem Kijowa, upadkiem Wielkiego Księstwa Kijowskiego i trwającym 200 lat panowaniem Mongołów na Rusi. [przypis edytorski]
Czyngiskan — właśc. Czyngis-chan a. Dżyngis-chan (1162–1227), do 1206 r. nosił imię Temudżyn, władca mongolski, twórca Imperium Mongolskiego; prowadził politykę podbojów (zajął m.in. północne Chiny); w 1223 r. w bitwie nad Kałką jego wojska pokonały siły ruskie sprzymierzone z Połowcami. [przypis edytorski]
czynią aparycje — ukazują się. [przypis redakcyjny]
czyniąc bezpieczne powątlone mury (starop. kostrukcja) — czyniąc bezpiecznymi nadwątlone mury. [przypis edytorski]
czynią je przedmiotem (…) sztuki — uzupełnić: „lekarskiej”. [przypis tłumacza]
(…) czynią podobnie iak ci, którzy dla rozrywki kupuią bilet na teatr, aby się napłakali za swoie pieniądze, patrząc na tragiczną scenę (…) — w tey wielości mod, dziwactw i rozrywek, które są w miastach wielkich, nic dziwnego, iż maiętni nudzą sobą zamiast zabawy. Częste używanie przytępia czułość nerwów i sama tylko odmiana może być lekarstwem uśmierzaiącym. Ta ciągnie ich wszędzie. Bo się im zdaie, iż tam, gdzie ich nie ma, naylepiey by się bawili. A tak większa część zabawy schodzi na tym, iż przeieżdzaiąc z mieysca na mieysce, powracaią na koniec gorzey znudzeni, niż wyiechali z domu. [przypis autorski]
czyniać (daw.) — czynić (robić) coś zwykle, stale. [przypis edytorski]
czyniać — zwykle czynić (robić) coś. [przypis edytorski]
czynić (daw.) — walczyć, potykać się. [przypis edytorski]
czynić kwoli komuś (daw.) — postępować zgodnie z czyjąś wolą. [przypis edytorski]
czynić mieli (starop.) — tu: mieli walczyć. [przypis edytorski]
czynić przez umocowanego — działać przez pełnomocnika, tu: posła. [przypis redakcyjny]
czynić (starop.) — tu: bić się. [przypis edytorski]
czynić (starop.) — tu: walczyć, atakować; aby (…) czynił wstępnem bojem: aby rozpoczął atak. [przypis edytorski]
czynić (starop.) — tu: walczyć; mieć do czynienia. [przypis edytorski]
czynić (starop.) — tu: walczyć. [przypis edytorski]
czynić — tu: działać. [przypis edytorski]
czynić — tu: sądzić. [przypis edytorski]
czynić — tu: walczyć. [przypis edytorski]
Czy nic nie wspominał ci o Ps. — o Psalmach Przyszłości, które pojawiły się pod koniec 1845 r. [przypis redakcyjny]
czyni — działa. [przypis redakcyjny]
czynięli co nieprzystojnego (starop. forma) — konstrukcja z partykułą -li; znaczenie: jeśli czynię coś nieprzystojnego (tj. nieodpowiedniego, niewłaściwego). [przypis edytorski]
Czy nie byliby o nich dbali — przykład użycia czasu zaprzeszłego, wyrażającego czynność wcześniejszą niż opisana czasem przeszłym lub niezrealizowaną możliwość, jak w tym przypadku; dziś: czy nie dbaliby o nich. [przypis edytorski]
Czy nie edukujesz młodzieniaszka w wielkim domu na szczycie góry? — w późn. wyd. popr. tłumaczenie na: „Czy nie edukujesz młodzieniaszków w wielkim domu na szczycie góry?”. [przypis edytorski]
czynienie (starop.) — tu: walka, pojedynek. [przypis edytorski]
czynienie (starop.) — tu: walka. [przypis edytorski]
Czy nie wiesz, że koniec świata się zbliża? (…) Antychryst się już urodził — Mniemanie rozpowszechnione w XV. stuleciu. [przypis tłumacza]
czy nie znaleźliśmy już na posągu (…) Salpion epoiese — Przyjrzyjmy się spisowi napisów starożytnych dzieł sztuki u Max. Gudiusa (ad Bacon, fab. 5, lib. I) oraz weźmy na pomoc poprawkę tegoż spisu zrobioną przez Gronowa (Praef. ad Tom IX Thesauri Antiqu. Graec.). [przypis redakcyjny]
czynim — dziś popr. forma 1 os. lm cz.ter.: czynimy. [przypis edytorski]
czyni Montaigne'a (…) człowiekiem innej epoki — W oryginale Montaigne'a daje się to uczuć jeszcze wyraźniej niż w polskim przekładzie, w którym tłumacz starał się ułatwić czytelnikowi zadanie, zbliżając do nas język, a zwłaszcza budowę zdania. [przypis tłumacza]
czyni na niej wrażenie (…) jego seksualność w ściślejszym znaczeniu, to fallus — Działanie męskiego zarostu na kobietę jest w pewnym szerszym znaczeniu i z pewnego głębszego powodu, niż się może przypuszcza, psychologicznie i biologicznie zupełnym, a tylko słabszym pod względem intensywności, odbiciem działania samego męskiego członka. Nie mogę tego jednak tutaj dokładniej uzasadnić i rozwinąć. [przypis autorski]
Czyniono to także z wierszami zupełnie innego typu metrycznego — np. z tzw. czterotaktowymi wierszami, będącymi wytworem rodzimej staroangielskiej metryki, której zasadą było, że ilość nieakcentowanych zgłosek jest zupełnie obojętna. [przypis tłumacza]
czyniwać — często (zwyczajowo, zazwyczaj) coś czynić (robić). [przypis edytorski]
czyniwać (daw.) — czynić regularnie, co jakiś czas. [przypis edytorski]
czyniwać — zwykle czynić (robić) [przypis edytorski]
czyniwa — zwykle czyni (robi, postępuje). [przypis edytorski]
Czyn jako owoc ofiary ducha jest najwyższą rzeczą, do której każdy z nas powołany…. — Współudział Adama Mickiewicza w sprawie Andrzeja Towiańskiego. Listy i przemówienia, Paryż 1877, t. 1, s. 221. [przypis edytorski]
czynniki bardziej „intymne” — [Komentarz autora z Uwag.] Używam tego wyrazu z pietyzmu dla kierunku twórczości, który swego czasu uprawialiśmy, Womela [Womela, Stanisław (ok. 1873–1911); lwowski poeta, krytyk literacki, artystyczny i teatralny, przyjaciel Irzykowskiego; red. WL] i ja, z dala od oficjalnego zgiełku literackiego, jeszcze wcześniej, nim się w Polsce modernizm pojawił. Kierunek ów nazwaliśmy intymizmem, ponieważ szło w nim o wyciąganie na tapet wszystkich najserdeczniejszych tajemnic ludzkich. Nazwa ode mnie pochodzi, Womela nazywał to także „obnażaniem woli”. Kierunkowi temu wierny dotychczas zostałem, tylko że zamiast tajemnic seksualnych pod wpływem Grossa uznałem tajemnice intelektualne za ważniejsze. [przypis autorski]
czynniki sprzeczne (…) proszę porównać moje rozumowania na s. 131 — autor w ten sposób opatrzył odsyłaczami wewnątrztekstowymi pierwodruk swej powieści; w tym przypadku we wskazanym miejscu znajduje się fragment rozdziału VII: „Czytelnikowi, który może chciał mnie tutaj przychwycić na niekonsekwencji (…) kraje, których języka nie rozumieją”. [przypis edytorski]
Czynniki stałe przez to właśnie, że są takimi, nie są w stanie wyjaśnić przemiany w jej poszczególnym wyrazie — K. Mannheim, Das Problem der Generationen, „Kölner Vierteljahrshefte für Soziologie” 1928, s. 324. [przypis autorski]
czynnik nieprzerwanie uwarunkowany szeregów dynamicznych, nieoddzielny od nich jako zjawisk, powiązany z warunkiem, bezwarunkowym wprawdzie empirycznie, ale też i niezmysłowym, czynią zadość z jednej strony rozsądkowi, a z drugiej rozumowi — bo rozsądek nie zezwala wśród zjawisk na żaden warunek, który by sam był empirycznie bezwarunkowym. Gdyby atoli do jakiego czynnika uwarunkowanego (w zjawisku) dał się pomyśleć warunek myślny, który by zatem nie należał, jako człon, do szeregu zjawisk, nie przerywając jednak przez to bynajmniej szeregu warunków empirycznych: to by można taki warunek dopuścić jako empirycznie bezwarunkowy, tak, iżby się przez to nie uczyniło uszczerbku nieprzerwanemu odwrotowi empirycznemu. [przypis autorski]
czynność (daw.) — aktywność. [przypis edytorski]
czynność energiczna — tu: energiczne działanie. [przypis edytorski]
czynnośćmi — dziś popr.: czynnościami. [przypis edytorski]
Czynność tę możemy regulować — łatwo osiągnąć ten rezultat, trzymając ciężarek w ręce i dozwalając mu obciążać talerzyk Π stopniowo w taki sposób, żeby skazówka elektrometru pozostawała ciągle na zerze. Nabrawszy nieco wprawy, dochodzi się do bardzo pewnego kierowania ruchem ręki, niezbędnym do pomyślnego wykonania tej czynności. Ta metoda pomiaru prądów słabych została opisana przez p. J. Curie w jego dysertacji. [przypis autorski]
czynność — tu: aktywność. [przypis edytorski]
czynny (daw.) — aktywny. [przypis edytorski]
czynny — tu: aktywny. [przypis edytorski]
czynowniczy — związany z hierarchią rang urzędniczych i wojskowych obowiązujących w Cesarstwie Rosyjskim; por. ros. чин (czin): ranga, stopień. [przypis edytorski]
czynownik (ros. чиновник) — urzędnik. [przypis edytorski]
czynownik (ros. чиновник) — urzędnik w carskiej Rosji. [przypis edytorski]
czynownik — rosyjski urzędnik. [przypis edytorski]
czynownik — urzędnik państwowy w Rosji carskiej. [przypis redakcyjny]
czynownik — urzędnik w carskiej Rosji. [przypis edytorski]
czyn (ros. czin) — ranga, stopień. [przypis edytorski]
czyn (ros.) — ranga, szczególnie ranga urzędnicza. [przypis edytorski]
czyn (starop.) — [tu:] machina wojenna (po węg. csin: fortel, podstęp). [przypis redakcyjny]
czyn (starop.; z węg. csin: fortel, podstęp) — [tu:] machina wojenna. [przypis redakcyjny]
czynszowi — drobna szlachta, gospodarująca na nie swojej ziemi i płacąca w zamian czynsz. [przypis edytorski]
czynszownik — osoba niebędąca właścicielem, ale dzierżawiąca ziemię za czynsz. [przypis edytorski]
czyn — [tu:] machina wojenna. [przypis redakcyjny]
czyny — dziś popr. forma N. lm: czynami. [przypis edytorski]
Czyny jego przechodzą moją zdolność opowiadania — w późn. wyd. uzupełniono tłumaczenie: Czyny jego przechodzą wszelkie oczekiwania, a także i moją zdolność opowiadania. [przypis edytorski]
czyn (z ros.) — ranga urzędnicza lub wojskowa. [przypis edytorski]
Czy od chwili obecnej aż do osiągnięcia Przebudzenia — dosłownie: „Czy od obecnego ciała aż do osiągnięcia ciała buddy”. [przypis tłumacza]
Czy od chwili obecnej aż do osiągnięcia Przebudzenia — dosłownie: „Czy od twego obecnego ciała aż do osiągnięcia ciała buddy”. [przypis tłumacza]
Czy odważycie się, wy, dworować sobie z edyktów królewskich (…) — Aluzja do kazuistycznych rozróżnień, które atakuje w Prowincjałkach (VII, o pojedynkach). [przypis tłumacza]
Czy on o panią nie jest zazdrosny. — Doryna wprowadza tu nowy motyw, zdwajając obudzone już zainteresowanie osobą Tartufa. [przypis tłumacza]
czy owa zasada, że szereg warunków (…) ciągnie się aż do czynnika bezwarunkowego… — długi i zawiły wywód Kanta o poszukiwaniu czynnika bezwarunkowego do wniosków uwarunkowanych (por. późniejszy jeszcze wywód w 2 rozdziale) streścił krótko i jasno Kuno Fischer (Im. Kant und seine Lehre IV wyd. 1898, t. I, s. 478), mówiąc: „Metafizyka dogmatyczna przyjmuje uwarunkowane istnienie jako pojęcie jedynie, nie rozróżniając zjawiska od rzeczy samej w sobie; bierze pojęcie czynnika uwarunkowanego niezależnie od naszego wyobrażenia, a odnosi je nie tylko do zjawisk, lecz do rzeczy w ogóle, a wniosek jej brzmi: Jeżeli czynnik uwarunkowany (jako rzecz sama w sobie) jest dany, to danym jest także czynnik bezwarunkowy. A że czynnik uwarunkowany (rzecz jako zjawisko) jest dany, więc dany jest i czynnik bezwarunkowy. Tu właśnie mylnik, na którym spoczywa cała metafizyka. widnieje wyraźnie przed oczyma każdego. Pojęcie czynnika uwarunkowanego staje się wyrazem pośrednim [terminus medius] wniosku a występuje w dwu zasadniczo różnych znaczeniach; w przesłance większej znaczy on rzecz w ogóle, w przesłance mniejszej może znaczyć tylko zjawisko; a w takim razie nie podobna pomyśleć wniosku, gdyż wynik wówczas tylko jest możliwy, kiedy wyraz pośredni znaczy zupełnie toż samo w obu przesłankach. A więc wniosek, stanowiący podstawę całej metafizyki nadzmysłowości, nie jest wcale wnioskiem, gdyż jego wyraz pośredni nie jest jednym pojęciem, lecz dwoma, różniącymi się tak jak niebo od ziemi; jest on tym, co starzy logicy nazywali quaternio terminorum”. [przypis redakcyjny]
czy pan lubi obrazy — Diderot był znakomitym znawcą sztuki i właściwym twórcą krytyki malarskiej. Jego Salons pozostały do dziś dnia interesującym dokumentem tej strony jego twórczości, dla współczesnych zaś każdorazowe ich pojawienie było w Paryżu ważnym wypadkiem dnia. Estetyczne pojęcia Diderota wywarły znaczny wpływ na Lessinga. [przypis tłumacza]
Czy pójdę, czy pójdę górą, czy pójdę doliną — nawiązanie do jednej ze zwrotek pieśni Ty pójdziesz górą:
Ty pójdziesz górą, ty pójdziesz górą,
A ja doliną,
Ty zakwitniesz różą, ty zakwitniesz różą,
A ja kaliną.
Pieśń była śpiewana od XVIII w. przez różne warstwy społeczne, Oskar Kolberg w Pieśniach ludu polskiego przytacza 13 różnych jej wersji. W XX w. na jej popularność wpłynęło użycie słów pieśni przez Elizę Orzeszkową w powieściach Nad Niemnem i Australczyk.
[przypis edytorski]
Czy podobna (daw.) — czy to możliwe? [przypis edytorski]
czy podobna (daw.) — czy to możliwe. [przypis edytorski]
