Wesprzyj Wolne Lektury 1,5% podatku — to nic nie kosztuje! Wpisz KRS 00000 70056 i nazwę fundacji Wolne Lektury do deklaracji podatkowej. Masz czas tylko do końca kwietnia :)

Przekaż 1,5%

Przekaż 1,5% podatku na Wolne Lektury KRS 00000 70056
Ufunduj darmowe książki dla tysięcy dzieciaków.
WIĘCEJ

Przypisy

Pierwsza litera: wszystkie | 0-9 | A | B | C | D | E | F | G | H | I | J | K | L | M | N | O | P | Q | R | S | T | U | V | W | X | Y | Z

Według typu: wszystkie | przypisy autorskie | przypisy redaktorów Wolnych Lektur | przypisy źródła | przypisy tłumacza

Według kwalifikatora: wszystkie | angielski, angielskie | arabski | astronomia | białoruski | biologia, biologiczny | botanika | chemiczny | dawne | filozoficzny | francuski | geologia | grecki | gwara, gwarowe | hebrajski | historia, historyczny | hiszpański | łacina, łacińskie | literacki, literatura | medyczne | mitologia | mitologia grecka | mitologia rzymska | muzyczny | niemiecki | poetyckie | portugalski | potocznie | przestarzałe | przysłowiowy | regionalne | religijny, religioznawstwo | rosyjski | rzadki | rzymski | staropolskie | teatralny | turecki | ukraiński | włoski | wojskowy

Według języka: wszystkie | polski


Znaleziono 70 przypisów.

ἀδιαφορία (gr.) — adiafora; obojętność, zobojętnienie (wobec świata zewnętrznego a. wartości moralnych: dobra i zła). [przypis edytorski]

ἀκίνητος πάντα κινεῖ (gr.) — Arystoteles wspomina o tym w traktacie z zakresu filozofii przyrody, zatytułowanym O niebie. [przypis edytorski]

ἀκίνητος πάντα κινεῖ (gr.) — nieporuszony wszystko porusza. [przypis edytorski]

ὰ μεν πολλοις δοκει ταυτά γε ειναι φαμέν (gr.) — to, co się powszechnie wydaje, takie jest (por. Arystoteles, Etyka nikomachejska X 2). [przypis edytorski]

ἄνεμος, Acc. ἄνεμον, anemos, anemon (gr.) — wiatr. [przypis edytorski]

ἀποθανεῖν (gr.) — umrzeć (bezokolicznik aorystu strony czynnej); tu: śmierć samobójcza. [przypis edytorski]

ἄστυ (gr.) — miasto; w Attyce: Ateny, centralna część miasta-państwa (polis) w przeciwieństwie do okolicznych wiosek, portów i innych terenów. [przypis edytorski]

αὐτουργός τις τῆς φιλοσοφιας (gr.) — ten, kto wykonał samodzielnie pracę filozoficzną. [przypis edytorski]

Afrodyta Kallipygos (gr.) — Afrodyta o pięknych pośladkach, rzymska rzeźba marmurowa z I–II w., uważana za kopię wcześniejszego greckiego oryginału, przedstawiająca boginię miłości unoszącą szaty i spoglądającą przez ramię na swoje nagie pośladki. [przypis edytorski]

agapa (z gr.) — uczta, wspólny posiłek chrześcijan na pamiątkę Ostatniej Wieczerzy. [przypis edytorski]

agape (z gr.) — uczta, wspólny posiłek chrześcijan na pamiątkę Ostatniej Wieczerzy. [przypis edytorski]

agon (z gr.) — spór, walka; także: zawody (igrzyska) okolicznościowe (organizowane np. dla uczczenia bóstw). [przypis edytorski]

agronom (z gr.) — człowiek zarządzający majątkiem rolnym; dziś: człowiek wykształcony w dziedzinie rolnictwa. [przypis edytorski]

Ajaks (z łac.) a. Ajas (gr.; mit. gr.) — w wojnie trojańskiej brało udział dwóch wojowników achajskich o tym imieniu: syn króla Telamona, zwany Ajasem Wielkim, najdzielniejszy po Achillesie wśród walczących przeciw Trojanom, oraz syna króla Ojleusa, zwany Ajasem Małym. [przypis edytorski]

Ajgina (gr.) — dziś: Egina, główne miasto na wyspie greckiej o tej samej nazwie, położonej w Zat. Sarońskiej, ok. 30 km na płd. od Aten; zdobyte przez Ateny w 459 p.n.e. [przypis edytorski]

akant (z gr.) — rzeźbiony motyw dekoracyjny w formie splotu liści; roślina o wielkich, kolczastych liściach. [przypis edytorski]

akmeizm (z gr. akmḗ: szczyt) — nurt w poezji rosyjskiej w latach 1912–1932, unikająca wieloznaczności odmiana klasycyzmu; akmeizm reprezentowali m. in. Nikołaj Gumilow, Osip Mandelsztam i Anna Achmatowa. [przypis edytorski]

Akropola (z gr. rzecz. r.ż. akrópolis) — dziś popr. w r.m.: Akropol. [przypis edytorski]

akropola (z gr. rzecz. r.ż. akrópolis) — dziś popr. w r.m.: akropol, w staroż. Grecji warownia znajdująca się na wysokim wzgórzu, obejmująca część lub całość miasta. [przypis edytorski]

akropolis (gr.) — akropol; w staroż. Grecji warownia znajdująca się na wysokim wzgórzu, obejmująca część lub całość miasta. Akropol w Atenach oprócz tego, że pełnił funkcję obronną, służył celom kultowym; znajdował się tam także skarbiec państwowy. [przypis edytorski]

Akropolis (gr.) — akropol; w staroż. Grecji warownia znajdująca się na wysokim wzgórzu, obejmująca część lub całość miasta. W jęz. greckim akrópolis to rzeczownik rodzaju żeńskiego, stąd dalej w tekście: Akropola. [przypis edytorski]

aksjomat (z gr. ἀξίωμα) — pewnik, podstawowe założenie; w tradycyjnej logice matematycznej i filozofii (za Euklidesem): zdanie przyjmowane za prawdziwe, którego, w obrębie danej teorii, nie dowodzi się. [przypis edytorski]

amer (z gr. ameros: niemający części) — najmniejsza część materii w teorii atomowej szwajcarskiego botanika i genetyka Karla Wilhelma von Nägeliego z 1884; wg niej każdy atom składa się z miliardów eterycznych amerów, z których część jest ważka i skupia się w jądro, które otacza eteryczna atmosfera o gęstości malejącej wraz z odległością. [przypis edytorski]

amnion (daw., gr.) — owodnia, błona płodowa okrywająca bezpośrednio płód i mająca zapewnić mu środowisko wodne. [przypis edytorski]

amorfizm (z gr.) — bezpostaciowość, bezkształtność. [przypis edytorski]

anagnosin (z gr. ἀνάγνωσις, anagnosis: czytanie, odczytanie) — tu: rozpoznanie, diagnoza. {anagnosin: ἀνάγνωσιν - to forma odmiany?} [przypis edytorski]

anamneza (z gr. anamnesis: przypominanie) — sposób poznania danej rzeczy poprzez przypominanie sobie o niej. [przypis edytorski]

anamneza (z gr. przypomnienie) — filoz. u Platona oznacza przypomnienie sobie tego, co już zostało poznane w uprzednim życiu. [przypis edytorski]

androceum (z gr. ἀνήρ, ἀνδρός, aner, andros: mężczyzna; męski) — tu: pomieszczenie przeznaczone dla mężczyzn; palarnia, gabinet, w którym pan domu podejmował męskich gości. [przypis edytorski]

androgyna (z gr. androgynés; od: andrós: mężczyzna i gyné: kobieta) — osoba łącząca cechy męskie i kobiece, hermafrodyta; tu: przedstawienie sprawy małżeństwa z punktu widzenia zarówno mężczyzny, jak i kobiety. [przypis edytorski]

Androgyne (z gr. ανδρογυνής) — istota łącząca w sobie cechy męskie i żeńskie; w filozofii: człowiek idealny, pełny; wg koncepcji romantycznej: miłość idealna, całkowita jedność kobiety i mężczyzny. [przypis edytorski]

Androgyne (z gr. andrós: mężczyzna i gyné: kobieta) — istota łącząca w sobie cechy męskie i żeńskie; w filozofii: człowiek idealny, pełny; wg koncepcji romantycznej: miłość idealna, całkowita jedność kobiety i mężczyzny; także: tytuł poematu prozą Stanisława Przybyszewskiego z roku 1900, nasyconego erotyzmem i mistycyzmem, tęsknotą za miłością idealną. [przypis edytorski]

androgyn (gr.) — obojniak, hermafrodyta, istota wyposażona w narządy właściwe dla obydwu płci. [przypis edytorski]

anestetyczny (z gr.) — pozbawiony czucia. [przypis edytorski]

anodyna (z gr.) — środek uśmierzający ból w daw. medycynie; często na bazie opium, eteru lub chloroformu. [przypis edytorski]

Antarktyk (z gr. antarktikos: naprzeciw północy) — Antarktyka; obszar leżący na południowej półkuli kuli ziemskiej, obejmujący kontynent Antarktydy oraz wody Oceanu Południowego wraz z otaczającymi go wyspami. [przypis edytorski]

antropofagia (gr.) — ludzki kanibalizm, ludożerstwo. [przypis edytorski]

antropofagia (z gr.) — zjadanie ludzi, kanibalizm. [przypis edytorski]

antydot (z gr. antídoton: dany przeciw) — a. antidotum; odtrutka, lek na coś. [przypis edytorski]

antypodowie (z gr. antipodes: naprzeciw stopy) — ludzie mieszkający na antypodach, tj. po przeciwnej stronie kuli ziemskiej. [przypis edytorski]

aoryst (z gr.) — jeden z czasów przeszłych w koniugacji greckiej. [przypis edytorski]

apage (gr.) — idź precz; tu: urwana formuła egzorcystyczna apage, Satanas: precz, Szatanie. [przypis edytorski]

apage satanas (gr.) — idź precz, szatanie (początek formuły egzorcyzmów). [przypis edytorski]

apage, Satanas (z gr.) — idź precz, Szatanie. [przypis edytorski]

apoftegmat (z gr.) — przypowieść, anegdota. [przypis edytorski]

apokalipsa (z gr. apokalypsis) — objawienie, wizja. [przypis edytorski]

apokryf (z gr. apokryphos: ukryty, tajemny) — w starożytności: tekst tajemny, dostępny tylko dla wtajemniczonych; dziś: dawna religijna księga żydowska lub chrześcijańska niezaliczona do kanonu ksiąg świętych, także: utwór o wątpliwym lub fałszywym autorstwie. [przypis edytorski]

apolog (gr.) — krótki utwór dydaktyczny, często posługujący się przejaskrawieniem; bajka. [przypis edytorski]

apologia (gr.) — obrona, mowa obrończa; tu: utwór Platona znany częściej pod polskim tytułem Obrona Sokratesa. [przypis edytorski]

apolog (z gr.) — przypowieść. [przypis edytorski]

apostata (z gr.) — odstępca; osoba, która porzuciła dotychczasową wiarę. [przypis edytorski]

apostata (z gr.) — odstępca. [przypis edytorski]

apostrofa (z gr.) — zwrot do kogoś; przydająca patosu figura retoryczna polegająca na bezpośrednim zwracaniu się, przemawianiu do jakiejś osoby a. pojęcia. [przypis edytorski]

apoteoza (gr.) — ubóstwienie; w literaturze: pochwała. [przypis edytorski]

Arachne (z gr. pająk; mit. gr.) — lidyjska dziewczyna, mistrzyni tkactwa, która zuchwale odważyła się zmierzyć w tej dziedzinie z Ateną. Na tkaninie Ateny ukazani zostali bogowie olimpijscy oraz ich potęga, a także (aluzyjnie) kary, jakie ponoszą ludzie za okazaną wobec bogów pychę. W odpowiedzi Arachne utkała obraz przedstawiający związki miłosne bogów z ziemiankami. Rozzłościło to dziewiczą boginię, która podarła pracę dziewczyny, a ją samą pobiła czółnem tkackim. Arachne powiesiła się z rozpaczy, ale Atena w akcie skruchy za swój postępek ożywiła ją pod postacią pająka, mistrza tkackiego w świecie zwierząt. [przypis edytorski]

architektonika (z gr.) — tu: projekt, układ. [przypis edytorski]

architriclinus (z gr.) — przewodnik uczty, dyktujący tempo picia (łac. magister bibendi). [przypis edytorski]

areopag (gr.) — najwyższy sąd w staroż. Atenach. [przypis edytorski]

areopag (gr.) — rada starszych w staroż. Atenach, będąca najwyższą władzą sądowniczą. [przypis edytorski]

asfodel (z gr.) — złotogłów; wg mit. gr. po łąkach nim porośniętych przechadzają się cienie zmarłych w świecie podziemnym. [przypis edytorski]

Athribis (gr.) — stolica 10. nomu Dolnego Egiptu, ok. 70 km na północ od Memfis. [przypis edytorski]

authos epha (gr.) — on sam (Pitagoras) powiedział; formułka, jaką Pitagorejczycy przerywali spór naukowy. [przypis edytorski]