Przypisy

kurhan — starożytna mogiła w kształcie kopca. [przypis edytorski]

kurhany — rodzaj mogiły w formie kopca. [przypis edytorski]

kurhauz (z niem.) — dom uzdrowiskowy. [przypis edytorski]

Kuria Hostylli (łac. Curia Hostilia) — budynek ten po przebudowie już w I w. p.n.e nosił nazwę Curia Julia; od czasów panowania Oktawiana Augusta aż po czasy Dioklecjana odbywały się w nim posiedzenia senatu. [przypis edytorski]

kuria wyborcza — w dawnych systemach wyborczych: okręg wyborczy lub kategoria wyborców wyodrębniona na podstawie różnic stanowych, wielkości lub charakteru posiadanego majątku, mająca prawo wyboru do parlamentu określonej liczby posłów. [przypis edytorski]

kuria wyborcza — w dawnych systemach wyborczych: okręg wyborczy lub kategoria wyborców wyodrębniona na podstawie różnic stanowych, wielkości lub charakteru posiadanego majątku, mająca prawo wyboru do parlamentu określonej liczby posłów; kurie wyborcze występowały m.in. w wyborach do Rady Państwa w Austrii (1867–1907), gdzie w 1896 wprowadzono najpierw nową V kurię, powszechną, w której mogli głosować wszyscy, a w 1907 zlikwidowano system kurialny, wprowadzając zasadę wyborów równych. [przypis edytorski]

„Kurier Czerwony” — dziennik popołudniowy o charakterze sensacyjnym, wydawany w Warszawie w latach 1922–1939, politycznie deklarujący się po stronie obozu piłsudczykowskiego. [przypis edytorski]

kurierek (daw.) — gazeta. [przypis edytorski]

„Kurierek ilustrowany” — właśc. „Ilustrowany Kurier Codzienny”, wydawany w Krakowie w latach 1910–1939. [przypis edytorski]

kurierek — tu: gazeta codzienna. [przypis edytorski]

,Kurier francuski” — „Le Courrier français”, francuski dziennik liberalny, wydawany w l. 1820–1851. [przypis edytorski]

kurier — gazeta codzienna. [przypis edytorski]

kurierkarz — tu: gazeciarz, ulicznik. [przypis edytorski]

kurierkowy — tu: pochodzący z gazet, z brukowców, powierzchowny i nastawiony na sensację. [przypis edytorski]

„Kurier” — „Kurier Warszawski'', gazeta codzienna wydawana w Warszawie od roku 1821 do 1939. Popularna wśród mieszczaństwa, urzędników państwowych i warstwy inteligenckiej. [przypis edytorski]

„Kurier Świąteczny” — czasopismo literackie i humorystyczne, wychodziło w latach 1864–1919. [przypis edytorski]

„Kurier Świąteczny” — warszawski tygodnik literacki i humorystyczny, wydawany w latach 1864–1919. [przypis edytorski]

kurier (tu daw.) — gazeta. [przypis edytorski]

kurier — tu: gazeta. [przypis edytorski]

„Kurier Warszawski” — gazeta codzienna wydawana w Warszawie w latach 1821–1939, popularna wśród mieszczaństwa, urzędników państwowych i inteligencji. [przypis edytorski]

Kurierzy Cesarscy — fr. Messageries Impériales, francuska firma żeglugowa, zał. w 1851 jako Messageries Nationales, początkowo obsługująca przewozy na Bliski Wschód; podczas wojny krymskiej jej statki służyły jako transportowce: w podziękowaniu cesarz udzielił kompanii praw do działania na trasie do Brazylii; była pierwszą francuską linią transatlantycką wyposażoną w parowce. [przypis edytorski]

Kurjer Warszawski — tytuł gazety codziennej wydawanej w Warszawie od 1821 do 1939 r. [przypis edytorski]

kurka wodna — średniej wielkości ptak wodny. [przypis edytorski]

kurka wodna — średniej wielkości ptak wodny z rodziny chruścieli. [przypis edytorski]

kurka wodna — średniej wielkości ptak wodny z rodziny chruścieli. [przypis edytorski]

Kurki — Plejady (gwiazdozbiór). [przypis edytorski]

kurki wodne i cyranki — wodne ptactwo. [przypis edytorski]

kurków — dziś popr.: kurek (o grzybach). [przypis edytorski]

kurków — dziś popr.: kurek (o grzybach). [przypis edytorski]

kur — kogut. [przypis edytorski]

Kurlandia — kraina historyczna, obecnie zachodnia część Łotwy; powstałe w 1561 Księstwo Kurlandii i Semigalii stanowiło formalnie lenno Rzeczypospolitej Obojga Narodów, od 1711 znalazła się nieoczekiwanie w strefie wpływów rosyjskich, do czego doprowadził ślub księżniczki Anny, córki cara Iwana V, z księciem Fryderykiem Wilhelmem Kettlerem, który zmarł kilka miesięcy po ślubie. [przypis edytorski]

Kurlandia — kraina historyczna, obecnie zachodnia część Łotwy. [przypis edytorski]

Kurlandia — południowa część dawnych Inflant, położona nad Bałtykiem i Zatoką Ryską. Od r. 1918 wchodzi w skład Łotwy. [przypis edytorski]

kurlandzki — pochodzący z Kurlandii, krainy historycznej w dzisiejszej Łotwie. [przypis edytorski]

Kurnatowski, Zygmunt (1778–1858) — polski wojskowy i polityk; uczestnik powstania wielkopolskiego 1806, w 5 pułku ułanów armii Księstwa Warszawskiego walczył we wszystkich jej kampaniach; po powrocie do kraju generał brygady w armii Królestwa Polskiego. [przypis edytorski]

kurniawa (gw. podhalańska) — zadymka. [przypis edytorski]

kurniawa — zadymka (z gwary góralskiej, którą Sienkiewicz wykorzystywał do naśladowania języka staropolskiego). [przypis edytorski]

kurniawa — zamieć śnieżna, zadymka, kurzawa śnieżna. [przypis edytorski]

Kuronowie a. Kurowie — bałtycki lud, zamieszkujący Kurlandię (dziś płd.-zach. część Łotwy). Kuronóm — dziś popr. forma C. lm: Kuronom. [przypis edytorski]

Kuropatkin, Aleksiej Nikołajewicz, właśc. Алексей Николаевич Куропаткин (1848–1925) — ros. generał, minister wojny w l. 1898–1904, obarczany odpowiedzialnością za największe porażki Rosjan w czasie wojny rosyjsko-japońskiej (1904–1905), szczególnie w bitwie pod Mukdenem (1905) i bitwie pod Liaoyang (1904). [przypis edytorski]

kuropatw (Crypturus) — w ob. klasyfikacji: Crypturellus, rodzaj ptaków z rodziny kusaczy, żyjących w Meksyku, Ameryce Środkowej i Południowej. [przypis edytorski]

kurperacja — przekręcone przez Ciarkę słowo „korporacja” (z śrdw. łac.: związek), tu w znaczeniu: zgromadzenie. [przypis edytorski]

kurpieski — dziś popr.: kurpiowski. [przypis edytorski]

kurpieski — kurpiowski. [przypis edytorski]

kur (reg.) — kogut. [przypis edytorski]

kursa (daw.) — dziś popr. forma M. lm: kursy. [przypis edytorski]

kursa (daw.) — zajęcia uniwersyteckie. [przypis edytorski]

kursa — dziś popr. forma D. lm: kursy. [przypis edytorski]

kursa — dziś popr. M. lm: kursy. [przypis edytorski]

kursal (daw., z niem.) — budynek w kurorcie mieszczący sale do zabaw, koncertów, restauracje itp. [przypis edytorski]

Kursa literatur słowiańskich i artykuły z Trybuny Ludów — teksty Adama Mickiewicza. [przypis edytorski]

kursa — tu: wyścigi. [przypis edytorski]

kurs (daw.) — rok nauki w szkole wyższej; kursy: studia. [przypis edytorski]

kurs (daw.) — tu: rok studiów. [przypis edytorski]

kursor (daw.) — goniec, posłaniec. [przypis edytorski]

kurs samarytański — szkolenie z udzielania pierwszej pomocy. [przypis edytorski]

kurs — tu: rok studiów. [przypis edytorski]

kursy handlowe Smolikowskiej — pierwsze kursy handlowe dla kobiet, otwarte w 1896 w Warszawie przez Izabelę Smolikowską (1834–1909), przełożoną znanej pensji. [przypis edytorski]

kursy — tu: wykłady na uczelni. [przypis edytorski]

kurta — obszerna kurtka. [przypis edytorski]

kurtuazja — wyszukana uprzejmość. [przypis edytorski]

kurtuazyjnie — z wyszukaną grzecznością, uprzejmością. [przypis edytorski]

Kur — tu: tereny zamieszkane przez bałtycki lud Kurów a. Kuronów (litew. kuršiai), Kurlandia, dziś płd.-zach. region Łotwy. [przypis edytorski]

kurtyna — podnoszona zasłona, oddzielająca w teatrze scenę od widowni. [przypis edytorski]

kurtyzana — utrzymanka bogatych mężczyzn. [przypis edytorski]

kurtyzana — utrzymanka bogatych, wpływowych mężczyzn. [przypis edytorski]

kurtyzowany koń — koń po kurtyzowaniu, tj. zabiegu operacyjnym mającym na celu skrócenie ogona blisko jego nasady. [przypis edytorski]

Kurtz — wg niektórych interpretatorów nazwisko znaczące; Kurtz (niem.: krótki) miałoby być imieniem diabła z ludowych podań, podobnie jak polskie „Kusy”. [przypis edytorski]

kuruku (biol.) — właśc.: trogon niebieskogłowy (Trogon curucui), średniej wielkości ptak o połyskliwych piórach, zamieszkujący lasy dorzecza Amazonki. [przypis edytorski]

kurulny — właściwy kurii, miejscu, gdzie odbywały się posiedzenia senatu oraz sądu w starożytnym Rzymie. [przypis edytorski]

Kuruta, Dimitri Dimitriewicz (1770–1838) — zastępca Wlk. Ks. Konstantego na stanowisku dowódcy Wojska Polskiego, Grek z pochodzenia. [przypis edytorski]

kurwiarstwo — dziś: kurewstwo. [przypis edytorski]

kuryca (gw.) — kura (samica kury domowej). [przypis edytorski]

Kury — Cures Sabinorum, jedno z głównych miast zamieszkanych przez Sabinów. [przypis edytorski]

kuryłtaj a. kurułtaj — w XIII w. zjazd dostojników mongolskich, na którym podejmowano decyzje dotyczące wyboru władcy lub zorganizowania wyprawy wojennej. [przypis edytorski]

kurytarz (daw.) — dziś: korytarz. [przypis edytorski]

kurytarz — dawna forma; dziś popr.: korytarz. [przypis edytorski]

kurytarz — dziś: korytarz. [przypis edytorski]

kurytarz — dziś popr.: korytarz. [przypis edytorski]

kurytarz — dziś popr.: korytarz. [przypis edytorski]

Kurytarz — korytarz. [przypis edytorski]

kurytarzów — dziś popr.: korytarzy. [przypis edytorski]

kury — tu: lm od: kur, daw. kogut. [przypis edytorski]

Kurytyba — miasto położone na południu Wyżyny Brazylijskiej. [przypis edytorski]

Kurytyba — miasto w płd. Brazylii, stolica stanu Parana; ob. główny ośrodek polonijny w Brazylii. [przypis edytorski]

Kurytyba, port. Curitiba — miasto w Brazylii, założone w 1654 roku; w XIX i początku XX wieku przeżywało intensywny rozwój wskutek osadnictwa z Europy, głównie włoskiego i niemieckiego, a także polskiego. Nazywane stolicą Polonii w Brazylii, „Chicago Ameryki Południowej”. [przypis edytorski]

kurze Gewohnheiten (niem.) — krótkie nawyki. [przypis edytorski]

Kurzgalopp (niem.) — krótki galop. [przypis edytorski]

kurzyć (daw., gw.) — tu: palić, dymić. [przypis edytorski]

kurzyć się — dymić się. [przypis edytorski]

kurzyślad (biol.) — rodzaj roślin z rodziny pierwiosnkowatych; k. czerwony: chodzi o gatunek kurzyślad polny (Anagallis arvensis); k. błękitny to Anagallis monelli. [przypis edytorski]

kuś a. kuśka (pot.) — członek męski. [przypis edytorski]

kuś baba a. skuś baba — używane w zabawie złośliwe życzenie, aby się nie udało. [przypis edytorski]

kuś (daw.) — penis. [przypis edytorski]

kuśka — starop. określenie na męskie genitalia. [przypis edytorski]

Kuśniewicz, Andrzej (1904–1993) — prozaik, eseista i poeta. [przypis edytorski]

kusacze, Tinamidae (biol.) — rząd ptaków naziemnych o krępej budowie ciała, małej głowie i krótkim ogonie, zamieszkujących Amerykę Środkową i Południową. [przypis edytorski]

kusić się o co (starop.) — dziś: pokusić się o co; podjąć starania o co. [przypis edytorski]

kusić się o co (starop. forma) — próbować czego; pokusić się o co. [przypis edytorski]

kusić się o co (starop.) — próbować czego. [przypis edytorski]